'Eenheid betrokken bij MH17-ramp actief in Charkiv' • Bezoek Poetin lastig voor Zuid-Afrika

Liveblog gesloten

Dit liveblog is gesloten. We gaan verder in een nieuw liveblog.

'Russische eenheid betrokken bij MH17-ramp actief in Charkiv'

De Russische 53ste luchtafweerbrigade, die betrokken was bij het neerhalen vlucht MH17, is volgens Amerikaanse media actief geweest in Oekraïne. Publieke omroep NPR baseert zich op Oekraïense inlichtingen en overheidsdocumenten.

De militaire eenheid was een groot deel van 2022 actief bij de stad Izjoem, in de regio Charkiv. In september veroverde Oekraïne de regio terug op Rusland. Daarbij kregen de Oekraïense strijdkrachten documenten in handen waarin de militaire eenheden die meevochten rondom Izjoem werden genoemd, waaronder dus de 53e brigade

De buk-raket waarmee vlucht MH17 werd neergeschoten, door pro-Russische seperatisten in Oekraïne, is geleverd door deze eenheid. Bij de ramp kwamen alle 298 inzittenden om het leven, onder wie 196 Nederlanders. Vorig jaar werden drie verdachten bij verstek veroordeeld tot levenslang.

Arrestatiebevel Poetin brengt Zuid-Afrika mogelijk in verlegenheid

Een voorgenomen bezoek van de Russische president Poetin brengt Zuid-Afrika mogelijk in een lastig parket. Poetin is van plan om in augustus de BRICS-top bij te wonen, de bijeenkomst van vijf opkomende economieën Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika.

Afgelopen vrijdag vaardigde het hof een arrestatiebevel uit tegen Poetin vanwege Russische oorlogsmisdaden in Oekraïne, met name de ontvoering van Oekraïense kinderen uit bezette gebieden. Dat betekent dat landen die het hof erkennen hem zouden moeten oppakken. Het land is wel aangesloten bij het Internationaal Strafhof (ICC), maar heeft de Russische inval in Oekraïne niet veroordeeld.

President Ramaphosa zegt dat hij zich bewust is van zijn wettelijke verplichtingen. "We zullen echter tussen nu en de top contact blijven houden met de verschillende belanghebbenden", liet de president via zijn woordvoerder weten. Het bezoek van Poetin is nog niet officieel bevestigd. "Het blijft de uitdrukkelijke wens van Zuid-Afrika dat het conflict in Oekraïne vreedzaam wordt opgelost aan de onderhandelingstafel", laat Ramaphosa weten.

In 2015 negeerde Zuid-Afrika een arrestatiebevel van het Internationaal Strafhof in Den Haag tegen de Sudanese president Omar al-Bashir. Hij kon het land na een bezoek ongestoord verlaten. Het ICC wil hem berechten voor de genocide in de regio Darfur.

'Poetin brengt bezoek aan Marioepol'

De Russische president Poetin heeft een bezoek gebracht aan de bezette Oekraïense havenstad Marioepol. Dat meldt het Russische staatspersbureau Tass en het bericht wordt overgenomen door de Russische media.

Als de berichten kloppen is het zijn eerste bezoek aan gebied dat werd ingenomen na de inval in het land. In mei vorig jaar was Marioepol de eerste grote stad die Russische troepen innamen nadat de aanval op Kyiv was afgeslagen.

Poetin kwam volgens Russische media per helikopter aan in de stad, die vorig jaar grotendeels werd verwoest bij de belegering. Er wordt gemeld dat Poetin zelf achter het stuur zat terwijl hij door Marioepol reed. Het is onafhankelijk niet te verifiëren of dit klopt. Het is onduidelijk waar de beelden precies gemaakt zijn.

Doden door Russische aanval op Kramatorsk, meldt burgemeester

In de Oost-Oekraïense stad Kramatorsk zijn twee doden en acht gewonden gevallen door een Russische aanval, zegt de burgemeester van de stad. Volgens hem gebruikte Rusland clustermunitie.

Journalisten van persbureau AFP hoorden zo'n tien explosies in de stad en zagen rook boven een park in het zuidelijk deel van de stad. Onder de doden is volgens het Franse persbureau een vrouw. Een taxichauffeur is een van de zwaargewonden.

Het gebruik van clustermunitie is verboden op grond van een VN-verdrag, maar veel landen hebben dat verdrag niet getekend. Daaronder zijn ook Rusland en Oekraïne. Clustermunitie bestaat uit vele kleine bommetjes die zich over een groot gebied verspreiden.

In Kramatorsk kwamen in april vorig jaar zo'n zestig mensen om het leven bij een aanval op een treinstation. Eerder deze week werd Kramatorsk ook al door de Russen getroffen.

Graandeal tussen Oekraïne en Rusland verlengd, onduidelijk voor hoelang

Oekraïne en Rusland verlengen de graandeal, waardoor export van Oekraïense landbouwproducten via de Zwarte Zee mogelijk blijft. Het is niet direct duidelijk hoe lang de deal van kracht blijft. Oekraïne zegt dat het akkoord verlengd wordt met 120 dagen, maar Rusland zegt dat het gaat om een termijn van 60 dagen.

Door de oorlog in Oekraïne was de uitvoer van graan en andere landbouwproducten uit Oekraïne stil komen te liggen. Dat leidde tot fors hogere voedselprijzen en dreigende hongersnood in delen van Afrika.

Poetin bezoekt Krim

De Russische president Poetin bezoekt vandaag de Krim om te vieren dat het schiereiland negen jaar geleden door Rusland werd ingenomen. De illegale annexatie wordt door vrijwel geen enkel land erkend.

Om de 'verjaardag' te vieren, bezoekt de Russische president op het schiereiland een kunstacademie en een kindercentrum.

