Dit zijn de concrete plannen (en plannetjes) van Prinsjesdag

Eerst de Troonrede en daarna de Miljoenennota; in totaal levert deze Prinsjesdag tientallen maatregelen, ideeën, plannen en plannetjes op. In dit artikel staan de belangrijkste op een rij.

Allereerst wat algemene voorspellingen voor volgend jaar: de economie groeit 1,5 procent (dit jaar 1,8), de cao-lonen groeien 2,5 procent. De werkloosheid komt op 3,5 procent.

Voor het vijfde jaar op rij wordt er een begrotingsoverschot verwacht; er komt meer geld binnen dan er wordt uitgegeven 305,5 miljard euro tegenover 302,1.

Wonen

Meer mensen moeten een betaalbaar huis kunnen krijgen, vooral starters en - daar zijn ze weer - mensen met een middeninkomen. Om een impuls te geven aan de woningmarkt komt er een korting op de verhuurdersheffing voor corporaties die meer woningen bouwen. Dat kost een miljard. En het kabinet trekt ook een miljard uit voor een subsidieregeling voor gemeenten die inzetten op nieuwbouw.

Met de maatregelen moeten jaarlijks 75.000 woningen worden gebouwd.

Het kabinet wil niet alleen meer bouwen, maar verhoogt ook de inkomensgrens voor sociale huurwoningen. Daardoor krijgen meer gezinnen recht op zo'n woning. De grens voor deze middeninkomens gaat van ruim 38.000 naar 42.000 euro. Die van eenpersoonshuishoudens wordt dan juist wat verlaagd naar 35.000 euro, om hun kansen niet te verkleinen.

Onderwijs

Het onderwijs moet het volgend jaar doen met bijna 150 miljoen euro minder dan waar het op rekende. Om een tekort uit het verleden en extra kosten bij uitvoeringsdienst DUO te kunnen betalen, houdt het ministerie dat geld in.

Het geld wordt gekort op het bedrag dat het ministerie jaarlijks aan onderwijsinstellingen uitkeert om de stijging van lonen en prijzen op te vangen. Om de inflatie helemaal te compenseren, zou het onderwijs ruim een miljard euro ontvangen. Nu wordt dat 883 miljoen euro.

Zorg en gezondheid

Een belangrijke vraag elk jaar: wat doet de zorgpremie? Hoewel het kabinet er niet over gaat (verzekeraars bepalen hun eigen premie), staat er wel een voorspelling in de miljoenennota: 118,50 euro per maand is de basispremie volgend jaar. Dat is zo'n 3 euro meer dan de huidige premie. Het eigen risico blijft 385 euro.

Ter compensatie gaat voor lagere inkomens de zorgtoeslag omhoog: voor alleenstaanden met 67 euro per jaar, voor gezinnen met 95 euro.

Omwille van de gezondheid gaan de accijnzen op tabak verder omhoog, zijn sigaretten niet meer zichtbaar in supermarkten en worden schoolterreinen, kinderboerderijen en kinderopvanglocaties rookvrij. Verder belooft het kabinet voor de volgende zomer met meer plannen te komen voor "een toekomstbestendige zorg".

Doelstelling van het ministerie van Volksgezondheid is om in 2030 minstens de helft van alle zorg in de eigen leefomgeving van mensen te organiseren, samen met het netwerk van die mensen.

Infrastructuur

Bijna 3 miljard gaat naar aanleg, beheer en onderhoud van wegen. Dit betekent volgens het kabinet niet dat onze lucht ook viezer wordt. Er is namelijk 50 miljoen euro beschikbaar om de luchtkwaliteit te verbeteren. En als je elektrisch rijdt, hoef je niet te vrezen voor 'laadstress'; er komen de komende jaren 1,8 miljoen laadpunten bij.

Iets minder dan het geld voor de wegen gaat er naar het spoor: 2,6 miljard euro, vooral om meer treinen te laten rijden. En de fiets krijgt aandacht. "Het geheime wapen tegen de drukte", zo noemt het ministerie van Infrastructuur de tweewieler. Meer (snel)fietspaden, stallingen en de aanschaf van een beetje een knappe fiets wordt makkelijker door een leaseregeling.

