VVD-congres achter deelname coalitie• Aangifte tegen BBB-Kamerlid Keijzer

VVD-leden steunen partijleider Yesilgöz, ook zorgen over coalitie

Op het ledencongres van de VVD in Nieuwegein kreeg partijleider Dilan Yesilgöz steun voor de keuze van haar en de Tweede Kamerfractie om met PVV, NSC en BBB een coalitie te vormen. Maar er waren ook leden die hun zorgen uitten.

Lees hier verder:

Keijzer: uitspraken zijn op cijfers uit onderzoek gebaseerd

BBB laat in een reactie op de aangifte tegen Kamerlid Keijzer weten dat zij haar uitspraken op cijfers uit diverse onderzoeken baseert. Ze verwijst naar een onderzoek van het Arab Center for Research and Politicy Studies en van politiek socioloog Ruud Koopmans.

De partij benadrukt in een schriftelijke verklaring zich zorgen te maken over de Jodenhaat in Nederland. "Wij strijden daartegen en wij strijden voor de vrijheid om problemen te benoemen en doen dat onderbouwd met feiten en cijfers", aldus Keijzer. De partij wacht het oordeel van het Openbaar Ministerie of Keijzer vervolgd moet worden "met vertrouwen" af.

Aangifte tegen BBB-Kamerlid Keijzer voor belediging en aanzet tot haat moslims

Tien advocaten en juristen en historicus Kasim Tekin hebben aangifte gegaan tegen BBB-Kamerlid Keijzer vanwege groepsbelediging van moslims en aanzetten tot haat en geweld tegen en/of discriminatie van moslims. Het gaat om haar uitspraken vorige week in het tv-programma Sophie & Jeroen. Het Openbaar Ministerie in Amsterdam bevestigt dat de aangifte is binnengekomen.

Keijzer werd gevraagd naar het plan van de coalitie om bij inburgeringsprogramma's nadrukkelijk aandacht te besteden aan de Holocaust. Ze zei daarover: "Veel asielmigranten komen uit landen met een islamitisch geloof. We weten dat daar Jodenhaat onderdeel is - bijna - van de cultuur." Op de vraag of ze zegt dat "Jodenhaat onderdeel is van de islamitische cultuur" antwoordde ze: "Van mensen die uit landen komen.. die krijgen dat op een andere manier mee dan wij dat krijgen."

Advocaat Reinout Sterk denkt dat er voldoende aanwijzingen zijn om haar te vervolgen. Keijzer neemt het woord moslims niet in de mond en dat is volgens hem een truc. "Maar ieder weldenkend mens begrijpt dat haar uitspraken zijn gericht tegen mensen met een islamitische achtergrond - dus zijnde moslims.".

Hij constateert dat islamfobie en anti-moslim-uitspraken "salonfähig" zijn geworden na overwinning van de PVV bij de Tweede Kamerverkiezingen. "Wij willen aandacht geven aan het feit dat moslims in Nederland zich al jaren in het verdomhoekje gezet voelen."

FIOD doorzoekt huis oud-verkenner Van Strien

De FIOD is het huis van PVV-Eerste Kamerlid Gom van Strien binnengegaan om het te doorzoeken. Van Strien was kort na de verkiezingen de eerste verkenner in de formatie. Hij stapte snel op, nadat duidelijk was geworden dat tegen hem aangifte is gedaan wegens omkoping en oplichting.

Het Openbaar Ministerie bevestigt wel dat er doorzoekingen zijn gedaan, maar niet dat het om de woning van Van Stien gaat.

Kort overleg tussen fractievoorzitters en Van Zwol

De onderhandelaars van PVV. VVD, NSC en BBB hebben vanochtend kort overlegd onder leiding van formateur Van Zwol. Voor en na afloop wilde geen van de partijleiders iets zeggen. Gisteren kondigde Van Zwol al "radiostilte aan", omdat het in deze fase van de formatie over personen gaat. Of aan tafel ook al een naam van een mogelijke kandidaat-premier is gevallen, is onbekend.

Partijleiders praten weer onder leiding van Van Zwol

Onder leiding van formateur Van Zwol zijn de partijleiders van PVV, VVD. NSC en BBB opnieuw in gesprek. Gisteren kondigde Van Zwol voorlopig 'radiostilte' aan en ook vandaag wilde geen van de onderhandelaars wat zeggen.

PVV-voorman Wilders zei woensdag in de Tweede Kamer dat hij het met zijn collega's "acuut" over een nieuwe premier zou hebben. Of hij ook al een naam van een kandidaat heeft genoemd, is niet bekend.

Overleg bij formateur weer klaar

Het overleg van de partijleiders en de formateur zit erop. Geen van de vier zei iets tegen de journalisten bij het naar buiten lopen. Het is dus nog onduidelijk wanneer er iets bekend wordt over de kandidaat-premier.

Formateur Van Zwol zei na afloop dat er de komende weken "radiostilte en ook tv-stilte is afgesproken". Hij wees erop dat deze fase van de formatie gaat over personen. "Daar moet je vertrouwelijk mee omgaan."

Kijk hier terug hoe de partijleiders en formateur naar buiten kwamen:

Partijleiders spreken met Van Zwol over premierskandidaat

De partijleiders van PVV, VVD, NSC en BBB zijn bij de kersverse formateur Van Zwol in het gebouw van de Tweede Kamer. Geen van de betrokkenen zei voor aanvang iets noemenswaardigs tegen de verzamelde pers.