Wagner-groep wil 30.000 nieuwe vrijwilligers werven

De Wagner-groep wil halverwege mei 30.000 nieuwe vrijwilligers hebben geworven voor de oorlog in Oekraïne. Dat heeft de baas van de Russische huurlingengroep, Jevgeni Prigozjin, aangekondigd.

In een audiobericht op Telegram zegt Prigozjin dat zich dagelijks zo'n 500 tot 800 mensen aanmelden bij de wervingscentra, die afgelopen week zouden zijn geopend in 42 Russische steden. Deze cijfers konden niet worden geverifieerd. Het werven gaat volgens de Wagner-baas beter dan verwacht.

De Wagner-groep heeft veel verliezen geleden bij Bachmoet. Al maandenlang probeert de huurlingengroep samen met het Russische leger om deze stad in de regio Donetsk in te nemen.

Kritiek op vrijwilligers strafbaar

Terwijl Prigozijn naar buiten brengt dat er nieuwe vrijwilligers worden geworven, voert Rusland een wetswijziging door waarmee kritiek op Russische oorlogsvrijwilligers zwaar kan worden bestraft. Een veroordeelde kan maximaal vijftien jaar celstraf krijgen.

Kritiek leveren op het Russische leger was al strafbaar. Vanaf nu geldt dat dus ook voor het in diskrediet brengen van vrijwilligers.

Met deze aanscherping van de wet komt Poetin tegemoet aan een eis van Wagner-baas Prigozjin. Hij rekruteerde eerder zware criminelen voor de oorlog tegen Oekraïne en vroeg de Russische regering om hen te beschermen tegen smaad.

Graandeal loopt vannacht af, nog geen akkoord over verlenging

Komende nacht loopt de graandeal tussen Oekraïne en Rusland af. Hoewel de twee landen al de hele week spreken over een verlenging, is er nog geen akkoord. Oekraïne wil namelijk met 120 dagen verlengen, maar Rusland wil dat beperken tot 60 dagen.

Op deze manier wil Rusland bereiken dat belemmeringen voor de Russische export van landbouwproducten verdwijnen. Er bestaan geen formele westerse sancties voor de export van landbouwproducten, maar in de praktijk is het voor Russische bedrijven wel lastig om bijvoorbeeld ladingen te verzekeren en bankzaken te regelen.

Biden: Poetin heeft oorlogsmisdaden gepleegd, besluit ICC gerechtvaardigd

De Amerikaanse president Biden zegt dat zijn Russische ambtgenoot Poetin oorlogsmisdaden heeft gepleegd. En hoewel de VS het Internationaal Strafhof in Den Haag niet erkent, noemt Biden het besluit van het ICC om een arrestatiebevel tegen Poetin uit te vaardigen gerechtvaardigd.

Het ICC noemt de deportatie van kinderen uit Oekraïne naar Rusland als hoofdreden. Onafhankelijke onderzoekers stelden onlangs vast dat minstens 6000 kinderen daarheen zijn gebracht.

Wrak Russische tank naar Groesbeek, in juni in Amsterdam

Bij het Vrijheidsmuseum in Groesbeek is vanaf morgen een tank te zien die in de oorlog met Oekraïne werd vernietigd. Hij staat samen met een door kogels doorzeefde Oekraïense ambulance opgesteld voor het museumgebouw.

De T-27B-tank was in gebruik bij een eenheid uit de autonome Russische republiek Boerjatië. In maart vorig jaar leed de eenheid zware verliezen bij de strijd om Kyiv. Het Oekraïense leger wist de tank buit te maken nadat hij op een mijn was gelopen. De ambulance komt uit de omgeving van Charkiv. Hij kwam onder vuur tijdens een Russische beschieting. Als opzet kan worden aangetoond, is er sprake van een oorlogsmisdaad.

Het Vrijheidsmuseum zegt een historisch-educatief centrum te zijn dat oog wil hebben voor de actualiteit, "zeker wanneer door Russische agressie de vrijheid, de democratie en de rechtsstaat van een autonoom land onder de voet dreigt te worden gelopen".

De tank verhuist eind mei mogelijk naar Amsterdam. Cultuurcentrum De Balie hoopt hem van 31 mei tot 4 juni op het Leidseplein te laten zien als in dit centrum het vierde 'Forum on European Culture' plaatsvindt. Dat festival heeft dit jaar de betekenis van democratie in Europa als thema. De vergunningen die nodig zijn voor het plaatsen van de tank zijn nog niet rond.

Kapotgeschoten Russische tanks werden eerder tentoongesteld in Warschau, Praag en Berlijn. De tank die in Groesbeek staat, stond vorige maand voor de Russische ambassade in Berlijn:

Arrestatiebevel tegen Poetin

Het Internationaal Strafhof in Den Haag heeft een arrestatiebevel uitgevaardigd tegen de Russische president Poetin wegens Russische oorlogsmisdaden in Oekraïne.

Op Twitter legt ICC-president Hofmański uit waarom dat is gebeurd

Erdogan geeft groen licht voor NAVO-lidmaatschap Finland

De Turkse president Erdogan heeft de de aanvraag van Finland om toe te treden tot de NAVO goedgekeurd.

Op een persconferentie met de Finse president Niinistö heeft Erdogan toegezegd dat hij zal doorgaan met het ratificatieproces, waarmee Finland officieel lid kan worden van de NAVO.

"Turkije en Finland zijn twee bevriende landen. De helpende hand van Finland na de aardbevingen heeft onze vriendschap nog verder versterkt." Erdogan bedankte daarbij nogmaals de Finse president voor alle hulp. De Finse president sprak zijn dank uit, maar benadrukte ook dat het Finse NAVO-lidmaatschap niet compleet is zonder Zweden.

Turkije had als voorwaarde gesteld dat zowel Finland als Zweden (ook kandidaat-lid) 'terroristen' zou bestrijden in eigen land. "Finland heeft constructief laten zien mee te werken", zegt Erdogan. Het land deelt honderden kilometers grens met Rusland.

