Campagneblog: Fel linksrechtsdebat • Wanneer is je stembiljet (on)geldig?

Nieuw liveblog

We zijn een nieuw verkiezingsblog gestart, dat vind je hier.

Grote verschillen over veestapel, klimaat en asiel in BNNVARA-debat 'Linksom of rechtsom'

In de discussie over inkrimping van de veestapel stonden GroenLinks-leider Klaver en VVD-leider Rutte tegenover elkaar. Rutte zei dat GroenLinks stad en platteland tegenover elkaar zet door te zeggen dat er geen toekomst is voor de boeren. "Dat is kwalijk wat u doet", reageerde de GroenLinks-leider. Ook de VVD vindt dat de veestapel moet inkrimpen, zei hij. "U zet het weg als iets extreems."

Op de vraag of voor de VVD het jaartal 2030 voor de halvering van de stikstofuitstoot "heilig is" zei VVD-lijsttrekker voor de Eerste Kamer Schippers dat ze dit gezeur over een jaartal vindt. "Het is belangrijker is om met de boeren samen aan de slag te gaan." De coalitie heeft dit jaar in het regeerakkoord afgesproken, maar dat leidt tot zoveel onrust bij boeren dat inmiddels het CDA en de ChristenUnie inmiddels al voorzichtig afstand hebben genomen van dit getal. Rutte hield vol dat dat jaartal wel in de wet komt.

Rutte en Schippers wilden niet zeggen of er boeren gedwongen gaan worden uitgekocht. PvdA en GL denken dat dat onvermijdelijk is. "Omdat het kabinet te laat heeft gehandeld", zei Kuiken (PvdA).

Weglachen

Bij het onderwerp klimaat waren de tegenstellingen ook niet verrassend. PvdA en GroenLinks willen vliegen duurder maken en treinkaartjes goedkoper. Volgens Rutte willen de linkse partijen autorijden ook duurder maken. Klaver: "Op een treinkaartje wordt belasting geheven, op een vliegticket niet. Hoe kan het dat vervuilen niet belast wordt maar dat je er subsidie voor krijgt?"

Rutte haalde het onderwerp kernenergie erbij. Hij snapt hij niet waarom de linkse partijen daar tegen zijn. Klaver zegt dat de VVD alleen pleit voor kernenergie omdat de centrales pas in 2040 klaar kunnen zijn. "Dan hoeft u niet te praten over wat er de komende tijd moet gebeuren", aldus Klaver. "U doet altijd hetzelfde: afschuiven, wegschuiven en weglachen."

Campagne-premier

Rutte moest vervolgens zijn doelstelling verdedigen om de toestroom van asielzoekers te beperken door het afsluiten van asieldeals met landen in de regio. Hij wilde van PvdA en GL weten of zij dat gaan steunen. "Onze asielzoekerscentra zitten vol, we hebben een overspannen woningmarkt, het onderwijs kan het niet aan. We moeten alles onderzoeken, zei Rutte.

Klaver voelt niets voor steun. "U maakt mensen bang alsof er een hele stroom, een tsunami, van asielzoekers aankomt en dat klopt niet. Wij kunnen de opvang aan als het goed is geregeld." Kuiken is bereid om deals te steunen "als ze verstandig zijn". Maar ze heeft er geen vertrouwen in dat die er gaan komen. "Mooie praatjes in campagnetijd over deals die er nooit gaan komen. Met Botswana, met Rwanda. Die deals zijn er helemaal niet. U bent een campagnepremier."

Rutte wil asieldeals met "fatsoenlijke landen als Tunesië en Algerije", zei hij, maar gaf meteen toe: "Perfect is dat niet." Op de vraag of een Iraanse vrouw naar Rwanda gestuurd gaat worden zei hij: "Nee natuurlijk niet."

Felle verwijten in verkiezingsdebat 'Linksom of rechtsom'

Het BNNVARA-debat 'Linksom of rechtsom' begon met felle verwijten over en weer. VVD-leider Rutte had verwacht dat GL-leider Klaver afstand zou nemen van de demonstratie van Extinction Rebellion. Daarop zei PvdA-leider Kuiken dat Rutte dan ook afstand had kunnen nemen van het boerenprotest, op hetzelfde moment in Den Haag.

Rutte werd meteen aangevallen op zijn eerste reactie op de conclusies van de parlementaire enquêtecommissie Groningen. "U bent daar al die jaren verantwoordelijk voor geweest", zei Klaver. Waarop Rutte Klaver het verwijt maakte dat hij bij de vorming van het huidige kabinet van tafel is gelopen en geen verantwoordelijkheid heeft genomen.

Schippers (VVD) moest haar uitspraken over minder belastingen verdedigen. "Als je iets vraagt van burgers en bedrijven, om investeringen te doen, dan moet je ze ook de financiële ruimte geven." Kuiken en Klaver willen weten of dat betekent dat de VVD wil bezuinigen. Schippers zei daarop dat er eventueel bezuinigd moet worden als de lasten voor burgers en bedrijven te groot worden terwijl zij het economisch al zwaar hebben.

Businessclub en voedselbanken

Klaver: "Voor het doen van bepaalde investeringen van de overheid, bijvoorbeeld in onderwijs, heb je wel geld nodig. Daarvoor willen wij de hoge vermogens belasten." Rutte praat vooral tegen zijn eigen achterban, zei hij. "De businessclub met meer dan een miljoen op de bank." Hij wees op de grote vraag naar voedselbanken en het toenemend aantal huishoudens onder de armoedegrens.

"Vleesbelasting, visbelasting, verpakkingenbelasting", reageerde Schippers (VVD). "Alles wat u voorstelt, komt voor rekening van de mensen die u bedoelt." Kuiken (PvdA) noemde het voorbeeld van het jongetje dat flauwviel in de klas omdat hij honger had. "Daar gaat het over, daar kan geen macro-economisch cijfer tegenop", zei Kuiken.

Bouwen

Ook over de bouw van woningen waren de tegenstellingen fel. PvdA en GL willen meer sociale woningbouw. De VVD wil dat er vooral meer gebouwd wordt zonder al te veel beperkingen. Lage huren maakt het onaantrekkelijk voor investeerders en dat betekent minder bouwen, zei Schippers. Klaver zei dat vooral het stikstofbeleid van de VVD zorgt voor de stilstand van de woningbouw. Kuiken tegen Rutte: "Dit is typisch een Ruttiaanse knoop, het is nooit uw schuld."

Aan het debat doen vier politici mee. VVD-leider Rutte, VVD-lijsttrekker voor de Eerste Kamer Schippers, GroenLinks-leider Klaver en PvdA-leider Kuiken.

Verkiezingsdebat 'Linksom of rechtsom' gaat zo beginnen

Aan het BNNVARA-debat 'Linksom of rechtsom', om 22.15 uur op NPO 1, doen vier politici mee. VVD-leider Rutte, VVD-lijsttrekker voor de Eerste Kamer Schippers, GroenLinks-leider Klaver en PvdA-leider Kuiken.

Nieuwsuur maakte een analyse van de inhoudelijke standpunten, over bijvoorbeeld natuur en klimaat, van GL en PvdA in de provincies. Die blijken soms lijnrecht tegenover elkaar te staan.

Noord-Hollandse lijsttrekkers in gesprek met inwoners

Alle 23 lijsttrekkers van Noord-Holland gingen tijdens het programma NH Meetup Provinciale Statenverkiezingen in gesprek met inwoners. De inwoners vertegenwoordigen de onderwerpen die het belangrijkst zijn voor Noord-Hollanders deze verkiezingen: Wonen, Klimaat & Milieu, Natuur en Transparant & Betrouwbaar bestuur.

In het programma werd met de verkiesbare politici gedebatteerd over de problemen die inwoners van de provincie ondervinden. Het grootste probleem in Noord-Holland? De woningcrisis.

"Er is hier gewoon geen koopwoning die betaalbaar is", zegt Maurice van Grasstek, 30-jarige inwoner van Rijsenhout, die niet in aanmerking komt voor hulp van de overheid, maar ook niet genoeg verdient om te kopen. "Dat is het resultaat van marktwerking in wonen. We slopen betaalbare woningen en dat moeten we niet doen.", reageert SP-lid Remine Alberts. GroenLinks-lid Anouk Gielen benoemde in het gesprek haar ambitie voor de terugkeer van 'volkshuisvesting': "Ik gebruik die term bewust, juist omdat wonen een grondrecht is."

Marco Deen van de PVV zegt in het debat dat daarvoor bouwen in het buitengebied nodig is: "Op de manier zoals het nu gaat redden we het niet en wordt het probleem niet opgelost. Gemeenten die in bijzonder provinciaal landschap willen bouwen moeten daar steun voor krijgen", zegt hij.

'Linksom of rechtsom kan mensen niet bommen'

Met nog een paar uur te gaan tot het verkiezingsdebat 'Linksom of rechtsom' van BNNVARA reageren verschillende partijen die daar niet aan mee mogen doen. Dat zijn er namelijk maar drie: VVD, GL en PvdA.