Koopkracht van de koning

De koning gaat er op vooruit. Het gezamenlijke inkomen van het koningspaar is volgend jaar 1.326.000 euro, een stijging van 2,6 procent.

Boven op dit inkomen krijgen koning Willem-Alexander en koningin Máxima een vergoeding voor personeel en materiële ondersteuning. Dit bedrag is volgend jaar 5.580.000 euro, een toename van 1,6 procent ten opzichte van dit jaar.

Klimaat en energie

Wat betreft het Klimaatakkoord worden komend jaar de eerste stappen gezet.

De belasting op gas gaat omhoog, terwijl die op stroom ongeveer gelijk blijft. Voor aardgas betalen we straks 8 cent per kuub meer. Nu kost een kuub gas zo'n 60 à 70 cent. Voor stroom komt er 0,9 cent per kWh bij (nu zo'n 22 cent per kilowattuur). Aan de andere kant gaan we minder energiebelasting betalen, daardoor worden de energiekosten netto gemiddeld 100 euro lager.

Het kabinet zat er afgelopen jaar overigens behoorlijk naast met zijn raming voor de energierekening. Die bleek gemiddeld veel harder te stijgen dan op Prinsjesdag 2018 was voorspeld.

Voor de industrie komt er een CO2-heffing en er komt een warmtefonds, zodat huiseigenaren kunnen investeren in klimaatmaatregelen. Veel andere concrete klimaatmaatregelen die mensen gaan merken komen pas in 2021, is de verwachting.

Jongeren en ouderen

"Om de stem van jongeren luider te laten klinken, komt er een jongerenparlement", zei de koning in zijn Troonrede. Dat parlement kan voorstellen doen aan het kabinet en wordt ook gevraagd om zijn mening over plannen van de regering.

Er gaat volgend jaar 300 miljoen naar de jeugdzorg. Dat geld is onderdeel van de ruim 1 miljard die dit voorjaar al was toegezegd. Gezinnen met kinderen krijgen ook een extra steun in de rug. Voor het kindgebonden budget wordt jaarlijks bijna 500 miljoen euro meer uitgetrokken. Zo'n 320.000 gezinnen krijgen er gemiddeld bijna 1000 euro per jaar bij.

Naar de ouderenzorg gaat 500 miljoen. Dat geld is bedoeld om de kwaliteit van verpleeghuizen te verbeteren.

Koopkracht

Mensen hebben meer te besteden volgend jaar: 2,1 procent extra om precies te zijn, althans gemiddeld. Het meest profiteren mensen met een baan (2,4 procent). Mensen met een uitkering of pensioen gaan er minder op vooruit: ruim 1 procent.

De koopkracht aanpassen doet de regering als volgt: de arbeidskorting, de algemene heffingskorting en de zorgtoeslag gaan omhoog, de inkomstenbelasting wordt verlaagd. In totaal komt dat neer op een lastenverlichting van 3 miljard euro.

Maar ook al behoor je tot de (populaire) middengroepen, reken je nog niet rijk: voorspellingen zijn de afgelopen jaren niet altijd uitgekomen en ze gaan over gemiddelden. Voor individuen zijn het vooral persoonlijke omstandigheden (zoals gezinsuitbreiding of promotie) die het inkomen beïnvloeden. In de woorden van de koning: "Geen enkel leven voegt zich naar de mediaan van een statistisch model."

Zzp'ers

De zelfstandigenaftrek wordt verminderd. Dit belastingvoordeel voor zzp'ers gaat de komende tien jaar terug van maximaal 7280 euro naar maximaal 5000 euro.

Investeringsfonds

Het kabinet wil innovatie en verduurzaming door het bedrijfsleven te stimuleren. Daarbij wordt onder meer gekeken naar een groot investeringsfonds, gevuld met geld dat momenteel tegen een hele lage rente kan worden geleend.