Het wachten is nog op Hongarije. Eigenlijk zou het parlement in Budapest vandaag stemmen over de toetreding van zowel Zweden als Finland, maar dat is uitgesteld tot 27 maart.

Slowakije gaat gevechtsvliegtuigen leveren

Slowakije gaat dertien gevechtsvliegtuigen leveren aan Oekraïne. Dat heeft premier Heger bekendgemaakt. Het gaat om toestellen van het type MiG-29. Dit zijn vliegtuigen uit de Sovjettijd, die nu ook al door Oekraïne gebruikt worden. Onbekend is wanneer ze worden geleverd.

Gisteren maakte Polen bekend dat het de komende dagen vier MiG-29-gevechtsvliegtuigen levert aan Oekraïne. Later wil Warschau er meer sturen. Polen was de eerste bondgenoot van Oekraïne die gevechtsvliegtuigen leverde.

Russische piloten krijgen onderscheiding na drone-incident

De Russische piloten die betrokken waren bij het drone-incident boven de Zwarte Zee krijgen een speciale onderscheiding. Dat meldt de Russische minister Sjojgoe van Defensie, via het staatspersbureau RIA.

Bij het incident stortte deze week een Amerikaanse drone neer nadat die mogelijk in aanraking was gekomen met een Russisch gevechtsvliegtuig. De piloten krijgen de onderscheiding vanwege "het voorkomen van de schending van de grenzen rondom het gebied van de speciale operatie".

Gisteren publiceerde het Amerikaanse leger beelden van de crash. Op de beelden is te zien dat het Russische gevechtsvliegtuig de drone nadert en vervolgens dichtbij langsvliegt. Vlak daarvoor loost de straaljager zichtbaar brandstof, mogelijk om dit over de drone te gieten om zo de sensoren van de drone te beschadigen. Een botsing zelf is niet op de beelden te zien. Volgens Rusland was er ook geen sprake van een botsing.

Xi maandag langs bij Poetin

De Chinese president Xi brengt vanaf aanstaande maandag een driedaags bezoek aan Moskou. Het is voor het eerst sinds het uitbreken van de oorlog dat de Chinese leider een bezoek brengt aan president Poetin. De twee spraken elkaar voor het laatst in december via een videoverbinding.

Het bezoek wordt internationaal opgevat als een steunbetuiging voor president Poetin. Volgens het Kremlin wordt er gesproken over de strategische relatie en internationale samenwerking tussen beide landen. Ook worden er "belangrijke documenten getekend". Een Chinese woordvoerder zegt dat de banden zullen worden aangehaald en er meerdere internationale en regionale kwesties worden besproken. Het woord 'Oekraïne' valt niet in de aankondigingen van beide landen.

Rusland sloot in februari 2022, vlak voor de inval in Oekraïne, een "Onbegrensd Partnerschap" met de Chinese president. Peking zegt neutraal te zijn in het Oekraïneconflict en dringt aan op vredesbesprekingen. Het land is kritisch over westerse sancties en wapenleveranties die de situatie alleen maar zouden verergeren, en weigerde de Russische inval te veroordelen.

Internationale media berichtten afgelopen week al dat een Chinees bezoek aan Poetin op stapel stond. Er werd ook gemeld dat president Xi van plan is een videoafspraak met de Oekraïense president Zelensky te houden, het eerste contact tussen beide mannen. Daarover zijn nog geen verdere berichten naar buiten gekomen.

Wel was er gisteren een zeldzaam telefoontje tussen de Oekraïense buitenlandminister Koeleba en zijn Chinese collega Qin Gang. Peking drong er in dat gesprek op aan om vredesonderhandelingen te hervatten. "We hopen dat alle partijen de rust bewaren en zich richten op een politieke oplossing."

Microsoft verwacht grote Russische cyberaanvallen in Oekraïne

Volgens softwarebedrijf Microsoft zijn Russische hackers van plan om dit voorjaar cyberaanvallen uit te voeren op onder meer Oekraïense financiële instellingen, energievoorzieningen en defensie. De aanvallen zouden mogelijk ook gedaan worden op bondgenoten van Oekraïne. Dat zegt het bedrijf in een rapport.

In januari ontdekte Microsoft verschillende phishingcampagnes die gericht waren op Oekraïense defensiebedrijven en de energiesector in Oekraïne.

Microsoft werkt nauw samen met Oekraïne om de Russische cyberaanvallen tegen te gaan.

Verenigd Koninkrijk zegt Moldavië te steunen

Tijdens een bezoek aan Moldavië maakte de Britse minister van Buitenlandse Zaken James Cleverly bekend dat het Verenigd Koninkrijk ruim 11 miljoen euro overheidssteun aan Moldavië schenkt.

De gevolgen van de oorlog tussen Oekraïne en Rusland zijn voor Moldavië groot. Het armste land van Europa grenst aan Oekraïne en vreest voor een Russische staatsgreep. Door de Russische raketaanvallen op Oekraïense infrastructuur zit Moldavië geregeld zonder stroom en internet.

Cleverly laat weten dat het land er niet alleen voor staat. In een tweet schrijft hij dat het Verenigd Koninkrijk Moldavië bijstaat in het verdedigen van de soevereiniteit van het land. Volgens Cleverly gebeurt dat het beste wanneer het VK Oekraïne blijft steunen in de oorlog tegen Rusland.

In Moldavië is het al lange tijd onrustig. Afgelopen weekend waren er pro-Russische protesten in het land. Lees meer hierover in onderstaand artikel.

Amerikaanse luchtmacht publiceert kaart met mogelijke locaties drone

De Amerikaanse luchtmacht heeft een kaart vrijgegeven met de mogelijke locaties van de neergestorte drone in de Zwarte Zee. Afgelopen dinsdag crashte de drone nadat het geraakt zou zijn door een Russisch gevechtsvliegtuig.

