Geen wetenschappelijk bureau NSC: kwartiermaker stopt vanwege uitlatingen kandidaat-ministers

Kwartiermaker wetenschappelijk bureau NSC stopt vanwege uitlatingen kandidaat-ministers

De 'kwartiermaker' van het wetenschappelijk bureau van NSC stopt vanwege "het gedrag van een aantal kandidaat-bewindspersonen in het verleden". Ronald Voorn was door NSC aangewezen om een wetenschappelijk bureau op te zetten, maar hij stopt daar dit weekend mee. Op LinkedIn en X zegt hij dat kandidaten zich in het verleden hebben gedragen op een manier die "direct strijdig is met de waarden en het democratisch ethos waar ik voor wil staan."

Voorn legt dat verder niet uit, maar de afgelopen tijd was er vooral veel kritiek op eerdere uitlatingen van aankomend PVV-bewindslieden. Voorn wenst NSC "een behouden vaart in de woelige zee die vast gaat komen".

Van Rij werd gevraagd als premier, maar zag er vanaf

Demissionair staatssecretaris Van Rij is vorige maand door PVV-leider Wilders benaderd om premier te worden, maar hij sloeg het aanbod af. Als hij wel ja had gezegd, zou dat een splijtzwam in zijn gezin zijn geweest en Van Rij voelt zich ook te diep geworteld in het CDA, vertelt hij in een gesprek met Trouw.

Van Rij werd eerder in de formatie ook gevraagd informateur te worden, maar ook daarvoor bedankte hij.

Lees hier meer over het gesprek met Van Rij:

Hoorzittingen met kandidaat-bewindslieden achter de rug

Vandaag waren de laatste hoorzittingen met beoogd bewindspersonen. De hoorzittingen, die voor het eerst werden gehouden, waren vooral bedoeld om meer 'transparantie rond de formatie' te krijgen en ze gaven kandidaten ook de kans zichzelf te presenteren.

Lees hier een verslag van de hoorzittingen van vandaag:

Agema: spreken over 'omvolking' was vergissing van mede-PVV'ers

Beoogd minister Agema vindt het veel te ver gaan dat Kamerleden "het etiket racistisch" plakken op haar toekomstige collega's. Mede-PVV-kandidaatminister Faber heeft in verleden gesproken over 'omvolking' in een Kamerdebat, maar hier nam ze in haar eigen hoorzitting afstand van. Ook beoogd PVV-minister Klever is in verband gebracht met de term.

"Ze zijn niet fout, verkeerd of slecht. Ze hebben een vergissing begaan en ze hebben daar ook afstand van genomen", zegt Agema tijdens haar hoorzitting in de Tweede Kamer. De beoogd minister zegt verder dat ze de term 'omvolking' zelf nooit heeft gebruikt. "Maar ik neem er toch afstand van."

Van Denk-Kamerlid El Abassi krijgt Agema voor de voeten geworpen dat ze in het verleden als Kamerlid heeft gesproken over "de-islamisering van de zorg". Als minister zal ze het daar niet meer over hebben, zegt Agema, maar ze zegt tegelijk dat ze kritiek mag hebben op de islam. Aan het begin van haar politieke carrière heeft Agema bewust voor Geert Wilders gekozen, zegt de beoogd minister. "Omdat ik niet in een islamitisch land wil wonen."

Hoorzitting met beoogd zorgbewindspersonen van start

Beoogd minister Agema van Volksgezondheid zegt in haar introductie dat ze de afgelopen jaren alles heeft gedaan als Kamerlid "in de oprechtheid de zorg beter te maken". En als minister wil ze daarmee doorgaan. Volgens de PVV'er staat de zorg "op klappen". De komende jaren wil ze het personeelstekort aanpakken, onder meer door administratietijd "fors te verminderen". "Onze 1,4 miljoen zorgmedewerkers zijn de zorg", aldus Agema.

Agema rekende voor dat 1,4 miljoen zorgmedewerkers gemiddeld 40 procent van hun tijd kwijt zijn aan administratie. "Als dit klopt, dan levert een halvering van de administratietijd naar 20 procent hypothetisch 460.000 extra collega's op zonder dat iemand van buiten de zorgsector erbij hoeft te komen".

Beoogd staatssecretaris Karremans zegt dat hij een grote motivatie heeft om de problemen in de jeugdzorg op te lossen. "Het zal om keuzes vragen die niet altijd populair zijn, maar wel nodig", waarschuwt de VVD'er. Karremans onderstreept verder het belang om die keuzes goed uit te leggen.

De andere kandidaat-staatssecretaris benadrukt dat ze een grote verantwoordelijkheid voelt. "Het gaat echt ergens over", zegt Maeijer (PVV). "Het gaat om ouderen, mensen met een beperking, iedereen die een beroep doet op de zorg."

Hoorzitting bewindspersonen Defensie begonnen

Beoogd minister van Defensie Brekelmans en beoogd staatsecretaris van Defensie Tuinman zeggen voor grote uitdagingen te staan. "De wereld is gevaarlijker geworden", aldus Tuinman. Zij noemden Rusland, China en Iran als gevaarlijkste vijanden. Brekelmans ziet drie grote uitdagingen. Voldoen aan wat de NAVO vraagt en nodig heeft, zoals voldoende wapens en militairen. Als Nederland een voortrekkersrol blijven spelen in de steun aan Oekraïne. En ten derde de samenleving leren omgaan met de grotere dreiging.

Vandaag laatste hoorzittingen

Vandaag komen de fractievoorzitters Wilders, Yesilgöz, Omtzigt en Van der Plas en beoogd minister-president Schoof langs bij formateur Van Zwol om zijn eindverslag aan de Tweede Kamer te bespreken. Verder houdt de Kamer de laatste hoorzittingen. Dit is het schema:

09.30 uur

Ministerie van Defensie

12.30 uur

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

Botsing in hoorzitting met beoogd landbouwstaatssecretaris "gaat hier nog gezellig worden"

Beoogd staatssecretaris van Landbouw Rummenie en Kamerlid Bromet van GroenLinks-PvdA kwamen tijdens de hoorzitting in botsing. Nadat Rummenie Nederland een toonaangevend landbouwland had genoemd vroeg Bromet hem of dat niet een verouderde visie op de landbouw is. "Als je ziet wat de dieren hier te eten krijgen, hoeveel soja dat is en al dat woud dat in andere landen gekapt wordt om dat mogelijk te maken? Is uw beeld dan niet dat van de landbouw van voor de stikstofcrisis?"

Dat was tegen het zere been van Rummenie, die in zijn lange carrière in veel verschillende landen voor het ministerie van Landbouw werkte. Rummenie: "Het lijkt nu een meningenspel te worden. U gaat mij niet vertellen dat al die landen waar ik gezeten heb dom waren om zich te richten op Nederland om daar kennis vandaan te halen ." Voorzitter Graus kwam tussenbeide en wees Rummenie erop dat Bromet dat helemaal niet zei.

Rummenie ging daarna verder met een reactie op Bromets uitspraken over soja. "Ik heb hier een factsheet soja. Nederland gebruikt 0,5 procent soja van de wereldproductie. Dat is een miniem gedeelte, want 60 procent gaat bijvoorbeeld naar China. Ik heb het hier opgeschreven voor u. Dan kunt u het even rustig lezen".

Voorzitter Graus concludeerde: "Het gaat hier nog gezellig worden de komende jaren".

BBB'er Wiersma en Rummenie zien 'grote uitdaging en moeilijke opdracht'

De beoogd bewindspersonen op Landbouw, Femke Wiersma en Jean Rummenie (beiden BBB), zien dat ze voor een moeilijke opdracht staan. Dat bleek tijdens de hoorzitting met de Kamer

Aan de orde kwam onder meer het verschil tussen de ruim 20 miljard euro die het demissionaire kabinet in een transitiefonds voor natuur en verduurzaming van de landbouw had, en de 5 miljard die er nu in het hoofdlijnenakkoord staat. Wiersma zei dat er met die vijf miljard al veel kan gebeuren, maar dat er inderdaad ook "scherpe keuzes" moeten worden gemaakt. "Ik ben beoogd bewindspersoon en nog geen minister. De systematiek is geschrapt. Er moeten scherpe keuzes gemaakt worden, wij komen daar na de zomer op terug. Ik heb nog geen beschikking over een departement", aldus Wiersma.

Ook Rummenie ziet ons land "voor een moeilijke opdracht" staan, ook in Brussel. Rummenie hoopt wel dat Nederlanders zich meer gaan realiseren hoe belangrijk de landbouwsector is. "We hopen nu allemaal dat we Europees voetbalkampioen worden. Maar wat we niet beseffen: we zijn al tien jaar wereldkampioen voedselproductie. Bij het terugdringen van de veeteelt hoopt Rummenie ook dat iedereen beseft dat "alles wat je hier afhaalt, er elders minder diervriendelijk en minder duurzaam weer bijkomt. We moeten de wereld iets meer als één planeet gaan zien", aldus de beoogd staatssecretaris van Landbouw.

Eerder zeiden regionale BBB-bestuurders tegen de NOS een flinke uitdaging voor de twee te zien:

Faber neemt 'volledige afstand' van term omvolking

Beoogd minister Marjolein Faber (PVV) neemt afstand van de term omvolking, die ze eerder heeft gebruikt. In een hoorzitting in de Tweede Kamer zei ze dat ze de term beter niet had kunnen gebruiken. Ze zei de commotie erover te begrijpen. "Ik heb er geen enkele moeite mee om er volledig afstand van te nemen, en dat doe ik nu ook.", aldus de beoogd minister voor Asiel en Migratie.

Wel vindt Faber nog steeds dat er "zorgelijke demografische ontwikkelingen zijn, waar ze iets aan wil veranderen," zo bleek in een hoorzitting in de Kamer. Kamerleden van onder meer D66, Partij voor de Dieren, GroenLinks-PvdA vinden dat Faber wel afstand neemt van het woord omvolking, maar niet van haar ideeën erover.

"U doet in het begin afstand van de theorie, maar in alle antwoorden haalt u hem weer aan, "zei GroenLinks-PvdA Kamerlid Piri. "U zegt het zelfde als collega Klever. Nu noemt u het geen theorie, maar een fenomeen. Een woordenspel" concludeerde D66-Kamerlid Podt. Denk-leider Van Baarle wilde weten hoe Faber nu tegen haar uitspraken over de Islam aankijkt, die ze eerder verwerpelijk noemde. Faber nam die uitspraken niet terug maar wees erop dat ze dat in een andere rol als oppositielid deed en beloofde zich als minister anders op te gaan stellen.

De omvolkingstheorie is een racistische complottheorie. De theorie draait om het idee dat door een bewuste strategie van een elite, immigranten en mensen van kleur de "witte" westerse cultuur verdringen. De AIVD noemt dit een "feitelijk onjuiste complottheorie".

"Ik realiseer me dat het gebruik van de term impliceert dat er sprake is van een bewust plan en dat is onjuist en ongewenst, ook vanwege de verschrikkelijke connotatie met het verleden die het met zich meebrengt", zegt Faber nu. In nazi-Duitsland werd omvolking gebruikt om gebieden te 'germaniseren'.

"Zo bedoelde ik het niet", zei Faber:

Veel vragen over omvolkingstheorie

Een aantal beoogd bewindspersonen is vandaag herhaaldelijk gevraagd naar hun standpunt wat betreft uitspraken over de omvolkingstheorie. David van Weel en Sophie Hermans (beiden VVD) zeiden in hun hoorzittingen een "lage tolerantie" te hebben voor teksten over omvolking. Twee beoogd PVV-ministers worden in verband gebracht met uitspraken over die theorie.

Beoogd PVV-minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp Reinette Klever nam in haar hoorzitting vrijdag geen afstand van de term. Ze zei dat het een "feitelijke omschrijving van een demografische ontwikkeling" is. Het begrip omvolking wordt met Klever in verband gebracht vanwege een tv-uitzending van omroep Ongehoord Nederland, waar zij bestuurslid was.

Voor beoogd minister Marjolein Faber van Asiel en Migratie geldt dat ze de theorie vier jaar geleden aanhaalde in een debat als Eerste Kamerlid. De PVV'er zei vorige week dat ze de uitspraak niet wil terugnemen; ze wil geen "energie steken in het recenseren van eerdere uitspraken".

Scherp in de gaten houden

Omvolking is een racistische term: het begrip draait om het idee dat door een bewuste strategie van een elite immigranten en mensen van kleur de "witte" westerse cultuur verdringen. De AIVD noemt dit een "feitelijk onjuiste complottheorie".

Dit soort ideeën "staan heel ver van mij af", zei Hermans vanochtend. "En straks zijn wij collega's in het kabinet. Daar zal ik heel scherp in de gaten houden wat er gebeurt." Kandidaat-minister Dirk Beljaarts (PVV) wilde zich in zijn hoorzitting niet uitspreken over de omvolkingstheorie, omdat hij naar eigen zeggen geen partijpoliticus is en er onvoldoende van wist. "Ik kan geen antwoord geven op iets waar ik geen inzicht in heb."

Beoogd staatssecretaris van Justitie Ingrid Coenradie (PVV) zei dat ze er geen uitspraken over gaat doen. "Ik ga niet over uitspraken die andere mensen hebben gedaan." En over de theorie zelf: "Ik vind helemaal niets van de omvolkingstheorie." De andere beoogd staatssecretaris van dit departement, Teun Struycken (NSC), wilde zich wel uitspreken. Hij noemde omvolking "een verwerpelijk term", die niet los te zien is van de dreiging van geweld.

Drie Justitie-bewindspersonen voor stellen zichzelf voor

Beoogd minister van Justitie en Veiligheid David van Weel (VVD) refereert aan het begin van zijn hoorzitting aan zijn carrière die in het teken heeft gestaan "van veiligheid en internationale rechtsorde". Van Weel werkte onder meer bij de NAVO.

Volgens Van Weel heeft Nederland het goed voor elkaar. "Maar dat is niet vanzelfsprekend en het betekent niet dat er niets beter kan." Uitdagingen ziet hij in bedreigingen van buitenaf en de georganiseerde misdaad.

Ingrid Coenradie (PVV), beoogd staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, zei in het voorstelrondje haar "Rotterdamse daadkracht" mee te nemen als staatssecretaris. "Ik sta met mijn poten in de klei."

Teun Struycken (NSC), beoogd staatssecretaris Rechtsbescherming, noemde de versterking van de rechtsstaat "een thema van het hele kabinet". Hij benadrukte verder het belang van "begrijpelijkheid, voorspelbaarheid en toegankelijkheid" van het recht.

Deze drie kandidaat-bewindspersonen zitten samen in één hoorzitting, omdat ze gezamenlijk op een ministerie terechtkomen.

Lees hier meer over de beoogd bewindspersonen in deze hoorzitting:

Hermans: Groene Groei is mijn motivatie

"Alle beoogd bewindspersonen onderschrijven het hoofdlijnenakkoord." Dat is antwoord van Hermans op zorgen van GroenLinks-PvdA-Kamerlid Kröger over beoogd PVV-ministers die klimaatverandering ontkennen. "We hebben afspraken gemaakt en die gaan we nakomen."

Beoogd klimaatminister Hermans wijst erop dat dit soort verschillen van inzicht niet alleen bestaan in de politiek, maar ook in de samenleving. "Soms is het ogenschijnlijk onoverbrugbaar", aldus Hermans. Maar ze gaat haar "stinkende best" doen om de verschillen toch te overbruggen.

Hermans zei verder dat ze uit het tweede deel van de naam van het departement, Groene Groei, haar motivatie put. "We moeten het klimaatdoel halen, maar dat is maar een cijfer." De beoogd minister denkt dat Nederland "sterker, schoner en welvarender" kan worden door klimaatmaatregelen.

En ze benadrukte verder dat de overgang van fossiele naar duurzame energie ook helpt om "sneller onafhankelijk te worden van landen waar we helemaal niet van afhankelijk willen zijn".

Hermans: klimaat-portefeuille raakt economie, veiligheid en omgeving

De naam van haar ministerie, Klimaat en Groene Groei, klinkt misschien "ver van ons bed", zegt beoogd VVD-minister Sophie Hermans aan het begin van haar hoorzitting. "Maar het gaat om onze toekomst, van ons allemaal, onze kinderen en ons land."

Volgens Hermans kan je niet om het onderwerp klimaat heen. "Het raakt onze economie, onze veiligheid en de omgeving waar we in leven." Ze wijst erop dat er de afgelopen al veel in gang is gezet en bedankt daarvoor de huidige demissionaire minister voor Klimaat, Rob Jetten.

Lees hier meer over Hermans:

Beljaarts doet afstand van Hongaarse nationaliteit

Beljaarts is bezig om afstand te doen van zijn tweede nationaliteit, de Hongaarse. Dat zei hij op een vraag van Volt-leider Dassen. "Ik wilde niet dat dit aandacht zou afleiden en daarom heb ik afstand gedaan."

PVV-leider Wilders, die Beljaarts heeft gevraagd als minister, heeft in het verleden bezwaar gemaakt tegen dubbele nationaliteiten van bewindspersonen (en van kiezers). Het zou onduidelijkheid opleveren over waar hun loyaliteit ligt, was daarbij het argument. Beljaarts zegt dat zijn dubbele nationaliteit "geen onderwerp van gesprek" is geweest met Wilders.

De kandidaat zei verder dat hij twee weken geleden een procedure is gestart om af te komen van zijn Hongaarse nationaliteit en dat het nog maanden kan duren voordat het een feit is. Beljaarts heeft een Hongaarse moeder en hij was honorair consul van Hongarije.

Geen gedwongen vertrek bij KHN, aldus Beljaarts

Over Beljaarts' vertrek als directeur van Koninklijke Horeca Nederland is de afgelopen dagen bericht dat dat onder druk van leden zou zijn geweest. "Dat is niet zo", was het antwoord van de kandidaat op een vraag daarover.

Volgens hem zijn er in elke vereniging mensen die voor je zijn en mensen die tegen je zijn, en dat was zeker zo in de "context van de coronatijd", schetste Beljaarts. "Maar ik heb uiteindelijk zelf besloten om te gaan", zei hij. "Na negen jaar was het tijd om iets anders te doen."

Beljaarts: zaak faillissement is storm in een glas water

De zaak rond het faillissement waar De Telegraaf over heeft bericht, is "een storm in een glas water". Dat zei Beljaarts op een vraag over de kwestie. Vrijdag bracht de krant het nieuws dat de kandidaat-minister verwikkeld is in een faillissementsprocedure en dat hij daar misschien nog gevolgen van kan ondervinden.

"Ik heb juist als bestuurder - na intensief onderzoek - de onregelmatigheden ontdekt", zei de beoogd minister. "Mij treft geen blaam voor het faillissement en daarom zit ik hier met een schoon geweten." Volgens Beljaarts kan hij niet aansprakelijk worden gesteld, omdat hij "bestuurder op afstand" was. "Tegen de andere bestuurder is aangifte gedaan en niet tegen mij", voegde hij daaraan toe.

Ondanks een aantal aanvullende vragen van verschillende Kamerleden, wil hij niet dieper op de zaak ingaan. "De curator is nog bezig met zijn onderzoek, het is niet netjes om daar dan dwars doorheen te gaan." NSC-Kamerlid Zeedijk wilde desondanks meer opheldering; ze noemde het "wenselijk als we voor 2 juli duidelijkheid krijgen of de curator stappen tegen uzelf gaat voorstellen".

'Economie kan wel wat hulp gebruiken'

"Het bedrijfsleven ligt mij al heel het leven nauw aan het hart", zei beoogd minister van Economische Zaken Beljaarts aan de start van zijn hoorzitting. Volgens hem is het nodig om aan de slag te gaan met de Nederlandse economie, omdat die "wel wat hulp" kan gebruiken.