PVV-leider Wilders zegt: "Ik ga niet kijken naar het toneelspel. Ze gaan na woensdag gewoon samenwerken, dus laat u niet oplichten en stem ze allemaal weg." De SP gooit het over een andere boeg en organiseert op hetzelfde tijdstip online een eigen debat. "Tweestrijd of een-tweetje? Bekijk vanavond het échte debat."

Het thema van het televisiedebat van vanavond leunt op de uitspraak van VVD-leider Rutte over "de linkse wolk", zijn waarschuwing voor de politiek van PvdA en GL.

In verschillende peilingen komt BBB als mogelijke grote winnaar naar voren. Die partij is ook niet uitgenodigd. Partijleider Van der Plas spreekt van een schijndebat en twittert dat VVD, GL en PvdA zitten vastgeroest in het idee dat mensen de linksrechtsstrijd interessant vinden. "Of links of rechts het oplost kan mensen niet bommen. Als het maar wordt opgelost."

De uitzending van BNNVARA begint om 22.15 uur op NPO 1.

Commissarissen koning: zeer onwaarschijnlijk dat stikstofdoel in 2030 gehaald is

Commissarissen van de koning verwachten dat na de Provinciale Statenverkiezingen de besluitvorming op belangrijke dossiers nog meer vertraging op zal lopen. Alle provinciebestuurders vinden dat duidelijkheid in het stikstofdossier al te lang op zich laat wachten. Dat komt door verdeeldheid, zeggen ze tegen Nieuwsuur.

Geheim bezoek van BBB-leider Van der Plas aan Limburg

Caroline van der Plas, de leider van de BoerBurgerBeweging, bracht vanmiddag een geheim bezoek aan de boerderij van Heidi van der Pol, Provinciale Staten-kandidaat voor de BBB in Limburg. Ze ging daar in gesprek met Limburgse leden.

Het bezoek was niet van tevoren aangekondigd. Van der Plas maakt zich zorgen om haar eigen veiligheid en kondigt haar bezoeken al lange tijd niet aan: "Want dan leg ik het op een presenteerblaadje en dat is niet de bedoeling", zegt de fractievoorzitter tegen 1Limburg.

Ze was gisteren niet aanwezig bij het boerenprotest in Den Haag, omdat ze zich er niet veilig zou voelen. Van der Plas is eerder bedreigd. In het programma Vandaag Inside op SBS6 benadrukte Van der Plas "dat de samenleving heel onrustig is geworden" en "mensen steeds bozer worden".

Van der Plas is niet de enige politicus die wordt bedreigd of geïntimideerd. Vorig jaar stapte een recordaantal politici naar de politie vanwege bedreigingen die ze hadden gekregen.

Smiley en 'zakkenvullers' op stembiljet schrijven mag

De regels voor hoe je een stembiljet moet invullen zijn helder: niets invullen of één vakje rood kleuren betekent een geldige stem. Maar er zijn voorbeelden waarbij een stembiljet dat anders is ingevuld toch nog geldig is.

Vinkje in stemvakje: geldig

De instructie is om een vakje rood te kleuren. Hoewel eigenlijk wordt gevraagd om het hele vakje rood te kleuren, wordt ook een vinkje, een rood stipje of een kruisje goedgekeurd.

Smiley of tekening: geldig

Een smiley of een andere tekening maken op het stembiljet leidt niet tot een ongeldige stem. Maar dan moet uiteraard wel een vakje ook rood zijn gekleurd (of alle vakjes leeg zijn gelaten).

Tekst op het biljet: soms geldig

Zolang een tekst geen verwarring zaait over op wie gestemd is, mag die op het biljet geschreven worden. Dat betekent dus dat 'zakkenvullers' onder aan een stembiljet een stem niet ongeldig maakt. Maar je eigen naam op een formulier zetten mag niet, omdat de stem dan herleidbaar is. Ook het opschrijven van de naam van de kandidaat kan leiden tot een ongeldige stem, tenzij het vakje voor de naam van de kandidaat ook is ingekleurd. In dat geval wordt het gezien als een bevestiging van de stem.

FVD-stemmers waarschuwen voor vals stemadvies

Forum voor Democratie-stemmers waarschuwen elkaar via sociale media voor een actie van 'trollen' waarbij kiezers verkeerd worden voorgelicht.

Zo gaat op Twitter een flyer rond waarin FvD-stemmers worden geïnstrueerd om de naam van Thierry Baudet onder aan het stemformulier te schrijven en daar een vinkje naast te zetten.

Daarmee wordt een stemformulier echter ongeldig, zoals dat ook het geval is wanneer er twee vakjes rood worden gekleurd.

Nieuwsuur maakte deze video over de ontwikkeling van Forum en Baudet:

Noord-Holland bereidt tv-meetup voor

Naast het debat tussen de VVD en PvdA/Groenlinks op de landelijke televisie zijn er vanavond ook op regionale zenders verkiezingsprogramma's te zien.

In Noord-Holland wordt de laatste hand gelegd aan een zaal voor een zogenoemde meet-up die vanavond op NH Nieuws wordt uitgezonden. Daarbij gaan inwoners in gesprek met vertegenwoordigers van alle 23 partijen die in de provincie meedoen aan de verkiezingen.

Overbuurman woont in stad Groningen in een ander waterschap

Naast de Provinciale Statenverkiezingen, zijn er ook de waterschapsverkiezingen. Dat die ook worden gehouden weten veel mensen inmiddels wel. Maar dat er in de stad Groningen twee waterschappen zijn, is misschien minder bekend.

Zo kan het voorkomen dat je als inwoner van de stad een overbuurman hebt wiens huis onder een ander waterschap valt, zoals het geval is bij twitteraar Henriëtte Klijnstra:

Partijen worstelen in Buitenhof met stikstofplannen

Het tv-programma Buitenhof had drie kopstukken van regeringspartijen aan tafel: D66-leider Kaag, VVD-fractieleider Hermans en CDA-leider Hoekstra. Zij werden na elkaar ondervraagd over grote landelijke thema's, zoals het stikstofbeleid, en konden daar niet met elkaar over in discussie gaan.

Kaag zei dat het voor boeren belangrijk is dat "het instrumentarium van verplichte onteigening" niet boven de markt blijft hangen. Zij vindt het terecht dat de D66-fractie vorige week aan stikstofminister Van der Wal vroeg of dat middel, waarbij de overheid veehouders in de buurt van kwetsbare natuurgebieden oplegt om iets anders te gaan doen, al vanaf november kan worden ingezet. "Dat is een vraag om duidelijkheid te geven, want dat is essentieel. Dat hoort bij verantwoordelijke politiek.

Hoekstra is ervan overtuigd dat het niet nodig zal zijn om over te gaan tot verplichte onteigening. Hij denkt dat er "met fatsoen" vrijwillige oplossingen worden gevonden met de boeren. Geconfronteerd met een stelling op de CDA-site zei hij: "Ja, wij zijn tegen gedwongen onteigening. Je krijgt van de overheid nooit op een briefje dat het niet kan. Maar de praktijk is, kijk maar naar de afgelopen decennia, dat er in Nederland vrijwel nooit iemand wordt onteigend, en terecht, want zo moet het ook."

Kaag zei nog dat de twee ijkmomenten om te kijken of het goed gaat met de stikstofaanpak, in 2025 en 2028, ook gebruikt moeten kunnen worden om eventueel te versnellen in plaats van uit te stellen. Tot nu toe wordt steeds gezegd dat dan wordt gekeken of er voldoende tijd is om de deadline, een halvering van de uitstoot in 2030, te halen.

Hoekstra vertelde dat hij afgelopen zomer met de gedachte heeft gespeeld om desnoods uit het kabinet te stappen. Als er geen andere koers zou komen "was niet het doel van het CDA om het kabinet te laten klappen, maar dat kon wel de ultieme consequentie zijn. Dat heb ik ook tegen de collega's van het CDA in het kabinet gezegd." Dat was rond het tijdstip dat Hoekstra in een interview met het AD zei dat het jaartal van 2030 wat hem betreft "niet heilig" was.

Van der Plas snapt dat pers haar vooral naar stikstof vraagt

Dat BBB-leider Caroline van der Plas in de media vooral wordt bevraagd over stikstof snapt ze zelf goed. "Als de media mij vragen, gaat het altijd over stikstof. Dat verwijt ik ze niet," zegt ze in het tv-programma Business Class. Wel zegt ze dat daardoor andere thema's van haar partij op de achtergrond dreigen te verdwijnen.

"Al het werk op de achtergrond gaat juist over burgers. Die vertegenwoordigen wij ook". Dat daar waardering voor is, is volgens haar ook in de peilingen te zien, waaruit blijkt haar partij het ook in steden goed doet.

'Nog veel zwevende kiezers in Flevoland'

Een groot deel van de Flevolanders weet nog niet waar ze op moeten stemmen, meldt Omroep Flevoland op basis van het zogenoemde Flevolandse Kieskompas. 40.000 kiezers vulden de vragenlijst over de verkiezingen in.

Met name bij de grote landelijke partijen zitten veel zwevende kiezers. Zo is van het aantal Flevolanders dat tijdens de laatste Tweede Kamerverkiezingen op D66 stemde, 53 procent er nog niet uit. Slechts 16 procent van de D66-stemmers zegt nu zeker opnieuw D66 te stemmen. De voormalige stemmers verspreiden zich over meerdere partijen, maar maken met name de overstap naar GroenLinks.

Ook onder eerdere VVD-stemmers is er veel twijfel. 47 procent zegt nog te zweven. 19 procent van de Flevolanders die tijdens de laatste Tweede Kamerverkiezingen op deze partij stemden, zegt nu opnieuw voor de VVD te gaan. De partij raakt de oude achterban met name kwijt aan BBB en JA21.

Ook bij het CDA en de PvdA zitten veel zwevende kiezers in de achterban. Beide partijen hebben 41 procent zwevers, blijkt uit de gegevens van het regionale Kieskompas. Wel is er een groot verschil met het aandeel voormalige kiezers dat opnieuw voor deze partijen gaat stemmen. Bij het CDA is dit maar 17 procent. Bij de PvdA is dit nog altijd 37 procent. Volgens Omroep Flevoland maakt een groot aantal CDA-stemmers de overstap naar BBB, maar ook naar JA21.

Rutte vindt 'persoonlijk' dat klimaatactivisten rekening moeten krijgen

VVD-leider Rutte vindt dat de klimaatactivisten die gisteren de snelweg A12 blokkeerden veel te ver zijn gegaan. Hij noemt het "absurd" dat ze geen gehoor gaven aan de oproep van de politie om te vertrekken. "En nu waren ze ook nog boos dat er een waterkanon werd ingezet. Nou, ik zou zeggen: eigen schuld, dikke bult", zei hij in het tv-programma WNL op Zondag.

Wat Rutte "persoonlijk" betreft moeten de activisten opdraaien voor de kosten van de grote politie-inzet gisteren. Hij benadrukt dat je in Nederland "overal" kunt demonstreren. "Maar als de burgemeester zegt 'dit kan niet op deze plek' en de politie zegt dat je moet weggaan, dan heb je je daaraan te houden."

Volgens Rutte hebben de demonstranten van Extinction Rebellion "normen en waarden" en "wetten en regels" overtreden en moeten ze daarom een boete krijgen. "Ik zou daar persoonlijk heel erg voor zijn, maar dat is daarmee geen beleid, want ik weet niet precies hoe dat juridisch allemaal zit."

Behalve tegen de actie van gisteren, is Rutte ook tegen harde acties van boeren "die een deur van een provinciehuis in Groningen kapot rijden". Volgens hem is dit een kleine minderheid en is meer dan 90 procent van de Nederlanders het ermee eens dat je je aan de afspraken moet houden. "Als alleen nog degenen met de grootste mond en de langste tenen het winnen, dan hebben we geen leuk land meer."

'Oppositie gebruikt Senaat steeds meer als drukmiddel op regering'

De oppositie gebruikt de Eerste Kamer steeds vaker als orgaan om extra druk op de regering te zetten, zegt hoogleraar parlementaire geschiedenis Bert van den Braak in interview met persbureau ANP. "Dat gebeurde voor 2000 niet heel vaak."

Maar hoewel de betekenis van de Senaat is toegenomen, moet je het belang ervan ook weer niet overdrijven, zegt Van den Braak. "Zoveel wetten worden er ook weer niet door de Eerste Kamer tegengehouden." De Senaat heeft sinds de start van het huidige kabinet slechts drie voorstellen verworpen of teruggestuurd naar de Tweede Kamer, vertelt hij. En tijdens het vorige kabinet-Rutte stemde de Eerste Kamer slechts vijf wetten weg die volgens de hoogleraar "ook niet echt van grote betekenis waren".

Directeur Kieskompas: verschillen tussen PvdA en GroenLinks 'opmerkelijk'

In een televisiedebat nemen de Partij van de Arbeid en GroenLinks het vanavond gezamenlijke op tegen de VVD van Mark Rutte. De linkse partijen werken landelijk steeds nauwer samen, maar in de provincie blijkt er aardig wat onenigheid te bestaan over belangrijke progressieve thema's.

Nieuwsuur inventariseerde afgelopen week de antwoorden die de twee partijen gaven op verschillende progressieve stellingen in het Kieskompas. Daaruit bleek dat de partijen op sommige thema's tegenover elkaar staan.

Lees hier welke dat zijn:

Statenpeilingen: BBB heeft wind mee, PvdA/GroenLinks mogelijk grootste fractie

De BoerBurgerBeweging (BBB) gooit in speciale politieke peilingen voor de verkiezingen van woensdag hoge ogen. Volgens een gemiddelde van de meest recente peilingen van I&O Research en Ipsos/EenVandaag zou de partij van Caroline van der Plas landelijk 12,4 procent van de stemmen halen en daarmee richting de VVD kruipen, die op 14,8 procent uitkomt.

De combinatie PvdA (7,2 procent) en GroenLinks (9,8 procent) lijkt op basis van diezelfde laatste peilingen de grootste fractie in de Eerste Kamer te worden, die 'getrapt' wordt gekozen door Statenleden. Beide partijen doen weliswaar apart mee aan de Provinciale Statenverkiezingen mee (behalve in de provincie Zeeland), maar hebben aangekondigd één fractie te gaan vormen in de senaat.

Lees hier meer over het 'Statengemiddelde' en welk gemiddelde de andere partijen halen:

SP en PvdD: liever niet bouwen in buitengebied, maar woningnood blijft probleem

De SP en de Partij voor de Dieren zijn het over veel thema's met elkaar eens, maar de twee partijen botsen over de woningbouw in Nederland.

De SP wil die te lijf gaan door desnoods huizen te bouwen in buitengebieden, de PvdD wil dat niet. "We moeten eerst kijken wie al die grond in Nederland gebruikt en wat we moeten doen voordat er überhaupt weer gebouwd kan worden", zei Esther Ouwehand van de PvdD zaterdagavond in Nieuwsuur. "Bijna de helft van de grond in Nederland wordt gebruikt door de veehouderij. Als we de veestapel met 75 procent krimpen, dan los je de natuurcrisis op, kan er weer gebouwd worden en maak je grond vrij om terug te geven aan de natuur én voor de woningbouw." Maar dat moet wel gebeuren bij bestaande kernen waar al voorzieningen zijn zoals openbaar vervoer, vindt ze.

De SP is ook voor natuurbehoud, maar zegt toch: bouw desnoods in die buitengebieden. "Wij zijn er denk ik iets minder stellig in, alhoewel bouwen in het buitengebied ook absoluut niet onze voorkeur heeft", reageert Lilian Marijnissen van de SP. "Het is meer een optie voor als het echt niet anders kan. Want ja, mensen zullen toch ergens moeten wonen."

Maar er zijn ook andere mogelijkheden, zegt Marijnissen. "Denk bijvoorbeeld aan leegstand, daar zou je in deze tijden wel een economisch delict van kunnen maken." Ouwehand is het hiermee eens. "Die leegstand kun je veel harder aanpakken, het kabinet kijkt er nu nog te veel van weg."

Politiek leiders de straat op 'Verkiezingen zijn zo mooi'

'Voor partijen hangt veel van de opkomst af'

De partijleiders van VVD, CDA, ChristenUnie, D66, PvdA, GroenLinks en Volt zijn op pad geweest om vier dagen voor de Provinciale Statenverkiezingen nog potentiële kiezers te vinden. Het is voor de politieke partijen belangrijk dat hun traditionele achterban in ieder geval naar de stembus gaat, om zetelverlies in de Provinciale Staten te voorkomen. Juist de provincies moeten paar ingewikkelde problemen aanpakken, zoals het stikstofoverschot

VVD-leider Rutte flyert niet om de hoek bij demonstranten

Het campagneteam van de VVD heeft op het laatst de agenda van partijleider Rutte aangepast. Het was de bedoeling dat hij in Haagse Theresiastraat folders zou uitdelen, maar die ligt pal bij de Utrechtsebaan, waar activisten van Extinction Rebellion de hele middag bezig waren met hun acties.

De VVD vond deze plek "te druk" en is uitgeweken naar de Frederik Hendriklaan, een andere winkelstraat verder weg van de Utrechtsebaan De woordvoerder zegt dat er een plek is gezocht waar Rutte "rustig kon flyeren". Het ging overigens niet alleen om de klimaatdemonstratie, maar ook om de boerendemonstratie in het verderop gelegen Zuiderpark.

In beeld: landelijke partijleiders op zoek naar stemmers

Fotograaf boos over gebruik beelden in campagnefilmpje VVD

Een persfotograaf is boos op de VVD omdat de partij in een campagnefilmpje zonder zijn toestemming beelden heeft gebruikt die zijn bedrijf heeft gemaakt bij een boerenprotest, meldt Omroep Gelderland.

De beelden werden gemaakt bij rellen die vorig jaar juni uitbraken bij protest in Kootwijkerbroek. Op de beelden is onder anderen een relschopper te zien die een politiebusje met een hamer belaagt.

Fotograaf Roland Heitink noemt het "hondsbrutaal en zeer kwalijk" dat de partij de beelden zonder toestemming heeft gebruikt. Hij gaat de partij een rekening sturen. Op het filmpje zijn ook beelden te zien van klimaatactivisten die zich vastplakken naast het schilderij Meisje met de parel en pro-Zwarte Piet-demonstranten die een auto tegenhouden.

Het leidde ook binnen de JOVD, de jongerentak van de partij tot kritiek. Volgens de jongerentak "diskwalificeert" de VVD met het filmpje mensen. "Een liberale partij zou het van het ideologische verhaal moeten hebben, niét van polarisatie."

Ook in Limburg: verzet SP tegen een groot distributiecentrum

In het Limburgse Horst aan de Maas wil het interieurbedrijf Vida XL een nieuw distributiecentrum bouwen. In het nabijgelegen Venlo wil het bedrijf dan huisvesting bouwen voor zo'n 600 arbeidsmigranten die in het complex aan het werk gaan.

Maar de SP maakt bezwaar tegen de bouwplannen van Vida XL vanwege de 'verdozing' van het landschap en de bouw van huisvesting voor arbeidsmigranten in een gemeente waar een tekort is aan betaalbare woningen. "Voor bedrijven die verdienen over de rug van kwestbare arbeidsmigranten is er ruimte genoeg", vindt SP-leider Marijnissen. "Terwijl de levens van vele mensen stilstaan vanwege een tekort aan betaalbare en fatsoenlijke huizen."

PVV richt zich op Limburg, wordt daar mogelijk grootste

Geert Wilders voert fanatiek campagne in de provincie Limburg. En dat is niet gek: de kans bestaat dat de PVV daar in de Provinciale Staten de grootste partij wordt. De PVV-leider was rond de middag ook bij de demonstratie in het Haagse Zuiderpark tegen onder meer het stikstofbeleid.

Kerncentrales in Zeeland: provincie gaat er niet over, maar heeft wel mening

Borssele is in december aangewezen als voorkeurslocatie voor twee nieuwe kerncentrales. Of de bouw doorgaat is nog niet zeker. Niet de provincie Zeeland, maar de Rijksoverheid beslist daarover in 2024. Toch zijn kerncentrales in Zeeland een belangrijk thema in de verkiezingscampagne voor de Provinciale Staten.

Jong en Provinciale Statenlid: 'Ze dachten dat ik van de catering was'

Minder dan 10 procent van alle Provinciale Statenleden in Nederland is 30 jaar of jonger, bleek uit een onderzoek uit 2020. Jeroen Salden (D66) die 19 was toen hij Statenlid werd, kreeg soms te maken met vooroordelen van oudere leden. En ook kandidaat-Statenlid Antje Beers (20 jaar, CDA) moet soms opboksen tegen vooroordelen.

"Ik merk van tevoren dat mensen je vaker onderschatten als jonge vrouw" zegt Beers tegen het NOS Radio 1 Journaal. "Ze noemen mij bijvoorbeeld een snotneus." Het is iets waar Salden als Statenlid ook mee te maken kreeg. "Het is wel voorgekomen dat mensen dachten dat ik van de catering was. Je valt zeker een beetje buiten het beeld dat mensen hebben van politici."

Het neemt niet weg dat hij zijn tijd als Statenlid "heel gaaf" vond. "Ik vond het een hele bijzondere bijbaan want je vertegenwoordigt gewoon 2,5 miljoen mensen". Wel benadrukt hij dat je het als jongere niet moet onderschatten. "Het is veel stukken lezen, het is veel voorbereiden. Als je het goed wil doen moet je de discipline hebben om echt door te zetten."

En die discipline denkt Beers ook te hebben. Zij benoemt in haar campagne problemen waar haar generatie tegenaan loopt, zoals inperking van het openbaar vervoer en de netelige positie van jongeren op de huizenmarkt: "Als ik na mijn studie een woning wil vinden, dan wordt dat echt heel lastig. Ik vind dat het tijd is dat er iemand van onze generatie in de Staten zit om die belangen ook te laten horen."

Niet alleen tv-optredens, ook de straat op

Bij deze Provinciale Statenverkiezingen wijden de partijen zich vaak weer aan het 'ouderwetse' campagnewerk. In coronatijd kozen politici, noodgedwongen ook, veel meer voor tv- en radio-optredens, interviews in kranten en allerlei berichten op sociale media. Nu wordt de kiezer op straat weer volop opgezocht.

Stemmen over water, maar waarom eigenlijk?

Het kost je al gauw een paar honderd euro per jaar aan belastingen: de waterschappen. Komende week mag je er weer voor naar de stembus. Maar wat doen die waterschappen, hoe doen ze dat en wat heb jij er aan? NOS op 3 zocht het uit.

Van keukentafelgesprek tot folders uitdelen: veel partijleiders op campagne

Het laatste weekend voor de Provinciale Statenverkiezingen gaan de leiders van veel landelijke partijen op pad om stemmers te trekken. Op zaterdagmiddag loopt VVD-voorman Rutte bijvoorbeeld in een winkelstraat in het Bezuidenhout in Den Haag, niet ver van zijn huis. De nieuwe partijleider van de ChristenUnie Bikker is 's ochtends in Dordrecht om folders uit te delen en een "keukentafelgesprek" te voeren met boeren en natuurbeschermers.

Naar Den Bosch gaan CDA-leider Hoekstra en Dassen van Volt, wel afzonderlijk natuurlijk. In het Limburgse Venlo is SP-leider Marijnissen te vinden en zowel Klaver van GroenLinks als Kuiken (PvdA) hebben Rotterdam uitgekozen.

De partijleiders zullen vooral proberen op de valreep nog kiezers voor zich te winnen, en mensen aansporen om te gaan stemmen. De opkomst van de Provinciale Statenverkiezingen is doorgaans laag: in 2019 kwam 56,2 procent opdagen. Bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2021 was dat 78,7 procent.

PVV-leider Wilders en Baudet van Forum voor Democratie laten zich zien bij het boerenprotest in het Haagse Zuiderpark.

De Jonge biedt excuses aan voor 'misplaatste grap'

Minister Hugo de Jonge (Wonen) heeft zijn excuses aangeboden voor een opmerking die hij maakte bij het in ontvangst nemen van een petitie. Toen een 25-jarige vrouw uitlegde dat ze ondanks spaargeld en ouders die garant kunnen staan geen koopwoning kan krijgen, antwoordde De Jonge: "Een rijke vriend, heb je daar al aan gedacht?"

De uitspraak leidde tot verontwaardigde reacties op sociale media. De Jonge reageerde later op Twitter. Volgens hem ging het om een misplaatste grap, en hij bood zijn excuses aan.

Van der Plas van podium 'om bedreiging'

Caroline van der Plas, de leider van de BoerenBurgerBeweging (BBB) is vrijdagavond tijdens een debat in Veenendaal zonder uitleg van het podium gestapt tijdens het Nationaal Plattelandsdebat. Na afloop vertelde zij aan Hart van Nederland dat dit te maken had met de bedreigingen aan haar adres en dat ze zich "heel onveilig" had gevoeld.

Het Nationaal Plattelandsdebat werd georganiseerd door boerenorganisatie Agractie. De reden dat Van der Plas van het podium stapte had volgens de politica niet te maken met de boeren in de zaal, maar "met iemand die niet bij de boeren hoort" en die ervoor zorgde dat ze zich zeer onveilig voelde. "Uiteindelijk gebeurde er iets waardoor ik besloot van het podium weg te gaan", aldus de BBB-leider.

Eerder deze week liet Van der Plas aan tafel bij het praatprogramma Vandaag Inside weten zaterdag niet naar het boerenprotest in Den Haag te komen vanwege bedreigingen aan haar adres. "De laatste week is het weer onrustig", zei Van der Plas erover.

Landbouwdebat op scherp

Tijdens het landbouwdebat georganiseerd door Agractie stonden de deelnemende Tweede Kamerleden op scherp. In een zaal vol agrarische ondernemers werden de Kamerleden van VVD, D66, CDA, CU, PVV, GL, PvdA, SGP, JA21 en BBB uitgedaagd om duidelijk te maken wat zij van boeren verwachten in de stikstofcrisis.

BBB-leider Van der Plas vroeg om begrip voor de boeren en een afzwakking van de strenge stikstofregels van het kabinet. CDA-Kamerlid Boswijk, zelf afkomstig uit een agrarische familie, zei dat hij vindt dat de overheid vooral duidelijk moet zijn en praktische en financiële oplossingen moet bieden in de overgang naar landbouw die minder stikstof uitstoot. "Ik weet hoe mijn broer bezig is met zijn land. Het kan alleen lukken door goede afspraken te maken."

Op de vraag of hij tegen gedwongen uitkoop van boeren is zei hij dat dat niet is uitgesloten. "Als achtenveertig van de vijftig boeren in een gebied het eens zijn, en de laatste twee willen niks, dan is dat het laatste middel."

Ook kwam de vraag aan bod of consumenten en supermarkten mee moeten betalen aan het misschien duurder worden van landbouwproducten. Maar daar had geen van de Kamerleden een duidelijke oplossing voor. Veel consumenten hebben al moeite om rond te komen, werd gezegd. VVD-Kamerlid Van Campen was wel bereid om "in de keten" te kijken of boeren wel een eerlijke prijs krijgen.