De Amerikaanse luchtmacht laat weten dat de punten op de kaart niet op schaal zijn en dat de locaties een schatting zijn.

Zowel Rusland als de VS is nog op zoek naar de drone. Amerikaanse functionarissen hebben gezegd dat de drone waarschijnlijk niet meer te vinden is.

Telefoongesprek tussen China en Oekraïne

De ministers van Buitenlandse Zaken van China en Oekraïne hebben een zeldzaam telefoongesprek met elkaar gevoerd. China zei na afloop Oekraïne te hebben gewaarschuwd dat het conflict met Rusland mogelijk nog verder uit de hand kan lopen. De Chinese minister Qin Gang hoopt dat Oekraïne en Rusland in gesprek komen.

De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken liet na afloop weten dat hij in het gesprek het belang van het behoud van de grenzen van Oekraïne had onderstreept.

China probeert zich de laatste tijd meer te profileren als vredestichter. Het land kwam met een twaalfpuntenplan met daarin voorstellen om een einde aan het conflict tussen Rusland en Oekraïne te maken.

De Chinese president Xi Jinping brengt waarschijnlijk volgende week een bezoek aan de Russische president Poetin. Ook zal hij mogelijk een videogesprek voeren met de Oekraïense president Zelensky.

Polen levert vier MiG-gevechtsvliegtuigen

Polen levert de komende dagen vier gevechtsvliegtuigen aan Oekraïne. Dat heeft president Duda bekendgemaakt. Het gaat om toestellen uit de Sovjettijd van het type MiG-29, die nu ook al door Oekraïne worden gebruikt. Lees hier meer:

Explosie in pand geheime dienst in Rostov-aan-de-Don

Bij een explosie in een pand van de Russische geheime dient FSB in Rostov-aan-de-Don is een dode gevallen, meldt het Russische persbureau Tass. In het pand, waarin de afdeling van de FSB is gehuisvest die grenscontroles uitvoert, brak brand uit. Rostov-aan-de-Don ligt nabij de zuidgrens van Oekraïne, ten oosten van de Oekraïense stad Marioepol. Bij de explosie raakten ook twee mensen gewond. Volgens de gouverneur van Rostov was er in het pand sprake van kortsluiting, waardoor opslagvaten met brandstof in brand vlogen.

Vorig jaar juni brak brand uit in een olieraffinaderij bij Rostov. Volgens het Kremlin zat Oekraïne daarachter. Twee drones van het Oekraïense leger zouden de raffinaderij hebben aangevallen. Oekraïne zweeg over het voorval.

VS geeft beelden drone-confrontatie vrij

De VS heeft beelden vrijgegeven van de confrontatie, afgelopen dinsdag, tussen Russische gevechtsvliegtuigen en een Amerikaanse Reaper-drone boven de Zwarte Zee. Te zien is dat een Russische Soechoj-27 meerdere keren bij het rakelings passeren van de drone brandstof loost. Volgens de VS gebeurde dat om de sensoren van de Reaper te verblinden en beschadigen. De beelden zijn afkomstig van een camera op de drone.

De daadwerkelijke botsing tussen de straaljager en de drone die volgens de VS heeft plaatsgevonden, is niet te zien. De camera valt uit, maar zendt na een onderbreking beelden uit van de beschadigde propeller van de drone. De bestuurders van de drone besloten vervolgens om de drone gecontroleerd in zee te laten storten, in internationale wateren.

Rusland spreekt tegen dat er een botsing heeft plaatsgevonden.

CNN: drone van Chinese makelij neergehaald in Oost-Oekraïne

In het oosten van Oekraïne is in de nacht van vrijdag op zaterdag een drone van Chinese makelij neergehaald, meldt CNN. Verslaggevers van de Amerikaanse nieuwszender hebben de wrakstukken van het onbemande toestel gezien. Oekraïense militairen zeggen dat de drone zo laag vloog dat ze die uit de lucht konden schieten met kalasjnikovs.

Het gaat om een Mugin-5, een commerciële drone, die is gemaakt door een fabrikant in de Oost-Chinese havenstad Xiamen. Oekraïense militairen zeggen dat de neergehaalde drone op zo'n manier was aangepast dat er een bom mee kon worden vervoerd. Aan boord was een explosief van zo'n 20 kilo, dat later op een veilige plek tot ontploffing werd gebracht.

De Mugin-5-toestellen zouden bekendstaan als 'Alibaba-drones', omdat ze voor maximaal 15.000 dollar te koop zouden staan op Chinese verkoopsites als Alibaba en Taobao. De fabrikant bevestigt aan CNN dat het gaat om een Mugin-drone en noemt het incident "erg ongelukkig".

De bewapende drone had geen camera aan boord en was dus niet bedoeld voor verkenning, zegt een specialist op het gebied van legerdrones tegen CNN. Hij spreekt van een "domme bom" en "een niet erg geavanceerde manier om militaire operaties uit te voeren".

Opvallend incident met Amerikaanse drone boven Zwarte Zee nu gedownplayd

Verwijten over en weer tussen Rusland en de VS over de Amerikaanse drone die gisteren neerstortte in de Zwarte Zee niet ver van de Krim. De VS geeft Rusland de schuld van de crash. Gevechtsvliegtuigen zouden negentien keer rakelings langs de drone zijn gevlogen en hebben geprobeerd de sensoren te beschadigen met kerosine.

Een jet raakte de drone met zijn staart, waardoor het toestel onbestuurbaar werd. Daardoor konden de piloten die de drone vanaf de grond bestuurden niets anders doen dan het toestel in zee laten storten.

De Amerikaanse minister van Defensie Austin heeft een telefoongesprek gevoerd met zijn Russische collega Sjojgoe, meldt het Kremlin. Over de inhoud van het gesprek is niets bekendgemaakt. Sinds de Russische inval in Oekraïne is er weinig contact geweest op hoog politiek niveau.

