Weinstein hoort zijn vonnis, hoe is het in Nederland met #MeToo?

#MeToo. Het is alweer bijna 2,5 jaar geleden dat via deze hashtag de ene na de andere onthulling over seksuele intimidatie of misbruik naar buiten kwam. Aanleiding voor de wereldwijde #MeToo-beweging waren beschuldigingen aan het adres van de Amerikaanse filmproducent Harvey Weinstein. Twee weken geleden achtte een jury hem schuldig aan aanranding en verkrachting, vandaag hoort hij zijn straf van de rechter.

Ook in Nederland deed #MeToo stof opwaaien. Bekende voorbeelden zijn de aangifte van journalist Jelle Brandt Corstius tegen tv-producent Gijs van Dam en de zaak tegen regisseur en oud-castingdirecteur Job Gosschalk, die onder meer de film Alles is liefde produceerde. Ook dirigent Pieter Jan Leusink werd beschuldigd van verregaand seksueel grensoverschrijdend gedrag, vier vrouwen deden hun verhaal in Brandpunt+.

Wat is het effect geweest van de MeToo-beweging op Nederland?

Naar aanleiding van de MeToo-kwesties in de cultuursector werd in juni 2018 het meldpunt Mores opgericht, waar mensen uit de film-, theater- en televisiewereld terecht kunnen met klachten over ongewenste omgangsvormen. Sinds de start van het meldpunt zijn bij Mores 40 meldingen binnengekomen, waarvan 18 over dezelfde zaak.

Volgens Janke Dekker, bestuursvoorzitter van Mores, is de drempel om aan de bel te trekken lager geworden. "In deze sector heeft niemand een vaste baan en was de angst om iets te melden groot. Door het meldpunt durven mensen die stap nu eerder te zetten, ook omdat dat anoniem kan."

Beter bespreekbaar

Sinds de opkomst van de MeToo-beweging zijn bepaalde onderwerpen in de culturele sector beter bespreekbaar geworden, vindt Dekker. "Eerst dacht men dat bepaald gedrag heel normaal was. Onder het mom van humor werd veel gedaan en gezegd wat kwetsend kan zijn. Nu vragen mensen zich sneller af: kan dit wel? Dat is de winst van MeToo."

Maar niet iedereen is daar blij mee. Want moet een grapje soms niet gewoon kunnen? Die vraag krijgt Inge te Brake van de Landelijke Vereniging Vertrouwenspersonen (LVV) regelmatig, zegt ze, vooral van mannen. "Wij zeggen dan: het kan wel, maar kijk eens om je heen wat voor effect je grap heeft. Die moet niet ten koste gaan van anderen."

Journalist en publicist Hasna El Maroudi, die de MeToo-beweging op de voet volgt, wordt zelfs een beetje boos van mensen die vinden dat ze niets meer mogen zeggen. "Op dit moment kan er namelijk ook heel weinig voor veel vrouwen. Als iemand zijn grens aangeeft, moet je daar gewoon niet overheen gaan."

Volgens El Maroudi heeft MeToo vooral op het gebied van bewustwording veel voor elkaar gekregen in Nederland. "Daarvoor waren veel mannen zich er niet van bewust dat sommige vrouwen zich buiten niet veilig voelen, dat er momenten zijn dat ze zich op straat beschermen door hun sleutels tussen hun vingers te stoppen. Mannen wisten wel dat dat gebeurde, maar niet op welke schaal."

Er zullen altijd smeerlappen blijven

El Maroudi benadrukt dat er wel een verschil is tussen grensoverschrijdend gedrag op straat en in de kroeg en seksuele intimidatie waar bijvoorbeeld de zaak-Weinstein om draait. "Die laatste zaak gaat ook echt over machtsmisbruik, over seksueel geweld tussen een leidinggevende en zijn werknemer."

Seksueel geweld helemaal uitroeien is onmogelijk, zegt El Maroudi. "Maar de mate waarin het gebeurt kan wel veranderen. Ik denk dat MeToo en alle bewegingen die daarna zijn opgekomen een eerste stap zijn geweest in het zorgen voor meer balans in de samenleving. Maar er zullen altijd smeerlappen blijven bestaan."