PAS-melders

SGP-Kamerlid Bisschop brak een lans voor de PAS-melders. Dat zijn boeren die door onduidelijk overheidsbeleid buiten hun schuld geen vergunning hebben. "Wij stellen als voorwaarde dat deze boeren eerst hun vergunning krijgen, voor er over andere eisen gesproken wordt."

Over zonnepanelen in weilanden waren veel debatdeelnemers het eens. GroenLinks-Kamerlid Bromet sprak van "cowboys" die boeren overhalen om zonnepanelen op hun vruchtbare land te zetten, om nog wat geld te verdienen. Dat is niet te bedoeling, vonden de meeste Kamerleden.

Het debat is hier terug te zien:

Van der Plas (BBB): 'laat het kabinet toch vallen', Boswijk (CDA): 'niet goed voor sector'

CDA-Kamerlid Boswijk over stikstofprobleem: 'Ja, ik ben bang dat het kabinet valt'

Landbouwwoordvoerder Boswijk van het CDA erkent dat hij vreest voor de val van het kabinet-Rutte over de stikstofproblematiek. ""Ja, ik ben bang dat het kabinet valt", zei hij bij het Nationaal Plattelandsdebat in Veenendaal. "Meerdere keren heb ik dit jaar gedacht, laten we er maar mee stoppen."

Boswijk reageerde op de bijeenkomst op vragen van BBB-leider Van der Plas. Die stelde dat vooral regeringspartijen CDA, VVD en ChristenUnie bang zijn voor nieuwe Tweede Kamerverkiezingen. "Als een van die drie zegt dat 2030 van tafel kan, klapt het kabinet."

Volgens Van der Plas hebben de meeste regeringspartijen, behalve D66, "gigantisch spijt" dat in het regeerakkoord is afgesproken dat in 2030 de stikstofuitstoot met 50 procent is teruggebracht. Volgens BBB veroorzaken deze afspraken veel onrust in de sector. "Laat het kabinet maar vallen", vindt Van der Plas.

Boswijk zei dat het kabinet bij aanpassing van de stikstofafspraken aan het wankelen wordt gebracht.

Het CDA maakt zich met name zorgen om de zogenoemde PAS-melders. Dat zijn boeren en bedrijven die buiten hun schuld om geen stikstofvergunning hebben. Van de overheid hoefden ze ze jarenlang geen vergunning aan te vragen, omdat ze weinig stikstof uitstoten. Maar de rechter haalde daar een streep door en nu dreigen deze boeren hoge dwangsommen te moeten betalen.

"Als er iemand niet gebaat is bij de val van een kabinet, dan zijn het de PAS-melders ", zei Boswijk. "Ze moeten soms een ton aan dwangsom betalen. Dat moeten we als volwassen mensen snel regelen. En daar hebben we de oppositie ook voor nodig."

Veel stikstof-Kamerleden vanavond naar 'beladen' Nationaal Plattelandsdebat

De boerenorganisatie Agractie, die zich fel verzet tegen de stikstofplannen van het kabinet, heeft vanavond een Nationaal Plattelandsdebat georganiseerd in Veenendaal. En opvallend is dat alle vier de coalitiepartijen, maar ook BBB-leider Van der Plas, de PVV en oppositiepartijen GroenLinks, JA21 en de SGP hebben gezegd te komen.

In een zaal met zo'n 1500 boeren zullen ze vanaf 19.30 uur debatteren over een aantal stellingen over bijvoorbeeld de onteigening van boeren, het wel of niet plaatsen van windmolens en zonnevelden in weilanden en wel of geen nieuwe natuur.

"De sfeer is beladen, omdat rond de hele stikstofaanpak een duidelijke spanning is", zegt NOS-verslaggever Xander van der Wulp. Er is beveiliging geregeld, zodat alle deelnemers veilig mee kunnen doen.

NPOPolitiek en Nieuws zendt het Nationale Plattelandsdebat vanaf 19.45 uur uit.

Wat zijn de regels voor stemmen met een beperking?

De algemene regel is dat alle mensen die mogen stemmen, dat ook moeten kunnen doen. Dat betekent dat de gewone stembureaus toegankelijk moeten zijn voor een rolstoel of andere hulpmiddelen. In het stembureau zelf is ook een verlaagd hokje aanwezig waar iemand zonder hulp in kan rijden. Een uitzondering zijn de mobiele stembureaus en die op stations.

Voor slechtzienden hangt er in alle stembureaus een vergrote kandidatenlijst waar voor het stemmen de gewenste kandidaat opgezocht kan worden. De stemhokjes moeten goed verlicht zijn en er moet een loep aanwezig zijn. In sommige stembureaus kunnen blinden of slechtzienden stemmen met een brailleboek of stemmal. Het is dus belangrijk vooraf te informeren waar dat kan.

Mensen met een lichamelijke beperking die het lastig maakt om op het stembiljet het vakje rood te kleuren mogen geholpen worden in het hokje zelf. Iemand met bijvoorbeeld de ziekte van Parkinson of blindheid mag iemand anders het vakje laten inkleuren.

Dat is anders bij verstandelijk gehandicapten die geen fysieke beperking hebben. Voor hen geldt het algemene uitgangspunt dat hulp in het stemhokje niet is toegestaan. Wel mag er in het stemlokaal nog uitleg gegeven worden over het stembiljet, wat daar op staat en wat er moet gebeuren om de stem geldig te laten zijn. Dit is zo in de wet bepaald omdat iedere stemgerechtigde geacht wordt zelfstandig een keuze te kunnen maken.

In Arnhem kon er gisteren geoefend worden met stemmen:

Denk flyert in Deventer voor de BBB: 'veel overeenkomsten'

Zelf doet zijn partij niet mee aan de Provinciale Statenverkiezingen in Overijssel, maar Ahmet Kaya, fractievoorzitter van DENK in Deventer, besloot desondanks de handen uit de mouwen te steken. Voor de BoerBurgerBeweging (BBB), welteverstaan. Hij noemt het een "strategische zet" van het landelijk bestuur, schrijft RTV Oost.

Samen met Carla Evers, lijsttrekker van de BBB in Overijssel, deelde Kaya vanochtend flyers van die partij uit, vertaald naar het Turks. ""Wij hebben heel veel aanknopingspunten met elkaar in denken en doen", zegt Kaya. "Waar het voornamelijk om gaat, is het ongehoorde. In het geval van de BBB gaat het om de boeren die continu niet gehoord zijn en de spelregels die continu veranderd zijn."

Evers sluit zich hierbij aan. "Wij vinden het belangrijk dat iedereen vertegenwoordigd is, want de politiek moet voor iedereen zijn. Daarom staan we deze weken in steden, op het platteland, maar ook op dit soort plekken." De twee deelden de flyers uit op het Deltaplein in Deventer, waar veel Turkse winkels zitten.

Is Brabant nog bestuurbaar en rijdt de bus er straks nog wel? | Rondje Binnenhof #38

Rutte: iedere stem telt, ook die van u

Premier Rutte heeft iedereen opgeroepen volgende week te gaan stemmen voor de provincies en de waterschappen. "Er valt wat te kiezen; er spelen veel thema's die ons allemaal aangaan. Alle politieke partijen zijn nu hard in de weer om kiezers voor hun standpunten te winnen, vooral lokaal en regionaal, maar ook landelijk", zei hij op zijn wekelijkse persconferentie. Rutte wees erop dat de verkiezingen indirect ook over de samenstelling van de Eerste Kamer gaan, want de Provinciale Statenleden kiezen over twee maanden de leden van de Eerste Kamer.

"Iedere stem telt, ook die van u", voegde de premier eraan toe.

Wolfdiscussie speelt ook in Utrecht: ouderen vaker anti-wolf dan jongeren

In veel provincies is het een verkiezingsthema dat voor grote verdeeldheid zorgt: is er wel of geen ruimte voor de wolf? Ook in het kieskompas van de provincie Utrecht komt de vraag voorbij. Oudere Utrechters vinden vaker dat de wolf niets te zoeken heeft in de provincie dan jongeren.

Dat de wolf in Utrecht zorgt voor een splijtzwam tussen kiezers, blijkt uit de cijfers: 40 procent houdt het dier liever buiten, tegenover 39 procent die er geen probleem in ziet. Dat schrijft RTV Utrecht.

Ouderen zitten beduidend minder op de wolf te wachten dan jongeren. 64 procent van de mensen ouder dan 65 vindt dat de wolf moet wegblijven, tegenover 25 procent van mensen tussen de 18 en 34.

Daarnaast staan stedelingen, die de wolf doorgaans minder vaak tegenkomen, positiever tegenover het dier dan dorpsbewoners. Van de kiezers in Utrecht en Amersfoort vindt 45 procent dat er ruimte moet zijn voor de wolf, in de rest van de provincie is dat 34 procent.

Partijen kritisch over afwezigheid VVD in debatten

In verschillende partijen is irritatie ontstaan over de afwezigheid van de VVD in een aantal verkiezingsdebatten. PvdA-lijstrekker voor de Eerste Kamer Vos twitterde dat ze vanochtend haar tiende verkiezingsdebat had, met een breed spectrum aan partijen: "De VVD heeft weer eens afgezegd, want de lijsttrekker vond dat ze niet goed genoeg was voorbereid". Lijsttrekker van de VVD voor de Eerste Kamer is ex-minister Schippers. De woordvoerder van Volt twitterde vanochtend: "Vermist lijsttrekker VVD. Laatst gezien eind februari".