Op de vraag of vandaag bekend wordt wie kandidaat-premier is, antwoordde Van der Plas (BBB): "Gaan we straks zien".

Kamer stemt in met Van Zwol als formateur

Na een korte schorsing wordt er gestemd. De motie van Wilders om Van Zwol aan te stellen als formateur krijgt een ruime meerderheid. Andere ingediende moties, zoals over het houden van een hoorzitting met de beoogde premier, worden verworpen.

Daarmee is het debat na bijna tien uur afgelopen.

Formateur Van Zwol krijgt vijf weken om een kabinet te formeren

Voor het vervolg van de formatie heeft PVV-leider Wilders zoals verwacht voorgesteld om oud-informateur Richard van Zwol aan te stellen als formateur. De opdracht voor Van Zwol is om binnen vijf weken een kabinet formeren. Later vanavond stemt de Tweede Kamer over Wilders' motie, die vrijwel zeker wordt aangenomen, aangezien de vier formerende samen een meerderheid hebben.

Omtzigt waarschuwt Van Zwol alvast dat er ongetwijfeld weer tegen de deadline gewerkt gaat worden. Het coalitieakkoord werd vorige week twee uur na de deadline overhandigd aan Kamervoorzitter Bosma.

Van Zwol: één dagje in vak K is wel weer genoeg

Na de Kamerleden komen de informateurs nog aan het woord. Zij gaan, zoals afgesproken, niet inhoudelijk in op de plannen van de nieuwe coalitie. Informateur Dijkgraaf zegt dat het "acht boeiende weken" waren. Zijn collega Van Zwol grapt dat het op zijn 'bucketlijst' stond om nog eens in vak K in de Tweede Kamer te zitten, de plek waar normaal gesproken kabinetsleden zitten. "Maar één dagje is wel weer genoeg."

Van Zwol wordt door sommigen genoemd als minister in een nieuw kabinet.

JA21: asielcrisis uitroepen is goed idee

JA21-voorman Eerdmans is complimenteus over de migratieplannen van de nieuwe coalitie. Zijn partij heeft "met verbijstering" gekeken naar de kritiek van een deel van de Kamer op het plan om een asielcrisis uit te roepen. De nieuwe coalitie wil dat doen, zodat er vergaande maatregelen genomen worden om minder mensen toe te laten.

Volgens Eerdmans moet je "uit een ei komen" om niet te zien dat er een crisis gaande is. Hij stelt dat het hoog tijd is voor een krachtige minister van Migratie, maar hijzelf wil die taak niet op zich nemen. Eerdmans zegt in antwoord op een vraag van D66-leider Jetten dat hij niet beschikbaar is voor een post in dit kabinet.

Volt: veel beloftes die waarschijnlijk niet waar te maken zijn

Fractievoorzitter Dassen ziet dat Nederland onder het beoogde kabinet "zich naar binnen keert". De vier streven volgens hem naar "een Europa van ieder voor zich", terwijl het zou moeten zijn: "Wij zijn Europa".

Dassen denkt dat de nieuwe coalitie niet stabiel zal zijn. "We hebben gekeken naar de 'making' van een rommelkabinet." In het hoofdlijnenakkoord worden volgens hem veel beloftes gedaan die waarschijnlijk niet waar te maken zijn.

ChristenUnie wil aanpassing armoedebeleid

De ChristenUnie is niet tevreden met de paragraaf over armoedebestrijding in het akkoord. Dat zei partijleider Bikker in haar bijdrage. "De armoede stijgt onder deze nieuwe coalitie", aldus Bikker.

Ze erkent dat de inkt van het coalitieakkoord nog niet droog is, maar stuurt desondanks aan op aanpassingen voor Prinsjedag. Op Prinsjesdag, de derde dinsdag van september, presenteert het kabinet de begroting voor het jaar daarop. Naar verwachting zit er tegen die tijd een nieuw kabinet.

SGP heeft grote moeite met beperking giftenaftrek

Partijleider Stoffer is over het algemeen positief gestemd over de plannen van de nieuwe coalitie. Zo is hij blij met het voornemen om met de Defensie-uitgaven de NAVO-norm van twee procent van het BBP aan te houden.

Maar hij heeft grote moeite met het plan om de aftrek van giften voor de belastingen te beperken. Daardoor wordt het fiscaal minder aantrekkelijk om geld te geven aan goede doelen of kerken. "Dat komt onvermijdelijk als een boemerang terug, als de overheid al die goedheid van het hart moet overnemen."

Ook mist Stoffer aandacht van de partijen voor de eenverdieners. Dat zijn huishoudens waar meestal alleen de man werkt en de vrouw voor de kinderen zorgt en die relatief veel belasting betalen. "Zien ze deze hoekstenen van de samenleving wel staan?"

Baudet: akkoord is voor 80 procent voortzetting beleid

Volgens FvD-leider Baudet is Van der Plas (BBB) "een goed mens" en heeft Wilders (PVV) in de helft van de gevallen gelijk, maar toch deugt het akkoord dat ze hebben gesloten niet. "Het is voor minstens 80 procent voortzetting van staand beleid."

Baudet somt een aantal zaken op die wat hem betreft ontbreken in het akkoord, waaronder nexit, meer ruimte voor referenda, gekozen burgemeesters, wijziging van het klimaatbeleid, heropening van het Groninger gasveld, onderzoek naar het opblazen van de Nordstream-pijplijn en onderzoek naar de macht van het WEF.

Ouwehand: er breken donkere tijden aan

De leider van de Partij voor de Dieren vreest dat er donkere tijden aanbreken met het aantreden van het kabinet, dat ze "een schadelijk politiek project" noemt. Dat de beoogde coalitie garanties voor de rechtstaat heeft opgeschreven, zegt volgens haar niets.

De overheid houdt zich al jaren niet aan de eigen regels, betoogt ze. Als voorbeelden noemt ze het toeslagenschandaal en de gaswinning in Groningen.

Ouwehand denkt dat vooral de boeren het slachtoffer zullen worden van het voorgenomen beleid. "Kennelijk is hun ellende nog niet groot genoeg en moeten ze nog een rondje doen met valse beloftes."

Van Baarle: Wilders' anti-islam-agenda is ontdooid

Partijleider Van Baarle van Denk noemt het akkoord "een knieval voor racisme en moslimhaat". Hij hekelt VVD, NSC en BBB omdat ze een kabinet met de PVV mogelijk maken. "Het is een gitzwarte conclusie", zegt Van Baarle. "Als je jarenlang moslimhaat, discriminatie en racisme uitdraagt, dan mag je gaan besturen in dit land."

De Denk-leider ziet in het akkoord dat de anti-islam-agenda van Wilders niet meer in de ijskast zit. "Die is allang ontdooid."

SP: armoede wordt niet opgelost en ze zijn er nog trots op ook

SP-leider Dijk is fel over de plannen van de vier partijen. "Ze hebben het lef om de armoede niet op te lossen, maar op het niveau van 2024 te houden. En ze zijn er nog trots op ook."

De beoogde coalitie vergroot volgens hem de ongelijkheid en de tweedeling in de samenleving. "De rijken en de bedrijven krijgen het geld met bakken in de schoot geworpen." Dijk kondigt harde oppositie tegen het nieuwe kabinet aan. "Laat die nieuwe premier maar komen. Ik kan niet wachten."

CDA: voortzetting huidig beleid op punten is positief

CDA-leider Bontenbal heeft veel vragen bij het akkoord van PVV, VVD, NSC en BBB, dat hij "kil" noemt. Maar hij is niet alleen maar negatief, want op veel punten wordt het huidige beleid voortgezet. "Dat is een goede zaak."

Bontenbal noemt onder meer de aandacht voor wonen, de hervorming van de arbeidsmarkt, de steun aan Oekraïne en de verhoging van het defensiebudget.

Debat geschorst tot 20.00 uur

De Tweede Kamerleden hebben een uur 'diner-pauze'. Om 20.00 uur gaat het debat weer verder met de volgende spreker: CDA-leider Bontenbal.

Kijken: Omtzigt botst met oppositie over rechtsstaat

Partijen kritisch op BBB: 'U pakt 15 miljard van de boeren af'

BBB-leider Van der Plas betoogt in haar bijdrage dat er met het akkoord weer hoop is voor "de vele jongen boeren, tuinders en vissermannen". Bontenbal van het CDA zegt te vrezen dat die hoop van korte duur is, omdat de nieuwe coalitie het grootste deel van het fonds voor de transitie van de landbouw heeft geschrapt.

"U haalt 15 miljard euro weg voor de toekomst van de landbouw", zegt Bontenbal. Volgens hem zat er ruim 20 miljard euro in het transitiefonds en komt er maar 5 miljard voor terug in de plannen van de coalitie. "Ik snap niet dat BBB dit verdedigt."

Van der Plas antwoordt dat het overgrote deel van het fonds was bedoeld voor het opkopen van bedrijven. "Dat geld was niet voor het erf." Volgens D66-leider Jetten was het geld bedoeld voor boeren zodat ze hun bedrijf "op een nette manier" kunnen sluiten of verplaatsen. "U pakt 15 miljard van de boeren af."

De BBB-leider doet het af als flauwekul: "Die mensen willen helemaal niet stoppen, die mensen willen helemaal niet verplaatsen. Die willen blijven, die willen boer zijn."

Jetten ziet coalitie als 'kwartetkabinet'

D66-leider Jetten vergelijkt de kabinetsformatie met een potje kwartetten. "Mag ik van jou de kaart moskeeverbod? Geert zei meteen: ja, die krijg je van mij en ik heb nog veel meer kaarten die je kunt krijgen. En wil iemand wat drinken, want mijn ijskast zit overvol", refereert Jetten aan alle PVV-plannen die Wilders niet langer nastreeft.

Maar het probleem met kwartetten is volgens Jetten dat nooit iedereen het hele spel krijgt. "Onderwijs en klimaat liggen op de stapel ongebruikte kaarten, en dat is slecht. En één kaart ontbreekt nog: die van de nieuwe premier."

Partij voor de Dieren: NSC praat goed wat niet goed te praten is

NSC-leider Omtzigt zegt in zijn betoog dat hij staat voor de rechtsstaat en dat er veel "ambitieuze" maatregelen zijn opgeschreven om instituties te versterken. Deze uitspraken wekken de woede van partijleider Ouwehand van de Partij voor de Dieren.

Ze vindt dat Omtzigt goedpraat wat niet goed te praten is, als het gaat om samenwerken met de PVV. Ze snapt ook niet dat NSC onlangs niets heeft gezegd toen een PVV-Kamerlid in de Tweede Kamer de Palestijnen een "nepvolk" noemde.

De leider van GroenLinks-PvdA vreest dat Omzigt kritiek inslikt, om PVV-leider Wilders niet voor het hoofd te stoten. "Het is uniek dat er een regering komt met een radicaal-rechtse partij en dan moeten we niet normaliseren wat nooit normaal mag zijn. U moet niet zwijgen", aldus Timmermans.

Omtzigt verweert zich tegen de harde kritiek en zegt dat hij niet zal zwijgen. "U zult mij horen."

Kijken: over een 'duur weekendje uit', inclusief Ilse de Lange

Oppositievragen aan Omtzigt: van boeren tot armoede

NSC-leider Omtzigt krijgt over allerlei verschillende onderwerpen kritische vragen van de aanstaande oppositiepartijen. D66 snapt niet dat NSC heeft ingestemd met de invoering van de langstudeerboete, omdat studenten hiermee getroffen zullen worden. SP-leider Dijk vindt dat de NSC veel te weinig heeft binnengehaald op het gebied van armoedebestrijding. De partij heeft, zo benadrukt Dijk, tijdens de verkiezingscampagne een belangrijk punt gemaakt van bestaanszekerheid. "Waarom heeft u niet gevochten als een leeuw voor minder armoede? Dit is iets om je voor te schamen."

De Partij voor de Dieren vindt dat Omtzigt helemaal niet zorgt voor een beter bestuur, onder meer omdat de boeren volgens partijleider Ouwehand veel langer in onzekerheid worden gehouden. De nieuwe coalitie hoopt in Brussel te kunnen regelen dat de stikstofregels worden versoepeld, maar het is de vraag of dat lukt.

Langstudeerboete

De ChristenUnie is teleurgesteld dat Omtzigt - ex-CDA'er - zo weinig opkomt voor maatschappelijke initiatieven. Zo wordt het fiscaal minder aantrekkelijk om te geven aan goede doelen. CU-leider Bikker spreekt over "kille afspraken" in het hoofdlijnenakkoord.

Omtzigt erkent dat hij niet alles heeft kunnen regelen, maar heeft vertrouwen dat het nieuwe kabinet zal zorgen dat het goed komt. Bij de langstudeerboete kan er, hoopt Omtzigt, een uitzondering gemaakt worden voor studenten die langdurig ziek zijn geweest of een bestuursfunctie hebben bekleed. En het beperken van de giftenaftrek vindt hij verdedigbaar, omdat uit onderzoek zou blijken dat die regeling er niet toe leidt dat mensen extra geven aan goede doelen.

NSC-leider Omtzigt: Tweede Kamer krijgt meer vrijheid

In het debat is het onderwerp al eerder langsgekomen: kan er nog iets substantieels veranderen aan de vastgelegde plannen van PVV, VVD, NSC en BBB? NSC-leider Omtzigt gelooft van wel, omdat het komende kabinet verder van de Tweede Kamer af komt te staan. Een extraparlementair kabinet wordt dat genoemd. De partijen in de Tweede Kamer krijgen veel meer vrijheid om met eigen plannen te komen en te kijken of daar een meerderheid voor is, denkt Omtzigt. "Er zal meer zuurstof komen in het politieke debat."

Een aantal onderwerpen, bijvoorbeeld het wel of niet openen van vliegveld Lelystad maar ook een aanpassing van de pensioenwet, staan niet in het zogenoemde hoofdlijnenakkoord. NSC wil eigenlijk de nieuwe pensioenwet aanpassen, maar heeft dat niet weten te regelen met de andere drie partijen. Ook dat is nu een vrije kwestie, maar Omtzigt denkt niet dat er veel zal veranderen aan het nieuwe pensioenstelsel. In de Eerste Kamer heeft namelijk een meerderheid er al mee ingestemd.

NOS-verslaggever Boom over uitspraken Yesilgöz

Yesilgöz belooft: er gaat geen geld van de politie af

De VVD-leider is trots dat er extra geld gaat naar nationale en internationale veiligheid, drie miljard euro in totaal. De oppositiepartijen D66 en GroenLinks-PvdA lezen in het hoofdlijnenakkoord vooral het risico dat er 700 miljoen euro bezuinigd moet worden op justitie. De formerende partijen hebben dat bedrag ingeboekt als opbrengst, omdat er minder hoeft te worden uitgegeven aan asiel als de regels daarvoor strenger worden.

D66-leider Jetten en Timmermans van GroenLinks-PvdA denken dat het nog hoogst onzeker is dat er minder asielzoekers naar Nederland zullen komen. En dan moet er alsnog 700 miljoen euro bezuinigd worden op de begroting van Veiligheid en Justitie, bijvoorbeeld op de politie.

Yesilgöz zegt dat dit geld wel degelijk opgebracht wordt door sobere asielopvang en de komst van minder vluchtelingen. "Er zullen minder mensen naar Nederland komen en dat betekent minder opvang, minder uitkeringen en meer."

Als het onverhoopt toch niet lukt om de uitgaven aan asiel terug te brengen, dan moet er inderdaad bezuinigd worden op iets anders, erkent ze. Ze wil niet zeggen op welke posten er dan gekort zal worden. "Maar dat gaat niet van de politie af."

Oppositie: VVD verergert asielproblemen, asielzoekers in het gras

In het voorlopig regeerakkoord wordt de spreidingswet ingetrokken en dat betekent dat gemeenten niet meer gedwongen kunnen worden om asielzoekers op te vangen. De oppositiepartijen vallen VVD-leider Yesilgöz daar op aan. Die zegt op haar beurt dat de asielcrisiswet, waarmee door het uitroepen van een crisis strengere asielmaatregelen mogelijk zijn, soelaas moeten bieden. Oppositiepartijen CDA, CU, D66, GroenLinks-PvdA en Volt vinden het onbegrijpelijk dat de spreidingswet nu al van tafel gaat, terwijl er nog geen zekerheid is of die maatregelen uit de asielcrisiswet ook daadwerkelijk effect hebben.

Deze oppositiepartijen verwijten Yesilgöz de problemen in aanmeldcentrum Ter Apel en Budel te verergeren. Er is daar te weinig opvangcapaciteit. "Het is cynisch dat u de situatie erger laat worden. Daar zullen deze zomer mensen in het gras moeten slapen", aldus Bikker van de ChristenUnie. De oppositiepartijen, ook de Partij voor de Dieren, zeggen dat er niet werkbare plannen worden gepresenteerd, waarvan zal blijken dat die van de Europese Unie of de Nederlandse rechter niet mogen.

Yesilgöz is het daar niet mee eens. "De lijst maatregelen in niet alleen symbolisch, dat is niet fair". Ze zegt dat de spreidingswet pas in het voorjaar van 2025 in werking zouden gaan. Dan zouden die strengere asielmaatregelen al moeten werken. "We gaan zorgen dat we er alleen zijn voor echte vluchtelingen. De crisiswet moet er zo snel mogelijk komen."

Lees hier een overzicht van het debat over de formatie

VVD-leider Yesilgöz verdedigt samenwerking met PVV

Yesilgöz van de VVD begint haar betoog met te benadrukken dat de kiezer bij de Tweede Kamerverkiezingen een "duidelijke keuze heeft gemaakt voor een centrumrechtse koers". De partij wilde eerst een nieuw kabinet alleen gedogen, maar uiteindelijk heeft de VVD gekozen op mee te doen aan een kabinet met de PVV, NSC en BBB. "We hebben altijd verantwoordelijkheid genomen en dit land heeft een stabiel landsbestuur nodig."

Yesilgöz is ervan overtuigd dat de basisprincipes van het liberalisme in het voorlopig regeerakkoord goed vastgelegd zijn. Oppositiepartij Volt verwijt de VVD-leider samen te gaan werken met een "extreemrechtse partij". Dat zou volgens Volt-leider Dassen er onherroepelijk toe leiden dat liberale waarden van de VVD geschonden zullen worden. Yesilgöz deelt die vrees niet. "Wij worden niet gedefinieerd door met wie we samenwerken. We staan sterk in onze schoenen."

Lunchpauze tot 13.45 uur

De Kamerleden gaan een hapje eten en daarna komt VVD-leider Yesilgöz aan het woord.

Timmermans (GL-PvdA) uit zorgen over kabinet met 'radicaal-rechtse partij'

De tweede spreker is Timmermans als de leider van de grootste oppositiepartij. Hij heeft geen goed woord over voor de plannen van het nieuwe kabinet. Hij vindt de PVV een radicaal-rechtse partij en "Nederland moet waakzaam blijven voor wat voor consequenties dat heeft". Timmermans meent dat er te weinig wordt gedaan aan armoedebestrijding en inkomensverbetering voor mensen met een laag inkomen. Daarom moet het minimumloon omhoog.

De GroenLinks-PvdA-leider heeft ook geen goed woord over voor de plannen om minder geld aan de Europese Unie te geven en minder asielzoekers op te vangen. "Er worden alleen maar eisen gesteld aan de Europese Unie en Nederland komt niets brengen", constateert Timmermans. Volgens hem worden met deze opstelling tegenover Europa geen problemen opgelost.

Hij sluit zijn betoog af met kritiek op de voorgestelde btw-verhoging op kranten, theaters en boeken van 9 naar 21 procent. Hij denkt dat dit zal betekenen dat mensen met een laag inkomen minder zullen lezen. "Het is vals en rancuneus", aldus Timmermans. Zijn betoog werd niet onderbroken door andere partijen.

Wilders maakt duidelijk: hij wordt echt geen premier

JA21-leider Eerdmans zou Wilders wel als premier willen zien. Hij vraagt of die kans er nog in zit, nu het zoeken naar een nieuwe premier weer is begonnen. Wilders zegt dat hij zich echt aan de belofte gaat houden, net als de drie fractievoorzitters van VVD, NSC en BBB, dat hij in de Tweede Kamer blijft. De vier partijen gaan morgen verder praten over het vinden van een opvolger van minister-president Rutte.

NOS-verslaggever Michiel Breedveld over het debat

Teruglezen: wat zijn de belangrijkste punten uit het coalitieakkoord?

Hoop, lef en trots is de naam van het coalitieakkoord van PVV, VVD, NSC en BBB. In 26 pagina's doen ze uit de doeken wat ze van plan zijn. "Of het nou gaat om bestaanszekerheid, zorg of geld in de portemonnee, of het beschikbaar zijn van voldoende woningen, onze ambitie is groot", schrijven de vier in de inleiding van wat ze zelf een hoofdlijnenakkoord noemen.

Er moet door het nieuwe kabinet nog veel worden ingevuld de komende tijd, maar er zijn ook al concrete maatregelen aangekondigd in het akkoord. De vier betrokken partijen willen onder andere dat werken meer gaat lonen voor middeninkomens.

NOS-verslaggever Wilma Borgman over Wilders die niet langs zijlijn wil staan

Veel vragen oppositie over ontbrekende onderwerpen in coalitieakkoord

Verschillende oppositiepartijen vragen zich af wat PVV, VVD, NSC en BBB hebben afgesproken over onderwerpen die niet of nauwelijks in het coalitieakkoord voorkomen. Timmermans noemt dat witte vlekken. "Ik ben benieuwd of die vier partijen hetzelfde denken over die witte vlekken."

CDA-leider Bontenbal: "Wat heeft u afgesproken over pensioenen en klimaatbeleid? Ik neem aan dat het dan het voortzetten van het huidige beleid is als u hierover niets heeft afgesproken? Er zijn nogal wat kwesties die niet opgeschreven zijn waar de vier partijen van mening over verschillen." Ook CU-leider Bikker vraagt zich af wat er met klimaat en stikstof gebeurt en met andere onderwerpen die niet in het coalitieakkoord worden genoemd. "Wat betreft stikstof gaan we dus een soort mist in."

Eerder in het debat schetste Wilders het beeld dat vanuit de Kamer initiatieven kunnen komen over beleid dat niet in het coalitieakkoord is opgenomen. Daarbij staat het ook de vier coalitiepartijen vrij nieuwe standpunten in te nemen, zei hij. Hij wil niet de hele lijst met voorbeelden nalopen die de fractievoorzitters opnoemen. "We moeten het gaan ontdekken", zegt hij.

Wilders beaamt dat over klimaat is afgesproken dat het doel blijft dat Nederland in 2030 55 procent minder broeikasgassen uitstoot vergeleken met 1990. "Daar heeft de PVV inderdaad zijn handtekening onder gezet. Maar die verplichte rare warmtepomp hebben we weten te schrappen."

Felle discussie tussen Wilders en Timmermans

GL-PvdA-leider Timmermans maakt Wilders het verwijt dat hij met de PVV voor verdeeldheid in de samenleving zorgt en regelmatig de democratische rechtsstaat aanvalt. Timmermans: "U heeft het parlement een nepparlement genoemd. U heeft rechters D66-rechters genoemd. U heeft de instituties van de rechtsstaat aangevallen. U heeft van een miljoen mensen tweederangsburgers gemaakt."

Wilders: "U mag dit zeggen maar het is niet waar. Wij verbinden juist Nederland. Mensen zijn het spuugzat dat Nederland wordt overspoeld door asielzoekers. Die mensen die ooit PvdA stemden, die daar in hun wijken last van hebben, die zitten nu bij ons. Wat wij doen is het opkomen voor de Nederlander en zorgen dat 'ie niet achtergesteld wordt bij de mensen die nieuw binnenkomen."

Timmermans zegt dat het Wilders goed uitkomt dat de asielproblemen niet worden opgelost. En dat hij daarom tegen de spreidingswet is. "U wilt dat dat probleem blijft. Voor het voortbestaan van de PVV is het voortbestaan van de asielcrisis essentieel, want als die wordt opgelost is er geen enkele reden meer om achter Wilders aan te lopen."

Wilders noemt deze redenatie van Timmermans "een verwrongen wereldbeeld".

Wilders is begonnen, maakt grap over zelf premier worden

PVV-leider Wilders begint met te zeggen dat hij trots is op het resultaat voor de PVV. "Van de oppositie naar het centrum van de macht." Wilders vertelt over positieve reacties die hij krijgt van mensen en van een gunstige peiling waaruit ook zou blijken dat leden van oppositiepartijen wel tevreden zijn met het coalitieakkoord.

"Veel mensen zijn blij en dat is toch wel wat anders dan wat we van zuurlinks te horen krijgen. En daar staat er alweer een", zei Wilders over D66-leider Jetten die naar de microfoon liep. "Ja, wen er maar aan, ik ga hier nog vaak staan", zei Jetten. "Wat heeft u nog aan ideeën om dit coalitieakkoord te verbeteren?"

Wilders: "Nou, ik dacht, ik treed vandaag af, maak Fleur Agema partijleider en bied mezelf aan als minister-president. Maar ik denk niet dat Pieter Omtzigt dat goed zou vinden."

Daar moeten veel Kamerleden om lachen:

Het debat is meteen al uitgesteld tot 10.45 uur

De Tweede Kamer heeft stukken van de informateurs die nodig zijn voor het debat net pas gekregen, zei GL-PvdA-leider Timmermans tegen Kamervoorzitter Bosma. Met instemming van de hele Kamer is het debat daarom een half uur uitgesteld voor een leespauze.

Volg het debat live bij de NOS

De live-uitzending van het debat in de Tweede Kamer over het coalitieakkoord is begonnen. Het debat is te volgen via deze livestream en op NPO 1. Ook op NPO Radio 1 zijn de hele dag door langere nieuwsbulletins.

Dino's van Naturalis bij Kamergebouw

Bij het gebouw van de Tweede Kamer staat een grote groep actievoerende dino's van museum Naturalis. Zij vragen om beter natuurbeleid van het nieuwe kabinet in verband met de "gecombineerde klimaat- en biodiversiteitscrisis". Zij overhandigen een manifest aan de Kamercommissie die over landbouw en natuur gaat.

"Volgens het Interdepartementaal Beleidsonderzoek Biodiversiteit - dus volgens de overheid zelf - is verlies van natuur een van de grootste risico's voor de Nederlandse economie", zegt Koos Biesmeijer, hoogleraar natuurlijk kapitaal en wetenschappelijk directeur van Naturalis. "Natuur zorgt voor schone lucht, bestoven gewassen en schoon drinkwater. Het is in ons eigen belang om goed voor de natuur te zorgen."

Debat gaat om 10.15 uur beginnen, Wilders trapt af

Kamer debatteert over plannen nieuwe coalitie, ook vragen verwacht over proces en premierskandidaat

De Tweede Kamer debatteert vandaag de hele dag over het eindverslag van de informateurs Van Zwol en Dijkgraaf en de plannen die de nieuwe coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB vorige week donderdag presenteerde.

De oppositiepartijen zullen het willen hebben over het verloop van de formatie. Sommige partijen vinden dat het chaotisch ging. En natuurlijk wil iedereen weten hoe het nu verder moet met het zoeken naar een nieuwe premier. PVV-leider Wilders zei daar gisteren over dat hij daar donderdag na het debat met de anderen over wil spreken.

Het zal ongetwijfeld ook gaan over de doorrekeningen die het CPB (Centraal Planbureau) maakte van het "akkoord op hoofdlijnen". Het planbureau constateert dat de aangekondigde maatregelen een voorzichtige toename van de koopkracht kunnen opleveren. Maar veel van de plannen is nog niet in detail uitgewerkt en daardoor onzeker. Dat geldt ook voor de matregelen om de asielinstroom met 10 procent terug te dringen. Dat is met "veel onzekerheden en juridische risico's omgeven", zegt het planbureau.

Politiek verslaggever Xander van der Wulp: "De toekomstige oppositiepartijen zullen gehoopt hebben dat deze doorrekening er iets slechter zou hebben uitgezien voor de vier partijen. In principe ziet het Centraal Planbureau een goede basis voor een stabiel kabinet, al zijn er ook onzekerheden over de haalbaarheid van plannen. Oppositiepartijen zullen dan ook nog genoeg vragen en kritiek hebben en dat gaan we vandaag horen in het debat."

CPB: lichte koopkrachtstijging door plannen hoofdlijnenakkoord

De koopkracht van huishoudens gaat er door de plannen in het hoofdlijnenakkoord van de vier formerende partijen iets op vooruit. Dat concludeert het Centraal Planbureau (CPB) na een doorrekening van de plannen.

De koopkracht van huishoudens zal volgens de berekeningen van het CPB de komende vier jaar in doorsnee met 0,8 procent per jaar stijgen. Dat is 0,2 procentpunt meer dan de stijging volgens het 'basispad', dus zonder die plannen.

De overheidsschuld en het overheidssaldo dalen tussen 2024 en 2028 iets, en ook de armoede neemt iets af.

Om de doorrekening was gevraagd door oppositiepartijen, die bij sommige voorgenomen bezuinigingen vraagtekens plaatsten over de haalbaarheid. Het CPB benadrukt dat meerdere maatregelen uit het akkoord nog nader moeten worden uitgewerkt, en dat het vanwege het ontbreken van informatie aannames heeft moeten doen om een doorrekening te kunnen maken. Als een nieuw kabinet voor een andere uitwerking van de plannen kiest, kunnen de effecten afwijken, waarschuwt het planbureau.

Terugkijken: beoogd formateur maakt rondje langs partijen

Richard van Zwol, die naar verwachting morgen officieel als formateur aangewezen wordt, maakte vandaag een rondje langs de formerende partijen. Over wie de nieuwe premier wordt wil Geert Wilders, die als leider van de PVV het voortouw heeft, nog niets zeggen.

SCP: te weinig aandacht in akkoord voor ongelijkheid

In het akkoord van de formerende partijen is weinig aandacht voor het tegengaan van ongelijkheid, stelt het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). De nadruk ligt volgens het planbureau op het stimuleren van betaald werk en minder op andere "hulpbronnen", zoals onderwijs en gezondheid. "Terwijl daar vaak de oorzaak ligt dat mensen niet mee kunnen komen."

Gepensioneerden, werklozen en mensen die arbeidsongeschikt zijn, krijgen weinig aandacht, zegt SCP-directeur Karen van Oudenhoven in een toelichting. "Die groepen worden een beetje vergeten."

GroenLinks-PvdA-leider Timmermans deelt de zorgen. "Als je iets structureel wil doen, dan moet het minimumloon omhoog met daaraan gekoppeld de uitkeringen en de AOW." SP-leider Dijk ziet in het akkoord wel "cadeautjes voor grote bedrijven, aandeelhouders, beleggers en mensen die verdienen uit spaargeld", terwijl bijvoorbeeld het halveren van het eigen risico in de zorg wordt uitgesteld tot 2027.

Formerende partijen BBB en NSC wijzen er in een reactie op dat het akkoord moet worden uitgewerkt door het nog te vormen kabinet. "Laten we het eerst even afwachten", zei BBB-Kamerlid Vermeer. "We zullen proberen ervoor te zorgen dat het geld op de juiste plek landt."

Wilders: donderdag spreken de vier partijen over premiersvraag

De vier partijleiders en de formateur gaan donderdagochtend met elkaar spreken over de vraag wie er minister-president moet worden. Dat zei PVV-leider Wilders tegen de verzamelde pers in het Tweede Kamergebouw.

Wilders, die als leider van de grootste partij het voortouw heeft, zei eerst het debat over het coalitieakkoord te willen afwachten. In dat debat van morgen wordt oud-informateur Richard van Zwol naar verwachting officieel als formateur aangewezen.

Op de vraag of hij al een kandidaat in gedachten had, wilde Wilders geen antwoord geven.

