Schoof: 'Samen problemen oplossen' • Timmermans: 'Nederland nog oneerlijker'

Kunst en cultuur niet in regeerprogramma

In het regeerakkoord komen kunst en cultuur niet aan bod. "De sector, toch twee keer zo groot als landbouw en visserij, lijkt domweg niet te bestaan", zegt Kunsten '92-voorzitter Jeroen Bartelse.

"Het zwaard van Damocles hangt boven ons hoofd. We wachten tussen hoop en vrees af hoe de stapel financiële maatregelen die het kabinet eerder heeft aangekondigd, zoals de btw-verhoging, volgende week zijn uitgewerkt in de Miljoenennota."

Vicepremiers trots op regeerprogramma: 'Voelen enorme verantwoordelijkheid'

Nog even op een rij: de kabinetsplannen voor infrastructuur en vervoer

Technologische bedrijven zien 'ondernemersmentaliteit' in kabinetsplannen

De branchevereniging voor bedrijven in de technologische industrie, FME, vindt dat het kabinet "de spijker op zijn kop slaat" met het benoemen van problemen rondom regeldruk, ongelijk speelveld en uitdagingen op de arbeidsmarkt.

Ook is de branche blij dat er geen extra Nederlandse regels bovenop Europese wetgeving komen voor de technologische industrie. "Er klinkt een ondernemersmentaliteit door in dit akkoord. Het kabinet spreekt over een bevlogen pragmatische aanpak. Dat betekent: kijken wat werkt en kijken wat niet werkt."

FME maakt zich wel zorgen over de mogelijke beperkingen van de kennismigrantenregeling. "Het is een extreem belangrijk instrument." FME benadrukt dat de technische industrie een "tekortsector" is die bijdraagt aan belangrijke overgangen die de samenleving wil maken. "We zijn blij dat het kabinet die waarde ook onderschrijft. We hopen dus niet dat de verkeerde knoppen worden ingedrukt, want dat kan grote gevolgen hebben."

Nog even op een rij: (inter)nationale veiligheid

Podcast De Stemming over het regeerprogramma

In de nieuwe aflevering van Podcast De Stemming van de NOS en AVROTROS bespreken Xander van der Wulp en Joost Vullings het regeerprogramma. Ook hebben ze het over de worsteling van BBB-leider Caroline van der Plas met het landbouwbeleid en het stapje terug van NSC-voorman Pieter Omtzigt.

Beluister de podcast hier, in je favoriete podcastapp of kijk hieronder:

Nog even op een rij: de klimaatplannen van het kabinet

Politiek verslaggever Xander van der Wulp over het regeerprogramma

Nog even op een rij: de landbouw- en natuurplannen

Oppositie kritisch op regeerprogramma: 'Onmenselijk en asociaal'

Nog even op een rij: de woonplannen van het kabinet

Overzicht: reacties op het regeerprogramma

Vanuit allerlei sectoren komen reacties op het regeerprogramma dat vandaag door kabinet-Schoof is gepresenteerd. Lees in dit artikel de reacties op de belangrijkste thema's:

Kleinere oppositiepartijen reageren

Ook de kleinere oppositiepartijen reageren kritisch op het regeerprogramma. Volgens Volt-leider Laurens Dassen houdt "dit regeerprogramma Nederland klein".

"Dit kabinet houdt met witte knokkels vast aan het verleden", schrijft hij op X. "Het is tijd voor politiek die niet achteruit kijkt, maar vooruit; die niet verdeelt, maar verbindt."

Stephan van Baarle (Denk) vindt de voorgespiegelde stijging van de koopkracht niets waard. "De huren gaan omhoog, brandstof is onbetaalbaar, het ov wordt duurder, de zorgpremie gaat omhoog. Mensen houden er nauwelijks iets aan over. In een rijk land als Nederland is dat asociaal."

Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren spreekt van een radicaal-rechts kabinet dat de problemen in het land alleen maar groter maakt. "Basisvrijheden, burgervrijheden worden aangetast. De natuur kan in de stront zakken en de boeren nu dus ook. Voor dieren is het een drama dat de sleutel van het ministerie van Landbouw in handen is van BBB. Het is ophitspolitiek, feitenvrije politiek die mensen tegen elkaar uitspeelt, zoals met het uitroepen van een asielcrisis."

Verslaggever Marleen de Rooy over het regeerprogramma

Zorgen om motorrijtuigenbelasting voor elektrische auto's

Auto- en natuurorganisaties zijn bezorgd over de kabinetsplannen voor elektrische auto's. Ze vrezen dat elektrische autobezitters diep in de buidel moeten tasten als zij vanaf volgend jaar stapsgewijs motorrijtuigenbelasting gaan betalen.

