Miljarden-investeringsfonds laat nog even op zich wachten
Het mega-investeringsfonds voor de 'BV Nederland' is vooralsnog niet veel meer dan een idee. De komende maanden gaat het kabinet flink studeren en onderzoeken hoe zo'n investeringsfonds kan worden opgetuigd en wat ermee gedaan kan worden. Begin volgend jaar rapporteren de ministers van Economische zaken en Financiën aan de Kamer wat er gaat gebeuren.
Het plan voor een omvangrijk investeringsfonds om belangrijke knelpunten en cruciale sectoren aan te pakken lekte in augustus uit. Het zou een fonds van tientallen miljarden euro's groot zijn. Er werd zelfs een cijfer van 50 miljard euro op geplakt, samengesteld uit royale overschotten of geleend geld. Ook ECB-president Mario Draghi verwees er onlangs nadrukkelijk naar in zijn pleidooi voor meer overheidsinvesteringen.
Het kabinet benadrukt in de Miljoenennota dat Nederland schreeuwt om grote investeringen om de vergrijzing, de voortschrijdende digitalisering en technologisering en de achterblijvende productiviteitsgroei het hoofd te bieden.
Achterop
De economie groeit weliswaar nog steeds, maar - zegt het kabinet - we raken achterop doordat we niet met de tijd meegaan. "De samenleving en de economie zullen er in de toekomst anders uitzien en daardoor verandert de manier waarop we ons geld verdienen", zegt minister van Financiën Hoekstra.
Hij stelt dat "we te maken krijgen met nieuwe technologieën zoals kunstmatige intelligente, robotisering en big data. Dat allemaal beïnvloedt onze manier van werken." Het kabinet wil Nederland hierop voorbereiden door investeringen in zaken als innovatie, kennisontwikkeling en infrastructuur.
Het fonds moet 'verstandige' investeringen voeden die goed zijn voor de economische groei op de lange termijn. Details van het investeringsfonds, zoals de exacte criteria en het bestuur, moeten volgens Hoekstra de komende maanden nog worden uitgewerkt.
Geld lijkt niet het probleem. "De lage rentestand biedt kansen ten gunste van investeren in duurzame economische groei", zegt Hoekstra.
Bejubeld en verguisd
Het Centraal Planbureau (CPB) heeft bedenkingen bij de investeringsdrang. In de Macro-Economische Verkenningen 2020 legt het CPB uit dat gratis geld niet bestaat en dat ook overheidsinvesteringen met risico's gepaard gaan. De overheid heeft niet bewezen een vaste en zekere hand te hebben als het gaat om duurzaam en renderend geld uitgeven, stelt het CPB.
Het investeringsfonds in spé wordt intussen door links en rechts bejubeld of verguisd. De zee aan geld en de lage rente zijn een uitgelezen moment om in de diepte te investeren en het is alleen maar goed dat de overheid daarin het voortouw neemt, zeggen voorstanders.
Critici vinden het nu juist niet het moment om op grote schaal geld uit te geven. Ze spreken van geld 'verbranden', en olie op het toch al laaiende vuur gooien van de economie. Ook wordt wel gezegd dat zo opgebouwde buffers worden verkwanseld en dat we ons weer dieper in de schulden steken.
Het CPB vraagt zich ook af of schuld zonder boete(n) wel bestaat. De rente mag dan laag zijn en de bedoelingen goed, maar daarmee ben je er niet. "De weg naar de hel is geplaveid met goede voornemens", zegt het CPB met een knipoog.