Beoogd formateur Richard van Zwol langs bij fractievoorzitters

De beoogd formateur en oud-informateur Richard van Zwol gaat vandaag langs bij de leiders van PVV, VVD, NSC en BBB. Het is de bedoeling dat hij deze week gaat beginnen als formateur om de nieuwe ministersploeg bij elkaar te brengen. Zijn eerste klus is om in overleg met de vier partijen op zoek te gaan naar een nieuwe minister-president. Daarbij heeft Geert Wilders als leider van de grootste partij het voortouw.

Bij zijn bezoek aan VVD-leider Yesilgöz beantwoordde hij na afloop vragen van de pers. Op de vraag of er al een nieuwe kandidaat-premier is na het terugtrekken van Ronald Plasterk antwoordde hij dat hij daar "in deze fase geen uitspraken over kan doen".

Morgen is er een Kamerdebat over het coalitieakkoord van de vier partijen. Dan zal het wat de oppositiepartijen betreft zeker over de opvolger van premier Rutte gaan. Maar of de Kamerleden een naam gaan horen is dus nog steeds onzeker.

Politie en kranten doen beroep op coalitie

De politie en de politievakbonden willen meepraten over de uitwerking van het voorlopige regeerakkoord. Ze vrezen dat de druk op politiemensen verder toeneemt door de plannen die in het coalitieakkoord staan en zeggen een paar honderd miljoen euro nodig te hebben om investeringen in het politieapparaat te doen.

"Het benoemen van veiligheid als topprioriteit biedt ons hoop. Maar het realiseren van de ambities uit het hoofdlijnenakkoord gaat veel van ons vragen", schrijven korpschef Janny Knol en de voorzitters van de Centrale Ondernemingsraad en politievakbonden in een brief aan de partijen in de Tweede Kamer.

En ruim dertig kranten en nieuwsmedia doen in een paginagrote advertentie een oproep om de voorgenomen btw-verhoging op kranten te stoppen. In het coalitieakkoord van PVV, VVD, NSC en BBB staat het plan om de btw op gedrukte en digitale media te verhogen van 9 naar 21 procent.

In de advertentie schrijven de media dat ze vrezen dat mensen met een kleine beurs worden afgesneden van verdiepende journalistiek. "Met een groeiende nieuwskloof tot gevolg." De btw-verhoging zal een "onvermijdelijke daling" in abonnementen inzetten, schrijven de kranten.

Wilders moet op zoek naar nieuwe kandidaat voor premierschap

PVV-leider Wilders moet op zoek naar een nieuwe kandidaat voor het premierschap nu Ronald Plasterk zich gisteren heeft teruggetrokken. Het is nog niet duidelijk wanneer hij daar iets over bekend gaat maken.

Volgens politiek verslaggever Xander van der Wulp heeft Wilders wel een probleem. "Een uitgebreid lijstje met meerdere kandidaten voor het premierschap heeft hij niet. Het ligt voor de hand dat formateur Richard van Zwol, zodra hij is benoemd, in gesprek gaat met de vier partijen die het hoofdlijnenakkoord sloten. Zij zullen samen moeten bekijken of er een nieuwe geschikte kandidaat te vinden is. Daarbij houdt Wilders voorlopig wel het initiatief."

Morgen debatteert de Kamer over het onderhandelingsakkoord van BBB, PVV, NSC en VVD. Daarna is het de bedoeling dat oud-informateur Van Zwol als formateur aan de slag gaat. Dat betekent dat hij een ministersploeg gaat samenstellen, te beginnen met een minister-president, die het voorlopige regeerakkoord meer gaat uitwerken.

Hij verwacht daar "vier a vijf weken" mee bezig te zijn, zo zei hij donderdag. Dan is de officiële start van het kabinet niet eerder te verwachten dan eind juni, in de week van 24 tot 30 juni. Maar dit was de planning nog voordat Plasterk zich terugtrok.

Terugkijken: dit zeiden partijen bij de presentatie van het akkoord

Afgelopen donderdag presenteerden de vier partijen hun akkoord, kijk hier naar hun verklaringen en de reacties:

Welkom in het formatieblog

Welkom in het formatieblog, hier houden we je op de hoogte van de ontwikkelingen in de formatie.

Het belangrijkste nieuws van gisteren was het besluit van Ronald Plasterk om zich terug te trekken als kandidaat-premier. Dit vanwege berichten over de verkoop van zijn bedrijf en medische patenten. Hijzelf had daar miljoenen voor gekregen terwijl andere betrokkenen het nakijken hadden. Amsterdam UMC doet onderzoek naar mogelijke patentfraude door Plasterk.

Plasterk liet weten niet beschikbaar te zijn vanwege beeldvorming die "onwaar" zou zijn maar ook "belemmerend voor mijn eventuele functioneren als minister-president". Plasterk was door PVV-leider Wilders achter de schermen gepolst. Het feit dat er een onderzoek naar hem loopt, werd een obstakel voor de volgende fase in de formatie. Pas als duidelijk zou zijn dat Plasterk in de patentkwestie niets te verwijten is, zou hij premier kunnen worden. En dat kan nog even duren.

Wilders zei op X "veel respect " voor Plasterk te hebben. "Je verdient dit niet, maar ik begrijp je besluit". Caroline van der Plas noemde het erg jammer en zei het verschrikkelijk te vinden dat Plasterk "zonder proces of uitkomsten van onderzoeken als persoon voor het leven beschadigd is."