Elektrische auto's zijn door hun accu een stuk zwaarder dan fossiele brandstofauto's en de motorrijtuigenbelasting wordt berekend op basis van gewicht. Om te voorkomen dat deze belasting voor een elektrische auto niet in één klap een stuk duurder worden dan die voor fossiele brandstofauto's wordt er al langer gesproken over een gewichtscorrectie voor stekkerauto's.

Maar het kabinet spreekt in het regeerprogramma van een "gedeeltelijke" gewichtscorrectie. Daar maakt een coalitie van de BOVAG, RAI Vereniging, ANWB, Vereniging van Nederlandse Autoleasemaatschappijen en Natuur en Milieu zich ernstig zorgen om.

"We weten nog niet of die gedeeltelijke gewichtscorrectie om 30 of 90 procent gaat, maar dit is anders dan we eerst hoorden", zegt een woordvoerder. "We hebben een regering nodig die zich aan beloftes houdt. Als het bezit van elektrische auto's hierdoor duurder wordt dan die van fossiele brandstofauto's gaan we de klimaatdoelen niet halen. Hiermee creëert de overheid onrust in de markt."

Academische ziekenhuizen: 'Ongezonde bezuinigingen van kabinet desastreus'

De bezuinigingen op preventie, publieke gezondheid en starters- en stimuleringsbeurzen voor jonge wetenschappers gaat volgens de NFU, de koepel van universitaire medische centra, de samenleving ongekend hard raken.

Volgens voorzitter Helen Mertens zullen er minder mogelijkheden zijn voor onderzoek naar nieuwe kankermedicijnen en innovatieve behandelingen voor zeldzame ziektes. "Het is een ongezonde bezuiniging", zegt Mertens.

De toenemende druk op de zorg en groeiende gezondheidskloof vragen volgens de koepel juist om stevige investeringen in preventie en publieke gezondheid, terwijl dit kabinet bezuinigt op die posten.

"Dit is verbazingwekkend en getuigt van kortetermijndenken", aldus Mertens. "Vanuit de umc's doen we veel onderzoek naar preventie en weten we dat de inzet op preventie bewezen effectief is: het redt levens, houdt de zorg betaalbaar en behoudt mensen voor de arbeidsmarkt. Het is een no-brainer om te investeren in preventie."

Podcast De Dag over het regeerprogramma

Podcast De Dag is vandaag opgenomen op de Haagse redactie van Nieuwsuur. Politiek verslaggever Arjan Noorlander leest het regeerprogramma en geeft zijn eerste analyse. Beluister de aflevering hier.

FNV: geen verbetering voor bestaanszekerheid

Vakbond FNV mist een verbetering van de bestaanszekerheid in het regeerakkoord. "Bij de verkiezingscampagnes van deze partijen ging het nog om bestaanszekerheid en het verhogen van het minimumloon", vertelt voorzitter Tuur Elzinga in de extra radio-uitzending van NPO Radio 1 over het regeerprogramma. "Maar die hoop wordt nu de grond in geboord."

Volgens de vakbond staat er eigenlijk niets nieuws in het akkoord. "Het kabinet heeft alleen heel veel meer mooie woorden nodig om die leegte te verhullen." Elzinga zegt dat voor "de echte helden van de publieke zaak, zoals de politie en mensen voor de klas" niets wordt geregeld, ook al worden ze wel aangehaald in het akkoord.

Zo noemt hij het gebrek aan aandacht voor het vroegpensioen en de bezuinigen op de WIA- en de WW-uitkeringen. "Terwijl het sociale minimum nu al honderden euro's te laag is." De vakbond dreigt met nieuwe stakingen om het minimum omhoog te krijgen. Daarnaast gaan ook de stakingen voor het vroegpensioen door.

Nog even op een rij: de defensieplannen

Grootste oppositiepartij GroenLinks-PvdA: 'Nederland nog oneerlijker'

De grootste oppositiepartij GroenLinks-PvdA vindt dat dit kabinet Nederland oneerlijker maakt, onder meer omdat er wordt bezuinigd op onderwijs, sociale zekerheid en duurzame energie. De partij snapt niet dat er "belastingcadeaus worden gegeven aan aandeelhouders".

Partijleider Timmermans vindt dat het kabinet veel nadruk legt op migratie, "alsof dat de oorzaak is van al onze problemen". "Verder ontbreekt het dit kabinet aan visie. Wat willen ze voor onze kinderen en voor de toekomst?"

Opvallende punten uit de Miljoenennota

De koopkracht stijgt volgend jaar voor de meeste mensen. Doorsnee huishoudens krijgen er 0,7 procent bij, uitkeringsgerechtigden gaan er 0,9 procent op vooruit. Voor gepensioneerden is dat 0,6 procent. De koopkrachtverbetering is wel minder groot dan vorig jaar, toen een doorsnee huishouden er 2,5 procent op vooruitging.