Concreter dan dit is het plan voor een dergelijk fonds echter nog niet; er wordt nog over nagedacht. Begin volgend jaar rapporteren de ministers van Economische zaken en Financiën aan de Kamer wat er gaat gebeuren.

Landbouw

Er komt subsidie, 180 miljoen euro, voor varkensboeren die willen stoppen. Varkenshouderijen die stankoverlast veroorzaken en die willen stoppen kunnen in aanmerking komen voor een vergoeding. Veehouders die juist willen innoveren, kunnen subsidie krijgen om dat op een duurzame manier te doen. Hiervoor is 60 miljoen gereserveerd.

Bedrijfsleven

Nieuwe belastingregels voor het bedrijfsleven: het kabinet sleutelt aan de vennootschapsbelasting, die bedrijven betalen over hun winst. Die gaat volgend jaar omlaag voor kleine en middelgrote bedrijven die minder dan 200.000 euro winst maken. Bedrijven met meer dan 200.000 euro winst blijven hetzelfde betalen, hoewel eerder het idee was dat ook hun tarief naar beneden zou gaan.

Multinationals met hoofdkantoren in Nederland, zoals Shell en Philips, gaan hier vanaf 2021 'gewoon' winstbelasting betalen. Nu kunnen die bedrijven nog allerlei kosten van hun winst aftrekken.

Defensie

Weer krijgt defensie meer. Afgelopen voorjaar kregen de strijdkrachten 461 miljoen euro extra voor 5 jaar en ook morgen gaat er extra geld naar de militairen, 51 miljoen euro. De afgelopen decennia is er overigens vooral veel bezuinigd op defensie.

Het ministerie koopt volgend jaar negen extra F-35's. Die komen bovenop de 37 gevechtsvliegtuigen die al zijn besteld.

Het verplaatsen van de marinierskazerne loopt nog meer vertraging op. Er zijn al jaren plannen om de kazerne in Doorn te verhuizen naar Vlissingen, maar die plannen zijn al een paar keer uitgesteld.

Immigratie en recht

Rechtbanken, de rechtsbijstand en vreemdelingendienst IND kunnen volgend jaar op meer geld rekenen. Om de beoordeling van asielaanvragen te verbeteren en te versnellen, trekt het kabinet bijna 200 miljoen euro uit. Er was de afgelopen tijd veel te doen over voortslepende procedures; het moet sneller. In 2021 moet zeker 90 procent van de aanvragen binnen de wettelijke termijn afgehandeld zijn.

En iets dergelijks speelt ook in de rechtspraak. Het kabinet legt daarom 95 miljoen op tafel om achterstanden weg te werken bij rechtbanken en onder meer een flexpool van rechters te vormen.

Het kabinet vraagt verder meer aandacht voor 'ondermijnende criminaliteit'. Er komt volgend jaar extra wetgeving om de georganiseerde misdaad dwars te zitten. Zo krijgen burgemeesters de bevoegdheid om woningen te sluiten na een beschieting en worden bepaalde grondstoffen voor de drugsproductie verboden. En het kabinet vindt dat prostituees voortaan een vergunning nodig hebben.

Sparen en beleggen

Heb je een spaarrekening met meer dan 30.000 euro, maar minder dan 440.000 euro? Dan ga je daar vanaf 2022 veel minder of zelfs helemaal geen belasting meer over betalen. Beleggers met meer dan 30.846 euro en mensen die twee of meer huizen bezitten, gaan juist meer betalen.

Caribisch gebied

Ook maatregelen voor de inwoners van Caribisch Nederland; hun inkomens moeten omhoog en de kosten van levensonderhoud omlaag. Het minimumloon gaat op Bonaire en Saba met 5 procent omhoog, op Sint Eustatius met 2 procent. De uitkeringen stijgen mee.

Ouders in het Caribisch gebied krijgen vanaf volgend jaar meer kinderbijslag, een verhoging van 20 dollar per maand per kind. Dat is 17,50 dollar meer dan al was beloofd.

Prinsjesdag is natuurlijk een dag van de miljoenennota, maar ook nog heel veel meer, bekijk hier Prinsjesdag in vijf minuten: