'Ondanks sancties hogere olie-inkomsten Rusland' • Parlementslid Oekraïne teleurgesteld in Rutte

Liveblog afgesloten

We sluiten dit blog weer voor de nacht. Vanaf morgenochtend is het laatste nieuws weer te vinden in een nieuwe editie van het liveblog.

Steunpakket VS van 40 miljard dollar voorlopig geblokkeerd

Een steunpakket van 40 miljard dollar van de Verenigde Staten aan Oekraïne is voorlopig geblokkeerd door de Republikeinse senator Rand Paul uit Kentucky. Hij eist dat er een toezichthouder komt die in de gaten houdt waar het geld naartoe gaat, meldt CNN.

De Amerikaanse senaatsleider Chuck Schumer en Republikeinse leider Mitch McConnell drongen er juist op aan dat het pakket snel goedgekeurd wordt, ook al zijn ze het in grote lijnen wel met Paul eens over het instellen van een toezichthouder.

Wat Paul eist is een wijziging van het wetsvoorstel, een tijdrovende klus die zou betekenen dat het steunpakket nog even op zich laat wachten. Senaatsvoorzitter Schumer moet nu stappen ondernemen om ervoor te zorgen dat het steunpakket alsnog onder de huidige voorwaarden kan worden aangenomen. Dit gaat naar verwachting een aantal dagen duren, waarna het steunpakket alsnog wordt goedgekeurd.

Pussy Riot-artiest: 'Rusland heeft denazificatie nodig'

De recent uit Rusland ontsnapte leider van de anti-Kremlin punkband Pussy Riot, Maria Aljochina, zegt dat niet Oekraïne maar Rusland denazificatie nodig heeft. Tijdens een repetitie voor een concert in Berlijn zei ze tegen persbureau Reuters dat de Russen goed moeten nadenken over de oorlog. Ook moet er volgens de artiest een tribunaal komen tegen de Russische president Poetin en de legerleiders.

Kremlin-woordvoerder Dmitry Peskov wilde geen commentaar geven op de uitspraken van Aljochina. Ze vluchtte deze week uit Rusland, waar ze in huisarrest zat, door zich te verkleden als maaltijdbezorger. Vermomd wist ze weg te glippen uit haar verblijf en uit de handen van de de Russische politie te blijven.

Aljochina is van mening dat veel Russen verandering willen, maar dat ze bang zijn om in de gevangenis te belanden als ze zich daarover uitspreken. Volgens haar staat er bijvoorbeeld tien jaar gevangenisstraf op het delen van foto's uit het Oekraïense dorpje Boetsja, waar Russische soldaten meerdere burgers om het leven brachten.

Parlementslid Oekraïne teleurgesteld in speech Rutte

Premier Rutte was vandaag de tweede buitenlandse regeringsleider die het Oekraïense parlement toesprak sinds de oorlog.

De speech eindigde met een staande ovatie. Maar Nieuwsuur spreekt een teleurgesteld Oekraïens parlementslid. Want hoewel de premier zijn steun uitsprak, hield hij zich over een eventueel EU-lidmaatschap op de vlakte.

"Ik had meer verwacht, er is een duidelijk signaal nodig over het toetreden tot de EU", zegt Jevhenja Kravtsjoek. "Dat is belangrijk voor het Oekraïense volk. Het is cruciaal voor ons land om volledig lid te worden van de EU."

In beeld: de verwoeste Azovstal-fabriek

Persbureau Reuters heeft recente foto's gepubliceerd van de Azovstal-fabriek in Marioepol, waar al weken hevig wordt gevochten. Op het terrein, dat zo'n 11 vierkante kilometer groot is, proberen Oekraïense strijders de Russische troepen op afstand te houden. Het terrein van de fabriek is omsingeld door de troepen van Poetin, en een groot deel van de gebouwen is verwoest door de beschietingen.

Het Azov-bataljon heeft gisteren foto's vrijgegeven van gewonde Oekraïense strijders die vastzitten op het terrein in de havenstad. Ze worden wel behandeld, maar er zijn geen mensen en middelen om goede zorg te blijven geven. Het is onduidelijk hoeveel militairen er nog in het complex zijn.

Oekraïne: leger beschadigt Russisch schip in Zwarte Zee

Het Oekraïense leger claimt dat het een logistiek schip van de Russische marine heeft beschadigd. Er zou brand zijn uitgebroken op de Vsevolod Bobrov. Het schip lag in de buurt van het Slangeneiland in de Zwarte Zee, een plek die op dit moment het toneel is van gevechten tussen Rusland en Oekraïne. Het gloednieuwe schip is volgens maritieme nieuwssite Fleetmon niet gezonken, maar teruggebracht naar de haven van Sebastopol. Het Oekraïense leger heeft verder geen details gegeven.

'Olie-inkomsten Rusland stegen met 50 procent ondanks boycot'

Ondanks de westerse sancties zijn de olie-inkomsten van Rusland dit jaar met 50 procent gestegen. Dat meldt Bloomberg op basis van cijfers van de International Energy Agency (IEA) waarin de eerste maanden van 2022 zijn vergeleken met dezelfde periode een jaar eerder. De olieprijs is in die periode verdubbeld, door de aantrekkende economie en internationale onrust.

Moskou verdiende dit jaar ongeveer 20 miljard dollar per maand, wat neerkomt op een export van 8 miljoen vaten per dag. Europa is bezig met een volledig importverbod van Russische olie, maar zover is het nog niet. Verder kopen Aziatische landen, waaronder China en India, onverminderd Russische olie.

Honkbal met handtekening Zelensky levert 50.000 dollar op

Een honkbal waar de handtekening van de Oekraïense president Zelensky op staat is voor 50.000 dollar geveild. Een deel van dat geld gaat volgens de Amerikaanse veiling RR Auction naar humanitaire hulp voor gevluchte Oekraïners.

Het winnende bod voor de Rawlings Major League honkbal is drie keer hoger dan werd verwacht. De koper blijft anoniem maar het zou gaan om een man die gesigneerde honkballen verzamelt. Hij is blij dat een groot deel van de opbrengst naar Oekraïne gaat.

De honkbal werd in 2019 gesigneerd door Zelensky toen hij in New York was voor een vergadering van de Verenigde Naties. De Amerikaanse honkballenverzamelaar Randy Kaplan had dat gevraagd aan de Oekraïense ambassadeur bij de Verenigde Naties, die de bal doorgaf aan de president.

Kaplan verzamelt sinds de jaren 90 honkballen met handtekeningen van wereldleiders, en het is zeldzaam dat hij er eentje veilt. Hij heeft onder meer honkballen met handtekeningen van de paus, Barack Obama en Nelson Mandela.

Rusland ontbiedt Nederlandse diplomaat op ministerie van Buitenlandse Zaken

De Nederlandse zaakgelastigde in Rusland, Martijn Elgersma, is vandaag ontboden bij het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken. Volgens de Russische autoriteiten moest de diplomaat op het matje komen vanwege "illegale commerciële activiteiten" op het terrein van het Nederlandse consulaat in Sint-Petersburg.

Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken bevestigt dat Elgersma is ontboden, maar de precieze reden blijft onduidelijk. Volgens een woordvoerder van het ministerie ligt er een klacht tegen de partner van een Nederlandse diplomaat in Rusland. Om welke diplomaat het gaat, zegt de woordvoerder niet. Het ministerie zoekt uit wat er precies aan de hand is.

Dat Elgersma werd ontboden en niet de Nederlandse ambassadeur in Rusland, had ermee te maken dat de ambassadeur momenteel op dienstreis is. Elgersma neemt als zaakgelastigde de honneurs waar.

VN-Mensenrechtenraad wil onderzoek naar oorlogsmisdaden in Oekraïne

De VN-Mensenrechtenraad stelt een onderzoek in naar mogelijke mensenrechtenschendingen in Oekraïne door Russische troepen. In een speciale vergadering stemde een grote meerderheid van het VN-orgaan, dat zetelt in het Zwitserse Genève, voor extra toezicht op de mensenrechtensituatie in het land. Alleen de vertegenwoordigers van China en Eritrea stemden tegen. Verder waren 33 leden voor, 12 landen onthielden zich van stemming.