De verhoging van de btw op hotelovernachtingen, sport, cultuur, boeken, en kranten levert veel geld op, verwacht het kabinet. De btw-inkomsten gaan naar 82,2 miljard euro. Dat is dit jaar nog 77,7 miljard euro.

De kansspelbelasting gaat ook omhoog. Die belasting gaat volgend jaar naar verwachting 1,3 miljard euro opbrengen, dat was 900 miljoen euro.

Schoof over uitroepen asielcrisis: 'Maatregelen zorgvuldig wegen'

Voorstel voor constitutioneel hof, bezuinigingen op ambtenaren gaan door

Het kabinet wil volgend jaar een voorstel indien om de grondwet zo te veranderen dat er een constitutioneel hof kan komen, een grote wens van coalitiepartij NSC. Zo'n hof kan wetten aan de grondwet toetsen.

Verder wil het kabinet met een wetsvoorstel komen voor een nieuw evenredig kiesstelsel voor de Tweede Kamer. Het idee is dat er dan 10 tot 12 kiesdistricten komen met regionale kandidaten en een landelijke lijst. Dat moet de regionale band tussen kiezer en gekozene versterken.

Het kabinet schrijft verder "onevenredige hardheden in beleid, wetgeving en uitvoering" gericht te willen opsporen en aanpakken. Het plan om het aantal rijksambtenaren met 22 procent te verminderen gaat in grote lijnen door. Ambtenaren worden ingezet "waar ze het hardst nodig zijn".

De afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State wordt verzelfstandigd.

Nog even op een rij: de onderwijsplannen van het kabinet

Deel Miljoenennota bekend, koopkracht iets omhoog

Een deel van de Prinsjesdagstukken, waarin het financiële en economische beleid van het kabinet staat, is een halve week voor Prinsjesdag bekend geworden. Gemiddeld gaan huishoudens er volgend jaar 0,7 procent op vooruit. Uitkeringsgerechtigden nog iets meer: 0,9 procent. Gepensioneerden juist iets minder: 0,6 procent.

Lees hier meer:

Schoofs belangrijkste boodschap: samen aan de slag, 'echte problemen oplossen'

Premier Schoof benadrukt op zijn persconferentie dat het kabinet vooral "samen" problemen wil oplossen voor Nederlanders. "De ambities zijn groot, we gaan nu aan de slag." Hij zegt dat dit kabinet vooral begint met wat het de belangrijkste problemen vindt, zoals het beperken van het aantal asielzoekers.

Hij zegt dat er sprake is van "bevlogen pragmatisme". Schoof bedoelt daarmee dat het kabinet bestaat uit vier partijen met verschillende invalshoeken en dat deze partijen hun verschillen zullen moeten overbruggen om de problemen op te lossen.

Het woord 'samen' laat Schoof meerdere keren vallen. Het kabinet zegt gemeenten, provincies en andere overheidsorganisatie nauw te willen betrekken bij de aanpak van bijvoorbeeld de woningnood. "We gaan ook samenwerken met de wijken, dorpen en steden." En ook met de oppositiepartijen zegt de premier graag te willen samenwerken. "Er is een uitgestoken hand."

Oppositiepartij CDA: waardering en kritiek

Oppositiepartij CDA heeft een iets minder kritische toon dan SP en D66. CDA-leider Bontenbal waardert dat er geïnvesteerd wordt in wonen, veiligheid en defensie. De partij mist wel een lange termijnvisie op het gebied van onderwijs en zorg. "Er worden alleen plannen en actieagenda's aangekondigd. " Ook mist Bontenbal aandacht voor wat het samenleven mooi maakt. "Investeren in vrijwilligerswerk, (sport) verenigingen, mantelzorg en maatschappelijke dienstplicht."

Nog even op een rij: de asiel- en migratieplannen van het kabinet

Woonbond: niet met huurders gesproken

De Woonbond, die opkomt voor huurders, noemt het zorgwekkend dat lobbyorganisaties van verhuurders aan tafel zaten bij het ontwikkelen van het regeerprogramma. "Dit blijkt zowel uit de plannen als uit de lijst van gesprekspartners. Vertegenwoordigers van huurders waren niet uitgenodigd."

Volgens de Woonbond is er in Nederland geen tekort aan dure woningen, maar aan betaalbare woningen. "We vinden het zorgelijk dat in het regeerprogramma de 30-procent-eis voor sociale huurwoningen bij nieuwbouwprojecten wordt afgezwakt."

Daarmee doelt de Woonbond op eerdere plannen dat 30 procent van de nieuwbouw sociale huur moet zijn. Dit kabinet spreekt van een gemiddelde in totaal en dus niet op projectniveau. Dat zou in de praktijk kunnen betekenen dat in de ene regio bijvoorbeeld 40 procent sociale huur kan worden gebouwd en in een andere 20 procent.

"Dit is een teken aan de wand", aldus de Woonbond, "In de praktijk zal dit betekenen dat dure koopwoningen bij nieuwbouwprojecten voorrang krijgen, want daar valt immers meer aan te verdienen, waardoor nieuwe sociale huurwoningen het onderspit delven en steeds doorgeschoven worden in de woningbouwprogrammering."

'Nauwelijks verlichting voor overvolle mestkelders'

Premier Schoof: 'Aan de slag'

Premier Schoof is aan zijn persconferentie over het regeerprogramma begonnen. "Veel mensen weten precies wat ik bedoel met 'aan de slag'", zegt Schoof. "Het is een uitdrukking die dit kabinet volledig onderschrijft en de nadrukkelijke oproep van de kiezer."

Klik hier om live mee te kijken.

Volle zaal in afwachting van Dick Schoof

Persconferentie gaat zo beginnen

De persconferentie van premier Schoof begint zo om 16.00 uur. Klik hier om live mee te kijken. Deze uitzending is ook te volgen op NPO 1 en NPO Radio 1.

Ontevreden Milieudefensie roept op tot ondertekening 'klimaatrechtvaardigheid'

Milieudefensie vindt dat het kabinet veel te weinig doet aan het tegengaan van de opwarming van de aarde. De fossiele subsidies worden niet afgeschaft, zegt de klimaatorganisatie. Er worden "schijnoplossingen" genomen. Op social media roepen ze iedereen op om een petitie te ondertekenen. "Het kabinet legt de rode lopen uit voor grote vervuilende bedrijven."

Reactie politie: 'Tekorten blijven'

De politie krijgt er 180 miljoen euro bij, onder meer voor digitale opsporing en politiewerk in de wijken. De politie is blij met dit extra geld, maar zegt op andere plekken nog altijd fors tekort te komen.

Eerder vroeg de politie om honderden miljoenen extra. "Tekorten vangt de politie tot nu toe op met geld dat overblijft doordat vacatures die niet opgevuld worden", schrijft de politie in een reactie. "Dat is op termijn niet houdbaar." De politie gaat nu onderzoeken hoe en waar er bespaard kan worden.

Ook SP-leider Dijk mist visie

SP-leider Dijk is kort in zijn kritische reactie. "Geen visie. Keiharde bezuinigingen. Pamperen van aandeelhouders en vastgoedbezitters. Meer verdeeldheid en ongelijkheid", vat hij zijn standpunt samen. "Dit kabinet is een monsterverbond van rechts en het grote geld."

Oppositiepartij D66: 'Zonder visie op toekomst Nederland'

D66-leider Jetten is teleurgesteld in het regeerprogramma en vindt dat het kabinet geen visie heeft op de toekomst van Nederland.

Windmolens zo veel mogelijk op zee

Het kabinet zegt de huidige plannen voor windenergie uit te gaan voeren. De windmolens komen zo veel mogelijk op zee in plaats van op land. Dat moet in 2040 50 gigawatt aan energie opleveren. Bij het aanwijzen van nieuwe windenergieparken kijkt het kabinet eerst naar de gevolgen voor de visserij.

De gaswinning op de Noordzee moet worden opgeschaald. Er wordt geen gas meer gewonnen uit het Groningerveld, zo staat letterlijk in de tekst. Voor twee extra kerncentrales wordt 9,5 miljard euro uitgetrokken.

Energiesteun blijft

Huishoudens die extra geld nodig hebben om de energierekening te kunnen betalen, kunnen blijven rekenen op steun. Het kabinet zet ook in 2025 en 2026 geld opzij. Het kabinet zegt wel dat energiemaatschappijen moeten meebetalen aan zo'n energiefonds, zoals ook gebeurt bij het Tijdelijk Noodfonds Energie.

Kabinet wil regels voor hospitaverhuur versoepelen

Naast de plannen voor 100.000 woningen per jaar, waarvoor het kabinet 5 miljard euro per jaar uittrekt, wil het kabinet ook hospitaverhuur makkelijker maken. Met een wetswijziging moet het voor hospita's makkelijker worden om een huurcontract te beëindigen als een huis in de verkoop gaat.

Er wordt daarnaast 40 miljoen euro vrijgemaakt om belemmeringen voor "coöperatief wonen" weg te nemen. Initiatieven lopen nu nog vaak tegen problemen aan, bijvoorbeeld bij banken die de (bouw)projecten te risicovol vinden om te financieren. Ook wil het kabinet met gemeentes bespreken hoe deze woonvorm kan worden gestimuleerd.

Daarnaast komt er een nieuwe subsidie voor de bouw van betaalbare woningen. Gemeenten krijgen een vast bedrag per woning op het moment dat die af is. Hoe hoog die subsidie wordt is nog onduidelijk.

ANP-fotograaf maakt 'familiefoto'

Het ANP heeft een aantal bijzondere foto's gepubliceerd. Een fotograaf is op het Catshuis langsgeweest, waarschijnlijk om duidelijk te maken dat de vicepremiers en premier Schoof heel blij zijn met het regeerprogramma.

Ontwikkelingsorganisatie: draai bezuingingen terug

Ontwikkelingsorganisatie CARE Nederland vraagt het kabinet de "onverantwoorde bezuinigingen" op ontwikkelingshulp terug te draaien. Het komende jaar moet 350 miljoen euro bezuinigd worden, vanaf 2027 2,4 miljard euro per jaar.

Reintje van Haeringen, directeur van CARE Nederland, zegt dat klimaatverandering, conflicten en armoede niet bij landsgrenzen stoppen en dat Nederland het zich niet kan veroorloven om zich terug te trekken uit de internationale samenwerking. "Wat elders gebeurt, heeft onvermijdelijk gevolgen voor ons hier in Nederland."

Arbeidsmigratie moet 'selectiever'

Het kabinet wil een "selectiever en gerichter" beleid voor arbeidsmigratie. De behoefte aan laagbetaalde arbeid moet verminderd worden. Hoe de arbeidsvraag verminderd moet worden, laat het kabinet niet weten.

Verder benadrukt het kabinet opnieuw dat het de leefomstandigheden van arbeidsmigranten wil verbeteren en malafide uitzendbureaus wil aanpakken door middel van hogere boetes.

Zoals eerder aangekondigd worden werkgevers verantwoordelijk voor overlast die ontstaat wanneer arbeidsmigranten geen of geen goed onderkomen hebben. Ze moeten voor de maatschappelijke kosten gaan opdraaien.

Gemeenten moeten beter afwegen of er nog wel ruimte is voor bedrijvigheid waarvoor veel arbeidsmigratie nodig is.

Het kabinet wil verder de eisen aanscherpen voor het toelaten van kennismigranten. Tegelijk wordt gezegd dat Nederland aantrekkelijk moet blijven voor arbeidsmigranten die bijdragen aan de kenniseconomie.

Gratis betalingsherinneringen bij boetes

Het kabinet gaat ervoor zorgen dat het CJIB, de organisatie die de boetes int, eerst een gratis betalingsherinnering kan sturen voordat aanmaningskosten in rekening worden gebracht. Op die manier worden mensen niet direct met extra kosten geconfronteerd als zij een keer vergeten tijdig te betalen. Daarnaast zal het CJIB beter in staat worden gesteld om mensen die verkeren in situaties van overmacht te helpen door de verhogingen bij verkeersboetes kwijt te kunnen schelden.

Schuldenoverzicht voor huishoudens

Het kabinet wil dat er een overzicht komt met alle schulden van één huishouden. Dat moet zorgen voor meer overzicht voor schuldhulpverleners en deurwaarders.

Zo'n integraal schuldenoverzicht was in juni een van de voorstellen in een groot overheidsrapport over mogelijke verbeteringen in de aanpak van problematische schulden.

Verbeteren natuur in handen van boeren

Het verbeteren van de Nederlandse natuur legt het nieuwe kabinet voor een groot deel in handen van de Nederlandse boeren. Zij moeten daar hogere vergoedingen voor krijgen. Verder zoekt het kabinet naar nieuwe manieren om te beoordelen hoe de natuur ervoor staat, in de hoop dat dat gaat leiden tot meer gunstige uitkomsten. Het kabinet schrijft bij die nieuwe meetmethoden wel vaak dat het een lang proces is om ze daadwerkelijk te ontwikkelen.

Veel grote infrastructurele projecten liggen stil, onder meer omdat het moeilijk is om stikstofvergunningen te krijgen zolang de Nederlandse natuur nog lijdt onder te veel stikstof. Het kabinet hoopt wel dat er een manier wordt gevonden om projecten met relatief weinig stikstofuitstoot vergunningsvrij door te laten gaan, maar schrijft ook daarover dat dat "een complex traject" is.

Studentenorganisatie LSVB: 'keihard actievoeren'

De Landelijke Studentenvakbond (LSVb) reageert zeer ontevreden op de kabinetsplannen. "De jonge generaties van ons land worden door dit kabinet kapot bezuinigd", zegt voorzitter Karbache. "Dus er zit nog maar één ding op: keihard actievoeren."

De LSVB heeft grote problemen met de 'langstudeerboete'. Het kabinet wil dat studenten 3000 euro extra collegegeld per jaar gaan betalen wanneer ze langer dan een jaar extra over hun studie doen. Volgens Karbache leidt dat tot een tweedeling "tussen studenten wier ouders hun studie wel voor ze kunnen betalen en studenten die ernaast moet werken of torenhoge schulden moeten opbouwen".

PVV-leider Wilders: 'we maken het waar'

De PVV-leider Wilders is ook zeer ingenomen met het regeerprogramma, zo laat hij via X weten.

Kabinet wil Nederlanderschap afpakken bij ernstig geweld

Het kabinet kijkt of het Nederlanderschap afgepakt kan worden na een veroordeling voor terrorisme of andere ernstige geweldsmisdrijven.

Bij de bestrijding van de georganiseerde misdaad wordt onder andere de 'patseraanpak' uitgebreid en zullen meer geld en spullen worden afgepakt van criminelen.

Het kabinet wil dat de politie weer beter zichtbaar wordt in de wijk. Daarom komen er meer pilots met nieuwe politieloketten, bijvoorbeeld in stadhuizen, stations en ziekenhuizen. "Burgers kunnen daar laagdrempelig in contact komen met de politie", aldus het regeerprogramma. Het moet er ook voor zorgen dat wijkagenten meer ruimte krijgen voor het werk op straat.

Nog geen reacties van oppositiepartijen, VVD-Kamerleden actief op X

Op X zijn er nog weinig reacties te zien van oppositiepartijen, waarschijnlijk zijn ze nog druk aan het lezen. Bij regeringspartij VVD is dat anders. Niet alleen partijleider Yesilgöz vindt dat het regeerprogramma vol VVD-plannen zit, dat maken ook andere Kamerleden duidelijk.

Premier Dick Schoof: 'Vertrouwen in overheid terugwinnen'

Premier Dick Schoof wil dat mensen zich met het regeerprogramma "gehoord voelen en dat hun problemen daadkrachtig worden aangepakt", zo schrijft hij op X. "De overheid is er voor de burger, niet andersom."

Eenvoudiger stelsel voor toeslagen, uitkeringen en belastingaangifte

Het kabinet wil naar een eenvoudiger stelsel van sociale zekerheid, toeslagen en inkomstenbelasting, maar heeft nog geen concrete maatregelen. Daarvoor wil het kabinet in gesprek met de samenleving.

"De Kamer, gemeentebesturen, maatschappelijke organisaties, vakbonden, werkgevers en de mensen om wie het gaat. We gaan samen in gesprek over de stip op de horizon voor een eenvoudiger stelsel: een visie op de lange termijn. Deze visie vormt de basis voor een hervormingsagenda."

Crisisoefeningen, aanpak tegen spionage, zwaardere straffen tegen terreur

In het najaar komt het kabinet met een plan om de "weerbaarheid tegen militaire en hybride dreigingen versneld te verhogen". Naast het versterken van de krijgsmacht worden burgers, overheid, bedrijven en organisaties meegenomen in bewustwording van de risico's die Nederland loopt. Ook komen er crisisoefeningen en een Veiligheidstop waar de maatregelen worden besproken.

Het kabinet gaat extra investeren in de veiligheidsdiensten AIVD en MIVD. Politie en het Openbaar Ministerie krijgen een grotere rol in de aanpak van spionage. De import van elektronica en diensten vanuit landen met een vijandig cyberprogramma wordt afgebouwd.

De straffen voor terroristische misdrijven gaan omhoog. Er komt een "slim" verbod op ongewenste buitenlandse financiering van onder meer Nederlandse verenigingen, stichtingen, kerkgenootschappen en informele organisaties.

Taakstrafverbod voor fysiek geweld tegen hulpverleners

Het wordt rechters verboden om een taakstraf op te leggen aan mensen die fysiek geweld plegen tegen hulpverleners in de zorg.

Asielcrisiswet maximaal twee jaar

De asielcrisiswet moet voor de duur van maximaal twee jaar gaan gelden, stelt het kabinet.

Het kabinet zegt maatregelen te nemen die in overeenstemming zijn met Europese regelgeving en internationale verdragen. Door juristen en andere expert wordt daaraan getwijfeld.

Nederland wil zo snel mogelijk in Brussel kenbaar maken dat Nederland een opt-out van Europese asiel- en migratieregelgeving wil, oftewel een uitzonderingspositie.

Het kabinet wil een zogeheten 'tweestatusstelsel'. Statushouders mogen alleen gezinsleden laten overkomen als ze twee jaar een verblijfsstatus hebben, over woonruimte beschikken en een "stabiel en toereikend inkomen" hebben. Dit wordt ook wel het 'Zweedse model' genoemd. Bij de IND wordt gevreesd dat de invoering van het tweestatusstelsel voor extra werkdruk gaat zorgen, omdat meer asielzoekers in beroep zullen gaan tegen hun status.

Steun Oekraïne blijft

Nederland blijft Oekraïne politiek, militair, financieel en moreel onverminderd steunen tegen Russische agressie. In de wet komt dat blijvend minimaal 2 procent van het bruto binnenlands product naar Defensie gaat.

In het Israëlisch-Palestijnse conflict blijft voor het kabinet een tweestatenoplossing het uitgangspunt. Het kabinet blijft streven naar een "duurzame oplossing die door beide partijen wordt gedragen". Verder zet het in op "verlichting van de ernstige humanitaire noden in de Gazastrook en vrijlating van alle gijzelaars".

Nederland blijft een constructieve partner in de EU, "ook om onze eigen doelen te bereiken".

Op ontwikkelingshulp wordt bezuinigd. De hulp die wordt gegeven richt zich vooral op voedselzekerheid en watermanagement. De eerder aangekondigde bezuiniging op ambtenaren wordt voor ambassades en consulaten geen 22 maar 10 procent.

Geen voorrang statushouders

Het kabinet komt met een verbod op voorrang voor statushouders bij de toewijzing van sociale huurwoningen.

Nog geen duidelijkheid over 130 op de snelweg

Het kabinet wil de maximumsnelheid op de snelweg waar dat kan verhogen naar 130 kilometer per uur. Het kabinet komt nog dit jaar met een Actieagenda Auto, met daarin onder andere de aanpak voor 130 km/uur. Ook moet daarin komen te staan hoe moet worden ingespeeld op technologische ontwikkelingen als zelfrijdende auto's.

In 2025 duidelijkheid over Lelystad Airport

Het kabinet besluit volgend jaar wat er moet gebeuren met Lelystad Airport. Dat vliegveld zou een deel van de vakantievluchten vanaf Schiphol moeten overnemen, maar is nog niet geopend.

Lees hier meer:

Marleen de Rooy en Albert Bos over de kabinetsplannen

Politiek verslaggevers Marleen de Rooy en Albert Bos vertellen wat ze tot nu toe weten over het regeerprogramma:

Eigen risico vanaf 2027 verlaagd

Het kabinet wil het eigen risico in 2025 en 2026 bevriezen op het huidige bedrag: 385 euro. In 2027 moet het bedrag worden verlaagd naar 165 euro.

Foto: kabinet poseert met regeerprogramma

Jaarlijks 100.000 extra woningen

Jaarlijks wil het kabinet 100.000 extra woningen bouwen en daarvoor worden 'afdwingbare' afspraken gemaakt. Dat betekent dat de overheid veel strenger wordt tegen gemeenten, provincies en andere betrokkenen die snelle bouw vertragen.

Verder wordt er snel gezocht naar extra bouwlocaties, zowel binnen als buiten de bebouwde omgeving.
Er moet ook sneller gebouwd worden en er gaat iets gedaan worden aan vertragende lokale regels waardoor bouwplannen moeizaam van de grond komen.

Landbouw en visserij, voedselzekerheid en natuur

Het kabinet wil PAS-melders (boeren die eerder geen vergunning hoefden aan te vragen voor hun stikstofuitstoot, maar het wel meldden) weer perspectief bieden. Het is de bedoeling om weer te gaan sturen op emissies in plaats van op de kritische depositiewaarde (dat is de maximale hoeveelheid stikstof die een natuurgebied aan kan zonder dat de natuur verslechtert).

Het kabinet gaat met de Europese Commissie praten over modernisering van Europese natuurbeschermingsregels en aanpassing van de Natura-2000-doelen. De daadwerkelijk gemeten staat van de natuur moet leidend worden voor de ontwikkelingen in het landelijk gebied. Daarbij worden ook andere factoren dan stikstof meegenomen.

Lees hier meer:

Faber: Nederland krijgt strengste asielbeleid ooit

Volgens minister Faber (PVV) van Migratie krijgt Nederland "het strengste asielbeleid ooit", zoals ook al rond de presentatie van het hoofdlijnenakkoord werd uitgesproken. "De kiezer heeft ons een duidelijke opdracht gegeven", schrijft ze op X. "Het roer moet om en de instroom moet direct omlaag."

Onderwijs: bezuinigingen en gratis schoolmaaltijden

De bewindslieden van Onderwijs erkennen dat ze fors moeten bezuinigen en dat dit noopt tot "scherpe en verstandige keuzes". Er komt een 'herstelplan' om de basisvaardigheden in het onderwijs te verbeteren en het lerarentekort aan te pakken.

De financiering van gratis schoolmaaltijden gaat door en scholen krijgen compensatie voor de btw-verhoging op (school)boeken. De langstudeermaatregel wordt nog uitgewerkt.

Koopkracht: iedereen er op vooruit

Iedereen gaat er in koopkracht op vooruit, valt te lezen in het regeerprogramma. Voor de huur- en zorgtoeslag krijgen mensen meer ruimte om fouten te maken zonder dat dat onmiddellijk wordt afgestraft en mensen in financiële problemen raken.

Zorg: minder administratie, AI en streekziekenhuizen behouden

Om het personeelstekort in de zorg terug te dringen zet het kabinet in op het halveren van de 'administratietijd'. Dat moet onder meer gebeuren door gebruik te maken van kunstmatige intelligentie en digitalisering.

Verder wil het kabinet streekziekenhuizen behouden en versterken en moet het makkelijker worden om een huisartspraktijk over te nemen. Tussen nu en 2030 moeten er 290.000 extra woningen komen die geschikt zijn voor ouderen.

De gesloten jeugdzorg wordt als het aan het kabinet ligt zo snel mogelijk afgebouwd. Reclame voor ongezonde producten gericht op jongeren wil het kabinet tegengegaan en er komt een plan om het gebruik van vapes onder jongeren terug te dringen.

Maatregelen op asiel en migratie

De minister van Asiel en Migratie en de minister-president willen zo snel mogelijk het noodrecht activeren door een asielcrisis uit te roepen. Zo kan het kabinet afwijken van de Vreemdelingenwet. Daarmee zijn er direct meer maatregelen mogelijk om de asielinstroom te beperken. De Tweede en Eerste Kamer hoeven er niet eerst mee akkoord te gaan, dat besluit volgt achteraf.

De gezinshereniging van meerderjarige kinderen wordt ingeperkt en het begrip 'kerngezin' krijgt een krappere invulling. Nieuwe feiten en omstandigheden bij herhaalde asielaanvragen worden strenger getoetst. Ook komt er een mogelijkheid om asielzoekers die niet op een zitting of afspraak verschijnen, af te wijzen.

Met een asielcrisiswet wil het kabinet vervolgens de spreidingswet intrekken, een beslisstop op asielaanvragen invoeren, opvang versoberen en mensen zonder verblijfstitel desnoods gedwongen uitzetten.

Ook is de bedoeling dat asielzoekers niet langer na vijf jaar automatisch een asielvergunning voor onbepaalde tijd krijgen. Dat betekent dat zij terug moeten naar het land van herkomst zodra het daar veilig is. Het kabinet wil bij de EU een officieel verzoek indienen om voor Nederland op asielgebied een uitzondering te maken, de zogenoemde opt-out. Het grenstoezicht moet ook worden verscherpt.

Regeerprogramma vrijgegeven

Daar is 'ie dan: het regeerprogramma van het kabinet-Schoof. Wat we tot nu toe weten, verzamelen we in dit artikel. Het volledige programma is hier te lezen. Ook houden we je via dit liveblog op de hoogte.

Wat kun je zo verwachten?

Straks om 14.00 uur wordt het regeerprogramma vrijgegeven. Vanmiddag om 16.00 uur volgt dan de officiële presentatie tijdens een persconferentie, die live te volgen is bij de NOS.

In het regeerprogramma staat de invulling van het hoofdlijnenakkoord dat de vier regeerpartijen PVV, VVD, NSC en BBB in mei sloten. Hierin staan allerlei voorstellen over onder meer zorg, criminaliteit, asiel en migratie, wonen, infrastructuur, energie, onderwijs en buitenlands beleid.

Heel gedetailleerd zal het programma waarschijnlijk niet zijn. Ambtenaren op allerlei ministeries hebben weliswaar in de zomer doorgewerkt aan de uitwerking, maar veel tijd was er ook niet. Een financiële bijlage zit er ook niet bij.

Kabinetsplannen komen iets eerder dan verwacht

Aanvankelijk zouden de kabinetsplannen om 16.00 uur, tijdens de persconferentie van premier Schoof, worden vrijgegeven. Het kabinet heeft dat nu vervroegd: om 14.00 uur komen de plannen al naar buiten. Via dit liveblog houden we je op de hoogte van wat we weten.

Welkom in dit liveblog!

Welkom in dit liveblog over de presentatie van de kabinetsplannen van het kabinet-Schoof. Via dit blog houden we je op de hoogte van het laatste nieuws en reacties op het regeerprogramma.