Volgens de Amerikaanse generaal Milley ligt de drone in stukken op een diepte van 1200 tot 1500 meter en is hij moeilijk te bergen, wat de Russen willen doen. Hij zei dat hij in gesprek wil met zijn Russische collega. Rusland heeft daar nog niet op gereageerd.

In onderstaand stuk analyseert verslaggever Wessel de Jong het incident.

Rusland probeert Amerikaanse legerdrone uit Zwarte Zee halen

Rusland gaat proberen de neergestorte legerdrone van de VS uit de Zwarte Zee te halen. Dat heeft de Russische Veiligheidsraad bekendgemaakt.

Het Pentagon liet eerder vandaag in het midden of het Amerikaanse leger de restanten van de Reaperdrone probeert te bergen. Wel zei een woordvoerder van het Witte Huis dat het toestel niet is teruggevonden. "Ik weet ook niet zeker of het mogelijk is", zei woordvoerder Kirby. Het betreffende deel van de Zwarte Zee is daarvoor mogelijk te diep. Er zouden maatregelen zijn genomen om te voorkomen dat Rusland gevoelige informatie in handen krijgt via het wrak van de drone.

De VS stelt dat een Russische straaljager tegen de drone is aangevlogen. Volgens het Kremlin is de Reaper door toedoen van het Amerikaanse leger neergestort.

VS: neergestorte Reaper-drone nog niet teruggevonden

De volgens Amerika door Russisch toedoen neergestorte legerdrone is nog niet teruggevonden. Het Pentagon wil niet zeggen of er ook een bergingsactie gaande is in de Zwarte Zee.

Als gevolg van het incident is de relatie tussen de twee mogendheden "in jammerlijke staat", zegt Kremlin-woordvoer Peskov. Volgens hem is het "dieptepunt" bereikt in de onderlinge verhoudingen. Toch blijft Moskou naar eigen zeggen openstaan voor dialoog.

De MQ-9 Reaper-drone stortte gisteren neer. Washington stelt dat die een routinesurveillancevlucht uitvoerde in internationaal luchtruim boven de Zwarte Zee. Door "onverantwoord en onveilig" vlieggedrag van een Russische straaljagerpiloot werd een propeller van de drone geraakt, stelt het Pentagon. Daarna stortte de Reaper neer.

Volgens het Kremlin is Amerika zelf verantwoordelijk voor het neerstorten van de drone. Ook beweert Rusland dat het onbemande toestel op koers lag voor het Russische luchtruim. Het is nog onduidelijk welke lezing klopt.

'Turkije wil nog voor verkiezingen NAVO-aanvraag Finland goedkeuren'

Turkije is van plan snel groen licht te geven voor de aanvraag van het NAVO-lidmaatschap van Finland, meldt persbureau Reuters. Goedkeuring gebeurt zeer waarschijnlijk voor de presidents- en parlementsverkiezingen in mei, zeggen twee anonieme functionarissen. De Finse president Niinisto is aanstaande vrijdag in Turkije om de kwestie te bespreken.

Aanvankelijke zeiden Finland en Zweden dat ze alleen samen lid willen worden van het militaire bondgenootschap. Maar gisteren zei de Zweedse premier dat Finland waarschijnlijk eerder NAVO-lid is. Ankara blokkeert vooralsnog het Zweedse lidmaatschap, omdat het land volgens Turkije terroristen huisvest die betrokken waren bij de mislukte coup van 2016. Zweden ontkent dat.

In de nasleep van de oorlog in Oekraïne besloten de twee Scandinavische lande zich kandidaat te stellen voor de NAVO, uit vrees voor de Russische expansiedrift.

Felle veroordelingen na beladen drone-incident tussen Rusland en VS

Vanuit Rusland is met grote verontwaardiging gereageerd op het drone-incident gisteren, met de VS. Het is voor zover bekend de eerste keer sinds de Koude Oorlog dat er een Amerikaans toestel is neergestort na interactie met een Russische vliegtuig.

Stop met vliegen in de buurt van onze grenzen, roept de Russische ambassadeur in Washington de Amerikaanse regering op. "We weten heel goed wat het doel is van zulke onbemande verkenningsvluchten." De inlichtingen die Amerikaanse drones verzamelen worden volgens de ambassadeur doorgespeeld naar Oekraïne, die de informatie gebruikt voor aanvallen.

Bondgenoten van de VS uiten op hun beurt forse kritiek op Moskou. Het Verenigd Koninkrijk zegt bijvoorbeeld dat Rusland het internationale luchtruim moet respecteren. Volgens de Australische regering speelt het Kremlin "niet volgens de regels" en heeft het Kremlin wat uit te leggen na het incident. Washington heeft de acties van Rusland gisteren al scherp veroordeeld.

Gisteren stortte een MQ-9 Reaper-drone van het Amerikaanse leger neer in de Zwarte Zee. Volgens Washington gebeurde dat door een botsing met een Russische straaljager, die onveilig zou hebben gevlogen. De Russische lezing is dat het onbemande toestel door een 'abrupte manoeuvre' neerstortte. De straaljagers waren volgens het Kremlin ingeschakeld om de drone te identificeren, omdat het te 'richting de Russische grens' vloog.

Dit soort incidenten kunnen leiden tot een onbedoelde escalatie van een oorlog, zegt hoogleraar internationale betrekkingen Rob de Wijk op Twitter. Vooralsnog zijn er geen signalen dat dit nu het geval is.

Hoe verloopt mogelijke zaak tegen Russen bij Internationaal Strafhof?

Het Internationaal Strafhof (ICC) lijkt zich op te maken voor twee strafzaken tegen Russische verdachten. Volgens The New York Times en persbureau Reuters onderzoekt de in Den Haag gevestigde instantie de aanvallen op Oekraïense infrastructuur en de deportatie van kinderen die in Russische kampen worden heropgevoed. Lees er meer over in onderstaand artikel.

Russen ontkennen neerhalen Amerikaanse drone

Een woordvoerder van het Russische ministerie van Defensie zegt dat het neerstorten van een Amerikaanse Reaper-drone in de Zwarte Zee niet komt door een botsing met een Russisch gevechtsvliegtuig.

Volgens Moskou maakte de drone een "scherpe manoeuvre" en kwam hij daardoor in het water terecht. Het Pentagon heeft inmiddels laten weten dat het Russische toestel van het type Su-27 vermoedelijk ook schade heeft en blijft er dus bij dat de toestellen elkaar geraakt hebben.

'Ik blijf thuis uit angst voor mobilisatie'

Het kost het Oekraïense leger steeds meer moeite om aan nieuwe manschappen te komen. Niet alle mannen willen dienen aan het front, vanwege morele bezwaren of omdat zij zich op een andere manier willen inzetten voor het land. Zeker 26 Telegramgroepen die mannen hielpen bij het ontkomen aan mobilisatie zijn door de Oekraïense veiligheidsdienst verboden.

Enkele uren na de Russische invasie vorig jaar werd de staat van beleg afgekondigd. Sindsdien mogen de mannen tussen 18 en 60 jaar het land niet meer verlaten. Voor hen geldt de dienstplicht, met uitzonderingen voor bijvoorbeeld vaders van meer dan drie kinderen en specifieke beroepsgroepen.

Amerikaanse drone en Russisch gevechtsvliegtuig botsen boven Zwarte Zee

Een Amerikaanse drone en een Russisch gevechtsvliegtuig zijn met elkaar in botsing gekomen boven de Zwarte Zee. Dat heeft het Amerikaanse leger bekendgemaakt. De drone zou zijn neergestort nadat een propeller werd geraakt en hij is niet langer te gebruiken.

Volgens een Amerikaanse luchtmachtgeneraal vloog de drone in het internationale luchtruim voor een routineoperatie. Hij heeft het over een "roekeloze actie" vanuit Russische zijde.

Oekraïne produceert eigen munitie voor Sovjettanks

De Oekraïense wapenfabrikant Ukroboronprom is begonnen met het produceren van 125 mm-granaten voor tanks uit het Sovjettijdperk, zegt het staatsbedrijf tegen Reuters. De munitie wordt buiten Oekraïne gemaakt, in een niet nader genoemd NAVO-land.

Bij de productie zijn wel Oekraïners betrokken. De munitie is hard nodig: het Oekraïense leger gebruikt veel materieel uit de Sovjettijd, maar het is lastig om ervoor aan munitie te komen. Rusland is de grootste producent van deze munitie. Ook andere landen leveren de munitie niet.

Ollongren belooft mijnenjagers, droneradars en brugslagvaartuig

Nederland geeft Oekraïne vanaf 2025 twee mijnenjagers, schepen die zeemijnen kunnen opsporen en onschadelijk maken. Daarnaast gaat Nederland het land voorzien van droneradars en een brugslagvaartuig. Dat heeft minister van Defensie Ollongren gezegd tijdens een bezoek aan de Oekraïense havenstad Odesa.

Parlement Rusland verbiedt kritiek op 'vrijwilligers' in oorlog

Het Russische parlement heeft voor een wetsvoorstel gestemd waarmee kritiek leveren op "vrijwilligers" die als huurlingen in Oekraïne vechten, strafbaar wordt. Het was al strafbaar om de strijdkrachten in diskrediet te brengen.

Het in diskrediet brengen van de strijdkrachten of de "vrijwilligers" kan worden bestraft met vijf jaar cel, en wie dat doet met "valse informatie" riskeert vijftien jaar cel.

De wet doelt op huurlingen van de Wagner Group; een Russisch huurlingenbedrijf dat nauw verbonden is met het Kremlin. Ze vechten momenteel in de stad Bachmoet; het oostelijke deel van de stad wordt gecontroleerd door Wagner.

Rusland wil dat wapenleverancier productie precisieraketten verdubbelt

De Russische minister van Defensie Sergej Sjojgoe heeft een grote Russische wapenleverancier opgedragen om de productie van precisieraketten te verdubbelen. Dat meldt het Russische staatsbureau TASS.

De dure precisieraketten zijn schaars. Verschillende Westerse landen hebben de afgelopen tijd een voorraad gedoneerd aan Oekraïne. Zo heeft het Verenigd Koninkrijk 600 Brimstone-raketten geleverd, die volgens de Britse minister van Defensie Wallace "enorm belangrijk" zijn in de strijd tegen Rusland.

Rusland zet tevens militaire ballonnen in in Oekraïne; volgens de Oekraïense luchtmacht om de luchtverdediging uit te lokken de schaarse precisieraketten te verspillen.

De gevaarlijke manoeuvres van Oekraïense helikopterpiloten

Oekraïense helikopterpiloten die oude gevechtstoestellen besturen, moeten een extra gevaarlijke manoeuvre uitvoeren om hun doel te bereiken. Ze blijven lange tijd laag bij de grond om niet gespot te worden op de radar. Eenmaal in de buurt van hun doelwit vliegen ze hard omhoog, vuren ze hun raketten af en keren weer snel terug naar hun geheime basis.

De 23-jarige Petro is een van de piloten. Hij heeft er al tientallen missies op zitten. Persbureau AFP maakte er een reportage over, die op Twitter is te zien:

Dode en gewonde bij raketaanval Kramatorsk, ook dode in Charkiv

Bij een raketaanval in Kramatorsk is een dode gevallen, drie anderen zijn gewond geraakt. Dat schrijft president Zelensky op Telegram.

Een Russische raket kwam terecht in het centrum van de oostelijke stad. Daarbij raakten zes flats beschadigd. De reddingsoperatie is nog bezig, zegt Zelensky.

Ook in Charkiv is iemand om het leven gekomen bij raketaanvallen, meldt de gouverneur van de regio op Telegram. Een raket raakte een personenauto, waar op dat moment een 55-jarige vrouw in zat.

Rusland erkent Internationaal Strafhof niet

Rusland erkent de rechtsgeldigheid van het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag niet. Dat zegt Kremlinwoordvoerder Peskov in reactie op het nieuws van The New York Times van gisteren dat het ICC van plan is twee strafzaken te beginnen over Russische oorlogsmisdaden.

Peskov zei ook tegen staatspersbureau Tass dat de doelen van Rusland in Oekraïne alleen bereikt kunnen worden met "militaire middelen".

Onduidelijkheid over verlengen graanakkoord

Er is onduidelijkheid ontstaan over de termijn waarmee de graandeal wordt verlengd. Russische persbureaus melden op basis van plaatsvervangend minister Groesjko van Buitenlandse Zaken dat een akkoord is bereikt over het verlengen van de overeenkomst met 60 dagen. Oekraïne ontkent dat.

Een hooggeplaatste regeringsfunctionaris zegt tegen persbureau Reuters dat Oekraïne een verlenging van 120 dagen wil, net als de vorige keer. "We willen die overeenkomst strikt naleven." Oekraïne wijst erop dat de vorige keer is afgesproken dat de minimale verlengingstermijn 120 dagen is. Het Turkse ministerie van Defensie zegt dat de gesprekken nog gaande zijn.

De overeenkomst over het vervoeren van graan via de Zwarte Zee werd in juli gesloten onder toeziend oog van de Verenigde Naties en werd in november verlengd. Sinds juli zijn er miljoenen tonnen aan graan en ander voedsel uit Oekraïense havens geëxporteerd.

'Ervaren krachten Oekraïense leger gesneuveld, training schiet tekort'

Niet alleen het Russische leger, maar ook het Oekraïense heeft flinke verliezen geleden in een jaar oorlog, meldt The Washington Post. Volgens de krant is de samenstelling van het leger het afgelopen jaar fors veranderd. Veel jonge officieren die sinds de annexatie van de Krim zijn getraind door de Verenigde Staten, zijn al gesneuveld. Daarmee is het voordeel dat het Oekraïense leger op het Russische had, ook een stuk minder, schrijft de krant.

Volgens regeringsbronnen in diverse Westerse landen zijn er aan Oekraïense zijde 120.000 doden en gewonden gevallen. Voor Rusland wordt een getal van 200.000 doden en gewonden genoemd. Dat land heeft wel veel meer inwoners en zou in theorie uit grotere reserves kunnen putten. Oekraïne houdt zijn eigen verliezen geheim, ook voor zijn nauwste bondgenoten.

De leider van een Oekraïens bataljon zegt dat de training ook tekortschiet en dat jonge militairen slecht voorbereid en halsoverkop naar de frontlinie worden gestuurd. "Ik krijg honderd nieuwe soldaten die ik direct naar het slagveld moet sturen. Maar eenmaal daar gooien ze alles neer en rennen ze weg. Ze zijn bang voor het geluid of hebben zelfs nog nooit een granaat gegooid. Onze instructeurs hebben gefaald en moeten zelf de loopgraven in gestuurd worden. We hebben NAVO-instructeurs nodig in onze trainingscentra."

Een Oekraïense regeringsbron uit zijn zorgen over Westerse wapenleveranties en de invloed daarvan op het offensief dat deze lente zou moeten starten. "Als je meer middelen hebt, kun je aanvallen. Maar als je aanvalt, verlies je twee tot drie keer zo veel manschappen. Dat kunnen wij ons niet veroorloven."

Rusland wil graandeal voor 60 dagen, hint wel op automatische verlenging

Als het aan Rusland ligt, wordt de graandeal voortaan automatisch verlengd als partijen geen bezwaar aantekenen. Dat zegt een bron bij de onderhandelingen tegen het Russische staatspersbureau TASS. Het akkoord over de export van graan via de Zwarte Zee verloopt op 18 maart.

Rusland zet wél in op een verlenging met 60 dagen in plaats van 120 dagen, de termijn die tot nu toe werd gehanteerd.

Gisteren gingen de onderhandelingen over de overeenkomst van start tussen de Verenigde Naties en Rusland op het Europese hoofdkwartier van de VN in Genève.

Britse marine begeleidt twee Russische oorlogsschepen in de Noordzee

De Britse marine begeleidt twee Russische oorlogsschepen op hun tocht door Het Kanaal. De schepen zijn al sinds begin vorig jaar actief in het oosten van de Middelandse Zee. Afgelopen woensdag passeerden de schepen de Straat van Gibraltar, zonder dat duidelijk was waarom. Sindsdien zijn ze begeleid door verschillende NAVO-landen, en nu dus door de Britten.

"De Royal Navy escorteert routinematig oorlogsschepen in onze territoriale wateren en de aangrenzende zeegebieden om de naleving van het zeerecht te waarborgen en kwaadaardige activiteiten af te schrikken", schrijft de Britse marine.

Chinese president Xi mogelijk volgende week naar president Poetin

De Chinese president Xi wil snel een bezoek brengen aan zijn Russische ambtgenoot Poetin in Moskou. Dat meldt The Wall Street Journal op basis van bronnen. Het bezoek zou volgende week al kunnen plaatsvinden. Xi zou ook - via een videoverbinding - gaan praten met de Oekraïense president Zelensky.

Het zou de eerste keer zijn dat Xi en Zelensky elkaar spreken sinds de Russische inval ruim een jaar geleden begon. Xi en Poetin hebben elkaar het afgelopen jaar al vaker gesproken. China is een belangrijke afnemer van olie en gas uit Rusland, nu Rusland dit niet meer in Europa kan verkopen.