Ook JA-21-lijsttrekker Nanninga sprak zich eerder kritisch uit over debatten waarin volgens haar de VVD eerst wel en later toch niet zou aanschuiven.

Een woordvoerder van de VVD benadrukt desgevraagd dat Schippers een drukke baan heeft en dat ze vanochtend moest werken. Schippers is president van DSM Europa. Vorige week zondag zou ze meedoen aan een campagnedag van de VVD in Dordrecht, maar toen was ze ziek. Over een eerder debat zegt de VVD-woordvoerder: "Daar zou niet Schippers heengaan maar een andere kandidaat. Dat debat is last minute gewijzigd. Dat was niet voor te bereiden, ook omdat deze kandidaat een reguliere baan heeft."

Overijsselse partijen willen paasvuren behouden

Vrijwel alle partijen die in Overijssel meedoen aan de verkiezingen voor de Provinciale Staten zijn tegen een verbod op paasvuren. Alleen de Partij voor de Dieren vindt dat de boakes, zoals ze in Overijssel heten, verboden of ontmoedigd moeten worden. D66 zegt dat de paasvuren alleen plaatselijk verboden moeten kunnen worden als die overlast veroorzaken of het milieu beschadigen.

Dat blijkt uit de antwoorden die de negentien in Overijssel deelnemende partijen hebben gegeven in een onderzoek van Kieskompas.

In Overijssel worden elk jaar zo'n 230 paasvuren georganiseerd. De provincie maakte eind vorig jaar bekend dat de boakes moeten voldoen aan de regels voor stikstofuitstoot. Voor 75 paasvuurlocaties betekende dat een probleem, aangezien ze binnen 4 kilometer van een natuurgebied worden aangestoken. Over de mededeling van de provincie ontstond veel ophef. Ook andere provincies met een paasvuurtraditie, zoals Gelderland en Drenthe, hebben paasvuurbouwers gewaarschuwd voor de stikstofuitstoot.

Overijssel heeft recent een tabel ontwikkeld waarmee paasvuurclubs kunnen zien of ze de stikstofregels overtreden. De provincies proberen paasvuurbouwers die in moeilijkheden komen te helpen.

Desondanks heeft een aantal paasvuurbouwers de moed opgegeven. Onder meer in Buurse en Gorssel verdwijnt de eeuwenoude traditie. De Overijsselse partijen betreuren dat, omdat dergelijke tradities "de gemeenschapszin bevorderen", zoals de SP zegt. Volt wijst erop dat paasvuren en natuurbescherming best samen kunnen gaan. "Een paasvuur hoeft geen politieke kleur te hebben", aldus de partij. Een meerderheid van de deelnemende partijen in Gelderland vindt dat de provincie meer geld moet besteden aan het behoud van volkscultuur zoals paasvuren en minder aan grote culturele instellingen.

Giftreinen door Brabantse steden zijn hoofdpijndossier bij verkiezingen

De provincie Noord-Brabant zit in zijn maag met de duizenden treinen met giftige en brandbare stoffen die dagelijks over het spoor tussen Breda en Eindhoven rijden, op nog geen honderd meter afstand van duizenden woningen.

Door onderhoudswerkzaamheden aan de Betuwelijn, die exclusief voor goederentreinen is, worden dat er de komende jaren alleen nog maar meer. En tegelijkertijd wil staatssecretaris Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat het toezicht op het vervoer van gevaarlijke stoffen gaan versoepelen.

Voor de burgemeesters van Breda, Tilburg en Eindhoven was dat de reden om eind vorig jaar een brandbrief naar het kabinet te sturen. "Het voorgenomen rijksbeleid betekent een oncontroleerbare toename van vervoer van gevaarlijke stoffen. Wij kunnen de veiligheid van onze inwoners zo onvoldoende waarborgen. En dat is onacceptabel", staat daarin te lezen.

Bijkomend probleem is het woningtekort. Er moeten tot 2030 zo'n 130.000 extra woningen worden gebouwd. Veel van die huizen en appartementen worden gebouwd langs het spoor in de grote steden.

Partijen willen maatregelen

Veel partijen in de Brabantse Staten vinden dat er iets gedaan moet worden aan de grote hoeveelheid giftreinen.

Zo wil D66 dat gevaarlijke stoffen in West-Brabant via een eigen spoortraject of via buisleidingen gaat, de zogeheten Delta Corridor. Ook Lokaal Brabant en de VVD noemen buisleidingen een alternatief. Maar zo'n systeem is duur: de kosten worden geraamd op zo'n vier miljard euro.

Forum voor Democratie en SP houden het bij strenger toezicht en strengere handhaving.

GroenLinks wil dat er helemaal geen gevaarlijke stoffen meer over het spoor worden vervoerd. De partij gaat daarvoor lobbyen bij het Rijk. De PVV en Volt willen dit ook.

Bruins Slot: verkiezingen zorgvuldig georganiseerd

Minister Bruins Slot vindt dat de verkiezingen in Nederland zorgvuldig worden georganiseerd. Forum voor Democratie liet eerder deze week weten bezorgd te zijn over het stemmen tellen. Maar Bruins Slot zegt dat iedereen mag komen kijken bij het tellen van de stemmen. "Elke keer kijken we weer hoe we het beter kunnen organiseren. Bij de komende verkiezingen zijn er weer extra regels gekomen, bijvoorbeeld voor het vervoer van stembussen."

FvD-Baudet zei zorgen te hebben over de transparantie van het stemproces: "Als stemmen niet eerlijk worden geteld, dan geeft dat geen eerlijke afspiegeling van de situatie in het land". En zijn partijgenoot Van Meijeren voegde eraan toe "dat we in de Verenigde Staten hebben gezien dat de zittende macht in het ultieme geval daadwerkelijk bereid is om te frauderen bij verkiezingen als dat noodzakelijk is om nieuwkomers buiten de deur te houden." Volgens Van Meijeren is dat "in een ultiem geval" in Nederland ook mogelijk.

Bruins Slot ging niet concreet in op Forum, maar wees op de vrijheid van meningsuiting. Ze zei dat Binnenlandse Zaken bij vorige verkiezingen heeft gereageerd op desinformatie. Dat gebeurde bijvoorbeeld toen er een bericht rondging dat kiezers twee bolletjes moesten invullen om geldig te kunnen stemmen. "Toen hebben we sociale media laten weten: dit bericht is foutief, ga er zorgvuldig mee om."

Partij voor de Dieren: agro-industrie moet meebetalen aan transitie

De Partij voor de Dieren pleit voor een "terugbetalingsplicht" voor de agro-industrie. Volgens de partij moeten onder meer veevoerbedrijven, slachthuizen, stallenbouwers, supermarkten en banken fors meebetalen aan het Transitiefonds, dat het kabinet wil instellen om de landbouw te hervormen en de natuur te herstellen. Fractievoorzitter Ouwehand noemt het onacceptabel als de kosten voor het fonds helemaal voor rekening komen van de belastingbetaler.

Volgens haar moet die niet in zijn eentje "opdraaien voor natuurschade die door grote agrobedrijven is veroorzaakt".

De partij wil dat de betalingsverplichting in de wet komt te staan. De heffing zou niet moeten gelden voor de boeren: "Veel boeren in Nederland hébben geen verdienmodel, maar zij zíjn het verdienmodel". Volgens Ouwehand is "de tijd rijp dat bedrijven die jarenlang grof geld hebben verdiend aan de veehouderij hun eerlijke aandeel gaan bijdragen".

De Tweede Kamer sprak eerder al uit dat de industrie moet meebetalen.

ChristenUnie: industrie kan te makkelijk stikstof opkopen

De ChristenUnie wil ervan af dat de industrie makkelijk stikstofruimte kan opkopen. Volgens de partij pakken de berekeningen nu te veel in het voordeel van de industrie uit. De ChristenUnie vindt dat industriële bedrijven alleen nog in heel uitzonderlijke gevallen stikstofruimte van de landbouw moeten kunnen opkopen.

Volgens de regeringspartij kan door de huidige manier van "extern salderen" de totale uitstoot van stikstof fors toenemen, wat op gespannen voet staat met het doel van natuurherstel.

De ChristenUnie wil het overnemen van stikstofruimte van een ander bedrijf alleen nog als uiterste optie inzetten. Tweede Kamerlid Grinwis en de Gelderse lijstrekker Vreugdenhil vinden dat het nu een markt is geworden waar het recht van de sterkste geldt, "in casu van degene met de diepste zakken".

De partij pleit ervoor "een schot" te zetten tussen de sectoren. "Met name tussen de landbouw en de rest, aangezien het voor initiatiefnemers nu vooral aantrekkelijk is om stikstofvergunningsruimte bij veehouderijen op te kopen ten behoeve van hun eigen ontwikkeling." Grinwis en Vreugdenhil vinden dat de landbouw niet behandeld moet worden als "onuitputtelijke stikstofmijn voor andere economische sectoren".

Ook de oppositie is kritisch over hoe er met de industrie wordt omgegaan.

