Moldavië vreest Russische staatsgreep: ‘Land is nagenoeg weerloos'
De Moldavische regering houdt serieus rekening met een staatsgreep. Volgens de pro-westerse president Sandu ligt er een Russisch plan om regeringsgebouwen te bestormen, bestuurders te gijzelen en een pro-Russisch bestuur te installeren. Deskundigen waarschuwen dat het land kwetsbaar is en zichzelf onvoldoende kan verdedigen tegen een mogelijke georkestreerde coup.
In documenten die door Oekraïne zouden zijn onderschept, staat beschreven hoe buitenlandse 'saboteurs' het geweld moeten leiden. Het zou gaan om burgers uit Rusland, Belarus, Servië en Montenegro. Zij zouden worden begeleid door Moldavische veteranen, oud-politieagenten en figuren uit het criminele circuit. Het gaat niet om een directe invasie van Rusland, benadrukte Sandu gisteravond, maar een indirecte aanval op de Moldavische democratie.
In reactie op het onderschepte plan heeft Sandu de beveiliging van staatsinstellingen opgevoerd. Enkele Serviërs is de afgelopen dagen de toegang tot Moldavië ontzegd omdat ze geen duidelijkheid over hun reisplannen konden verschaffen. Ook een groep Montenegrijnse boksers werd tegengehouden op de luchthaven van Chisinau.
Dinsdag bleek hoe gespannen de situatie is, toen het volledige luchtruim werd afgesloten vanwege een onbekend vliegend object. Moldavische media maakten melding van een of meerdere drones, de Moldavische parlementsvoorzitter spreekt omfloerst van een 'Russisch vliegend object'.
Nagenoeg weerloos
Moldavië heeft nauwelijks middelen om zichzelf te beschermen. Het armste land van Europa heeft slechts een legertje van zo'n 6500 militairen. Een EU-diplomaat zei tegen nieuwssite EUObserver dat Moldavië vrijwel weerloos is. Het land is voor luchtafweer afhankelijk van het luchtverdedigingssysteem van Oekraïne, maar dat land heeft zijn handen vol aan de eigen verdediging tegen de Russische agressie.
Ook is er al een kleine Russische militaire macht in het land aanwezig: in het afgescheiden Transnistrië 'bewaken' zij de vrede. Minister Popescu van Buitenlandse Zaken kondigde deze week opnieuw een poging aan om de Russische troepen 'met vreedzame middelen' het land uit te krijgen. De verwachting is niet dat Rusland daarvoor open staat.
De gevolgen van de oorlog in buurland Oekraïne zijn groot. Door de Russische raketaanvallen op Oekraïense cruciale infrastructuur zit ook Moldavië geregeld zonder stroom en internet. De inflatie is torenhoog, onder meer doordat de gastoevoer vanuit Rusland fors is verlaagd. Ook kwamen er al eens raketresten terecht in Moldavië en vorige week vloog een Russische raket door het Moldavische luchtruim.
Het Kremlin noemt de berichten over het destabilisatieplan "ongegrond". Het is echter geen geheim dat de pro-Europese koers van het voormalige Sovjetstaatje, dat vorig jaar kandidaat-EU-lid werd, Moskou een doorn in het oog is.
Rusland zegt bezorgd te zijn over de positie van etnische Russen in Transnistrië, en de mogelijkheid dat Roemenië Moldavië zal annexeren. Voor dat laatste is geen enkele aanwijzing. Wat opvalt is dat vanuit het Kremlin over de regering van Sandu wordt gesproken als "politici die de macht hebben gegrepen". Dat lijkt sterk op de termen die voor de Oekraïense regering worden gebruikt ("coupplegers").
Volgens de Moldavische politiek analist Cristian Vlas zijn de plannen om Moldavië te destabiliseren goed voorbereid. "Hier is maanden, tot zelfs jaren, aan gewerkt. Het Kremlin heeft een uitgebreid netwerk van pro-Russische figuren in Moldavië, van oligarchen en politici tot criminele groeperingen."
Spilfiguur in dat netwerk is de steenrijke politicus Ilan Shor. Zijn Shor-partij is met slechts zes zetels een marginale speler in de Moldavische politiek, maar de oligarch weet wekelijks protesten tegen de pro-Europese regering te organiseren. Die worden in Russische media breed uitgemeten, en omschreven als "massaprotesten".
"Journalisten hebben vastgesteld dat aanhangers van Shor worden betaald om de straat op te gaan. Daardoor valt moeilijk te zeggen hoe groot zijn achterban is", zegt Vlas. "Er bestaat heus een groot anti-overheidssentiment, maar ik schat dat slechts een deel daarvan een aanhanger van Shor is."
De middelen om Shor aan te pakken zijn beperkt. Vorig jaar werden de licenties ingetrokken van aan hem gelieerde tv-zenders. Een verbod op de partij is juridisch ingewikkeld, legt Vlas uit. "Dat is een vergaand besluit. Ik vermoed dat daarvoor de bewijzen te dun zijn."
Hulp uit het Westen
De Europese Unie zou Moldavië kunnen helpen door de financiële steun te verhogen, aangevuld met militaire steun door individuele lidstaten, zegt Vlas. "In ruil daarvoor moet de staat vooruitgang boeken met de hervormingen die nodig zijn voor Europese integratie." Onder meer Duitsland ging onlangs over tot de levering van pantservoertuigen.
Ondertussen wordt in Chisinau vandaag een nieuwe premier geïnstalleerd, Dorin Recean. Hij heeft ervaring als minister en veiligheidsadviseur van Sandu. De verwachting is dat hij de defensie-uitgaven zal verhogen en verdere veiligheidsmaatregelen zal nemen. De vraag is of dat op tijd is om de gevreesde coupplannen te blokkeren.