China weigert tot nu toe de Russische invasie te veroordelen en is tegenstander van de internationale sancties tegen Rusland. Volgens de Verenigde Staten overweegt China om wapens aan Rusland te leveren.

'Rusland wil graandeal met hooguit 60 dagen verlengen'

Rusland is bereid de graandeal met Oekraïne te verlengen, maar hooguit met zestig dagen. Moskou is niet tegen een verlenging, zei de plaatsvervangend buitenlandminister van Rusland na overleg met de Verenigde Naties in het Zwitserse Genève.

De graandeal tussen Rusland en Oekraïne werd in juli vorig jaar gesloten na bemiddeling door Turkije en de Verenigde Naties. Oekraïne is een belangrijke producent van graan, en door de oorlog ontstond daar een wereldwijd tekort aan en gingen voedselprijzen omhoog. Dankzij het akkoord kunnen Oekraïens graan en kunstmest veilig via de Zwarte Zee worden geëxporteerd.

De overeenkomst duurde in eerste instantie 120 dagen en is in november met nog eens 120 dagen verlengd. Komende zaterdag loopt het akkoord af. Kortgeleden zei Rusland alleen mee te werken als er ook rekening wordt gehouden met de belangen van Russische landbouwproducenten.

Russische landbouwgewassen en kunstmest vallen niet onder de sancties die westerse landen tegen Rusland hebben afgekondigd, maar banken, verzekeraars en transportbedrijven wel. En dat belemmert ook de export van landbouwproducten, zegt Rusland.

New York Times: 'Internationaal Strafhof opent zaken over oorlogsmisdaden Rusland'

Het Internationaal Strafhof in Den Haag is van plan om twee strafzaken te openen over door Rusland gepleegde oorlogsmisdaden in Oekraïne, meldt The New York Times. Het zou daarbij gaan om het ontvoeren van Oekraïense kinderen en het opzettelijk aanvallen van civiele infrastructuur. Volgens bronnen van de krant zal het Strafhof vragen om de aanhouding van verschillende personen.

Het zou gaan om de eerste internationale aanklachten sinds de inval begon. Vorige maand werd bekend dat het Internationaal Strafhof een onderzoekscentrum zal openen om Russische leiders te kunnen berechten voor de inval in Oekraïne.

Oekraïne zegt al langer dat Oekraïense (wees)kinderen en tieners worden meegenomen naar Russische heropvoedingskampen. Volgens onderzoekers van de Amerikaanse universiteit Yale gaat het om minstens 6000 kinderen, Oekraïne zelf spreekt van 12.000 kinderen.

Volgens The New York Times zeggen bronnen dat president Poetin mogelijk zelf kan worden aangeklaagd, omdat het Strafhof de immuniteit van staatshoofden niet erkent in het geval van oorlogsmisdaden. Maar tegelijkertijd erkent de krant dat de kans op zo'n strafproces klein is, omdat Rusland daar niet aan meewerkt en geen mensen uitlevert.

Rusland zelf ontkent dat het oorlogsmisdaden pleegt in Oekraïne.

Onderhandelingen verlengen graandeal begonnen in Genève

Functionarissen van de Verenigde Naties en de Russische onderminister van Buitenlandse Zaken Versjinin zijn aan de onderhandelingen over het verlengen van de graandeal begonnen. De gesprekken vinden plaats op het Europese hoofdkwartier van de VN in Genève. De overeenkomst loopt op 18 maart af.

De zogenoemde graandeal is in juli tot stand gekomen, om Oekraïne de kans te geven gewassen via de Zwarte Zee te exporteren. Turkije bemiddelde destijds bij het akkoord tussen Oekraïne en Rusland.

Hoogste onderscheiding geëxecuteerde militair

De 41-jarige geëxecuteerde Oekraïense militair heeft postuum de hoogste onderscheiding voor personen in Oekraïne gekregen. President Zelensky heeft hem tot Held van Oekraïne benoemd. "Een man die voor altijd herinnerd zal worden", twittert Zelensky. "Voor zijn moed, voor zijn vertrouwen in Oekraïne."

Vorige week verscheen een video waarin de executie van de man te zien was. Vlak voordat hij werd neergeschoten stak hij een sigaret op en sprak de woorden "leve Oekraïne" uit. De Oekraïense justitie is een onderzoek gestart en minister Koeleba heeft het Internationaal Strafhof opgeroepen ernaar te kijken.

Zelensky: 1100 Russen gedood in week tijd in Bachmoet

De Oekraïense president Zelensky claimt dat "we in minder dan een week tijd meer dan 1100 vijandelijke militairen in de regio Bachmoet hebben gedood". Daarnaast zegt hij dat zeker 1500 Russische militairen dusdanig gewond zijn dat ze niet meer in actie kunnen komen.

Het Russische ministerie van Defensie zegt op zijn beurt dat het Russische leger in een dag tijd ruim 220 Oekraïense militairen heeft gedood in de regio Donetsk. Beide kanten hebben eerder ook al gemeld significante verliezen te hebben geleden in de strijd om de oostelijke stad, maar het exacte aantal slachtoffers is moeilijk onafhankelijk vast te stellen. Beide partijen geven geen details over hun eigen verliezen.

De strijd om Bachmoet woedt al maanden, met veel slachtoffers aan zowel Russische als Oekraïense zijde. Het westelijke deel van het mijnstadje is in handen van Oekraïense militairen, meldt persbureau Reuters. En het oostelijke deel wordt gecontroleerd door de Russische huurlingengroep Wagner. Het Verenigd Koninkrijk bevestigt dat het oosten grotendeels is ingenomen.

Overzicht van afgelopen weekend

Welkom in dit liveblog over de belangrijkste ontwikkelingen rond de oorlog in Oekraïne. Een korte terugblik op de belangrijkste gebeurtenissen van zaterdag en zondag:

Meer teruglezen? Hier vind je het liveblog van vorige week.