Hoekstra gelooft niet in halvering CDA-zetels en 'is nog niet klaar'

CDA-leider Hoekstra denkt dat zijn partij volgende week woensdag minder zetels verliest dan nu wordt voorspeld. Ook is Hoekstra bij een slechte verkiezingsuitslag niet van plan op te stappen als partijleider. Hoekstra werd ruim twee jaar geleden tot partijleider gekozen en zegt dat hij "vol gemotiveerd" bezig is. "Ik doe dit met al mijn ziel en zaligheid. En ik heb het idee dat ze binnen het CDA mij ook niet willen zien vertrekken. Ik ben nog niet klaar", aldus Hoekstra in het tv-programma Op1.

Het CDA staat er in de opiniepeilingen niet goed voor. Het CDA haalde in 2019 11,1 procent van de stemmen bij de Provinciale Statenverkiezingen en volgens de Peilingwijzer zou dat nu zo'n 5,7 procent zijn; een halvering dus. Hoekstra: "Ik ben optimistischer over het aantal zetels. Het CDA zou het bij de gemeenteraadsverkiezingen vorig jaar ook slecht doen en dat bleek op de dag zelf mee te vallen."

In het programma benadrukte Hoekstra verder hij denkt dat de stikstofwet, ondanks de kritiek van allerlei partijen erop, wel door de nieuwe Eerste Kamer zal worden aangenomen. Hij vindt de discussie over stikstof veel te gepolariseerd en te veel vanuit Den Haag bepaald.

Waarom de SP niet bij de 'linkse wolk' wil horen

De SP wil zich niet aansluiten bij de linkse partijen PvdA en GroenLinks die steeds intensiever met elkaar samenwerken en in de nieuwe Eerste Kamer één fractie zullen vormen. De VVD noemt de twee samenwerkende partijen 'de linkse wolk'. In haar talkshow wilde Eva Jinek van SP-leider Marijnissen weten waarom haar partij niet ook meedoet. Met een intensere samenwerking hebben de linkse partijen meer gezamenlijke zetels en kunnen ze meer macht uitoefenen.

Maar Marijnissen ziet niets in aansluiting. Over sommige onderwerpen zijn de standpunten te verschillend: de SP wil een maximum aantal arbeidsmigranten toelaten en de PvdA en GroenLinks niet. Deze partijen zijn weer voor het nieuwe pensioenstelsel en de SP ziet daar niets in. "Onze leden zeggen ook dat wij vooral moeten samenwerken met de partijen, maar dat kan ook het CDA zijn, zoals bij de Toeslagenouders is gebeurd." Marijnissen vindt ook dat de PvdA zich bijna aan het opheffen is en dat is geen voorbeeld.

Dassen (Volt) over de maaginhoud van een wolf en het campagne voeren

De pro-Europese partij Volt is hard aan het campagne voeren in de acht provincies waar de relatief nieuwe partij meedoet aan de verkiezingen. Partijleider Dassen vindt het "spannend" om te kijken of het de partij lukt om na de gemeenteraadsverkiezingen en de Tweede Kamerverkiezingen ook in de Provinciale Staten te komen, zo zei hij in het tv-programma Khalid & Sophie. Het is volgens Dassen moeilijk om er bij de tv-programma's "tussen te komen", maar Volt is volgens hem heel actief op sociale media en op straat, daar waar hun kiezers te vinden zijn.

In het programma maakte Dassen zich hard voor het behoud van de wolf, zoals de Europa in 1982 heeft afgesproken. Volt zegt dat wolven helemaal niet zoveel schapen eten en vooral slachtoffer zijn van honden. "In de maaginhoud van wolven wordt gemiddeld maar 1 procent schaap aangetroffen", weet Dassen. Hij vindt dat schapenhouders veel beter geholpen moeten worden met rasters en goede hekken. De discussie is volgens hem te veel gepolariseerd. "Ook de politiek heeft er jarenlang een zooi van gemaakt en de problemen voor zich uitgeschoven."

VVD: betere aanpak drugscriminelen op het platteland

De overheid moet meer maatregelen nemen tegen drugscriminelen die actief zijn op het platteland, vindt de VVD. De Kamerleden Van Campen en Michon willen dat de manier waarop deze criminelen in delen van Brabant worden aangepakt naar heel Nederland wordt uitgebreid.

Steeds vaker worden in boerenschuren drugslaboratoria aangetroffen. "De criminelen maken misbruik van de vrijheid die het platteland zo mooi maakt", vindt de VVD. Om ze af te schrikken wil de partij dat boeren gaan werken met een modelhuurcontract als ze een leegstaand gebouw op hun erf verhuren.

Daarin komt te staan dat de huur nooit contant betaald mag worden en dat de boer altijd toegang tot de ruimte houdt. De verhuurder moet de ruimte vier keer per jaar controleren met foto's en bij misstanden aan de bel trekken.

Om die nieuwe aanpak mogelijk te maken moeten gemeenten en provincies wel hun vergunningverlening aanpassen.

Kijk hier hoe het werkt in Brabant:

Veel te kiezen dit jaar: bijna 50 partijen meer dan vier jaar geleden

Kiesgerechtigden hebben komende woensdag veel te kiezen in het stemhokje. Ten opzichte van de vorige Provinciale Statenverkiezingen in 2019 zijn er in totaal 48 partijen bij gekomen in de provincies. In totaal doen 277 partijen mee.

In Noord-Holland hebben kiezers met 23 partijen de grootste keuze, gevolgd door Zuid-Holland, Noord-Brabant en Limburg, met twintig partijen. In Zeeland doen de minste partijen mee, maar ook daar hebben bewoners met zestien partijen een ruime keuze.

De regionale omroep 1Limburg heeft in kaart gebracht hoeveel partijen er per provincie bij zijn gekomen sinds de vorige verkiezingen. In alle provincies is het aantal gestegen. Zo zijn er in Noord-Holland maar liefst acht partijen bij gekomen en in Limburg zeven.

SP wil dat energie in provinciale handen komt, nu ook Drenthe om

De energievoorziening moet weer een zaak worden waar de provincie over beslist en niet de commerciële energiebedrijven, vindt de SP. De partij deed een oproep in verschillende provincies om te onderzoeken hoe dat in de praktijk gebracht kan worden. Gisteravond werd in Drenthe gestemd over zo'n SP-motie, en die werd aangenomen.

Drenthe gaat nu onderzoeken hoe de publieke energiebelangen beter bewaakt kunnen worden. Ook wordt onderzocht of het verstandig is een provinciaal energiebedrijf op te richten. Eerder werd het SP-voorstel al in Groningen en in Utrecht aangenomen.

Wat is de rol van de provincie bij de spreidingswet?

In de campagne voor de Provinciale Statenverkiezingen zijn er politici die stellen dat er op provinciaal niveau veel invloed kan worden uitgeoefend op het onderwerp asiel. Maar staatssecretaris Van der Burg zegt dat de verantwoordelijkheid voor de opvang in eerste instantie bij gemeenten ligt en daarna bij hemzelf. De provincie is slechts een bemiddelaar. Zo staat het in zijn voorstel voor de spreidingswet, die bedoeld is om asielzoekers beter te spreiden over verschillende gemeentes.

Veel bezorgde Kamerreacties op CPB-cijfers

Veel oppositiepartijen komen met scherpe reacties op het vooruitzicht dat het Centraal Planbureau schetst voor volgend jaar. Het CPB voorziet onder meer dat zonder nieuwe steunmaatregelen bijna een miljoen mensen volgend jaar onder de armoedegrens komen. Een groot deel van de Kamer wil dat het kabinet met nieuwe maatregelen komt, al zijn de reacties zeer verschillend van toon.

De PVV wil dat er meer geld naar "onze eigen mensen" gaat en de SP vindt het beleid "crimineel". Regeringspartij VVD wil nu eerst inventariseren welke maatregelen nodig zijn "om ook volgend jaar de portemonnee te beschermen".

Het kabinet maakt zich zorgen over de ongelijkheid en zegt er hard aan te werken "om ervoor te zorgen dat de mensen de wind in de rug voelen".

Ruim helft Friezen en Groningers vóór verduurzaming bedrijven

Ruim de helft van kiezers in Friesland en Groningen vinden dat de provincies duurzame bedrijven voorrang moeten geven bij aanbestedingen. Dat blijkt uit cijfers van het Kieskompas, meldt Omrop Fryslân.

56 procent van de Friezen en 55 procent van de Groningers die het Kieskompas hebben ingevuld zijn het eens met de stelling. Vooral linkse stemmers zijn voor de duurzame aanbestedingen.

Komende week kunnen busvervoerders in Friesland zich inschrijven voor de aanbesteding van vervoer in de provincie voor een periode van tien jaar. De provincie Friesland wil al langer dat dat schoon gebeurt, en als het aan een meerderheid van de kiezers ligt, geldt dat ook voor andere bedrijven.

Kieskompas is een online stemhulp:

Een andere stemhulp is MijnStem, voor zowel de Provinciale Statenverkiezingen als voor de Waterschapsverkiezingen. Bij beide stemhulpen krijg je vragen over je eigen provincie voorgelegd. Ook kun je meer lezen over de standpunten van de politieke partijen die in jouw provincie meedoen.

