Halsema: Haagse reacties op Dam-demo zijn 'olie op vuur' • Nog mist over Mossad-waarschuwing
Welkom in het liveblog over het Kamerdebat. Voor de nasleep van de gebeurtenissen in Amsterdam, volg het Blog geweld A'dam.
- De Tweede Kamer beeft de hele dag gedebatteerd over de geweldsincidenten in Amsterdam rond de voetbalwedstrijd Ajax-Maccabi Tel Aviv en de nasleep ervan.
- Het kabinet onderzoekt vergaande maatregelen tegen antisemitisch geweld
- Ook was er kritiek op een protesten op de Dam, waar een noodverordening geldt.
Debat klaar, donderdag al stemming over burgemeester Amsterdam
Het debat is klaar en dinsdag wordt over alle voorstellen gestemd. Alleen donderdag komt de motie van PVV-leider Wilders al in stemming over een mogelijk ontslag van de Amsterdamse burgemeester Halsema. De Kamer vindt dat hier snel duidelijkheid over moet komen en dat het niet netjes is om hier te lang onduidelijkheid over te laten bestaan.
Het ziet er overigens niet naar uit dat een meerderheid van de Kamer de PVV-motie zal steunen. Tot nu toe heeft alleen JA21 gezegd er mee eens te zijn. Maar deze partij heeft maar één zetel.
Gisteren werd in de Amsterdamse gemeenteraad ook al een motie ingebracht voor het ontslag van Halsema. Die werd alleen gesteund door JA21, die de motie zelf had ingebracht.
Verwarring blijft over waarschuwing onrust door Mossad
Het is nog steeds niet duidelijk of de Israëlische geheime dienst Mossad nu wel of niet de Nederlandse autoriteiten heeft gewaarschuwd voor mogelijk geweld tegen de Maccabi-supporters uit Tel Aviv. De Israëlische minister van Buitenlandse Zaken Saar heeft vanavond in Nieuwsuur opnieuw gezegd dat een paar uur van tevoren een waarschuwing is gegeven aan de Nederlandse autoriteiten via de ambassade. Vanavond zei Van Weel dat er bij de Nederlandse NCTV en de politie geen informatie hierover is gevonden.
PVV-leider Wilders wil nu weten hoe het zit. "Dit moet de wereld uit". GroenLinks/PvdA-leider Timmermans is het hier mee eens, omdat hij Israël op het matje wil roepen vanwege het "liegen" tegen Nederland. Minister Uitermark van Binnenlandse Zaken belooft opheldering in een brief.
Halsema: 'Ongeïnformeerde kwalificaties en het uitoefenen van politieke druk is olie op het vuur'
De Amsterdamse burgemeester Halsema heeft naar aanleiding van het debat in de Tweede Kamer een verklaring naar buiten gebracht. Daarin doet zij samen met de politie en het Openbaar Ministerie "een dringend appel om lopende en ingewikkelde politieoperaties over te laten aan het lokale gezag dat opereert op basis van informatie en advies van politiespecialisten".
Halsema: "Ongeïnformeerde kwalificaties en het uitoefenen van politieke druk zijn olie op het vuur. Het trekt nieuwe demonstranten en relschoppers aan, het kan leiden tot escalaties die ook de politie onveilig maken."
Diverse politici in de Tweede Kamer waren vanavond kritisch over Halsema. In het debat werd al gesproken over de pro-Palestijnse demonstratie op de Dam in Amsterdam terwijl die nog gaande was.
Zo sprak VVD-fractievoorzitter Yesilgöz schande over raddraaiers die volgens haar expres naar Amsterdam komen om problemen te veroorzaken. "De regels worden overtreden, dit moet klaar zijn", zei ze. PVV-leider Wilders zei dat Halsema de demonstratie had toegestaan en noemde het wanbestuur.
In Amsterdam geldt een demonstratieverbod. Aan het eind van middag besloot de gemeente dat de pro-Palestijnse demonstratie door mocht gaan, maar niet op de Dam, zoals de betogers wilden. Ze wees daarvoor het Westergasterrein aan. De betogers gingen ondanks het verbod toch naar de Dam.
Ook SGP-Kamerlid Stoffer was kritisch over wat er vanavond in Amsterdam gebeurde en vroeg zich af of Halsema wel een goede inschatting had gemaakt. Later in het debat nam hij zijn woorden terug en zei dat niet wil dat de burgemeester ontslagen wordt, zoals de PVV wil.
Kabinet niet tegen meer wijkagenten, maar geen extra geld voor
Veel partijen in de Tweede Kamer willen dat het kabinet meer wijkagenten inzet om mensen die zich schuldig maken aan Jodenhaat sneller op te pakken. Het kabinet steunt dit plan van de Tweede Kamer, maar heeft er alleen geen extra geld voor, aldus premier Schoof in een reactie op het verzoek.
Kabinet buigt zich over voorstellen, half uur schorsing
Het kabinet heeft nu een half uur tijd om zich te buigen over de ingediende moties. En gaat er dan rond 22.50 een reactie op geven.
Kamer dient allerlei voorstellen in, kabinet heeft al veel beloofd
Nu is de Tweede Kamer weer aan het woord en dienen ze allemaal voorstellen in, maar veel daarvan heeft het kabinet al beloofd, zoals uit onderstaand overzicht blijkt.
Waar denkt het kabinet zoal aan?
SGP trekt woorden in, partij wil Halsema niet wegsturen
Partijleider Stoffer denkt dat hij toch te heftig heeft gesproken over de Amsterdamse burgemeester Halsema en wil niet, zoals hij eerder suggereerde, een motie van PVV-leider Wilders steunen om haar te ontstaan. Stoffer heeft binnenkort een gesprek met haar.
Minister Uitermark: kan niet over Halsema's aanpak oordelen
Ook de minister van Binnenlandse Zaken Uitermark wil geen oordeel geven over de keuze van de Amsterdamse burgemeester Halsema om vandaag toch een pro-Palestijnse demonstratie toe te staan. Halsema had het Westergasterrein aangewezen als plek voor een betoging, maar de demonstranten gingen toch naar de Dam, waar demonstreren niet mag.
PVV-leider Wilders is opnieuw niet te spreken over de aanpak van Halsema en wil daar van het kabinet een oordeel over. Uitermark zegt dat niet het kabinet, maar de Amsterdamse gemeenteraad over haar aanpak gaat. "Het is een lokale afweging en hier in Den Haag kan ik niet de inschatting maken of het een terecht besluit is."
Ze snapt wel de frustratie van Wilders en meerdere Kamerleden dat de demonstraties een zware druk leggen op de politie. "Maar een oordeel is niet aan mij."
Lees hier meer over de demonstratie op de Dam
Kabinet denkt dat verbod instagrampagina Cestmocro kan
Het kabinet denkt dat een verbod op Cestmocro, zoals BBB wil, kan. Cestmocro is een Instagrampagina waarop een selectie van nieuwsitems wordt geplaatst. Die items zijn afkomstig van Nederlandse en internationale nieuwsorganisaties, maar ook van X en andere socialemediakanalen. Veelvoorkomend thema is de oorlog in Gaza, maar er is ook veel aandacht voor ander nieuws en voetbal.
Cestmocro is populair onder jongeren en heeft 1,1 miljoen volgers. De pagina bereikt relatief veel jongeren met een migratieachtergrond.
Als er strafbare uitingen worden geplaatst, is dat reden om zo'n Instagrampagina te laten verwijderen, benadrukt Van Weel. Het door de politie bekijken van WhatsApp-groepen is ingewikkelder, zeker als het gaat om besloten groepen gaat. Maar de minister wil toch proberen om het wettelijk mogelijk te maken.
Geen waarschuwingen uit Israël gevonden, Timmermans: 'er is tegen u gejokt'
De ambtenaren van minister Van Weel zijn bij de NCTV en bij de politie op zoek gegaan naar het verhaal dat de Israëlische minister van Buitenlandse Zaken Saar aan hem had verteld. Volgens Saar had de Israëlische veiligheidsdienst Mossad Nederland gewaarschuwd voor mogelijk geweld tegen de Maccabi-supporters uit Tel Aviv.
Maar bij Nederlandse NCTV is er geen informatie gevonden, aldus Van Weel. Ook bij de politie is er geen waarschuwing gevonden. Wel is er contact geweest tussen de Nederlandse politie en begeleiders van de supporters, aldus de Israëlische ambassade. Van Weel houdt een slag om de arm. "Er kan altijd nog wat boven water komen."
GroenLinks-PvdA-leider Timmermans zegt dat er tegen Van Weel is "gejokt". "Het is een belediging van Nederland, dat moet u niet accepteren en Israël op het matje roepen." De minister van Veiligheid en Justitie is dat niet van plan.
Ook PVV en VVD spreken schande over pro-Palestijnse demonstratie op de Dam
De discussie gaat nog steeds over de situatie in Amsterdam. VVD-fractievoorzitter Yesilgöz spreekt haar schande uit over raddraaiers die expres naar Amsterdam komen om problemen te veroorzaken. "De regels worden overtreden, dit moet klaar zijn." En PVV-leider Wilders denkt dat burgemeester Halsema deze demonstratie heeft toegestaan. "Dat is toch wanbestuur?"
Van Weel zegt dat hij van een afstand de situatie niet goed kan beoordelen. Alleen in algemene zin wil hij zeggen dat de demonstraties een grote druk leggen op de politiecapaciteit. "En dat demonstranten het gezag ondermijnen, is mij een doorn in het oog."
SGP: minister moet nu wat doen tegen situatie in Amsterdam
Minister Van Weel vindt het niet nodig om het debat in de Tweede Kamer stil te leggen vanwege de lopende demonstratie in Amsterdam terwijl er een noodverordening is. De SGP wil dat graag. De justitieminister benadrukt dat de lokale driehoek aan zet is en dat dit wettelijk zo geregeld is. "Ik ga niet treden in wettelijke bevoegdheden, dus van mij kan het debat doorgaan."
De SGP is er niet gerust op dat burgemeester Halsema een goede inschatting maakt. PVV-leider Wilders wil een motie indienen om haar weg te sturen en de SGP overweegt deze motie volgende week te steunen.
GroenLinks-PvdA is het hier niet mee eens en denkt dat Amsterdam de situatie goed aankan.
Justitie-minister Van Weel veroordeelt verboden demo op de Dam
Op dit moment zijn pro-Palestijnse demonstranten op de Amsterdam, terwijl er een noodverordening geldt en dat niet mag. De politie vraagt de demonstranten te vertrekken en het is niet duidelijk of dit ook gebeurt. Minister Van Weel van Veiligheid en Justitie benadrukt dat in principe de Amsterdamse driehoek (politie, burgemeester en Openbaar Ministerie) over deze demonstratie gaat. "Maar ik verwerp het wel." Hij spreekt ook zijn waardering uit voor de politieagenten.
Fractievoorzitter Eerdmans van JA21 snapt de opstelling van de minister niet en vindt dat er onmiddellijk ingegrepen moet worden. "We laten over ons heenlopen." BBB en SGP sluiten zich hier bij aan.
Schoof reageert op kritiek op zijn woorden over de daders in A'dam
'Optreden Macabbi-supporters verwerpelijk, maar antisemitisme is geen excuus'
Oppositiepartij Denk vindt de premier zich niet duidelijk genoeg heeft uitgesproken over het geweld van de Maccabi-supporters die Palestijnse vlaggen van gebouwen hebben getrokken en allerlei zware beledigingen hebben geuit tegen Nederlanders met een migratieachtergrond.
Schoof herhaalt dat hij het geweld verwerpelijk vindt, maar voegt er onmiddellijk aan toe dat het geen enkel excuus is voor wat er in Amsterdam is gebeurd.
Premier weerspreekt kritiek oppositie: ik generaliseer niet
Schoof verdedigt zijn woorden van de afgelopen dagen over degenen die Israëlische voetbalfans aanvielen.
De linkse oppositiepartijen vinden dat de premier en ook de coalitiepartijen in hun felle reactie op het Amsterdamse geweld te snel en te gemakkelijk de schuld leggen bij jongeren met een migratieachtergrond. Ook de stelligheid waarmee Schoof zegt dat er sprake is van een integratieprobleem valt bij sommige oppositiepartijen slecht.
Schoof weerspreekt dat hij een gehele bevolkingsgroep heeft veroordeeld. "We moeten stoppen met doen alsof dat probleem van jongeren met een migratieachtergrond die antisemitisch geweld gebruiken geen integratieprobleem zou zijn", zegt de premier. "We mogen het niet kleiner maken dan het is."
Het gaat hem om een specifieke groep jongens ("meisjes zijn het nooit"), die "lak hebben aan de regels en met hun rug staan naar de Nederlandse samenleving." De premier herhaalt een paar keer dat hij niet heeft "gegeneraliseerd". "Ik ben de premier van alle Nederlanders."
'Mensen met dubbel paspoort hoeven niet te vrezen, gaat om terrorisme'
Oppositiepartij Denk is er zeer verontwaardigd over dat het kabinet openstaat voor het afnemen van het Nederlanderschap van mensen met een dubbel paspoort.
Ook GroenLinks-PvdA is tegen.
Premier Schoof benadrukt dat het echt niet iedereen met een migratieachtergrond betreft. Er zijn veel mensen "welkom" in dit land en die horen erbij, benadrukt Schoof. Niet iedereen met een dubbel paspoort, hoeft te vrezen. "Dat afnemen gebeurt niet zomaar, het gebeurt niet voor een winkeldiefstal, maar om terrorisme en dat doe je niet zomaar."
Premier: afpakken paspoort daders met dubbele nationaliteit 'voorstelbaar'
Het kabinet staat positief tegenover het voorstel om het Nederlanderschap te ontnemen van daders met een dubbele nationaliteit die zich schuldig maken aan antisemitisme. In de Tweede Kamer pleiten PVV, VVD en BBB daarvoor. Nu kan dat al bij een terroristisch misdrijf.
Schoof zegt dat antisemitisme angst aanjaagt. "Terrorisme heeft als doel angst aan te jagen", aldus de premier. "Het is voorstelbaar dat de term terrorisme bij afgelopen donderdag past." Minister Van Weel van Justitie gaat het Openbaar Ministerie op de mogelijkheid wijzen om de-naturalisatie als extra straf te eisen.
PVV-leider Wilders reageert positief op deze toezegging van de premier.
De premier benadrukt wel dat het aan het OM is dat zelfstandig tot vervolging kan besluiten. Verder gaat het kabinet onderzoek doen naar de mogelijkheid om bij iedere vorm strafbaar antisemitisme het Nederlanderschap af te nemen van daders met een dubbel paspoort.
Schoof: 'er zijn weinig taboes bij bestrijding antisemitisch monster'
De premier begint aan zijn reactie op alle vragen en opmerkingen uit de Tweede Kamer. Opnieuw veroordeelt Schoof het geweld van de daders in Amsterdam. Volgens hem zijn het meestal "jongens met een migratieachtergrond die met de rug naar de samenleving staan". Hij vindt niet dat het kabinet iedereen over een kam scheert. "We willen niet dat de goeden onder de kwaden lijden."
Schoof zegt dat er geen taboe mag bestaan op maatregelen tegen antisemitisme.
'Emotioneel debat van stoom afblazen'
Video: hoe Jodenhaat maar niet weggaat
Antisemitisme, of Jodenhaat, bestaat al duizenden jaren. Als er een epidemie of een economische crisis is, zijn er vroeg of laat mensen die de Joden de schuld geven. Waar komt die Jodenhaat vandaan, en hoe uit het zich in onze tijd?
NOS op 3 legt het uit in deze video:
Teunissen (PvdD) ziet 'gebrek aan leiderschap', debat geschorst voor diner
Kamerlid Teunissen (Partij voor de Dieren) verwijt het kabinet een "totaal gebrek aan verbindend leiderschap". Volgens haar wordt geweld maar van een kant veroordeeld en bleef het "oorverdovend stil" over het gedrag van de Maccabi-fans.
Teunissen stelt dat allerlei groepen - "joden, moslims en andere Nederlanders"- zich niet meer veilig voelen vanwege hun afkomst. "We mogen ons nooit door hen die polariseren uiteen laten drijven", besloot ze.
Na de bijdrage van Teunissen werd het debat geschorst voor de dinerpauze. Rond 18.10 uur gaat het weer verder. Dan komt het kabinet aan het woord.
Van Baarle tegen Jetten: we zouden bondgenoten moeten zijn
De fractievoorzitter van Denk is van mening dat D66 samen met zijn partij zou moeten optrekken tegen Wilders (PVV) en Yelsilgöz (VVD):
Baudet (Forum voor Democratie) wil asielstop én remigratieplan
Partijleider Baudet van Forum voor Democratie (FvD) noemt de gebeurtenissen in Amsterdam "onacceptabel" en benadrukt dat in heel Europa problemen zijn met relschoppers met een migratieachtergrond. Hij erkent dat de Maccabi-supporters zich ook hebben misdragen. "Maar Noord-Afrikaanse relschoppers blijven hier."
Forum voor Democratie is bang dat er sprake zal zijn van "symptoombestrijding" met meer politie, meer cameratoezicht en meer macht door spionage. Baudet pleit voor een complete asielstop en voor een remigratieplan om mensen met een migratieachtergrond terug te sturen naar hun land van herkomst. Dit laatste wil de PVV niet, zo zei Wilders vanmiddag.
Koekkoek (Volt): kabinet misbruikt problemen voor politiek gewin
Volt-Kamerlid Koekkoek vindt dat het kabinet en een deel van de Kamer de onrust in Amsterdam bewust voor eigen politiek gewin hebben misbruikt "door de angst en woede plat te slaan tot een integratieprobleem". Ze zegt dat meerdere dingen tegelijk waar kunnen zijn. Volgens haar is het antisemitisch geweld walgelijk, en geldt dat ook voor het gedrag van Maccabi-supporters.
Koekkoek vindt dat de politiek bij dit soort gebeurtenissen leiderschap moet tonen en mensen moet verbinden. Volgens Volt heeft Amsterdam in de nacht van donderdag op vrijdag mensen op hun slechtst gezien. Ze hekelt de "Jodenjacht en het in elkaar slaan van mensen omdat ze Joods of Israëlisch zijn". Maar ze levert ook kritiek op de "hooligans" uit Israël "die de meest walgelijke en racistische leuzen over Gaza en Arabieren door de straten lieten komen, langs huizen gingen en vlaggen vernielden."
Ze vraagt de premier waarom hij naar aanleiding van de rellen heeft gesproken van een integratieprobleem. Volgens Koekkoek heeft hij dat gezegd zonder de feiten te kennen.
Van Vroonhoven (NSC): belangrijke feiten niet benoemen schaadt de waarheid
Net als de drie andere coalitiepartijen spreekt NSC over de hoek waaruit het geweld vorige week kwam. "In sommige delen van de islamitische, Turkse en Marokkaanse gemeenschappen bestaan serieuze problemen omtrent antisemitisme en het afwijzen van onze democratische rechtsstaat", zegt waarnemend fractievoorzitter Van Vroonhoven.
Volgens de NSC'er moet het zwijgen hierover worden doorbroken. "Wij als politiek, maar we doen ook een dringend appel op de gemeenschappen waar de daders deel van uitmaken."
"We mogen niet hele bevolkingsgroepen over één kam scheren", vindt ze. "Maar belangrijke feiten niet benoemen schaadt de waarheid." Van Vroonhoven spreekt van de "ongemakkelijk waarheid" dat de afgelopen 50 jaar "parallelle samenlevingen zijn ontstaan van groepen mensen die niet onze Nederlandse waarden delen".
Volgens NSC moet het kabinet werken aan het afdwingen van gemeenschappelijk waarden. "Het is een kwestie van opvoeding, onderwijs, burgerschap en rechtsstaat." Van Vroonhoven pleit onder meer voor passendere straffen, optreden tegen online intolerantie en meer politie in wijken "waar parallelle samenlevingen bestaan of ontstaan".
Of NSC het idee steunt om geweldplegers met een dubbele nationaliteit het Nederlanderschap af te pakken, is nog de vraag. Na een interruptie van D66-leider Jetten zei Van Vroonhoven dat in het hoofdlijnenakkoord slechts is afgesproken dat wordt onderzocht of de mogelijkheden daartoe kunnen worden verruimd. "Onderzoeken, dat is wat er staat."
Eerdmans (JA21): we hebben een aanpassingscrisis
JA21-leider Eerdmans vindt dat er in Nederland geen integratiecrisis is, maar een aanpassingscrisis: "De afgelopen dertig jaar is een groep mensen binnengelaten die helemaal geen zin heeft om Nederland te omarmen en die onze rechtsstaat afwijst", zegt hij.
Eerdmans vindt ook dat donderdag in Amsterdam een grote fout is gemaakt. Volgens hem hebben de politieagenten bij de Arena verschillende signalen gegeven aan de gezagsdragers over mensen die onherkenbaar waren en vechthandschoenen droegen. De ME zou hebben gevraagd de groepen proactiever uit elkaar te mogen drijven, maar dat zou door het gezag zijn tegengehouden. Volgens Eerdmans is mede daardoor de escalatie ontstaan.
JA21 wil dat premier Schoof een oordeel geeft over de Amsterdamse driehoek. Eerdmans is het eens met de JA-fractievoorzitter in de gemeenteraad in Amsterdam, dat burgemeester Halsema is gewogen en te licht bevonden.
Eerdmans is van mening dat Jodenhaat steeds meer aan de oppervlakte komt. Hij wil dat het kabinet onderzoek gaat doen naar de oorzaken van antisemitisme en de achtergronden van daders in beeld brengt. Hij vindt ook dat herdenkingen niet moeten kunnen worden verstoord door demonstraties er vlak naast.
Yesilgöz niet gediend van D66-verwijt dat VVD 'alle groepen over één kam scheert'
Dijk (SP): stop met het zaaien van angst en verdeeldheid
SP-leider Dijk verwijt premier Schoof dat hij wel "standvastige uitspraken" doet over de mensen die geweld pleegden tegen Joden, maar niet over de Maccabi-fans. "Hoe gaat de minister-president ervoor zorgen dat deze gewelddadige hooligans niet meer worden toegelaten?" Ook wil Dijk dat Schoof reflecteert op "de voedingsbodem van de haat en het antisemitisme".
Volgens de SP'er moeten politici stoppen met het zaaien van angst en verdeeldheid. "Stop met het dreigen van het afnemen van paspoorten. Dat maakt onze samenleving niet sterker."
Dijk zegt dat betere integratie nodig is. Volgens hem moeten kinderen samen opgroeien: "samen naar school in de eigen buurt". Ook pleit hij voor geschiedenislessen over de Holocaust en gratis bezoeken aan musea. "Investeer daar nou in."
Van Baarle: vormen van discriminatie worden doodgezwegen
In het debat zegt Van Baarle dat de strijd tegen discriminatie zwak wordt als je "selectief shopt in welke vormen van discriminatie je wil aanpakken". Volgens hem worden bepaalde vormen van discriminatie en haat doodgezwegen en gebagatelliseerd. Hij vindt dat "vrijwel de hele Kamer geen vinger heeft verheven toen Maccabi-tuig met genocidale leuzen door Amsterdam trok, zei: 'fuck de Arabieren', toen Palestijnse vlaggen van gevels werden getrokken en dames met een hoofddoek werd toegeschreeuwd: 'we weten je wel te vinden, we will kill you'. "
Hij zegt dat de meerderheid van Amsterdam de pijn voelt van "de totale vernietiging van Gaza en de door de Nederlandse regering gesteunde genocide en dat de politie meekeek bij racisme en genocideverheerlijking". Volgens hem zijn de Amsterdammers die door het "Maccabi-tuig zijn aangevallen in de streek gelaten door de politiek en de rechtsstaat".
Hij hekelt ook de uitspraak van een lid van het kabinet dat een groot deel van de islamitische jongeren de Nederlandse normen en waarden niet onderschrijft. Volgens Van Baarle gooit het kabinet Nederlandse moslimjongeren daarmee collectief voor de bus.
Van Baarle vindt het overigens ook verschrikkelijk dat mensen worden aangesproken op het feit dat ze Jood zijn. Uitspraken als "kankerjood" en "we gaan op Jodenjacht" moeten volgens hem worden afgekeurd. Hij voegt eraan toe dat antisemitisme verschrikkelijk is en moet worden bestreden.
Kamerleden willen van kabinet meer informatie over arrestaties verdachten
VVD-leider Yesilgöz: spanningen Midden-Oosten niet oorzaak Jodenjacht
"We staan hier niet vanwege één nacht", zegt VVD-leider Yesilgöz in haar bijdrage. Volgens haar was het niet de eerste uitbarsting tegen Joden en zal het ook niet de laatste zijn. "Sinds die nacht gaat de ellende door. Israëliërs zijn al dagen geleden vertrokken en mensen worden nog steeds belaagd."
Yesilgöz erkent dat Macabbi-fans zich hebben misdragen, maar hekelt het als dat tegenover het geweld wordt gezet. "Altijd die 'ja maar'. Ik ben er zo ongelofelijk klaar mee dat Jodenhaat elke keer gerelativeerd moet worden."
Kamerlid Teunissen (PvdD) bevraagt de VVD-leider over de invloed van de oorlog in Gaza op de spanningen in Nederland. Ze wijst erop dat de Amsterdamse autoriteiten het geweld omschrijven als een "giftige cocktail van antisemitisme, hooligangedrag en woede over de oorlog in Palestina en Israël". Teunissen: "Erkent de VVD dat het conflict en de houding van de regering een rol hebben gespeeld bij het geweld in Amsterdam?"
Maar Yesilgöz wil daar niet in meegaan. "Ik zie dat die spanningen er zijn. Maar dat is niet de grondoorzaak. Ik ga iemand die zich verantwoordelijk heeft gemaakt voor een jacht op Joden niet zeggen: 'goh, lag je wakker van wat er in Gaza gebeurt?' Zo werkt het niet."
De VVD-voorvrouw wijst erop dat er al langer een probleem is "binnen delen van de islamitische gemeenschap".
SGP-leider Stoffer tegen Timmermans: er is sprake van haat tegen Joden vanuit islamitische hoek
Bontenbal (CDA): integratie draait om wederkerigheid
CDA-voorman Bontenbal heeft met afkeer en verachting naar de "jacht op Joden" in Amsterdam gekeken. Ook volgens hem is er geen enkele rechtvaardiging om goed te praten wat er is gebeurd. Hij wil meer weten over de rol van de NCTV bij de voorbereiding van de voetbalwedstrijd. En hij wil dat het demonstratierecht "beter in balans" wordt gebracht.
De CDA-leider zegt verder dat het "gif van antisemitisme" niet uit de samenleving is verdwenen, maar juist groeit. Hij benadrukt dat antisemitisme vaker voorkomt bij jongeren met een migratie- en islamitische achtergrond. Volgens hem hangt dat samen met de "integratiecrisis waar Nederland al langer mee te maken heeft".
Maar hij vraagt ook aandacht voor de pijn bij mensen met een migratie-achtergrond die hier niets mee te maken hebben: "Het overgrote deel van Nederland doet mee en draagt bij aan de samenleving."
Integratie draait om wederkerigheid, zegt Bontenbal. Hij vindt dat de samenleving eisen moet stellen aan de nieuwkomer, maar dat de samenleving ook moeite moet doen om nieuwkomers onderdeel van de gemeenschap te laten zijn.
Timmermans (GL-PvdA): kritiek op Israël en premier Nethanyahu is niet hetzelfde als antisemitisme
Timmermans (GL-PvdA): moslims krijgen collectief de schuld
GroenLinks-PvdA-leider Timmermans veroordeelt het geweld in Amsterdam, waar Joden "doelbewust zijn opgejaagd en afgetuigd". Hij begrijpt angst onder Joodse Nederlanders, maar de nasleep leidt volgens hem tot dezelfde gevoelens onder islamitische Nederlanders.
Volgens Timmermans moet de indruk worden weggenomen "dat we alle moslims het land uit willen zetten". "Het zijn allemaal Nederlanders, en ze horen allemaal bij Nederland." De leider van GL-PvdA vindt dat de politiek die indruk van collectieve schuld moet wegnemen. "Nu de samenleving lijkt te drijven op angst, woede en vertwijfeling, moet er politiek leiderschap worden getoond om de boel weer bij elkaar te brengen."
De oppositievoorman stelt dat het zaak is om te zorgen dat Joodse mensen weer met een kettinkje met davidsster of een keppeltje over straat durven. "Dat bereiken we niet als we andere bevolkingsgroepen in een kwaad daglicht zetten."
Netanyahu
Timmermans wijst er verder op dat veel mensen in Nederland boos zijn over de oorlog in Gaza en hoe Israël zich opstelt. Maar dat is geen excuus voor de uitbarsting van vorige week: "Niets wat Netanyahu doet rechtvaardigt het geweld." Maar "tegelijkertijd ben ik het ook spuugzat dat je, als je kritiek hebt op wat Netanyahu doet, dat je al heel snel als antisemitisch wordt weggezet. Daarmee doe je de strijd tegen het antisemitisme geen recht".
Volgens Timmermans moet worden onderzocht hoe het geweld precies is ontstaan vorige week, bijvoorbeeld of het was georganiseerd. Ook vraagt hij aan het kabinet of er van tevoren informatie is gedeeld door Israël over de dreiging.
Vorige week kwamen er berichten vanuit Israël dat Nederlandse inlichtingendiensten waren gewaarschuwd. Minister van Justitie Van Weel zei daar deze week over -na navraag bij de diensten- dat dergelijke waarschuwingen "vooralsnog niet gevonden" zijn.
SGP: islamitische jihad trok door Amsterdam
SGP-leider Stoffer zegt dat vorige week "een islamitische jihad" door de straten van Amsterdam is getrokken. Volgens hem was het vragen aan Israëliërs om hun paspoort een Arabische variant van "Ausweis bitte". Ook hij spreekt van een pogrom.
Volgens Stoffer hebben mensen die ontkennen dat de daders behoren tot de islamitische cultuur een "pluriforme vlek". Stoffer zegt verder dat dubbele loyaliteit en desintegratie hebben geleid tot een gezagscrisis. Hij vindt dat veel oproepen om sluimerend antisemitisme aan te pakken in de wind zijn geslagen.
De SGP wil weten of het kabinet bereid is de Duitse resolutie over de aanpak van antisemitisme over te nemen. Volgens hem lijkt het erop dat alarmerende signalen vooraf uit Israël niet goed zijn opgepakt: "De NCTV heeft zijn inlichtingen niet op orde."
Het debat is weer begonnen
Het debat gaat verder met de partijleider van de SGP Chris Stoffer.
Debat geschorst
Het debat is geschorst voor de lunch. Om 13.55 uur gaat het weer verder met SGP-leider Stoffer.
Van der Plas (BBB) en Koekkoek (Volt) in debat over angstgevoel
BBB-leider Van der Plas zegt dat de angst bij Joden zo groot is dat ze soms geen kettinkje met een davidsster of keppeltje durven te dragen. Daarmee reageerde ze op Volt-Kamerlid Koekkoek, die vroeg wat Van der Plas zou doen voor onschuldige mensen die bang zijn dat hun dubbele nationaliteit wordt ingetrokken:
Jetten (D66) doet oproep aan collega's Nederland niet verder te verdelen
D66-leider Jetten heeft "geen goed woord over voor de criminelen die hier hebben huisgehouden". Die mensen moeten worden bestraft, vindt Jetten. Maar ook de Maccabi-fans gaan niet vrijuit, benadrukt hij. "Maar het schofterig gedrag van de een is geen enkel excuus voor het gedrag van de ander."
De D66-voorman wijst erop dat Haagse collega's de afgelopen dagen met twee maten meten. Jetten noemt PVV-leider Wilders en VVD-leider Yesilgöz die "over elkaar heen buitelden om de schuld in de schoenen te schuiven van de Marokkaanse gemeenschap".
"Ook als een deel van de daders van Marokkaanse komaf is, betekent dat niet dat alle moslims slecht zijn", zegt Jetten. "Laten we oppassen Nederland verder te verdelen."
Jetten vraagt het kabinet verder om concrete maatregelen, zoals de financiering van beveiliging van Joodse objecten en bufferzones rond Joodse instellingen waar niet mag worden gedemonstreerd.
Ook zegt hij dat hem de afgelopen dagen opvalt dat er "grote woorden" vallen over integratie. Jetten wijst erop dat nieuwkomers snel de taal zouden moeten leren en aan het werk zouden moeten kunnen, om de integratie te bevorderen. Voorstellen hierover worden volgens hem altijd tegengehouden door rechtse partijen.
Het is een veelbesproken maatregel in het debat: intrekken Nederlanderschap
Bikker: vuist tegen antisemitisme
ChristenUnie-leider Bikker schaamt zich voor de gebeurtenissen van vorige week in Amsterdam: "Nederland is geen Nederland als de Joodse gemeenschap niet veilig is en als Joods leven onmogelijk wordt gemaakt."
Over de jongeren die vorige week zelf zeiden dat ze op "Jodenjacht" gingen, spreekt ze als "een vreselijke uitbarsting van het monster van haat en van antisemitisme".
Volgens Bikker leven we inmiddels in een land "waar je bij een synagoge of een joodse school meer beveiligers ziet dan keppeltjes".
Ze wil een zerotolerancebeleid ten opzichte van antisemitisch geweld. Verder pleit ze voor een verbod op gezichtsbedekkende kleding bij demonstraties en voor strafverzwaring van misdrijven als die gepaard gaan met discriminatie. Eerder heeft haar partij daarvoor samen met GroenLinks-PvdA een initiatiefwet ingediend.
Bikker wil van het kabinet weten of bij de voorbereiding van de wedstrijd Ajax-Maccabi rekening is gehouden met eventuele waarschuwingen van buitenlandse diensten. Ze vraagt de premier op te staan voor het recht en voor ons land: "Laten we samen een vuist maken tegen antisemitisme."
Antisemitisme zit diep bij een deel van de bevolking, zegt Van der Plas
BBB-leider Van der Plas stelt in haar bijdrage dat de tijd van pappen en nathouden voorbij moet zijn. "Er is sprake van pure Jodenhaat uit delen van onze bevolking." Ze noemt specifieker "Marokkaanse en Noord-Afrikaanse jongemannen". Volgens de BBB-voorvrouw moet dat benoemd kunnen worden.
"Laten we de feiten onder ogen zien: het zit bij een deel van de bevolking diep." Van der Plas wijst op recente gebeurtenissen die in het plaatje passen: de herdenking van 7 oktober, de opening van het Holocaustmuseum, Joodse studenten die worden aangevallen door pro-Palestijnse demonstranten.
De BBB'er ziet parallellen met de jaren 30 en 40 van de vorige eeuw. "Het gitzwarte verleden waarvan we allemaal hebben gezegd: dit nooit weer."
Net als PVV-leider Wilders is ze er voorstander van om te kijken of daders met een dubbele nationaliteit hun Nederlandse nationaliteit kan worden afgepakt. Dat kan nu al bij mensen die zijn veroordeeld voor een terroristisch misdrijf of die bij een terreurorganisatie zitten.
Van Baarle van Denk zegt dat dat voornemen hem juist doet denken aan de jaren 30 en 40. Maar dat vindt Van der Plas onzin. "We gaan geen paspoorten afpakken van Marokkanen. We gaan kijken of je paspoorten vanwege een terroristisch motief kunt innemen."
BBB wil de bij jongeren populaire instagrampagina Cestmocro verbieden
'Straf daders van Jodenjacht ook voor terrorisme'
PVV-leider Wilders vindt dat de daders van de "Jodenjacht" ook voor terrorisme moeten worden gestraft. Hij wil dat premier Schoof dat gaat voorleggen aan het Openbaar Ministerie. Als die daders een dubbele nationaliteit hebben, moet hun Nederlandse nationaliteit worden afgepakt. Wilders wil verder dat in de wet antisemitisme als extra grond wordt opgenomen om een nationaliteit af te nemen.
Wilders vindt ook dat "ordeverstorende demonstraties" zoveel mogelijk moeten worden ingeperkt. Bezettingen van stations, universiteiten en snelwegen zouden moeten worden verboden.
Volgens Volt-Kamerlid Koekkoek heeft dat soort voorstellen niets te maken met het bestrijden van antisemitisme maar met het "beperken van vrijheden die we in Nederland koesteren".
ChristenUnie en PvdA roepen de PVV op hun initiatiefvoorstel te steunen, dat discriminatie in het strafrecht opneemt als grond om de straf te verzwaren. Wilders wil alleen zeggen dat hij ernaar gaat kijken: "Ik ben niet van kwade wil, maar ik kan dat nu niet vertellen."
Timmermans: christelijke kerken hadden ook tijd nodig "zich te bevrijden van antisemitische erfenis"
CU en SGP vragen Wilders om daden
ChristenUnie-leider Bikker en SGP-voorman Stoffer vragen Wilders in het debat om concrete maatregelen om gebeurtenissen zoals die in Amsterdam te voorkomen of bestrijden. "De heer Wilders en ik vinden elkaar in het aanpakken van het tuig", zegt Bikker. Maar volgens haar is het debat is niet alleen om verontwaardiging te uiten. "Ook om te zorgen dat Nederland een stukje opknapt."
Bikker houdt de leider van de grootste coalitiepartij voor dat de politie van Amsterdam mensen en dus geld tekortkomt om op te treden zoals ze zouden willen. Wilders antwoordt dat er volgens het hoofdlijnenakkoord een paar honderd miljoen bijkomt voor de politie. "Dat kunt u te weinig vinden, maar het is niet zo dat we niets doen."
Op vragen van Bikker over meer geld naar herdenkingscentra zoals Westerbork, om mensen bewust te maken van de gevolgen van antisemitisme, zegt Wilders afwerend dat dat in een later debat over de begroting maar geregeld moet worden.
Stoffer van de SGP zegt dat Wilders "heldere woorden" spreekt, maar vraagt hem ook om daden. "U bent de grootste, neemt u alstublieft de verantwoordelijkheid." De PVV-leider somt een trits maatregelen op die volgens hem in de pijplijn zitten. Het gaat onder meer hogere straffen in het jeugdstrafrecht, de definitie van terreur uitbreiden en ouders verantwoordelijk maken voor schade die hun kinderen aanrichten.
PVV-leider Wilders roept opnieuw om ontslag burgemeester Halsema
Felle botsingen tussen Wilders en oppositie
Denk-voorman Van Baarle spreekt PVV-leider Wilders aan op uitlatingen van "Maccabi-tuig" vorige week die dingen riepen als "Fuck de Arabieren" en "Het is fijn dat er in Gaza geen scholen meer zijn, want de kinderen zijn vermoord". Hij zegt ook dat er Israëliërs "op Palestijnenjacht" wilden gaan om mensen in elkaar te timmeren. Volgens Van Baarle had Wilders daar ook afstand van moeten nemen.
Wilders zegt dat hij elk geweld veroordeelt. "Dus als er Israëlische supporters zijn geweest die dat hebben gedaan, veroordeel ik dat. Ook hier. Maar het staat in geen verhouding tot en het is geen begin van een rechtvaardiging voor de pure Jodenhaat en Jodenjacht die heeft plaatsgevonden. Het is abject om dat met elkaar te vergelijken."
GroenLinks-PvdA-leider Timmermans vindt dat we niet moeten blijven hangen in alleen veroordelingen van antisemitisme in islamitische kring. Timmermans spreekt Wilders aan op uitlatingen van de Hongaarse premier Orbán "die bij iedere verkiezingscampagne antisemitische thema's heeft gebruikt". Wilders, die bekendstaat als bondgenoot van Orbán, spreekt tegen dat de Hongaarse premier een antisemiet is: "Dat is een valse spin. Hij wordt gesteund door een groot deel van de Joodse gemeenschap in Boedapest."
Timmermans verwijt net als anderen dat Wilders olie op het vuur gooit en roept verder op tot dialoog met de moslimgemeenschap: "Waarom laat u niet de mogelijkheid open dat gemeenschappen over dit probleem heen kunnen groeien?" Wilders vraagt zich af waar die gemeenschappen zijn: "Ik hoor ze niet. Waar zijn de afgelopen dagen al die honderdduizenden moslims die zeggen: 'Dit is niet mijn islam'?"
Verhit begin van Kamerdebat geweld Amsterdam: 'Dit is niet mijn Nederland'
Wilders: daders waren moslims, voor een groot deel Marokkanen
"Wat is dit verdomme voor een land geworden?" PVV-leider Wilders begint het Kamerdebat met het stevig veroordelen van het geweld van vorige week. "We zagen moslims jagen op Joden in de straten van Amsterdam, een pogrom van de ergste soort."