De Mensenrechtenraad van de VN is opgericht in 2006 en bestaat uit vertegenwoordigers van 47 landen. Rusland werd vorige maand geschorst als lid van de raad, op initiatief van de Verenigde Staten. Het Kremlin besloot zich daarna definitief terug te trekken uit de Mensenrechtenraad. Tsjechië neemt de plek van Rusland in, werd eerder deze week bekendgemaakt.

Langer geen Russisch gas door Yamal-pijpleiding

Rusland zal ook de komende tijd geen gas leveren via de Yamal-pijpleiding door Polen. Volgens Gazprom is het onmogelijk om de gaslevering te hervatten, vanwege de sancties die het Kremlin heeft opgelegd aan de beheerder van het Poolse deel van de pijpleiding. Rusland stopte eind april met het leveren van gas aan Polen en Bulgarije via de Yamal-route, en dat blijft dus voorlopig zo.

De Yamal-pijpleiding loopt van Rusland via Belarus en Polen naar Duitsland. De Duitse energieautoriteiten lieten vandaag weten dat een streep door de gaslevering via deze route de Duitse energievoorziening niet in gevaar brengt. Volgens een woordvoerder gaat het grootste deel van het gas naar Polen en gebruikt Duitsland nauwelijks gas uit de pijpleiding.

De Poolse minister van Klimaat herhaalde vandaag dat Polen het gat kan opvangen. Vorige maand zei zij al dat er geen zorgen zijn over een gasgebrek in Polen, omdat de gasopslagen van het land nog voor 76 procent gevuld zouden zijn.

Eerste Russische militair voor de rechter in Oekraïne

Een 21-jarige Russische sergeant moet in Oekraïne voor de rechter verschijnen omdat hij wordt beschuldigd van moord. Hij is de eerste Russische militair die in Oekraïne terechtstaat sinds het begin van de oorlog.

De sergeant zou op 28 februari een ongewapende inwoner van een Oekraïens dorp in de regio Soemy hebben gedood. Het Oekraïense persbureau Interfax meldt dat de 62-jarige Oekraïner aan het fietsen was toen hij werd doodgeschoten, op enkele tientallen meters van zijn huis. Volgens de openbaar aanklager van Oekraïne, Iryna Venediktova, ligt er voldoende bewijs tegen hem. Als de rechter hem schuldig acht, kan hij een celstraf krijgen van maximaal levenslang.

Volgens Venediktova zit de Russische sergeant op dit moment al vast in Oekraïne. "We beginnen een proces, niet bij verstek, maar direct tegen de persoon die een burger heeft vermoord. Dat is een oorlogsmisdaad."

Momenteel loopt een groot onderzoek naar oorlogsmisdaden in Oekraïne. Venediktova zei vorige maand dat er zo'n 6000 plaatsen zijn in het land waar zulke misdaden hebben plaatsgevonden. Tientallen Nederlandse marechaussees ondersteunen het onderzoek.

Rutte tegen Oekraïense parlement: 'Deze oorlog gaat om onze gezamenlijke toekomst'

"Deze oorlog gaat om onze gezamenlijke toekomst." Dat zei premier Rutte vanochtend in een videotoespraak voor het Oekraïense parlement. De beelden werden enkele uren later pas naar buiten gebracht.

Rutte zei dat hij vooral wilde overbrengen dat Nederland achter Oekraïne staat. "En we blijven achter jullie staan totdat vrede, vrijheid en democratie zijn hersteld in jullie land. Er kan geen andere uitkomst zijn."

NAVO: Finnen krijgen een warm welkom, Rusland ziet dreiging

Secretaris-generaal Stoltenberg van de NAVO heeft gezegd dat de Finnen "een warm welkom" zullen krijgen. "Het toetredingsproces zal soepel en snel gaan."

Rusland is niet te spreken over de plannen en zegt dat die een bedreiging vormen voor de Russen. De uitbreiding van het militaire bondgenootschap maakt Europa en de wereld zeker niet veiliger, zegt een woordvoerder van het Kremlin.

Ook Finnen op straat steunen de aanvraag:

VN: 1000 burgerdoden rondom Kiev

In en om de Oekraïense hoofdstad Kiev zijn de afgelopen weken meer dan duizend lichamen van burgers geborgen. Dat zei Michelle Bachelet, de commissaris van de Verenigde Naties voor de mensenrechten vandaag in toespraak. In de meeste gevallen is er volgens Bachelet waarschijnlijk sprake van oorlogsmisdaden.

"Het aantal moorden is schokkend", zegt de VN-commissaris. Daarmee doelt ze op de mogelijke executies ten noorden van Kiev.

De Mensenrechtencommissie van de VN besluit vandaag of er officieel onderzoek komt naar de gebeurtenissen in februari en maart in Kiev en andere regio's

Shell vindt koper voor Russische tankstations

Shell verkoopt zijn tankstations en smeermiddelenfabriek aan het Russische bedrijf Lukoil. Hoeveel er wordt betaald, is niet bekendgemaakt.

Shell had al aangekondigd te willen vertrekken uit Rusland. Dat vertrek kost het bedrijf 3,7 miljard euro.

Het bedrijf heeft meer dan 400 tankstations in het land. Die waren stilgelegd in afwachting van een mogelijke verkoop. Door de deal komen meer dan 350 werknemers van Shell straks onder Lukoil te werken. Bij de tankstations werken veel meer mensen, maar de meeste worden gerund door franchise-holders.

Daarnaast investeert Shell in olie- en gasprojecten in Rusland. Voor die projecten heeft Shell nog geen koper gevonden.

Zweedse krant: regering dient maandag aanvraag lidmaatschap NAVO in

De Zweedse regering wil maandag een aanvraag indienen om lid te worden van de NAVO. Dat schrijft de Zweedse krant Expressen. Officieel is er nog geen besluit genomen over toetreding tot het militair bondgenootschap.

De krant zegt via anonieme bronnen te weten dat het besluit maandag op een speciale kabinetsvergadering wordt genomen. De aanvraag zou vervolgens meteen worden opgestuurd. De Zweedse leiders maken binnenkort bekend hoe ze denken over een NAVO-lidmaatschap. Daarbij houden ze rekening met het standpunt van Finland.

De Finse president en premier maakten eerder vandaag bekend dat ze willen dat hun land zich aansluit bij de NAVO. Zweden en Finland zijn het erover eens dat de Russische invasie van Oekraïne de veiligheidssituatie compleet heeft veranderd.

Speech Rutte Oekraïense parlement: 'Niet live meekijken'

Premier Rutte spreekt vandaag het parlement van Oekraïne toe via een videoverbinding. De Oekraïense president Zelensky had daarom gevraagd. Verder is er veel geheimzinnigheid over die speech, zegt politiek-verslaggever Wilco Boom in het NOS Radio 1 Journaal.

"We kunnen niet live meekijken, zoals wel het geval was toen Zelensky de Tweede Kamer toesprak", zegt Boom. "Pas later vandaag zullen er beelden van komen. Dat is allemaal vanwege veiligheidsredenen. Best begrijpelijk natuurlijk, want het parlement in Kiev zit daar gewoon bijeen en de gevaren zijn groot."

Ook leiders van Finland zijn het eens met NAVO-lidmaatschap

De president en premier van Finland steunen dat hun land zich aansluit bij de NAVO. Volgens Sauli Niinisto en Sanna Marin moet Finland 'zonder vertraging' een aanvraag doen om lid te worden van het militaire bondgenootschap. Dat zeiden de twee Finse leiders vandaag in een gezamenlijke verklaring. Dinsdag zei de defensiecommissie van het Finse parlement al dat toetreden tot de NAVO de beste optie is om nationale veiligheid te garanderen.

Ook Zweden overweegt sterk om het lidmaatschap aan te vragen. De NAVO staat er welwillend tegenover, secretaris-generaal Stoltenberg heeft gezegd dat de twee landen zich snel kunnen aansluiten. Als er ooit een moment was voor de twee landen om toe te treden is het nu, schetsen deskundigen. De twee buurlanden zijn nu tot nu altijd neutraal gebleven. In de Koude Oorlog was Finland daartoe gebonden door afspraken met de Sovjet-Unie, dat Finland zelfstandigheid gunde op voorwaarde dat het zich in zijn buitenlandse politiek niet zou aansluiten bij het westen.

Voor de twee landen ligt een lidmaatschap nu in ieder geval op tafel, maar kunnen ze zomaar lid worden?

Britse ministerie: Oekraïne herovert plaatsen ten noorden van Charkov

Het Oekraïense leger blijft terugvechten ten noorden van Charkov. Het Britse ministerie van Defensie meldt dat er verschillende dorpen en steden in de buurt van de Russische grens zijn heroverd.

Aan het begin van de oorlog omsingelde Rusland Charkov, maar de afgelopen tijd trokken steeds meer Russische troepen zich terug. De focus van Rusland ligt sinds ongeveer een maand op het innemen van de Donbas, de oostelijke regio van Oekraïne.

Na wekenlange gevechten in grote delen van Oekraïne begon Rusland dus een nieuw offensief in de Donbas. Daar is het sinds 2014 oorlog. In de onderstaande video wordt uitgelegd waarom de Donbas zo belangrijk is:

Beeldenstorm in Oekraïne: 'Russische' standbeelden weggehaald, of juist teruggezet

De oorlog in Oekraïne uit zich ook in de omgang met standbeelden en monumenten. Sinds de invasie op 24 februari heeft de NOS zeventien gevallen kunnen verifiëren waarbij "pro-Russische" beelden zijn weggehaald. In tien geverifieerde gevallen werden juist pro-Russische beelden geplaatst, of vernielde de bezettingsmacht Oekraïense beelden.

Oekraïeners halen uit woede over de inval beelden van Russische staatsmannen en legerleiders neer, maar ook bijvoorbeeld standbeelden van de 19de eeuwse dichter Poesjkin.

Ook beelden die herinneren aan de gedeelde Sovjet-geschiedenis met Rusland komen er niet ongeschonden vanaf:

Voetbalelftal Oekraïne wint emotionele benefietwedstrijd van Borussia

Het nationale voetbalelftal van Oekraïne heeft een emotionele benefietwedstrijd gespeeld tegen de Duitse club Borussia Mönchengladbach. Het was het eerste optreden van Oekraïne sinds de Russische inval. Onder de ruim 20.000 toeschouwers in het stadion zaten veel mensen uit Oekraïne.

Oekraïne won de wedstrijd met 2-1. Voor de aftrap sprak oud-wereldkampioen boksen Vladimir Klitsjko het publiek toe in een videoboodschap. "Wij danken u voor uw fantastische hulp. Denk alsjeblieft aan ons en blijf aan ons doneren", zei hij.

Human Rights Watch: stop met clustermunitie

Oekraïne en Rusland moeten onmiddellijk stoppen met het gebruik van clustermunitie op het slagveld. Daartoe heeft Human Rights Watch (HRW) opgeroepen in een rapport over het gebruik van clusterbommen in Oekraïne.

Onder meer in de steden Tsjernihiv, Charkov, Mykolajiv en Vuhledar zouden de Russen clustermunitie hebben gebruikt. Oekraïne heeft de door veel landen verboden munitie zelf ook een keer ingezet, aldus HRW. Het heeft al aan naar schatting honderden burgers het leven gekost en scholen, ziekenhuizen en woningen zijn erdoor beschadigd.

Een clusterbom bevat niet één, maar honderden kleinere explosieven. Het is de bedoeling dat die bommetjes exploderen zodra ze de grond raken. Maar soms gebeurt dat niet, waardoor er volgens HRW nog jaren na een conflict doden vallen.

Rutte spreekt Oekraïense parlement toe

Premier Rutte spreekt vandaag het Oekraïense parlement, de Verkhovna Rada, toe via een videoverbinding. Hij doet dat op verzoek van president Zelensky.

In maart richtte Rutte zich al in een videoverbinding tot de Oekraïense bevolking. Zelensky sprak later die maand de Tweede Kamer toe.

Nieuw liveblog

Welkom in het liveblog over de oorlog in Oekraïne van donderdag 12 mei. Het blog van gisteren is hier terug te lezen.