Drenthe tot op het bot verdeeld over de wolf

Het is een onderwerp dat veel emotie oproept in de provincie Drenthe: de wolf. De coalitiepartijen PvdA en GroenLinks, maar ook SP, D66, Partij voor de Dieren en Volt vinden dat de wolf welkom is in Drenthe. Aan de andere kant van het politieke spectrum kijken ze daar anders naar. Zo vinden de coalitiepartijen VVD, CDA en ChristenUnie dat er geen ruimte is voor de wolf.

Ook partijen als Forum voor Democratie, PVV, JA21 en nieuwkomer BBB zijn tegen. CDA, PVV en BVNL gaan nog een stapje verder. Zij vinden dat als de wolf niet verjaagd kan worden, het dier afgeschoten moet worden.

Maar Europese regelgeving verbiedt het verstoren, verjagen en doden van de wolf. Het dier geniet een beschermde status. Iets waar meerdere provincies vanaf willen, zo ook het huidige provinciebestuur van Drenthe.

Discussie alleen maar verhard

Sinds de wolf zich in september 2020 voor het eerst vestigde in Drenthe, staan de verhoudingen tussen voor- en tegenstanders op scherp. En die discussie is alleen maar verhard, nu het aantal wolven en dus ook het aantal aanvallen op bijvoorbeeld schapen toeneemt.

Afgelopen oktober bereikte de discussie het kookpunt. Toen werd een bijeenkomst van Natuurmonumenten over de wolf in het bezoekerscentrum van natuurgebied Dwingelderveld afgelast. Ook bleef dat centrum die dag dicht. De reden: intimidatie en bedreigingen aan het adres van de natuurorganisatie, die de wolf wel verwelkomt in Nederland.

Wie er straks ook in het provinciebestuur komen, ze zullen een flinke kluif hebben aan het wolvendossier. Een dossier waarin je waarschijnlijk nooit iedereen tevreden kunt houden.

Kiesraad: stemrecht komt in het gedrang door ov-staking

De Kiesraad vreest dat het stemrecht in het gedrang komt als het streekvervoer doorgaat met de staking van woensdag 15 maart. Mensen die afhankelijk zijn van het openbaar vervoer om bij een stemlokaal te komen, zouden hierdoor misschien noodgedwongen thuis blijven, zegt Pamela Young, secretaris-directeur van de Kiesraad vanochtend op NPO Radio 1.

"Iedereen die dat wil, moet kunnen stemmen, ook als hij of zij daarvoor afhankelijk is van het openbaar vervoer", aldus Young. Dit geldt niet alleen voor mensen in landelijk gebied die vaak net wat verder moeten reizen om bij een stemlokaal te komen, maar ook voor kiezers met een beperking die afhankelijk zijn van een stemlokaal met bijzondere voorzieningen. "Die zijn vaak wat verder weg."

Bovendien zou de staking problemen kunnen opleveren voor mensen die bij de stembureaus moeten werken. "We hebben nu nog niet de indruk dat er tekorten zullen ontstaan, maar het is wel degelijk een zorg bij gemeenten."

Young zegt dat de Kiesraad het stakingsrecht respecteert, maar dat het beter zou zijn als daardoor een ander grondrecht niet in het gedrang komt.

Faciliteren

Marijn van der Gaag, bestuurder van FNV streekvervoer, noemt de oproep van de Kiesraad terecht. "We zijn aan het kijken hoe we vervoer kunnen faciliteren voor alle groepen die willen stemmen en daarvoor het ov nodig hebben. Dat zouden we kunnen doen door toch te rijden voor mensen die willen gaan stemmen, bijvoorbeeld met een systeem waar mensen zich kunnen aanmelden, maar het is nog zoeken naar de juiste vorm."

Van der Gaag zegt dat de verkiezingen niet zijn meegenomen toen de planning voor de stakingen werd gemaakt. "We proberen ruimte te geven aan het stakingsrecht, maar we willen ook voldoende ruimte geven aan het stem- en kiesrecht."

De FNV-bestuurder zegt dat er vandaag, morgen en misschien maandagochtend nog gesprekken worden gevoerd. "We proberen zo snel mogelijk met uitsluitsel te komen."

Gemeenten sturen lijst met stemlokalen in de buurt

ChristenUnie: pas bij 16 jaar zelfstandig toegang tot sociale media

Als het aan de ChristenUnie ligt, gaat de leeftijdsgrens waarbij iemand zelf een sociale media-app mag installeren omhoog van 13 naar 16 jaar. En op die leeftijdsgrens moet beter gehandhaafd worden, zegt Kamerlid Nico Drost in het Reformatorisch Dagblad.

Het gebruik van apps als Instagram, TikTok en Snapchat kan volgens hem schadelijk zijn voor jongeren. "Verslaving ligt op de loer. Ik denk ook aan cyberpesten, het streven naar onrealistische schoonheidsidealen en zaken als sexting waarbij kinderen elkaar seksueel getinte berichten en foto's sturen."

Officieel ligt de leeftijdsgrens al op 16 jaar, maar Nederland hanteert een officieuze grens van 13 jaar. Maar ook die is volgens Drost makkelijk te omzeilen door een onjuiste leeftijd in te vullen. De techbedrijven controleren daar nauwelijks op. Daarom zou de overheid beter moeten handhaven. "Dat helpt ouders."

De kinderen van het ChristenUnie-Kamerlid zelf mogen pas een app installeren op hun smartphone wanneer hij of zijn vrouw daar, via een app, toestemming voor heeft gegeven. Dat is sinds kort ook de regel in Frankrijk voor jongeren tot 16 jaar. Daar zou Nederland een voorbeeld aan kunnen nemen, vindt Drost.

Hij heeft over de kwestie schriftelijke vragen gesteld aan staatssecretaris Van Huffelen (Digitale Zaken). Als die niet in actie komt, overweegt hij zelf met een initiatiefwet te komen.

BVNL wil stemmen via DigiD

BVNL, de partij van Tweede Kamerlid Van Haga, wil dat kiezers in de toekomst hun stem kunnen uitbrengen via DigiD. Van Haga vindt de vrees van critici voor onveiligheid en onbetrouwbaarheid lariekoek. Hij benadrukt dat mensen ook via DigiD aangifte doen voor de belastingen.

BVNL doet voor het eerst mee aan de verkiezingen voor Provinciale Staten en waterschappen. Als er ook digitaal kan worden gestemd, zouden grote groepen kiezers die het vertrouwen in de politiek zijn verloren wel eens massaal naar het stemlokaal kunnen gaan, denkt de partij. De nieuwe methode zou bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2025 moeten worden ingevoerd.

In 2017 speelde deze discussie ook al. Lees hier hoe er zes jaar geleden over werd gedacht:

Boeren, huizen en natuur: waar kies jij voor?

De strijd om de ruimte is een groot thema tijdens de verkiezingen komende woensdag. Er moeten lastige keuzes gemaakt worden, want de ruimte is schaars.

In deze provinciepuzzel zit je zelf aan de knoppen: wat zou jij doen als provinciebestuurder? Kies je bijvoorbeeld voor natuur of extra woningen? Of voor meer windmolens in plaats van landbouwgrond?

D66: VVD en GroenLinks moeten stoppen met TikTok

D66 heeft scherpe kritiek op coalitiepartner VVD en oppositiepartij GroenLinks vanwege hun gebruik van TikTok. Die twee partijen erkennen wel dat het socialemediaplatform een risico vormt voor de samenleving, maar ze geven geen gehoor aan de oproep om het gebruik ervan te staken, vindt D66.

"Voor VVD en GroenLinks gaat in de verkiezingsstrijd eigen zichtbaarheid boven nationale veiligheid", zegt Tweede Kamerlid Sjoerdsma. TikTok heeft een Chinees moederbedrijf en er zijn veel zorgen over de gegevensbescherming. De vrees is dat data van gebruikers kunnen worden ingezien door de Chinese overheid.

Sjoerdsma noemt het "hypocriet dat VVD en GroenLinks zich terecht zorgen maken over de positie van China op het wereldtoneel en de dubieuze rol van TikTok, maar tegelijkertijd blijven posten op een platform dat ons onveiliger maakt". Volgens D66 lopen VVD en GroenLinks aan de leiband van China.

Na deze spoedcursus weet je (bijna) alles

Wat doen de partijleiders komend campagneweekend?

Komend weekend zijn er veel campagneactiviteiten door het hele land. De partijleiders staan dan wel niet op de kieslijsten dit keer, campagnevoeren voor hun partij doen ze wel.

Zo gaat GroenLinks-leider Klaver huis-aan-huis folderen in Rotterdam, bezoekt CDA-leider Hoekstra Den Bosch, is VVD-leider Rutte in verschillende winkelstraten in de Randstad te vinden, voert Volt campagne in Den Bosch voor beter openbaar vervoer en gaat PVV-leider Wilders naar de boerendemonstratie in het Haagse Zuiderpark. BBB-leider Van der Plas liet weten om veiligheidsredenen niet naar deze bijeenkomst te gaan.

Stemmen voor de Waterschappen, waar gaat dat over?