Volgens Wilders is het een wonder is dat er geen doden zijn gevallen. "Joden zijn in elkaar geslagen, met messen gestoken, in het water gegooid, op hun gezicht getrapt." En hij stelt dat de dader "allemaal moslims" waren en "voor een groot deel Marokkanen". Of dat inderdaad het geval is, is overigens niet bevestigd door politie of justitie.
Volt-Kamerlid Koekkoek onderbreekt de PVV-leider en wijst hem erop dat hij met dit soort teksten "olie op het vuur gooit". "Waar is de heer Wilders mee bezig?"
"Ik spreek de waarheid, ik signaleer wat er is gebeurd", riposteert Wilders. "We moeten stoppen met de andere kant op kijken als het gaat om problemen met integratie, met Marokkanen, met moslims."
Debat begonnen zonder staatsscretaris Nobel
Aan het begin deed Denk-leider Van Baarle nog eens het verzoek om ook staatssecretaris Nobel van Participatie en Integratie bij het debat aanwezig te laten zijn. Nobel zei maandag dat een groot deel van de islamitische jongeren de Nederlandse normen en waarden niet onderschrijft. Maar net als gisteren was er geen meerderheid voor het verzoek van Denk. Achter de regeringstafel zitten premier Schoof en de ministers Van Weel van Justitie en Veiligheid en Uitermark van Binnenlandse Zaken.
De volgorde van de sprekers in het debat
Debat over geweld in Amsterdam
De Tweede Kamer gaat vanaf 10.15 uur in debat met het kabinet over de gewelddadige gebeurtenissen rond de voetbalwedstrijd tussen Ajax en Maccabi Tel Aviv van vorige week donderdag. De discussie zal voor een groot deel gaan over wat de politieke partijen zien als oorzaak van het geweld tegen Israëlische supporters en Joden die op straat liepen.
Burgemeester Halsema van Amsterdam zegt dat de oorzaak ligt in "een giftige cocktail van antisemitisme, hooligangedrag en woede over de oorlog in Palestina en Israël en andere landen in het Midden-Oosten." Premier Schoof, verschillende bewindslieden van het kabinet en ook fractievoorzitters van coalitie- en oppositiepartijen zeggen nu dat Nederland een integratieprobleem heeft. Schoof zei daarover: "Zonder al te veel moeite kun je constateren dat er een integratieprobleem is. Dat heeft zich de afgelopen vijftig jaar ontwikkeld."
In de wandelgangen van de Tweede Kamer gaan verschillende maatregelen rond die een "strenge aanpak" moeten uitstralen, ook al is er over de uitvoerbaarheid nog veel onduidelijk. Zoals het afnemen van de Nederlandse nationaliteit bij een veroordeling voor antisemitisch geweld. Of het invoeren van een verbod op gezichtsbedekkende kleding bij demonstraties. En BBB stelt bijvoorbeeld voor om het instagram-account CestMocro te verbieden omdat het antisemitisme bij jongeren zou aanwakkeren.
De daders
Het zal ook gaan over wat er bekend is over de daders. De partijleiders Wilders (PVV), Van der Plas (BBB) en Yesilgöz (VVD) trekken op basis van nieuwsberichten en video's de conclusie dat het voor een groot deel mensen waren met een Marokkaanse, islamitische achtergrond. Dit wordt vooralsnog door geen van de politieke partijen bestreden, maar feit is dat het niet formeel is vastgesteld. Er zijn tientallen mensen opgepakt, nog niemand is voor de rechter verschenen.
Premier Schoof had gisteren op het Catshuis een gesprek met Joodse en maatschappelijke organisaties over het tegengaan van antisemitisme. Daar reageerde de premier ook op kritiek van onder meer de moskeekoepels en oppositiepartijen, die vinden dat uitspraken over integratieproblemen "olie op het vuur" gooien. "Het is op geen enkele manier de bedoeling om groepen jongeren voor het hoofd te stoten", zei hij. "Maar het is wel van belang om dingen te benoemen".
Een ander onderwerp dat aan bod zal komen is of de gewelddadigheden te voorkomen waren geweest. Burgemeester Halsema heeft gisteren haar rol verdedigd in de Amsterdamse gemeenteraad. Ook het kabinet zal vragen krijgen of de ministers de situatie wel goed hebben ingeschat.
Samenvatting van de gebeurtenissen
- In de nacht van donderdag op vrijdag vonden gewelddadigheden plaats in Amsterdam na de voetbalwedstrijd van Ajax tegen de Israëlische club Maccabi Tel Aviv. Ook in de dagen ervoor waren er al incidenten.
- De Israëlische regering reageerde woedend toen duidelijk werd dat er gericht geweld werd gebruikt tegen Israëlische supporters en Joden.
- De afgelopen dagen werd steeds meer bekend over de verschillende gebeurtenissen die 's nachts plaatsvonden, en in de dagen ervoor. De Amsterdamse politie neemt in het onderzoek naar het geweld alle beelden mee, dus ook die van de rellende Maccabi-aanhang.
- In Amsterdam werd een demonstratieverbod afgekondigd, maar de onrust bleef bestaan.
- Premier Schoof kondigde maandag in zijn persconferentie harde maatregelen aan. Gisteren zei hij na gesprekken op het Catshuis jongeren niet voor het hoofd te willen stoten.
- VVD-staatssecretaris Nobel van Participatie en Integratie sprak van een "groot integratieprobleem" omdat volgens hem "een groot deel van de islamitische jongeren" de Nederlandse normen en waarden niet onderschrijft.
- De coalitiepartijen zeiden gisteren dat zij het niet eens zijn met de kritiek dat zij met hun uitspraken over Marokkaanse, islamitische jongeren olie op het vuur gooien.
Goedemorgen
Vanaf 10.15 uur begint het debat in de Tweede Kamer over de geweldsincidenten in Amsterdam na de voetbalwedstrijd Ajax tegen Maccabi Tel Aviv en de nasleep ervan. In dit liveblog houden we je op de hoogte.