Beljaarts somt een aantal veelgehoorde klachten uit het midden- en kleinbedrijf op: onzeker beleid, regeldruk en dat het bedrijfsleven "de pinautomaat van Den Haag is". De beoogd minister wil graag "met sectoren praten in plaats van over ze praten", zei hij.

Lees hier wat meer over de achtergrond van Beljaarts:

'Vertrek Beljaarts bij vorige baan was onder druk'

Beoogd minister van Economische Zaken Dirk Beljaarts (PVV) is om 09.30 uur als eerste aan de beurt. Tot eind maart was hij directeur van branchevereniging Koninklijke Horeca Nederland (KHN). De Volkskrant en De Telegraaf schrijven dat Beljaarts daar onder druk van de ledenraad is afgetreden.

De raad was ontevreden over de managementstijl van Beljaarts en zijn optreden rond het faillissement van het horeca-administratiebedrijf van KHN, aldus bronnen van de Volkskrant. Het verzoek om het vertrek van Beljaarts werd in februari gedaan en een maand later kondigde hij zijn vertrek aan. Begin juni werd bekend dat PVV-leider Wilders hem ziet als de nieuwe minister van Economische Zaken namens de PVV.

Vrijdag bracht De Telegraaf het nieuws dat de kandidaat-minister verwikkeld is in de faillissementsprocedure. Het administratieve bedrijf werd volgens de krant in Beljaarts' tijd bij KHN opgericht. Hij was daar ook de directeur van. KHN Rekenwerk, dat de financiële zaken van KHN-leden moest gaan regelen, ging na een paar jaar failliet en bleef met forse schulden achter.

Klanten van dat bedrijf hebben volgens De Telegraaf melding gemaakt van mogelijke misstanden. De curator doet daar onderzoek naar. Beljaarts heeft aan de krant laten weten dat hij geen rol had bij het faillissement, maar ongetwijfeld komt de zaak aan bod in zijn hoorzitting.

Wie komen er vandaag?

09.30 uur

Ministerie van Economische Zaken

11.30 uur

Ministerie van Klimaat en Groene Groei

13.30 uur

Ministerie van Justitie en Veiligheid

17.00 uur

Ministerie van Asiel en Migratie

19.00 uur

Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur

Lees hier meer over de hoorzittingen:

VVD-leider Yesilgöz over formatie: 'Dacht vaak dat het zou mislukken'

VVD-leider Dilan Yesilgöz heeft tijdens de onderhandelingen over een nieuw kabinet "heel vaak gedacht" dat het niet zou lukken om een akkoord te bereiken met PVV, NSC en BBB. Dit zei ze vrijdag in een uitgebreid gesprek in het radioprogramma NOS Met het Oog op Morgen, waarin ze terugblikte op de maandenlange formatie.

"Ja, ik heb het met regelmaat gedacht. Omdat we zo verschillend zijn en alle vier heel duidelijk die verkiezingsuitslag voor ogen hadden en het verantwoordelijkheidsgevoel hadden om daar wat mee te doen."

Lees hier meer:

Laatste hoorzitting vorige week ging onder meer over omstreden begrip omvolking

Deze week gaan de hoorzittingen in de Tweede Kamer met beoogd bewindspersonen weer verder. De laatste zitting met kandidaat-PVV-minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp Reinette Klever afgelopen vrijdag was stekelig te noemen.

Klever wilde geen afstand nemen van de term 'omvolking'. Ze zei dat het een "feitelijke omschrijving van een demografische ontwikkeling" is. Verschillende partijen vroeg meermaals aan Klever om zich te distantiëren van het omstreden begrip. Omvolking wordt gezien als een racistische term: aanhangers vinden dat door een bewuste strategie van een elite immigranten en mensen van kleur de "witte" westerse cultuur verdringen. De AIVD noemt het een "feitelijk onjuiste complottheorie".

Het begrip omvolking wordt met Klever in verband gebracht vooral vanwege een tv-uitzending van omroep Ongehoord Nederland, waar zij bestuurslid was.

Welkom in het formatieblog

Welkom in het formatieblog, waarin we je op de hoogte houden van de ontwikkelingen in de formatie. Lees hier het blog van vorige week terug.