De dag van de brexit: een verdeeld VK en een EU-discussie
Britten hebben gekozen: de brexit is een feit
Gisteren gingen de Britten naar de stembus, vanochtend kwam de uitslag: de brexit is een feit. Bijna 52 procent van de Britten is voor een vertrek uit de Europese Unie. Vooral in Engeland en Wales stemden veel kiezers uiteindelijk voor een vertrek. In Schotland en Noord-Ierland wilde de meerderheid in de EU blijven.
De gevolgen van de Britse keuze werden direct zichtbaar: premier Cameron maakte zijn aftreden bekend, en ook het Britse pond daalde tot de laagste waarde in ruim 30 jaar.
In Brussel is teleurgesteld gereageerd op de brexit. "Europa heeft een onvoorspelbare weg ingeslagen, maar de 27 resterende EU-landen zullen daar samen uitkomen", staat in een verklaring van de topbestuurders van de EU. Ook in Nederland stroomden de reacties binnen. Sommige politici zijn teleurgesteld, anderen verheugd.
De Britten zijn niet per direct weg uit de Europese Unie. Er moet nu worden onderhandeld over de voorwaarden van de brexit. En die onderhandelingen, die duren nog wel even.
Lees verder: Vreugde, verdriet en verbazing: de dag van de brexit
Hiermee beëindigen wij ons liveblog. Vanzelfsprekend houden wij je van al het laatste nieuws op de hoogte op onze site, app, sociale media, radio en televisie.
'Niemand zag dit aankomen'
Volgens correspondent Tim de Wit is er in Groot-Brittannië sprake van een politieke aardverschuiving.
'Betogers in Glasgow tegen Britse heerschappij'
Volgens BBC-journalist Andrew Kerr wordt er in de Schotse stad Glasgow geprotesteerd tegen de Britse beslissing om uit de EU te stappen. Iemand zou met een bord lopen met daarop: maak een einde aan de Britse heerschappij.
De gevolgen van de brexit voor voetbal, film, muziek en kleding
De brexit levert een hoop vragen op. Onze collega's van NOS op 3 beantwoorden een aantal van die vragen: over voetbal, film, muziek en kleding.
Lees verder: Brexit: in voetbal, film, muziek en kleding
Nederlandse Brit maakt zich zorgen om brexit
De Brit Glenn Stacey is nog steeds, wat hij zelf noemt, in shock. Hij had er absoluut niet op gerekend. Een vriend belde hem vanmorgen wakker: "Jullie gaan er uit." Stacey heeft een Engels winkeltje in het centrum van Venlo. Voor de scones met clotted cream, de marmelade, de thee en de chutney komen de klanten uit de verre omtrek naar hem toe. "We hebben ook veel Duitse klanten. Het ging hier vandaag alleen maar over de brexit." Verslaggever Pauline Broekema zocht hem op.
Volgens Stacey is er met de brexit een "doos van Pandora" opengegaan. Volgens hem zijn de consequenties groot, zoals Schotland dat juist EU-lid wil blijven en sociale onrust. Ook maakt hij zich zorgen over de winkel. "Straks moeten we invoerrechten betalen. Wat doet dat met de prijzen?"
Hij verkeert nu al in onzekerheid over zijn pensioen en is er van overtuigd dat hij straks minder geld krijgt. Om nog maar te zwijgen over de Engelsen die in Spanje en Frankrijk zitten, zegt hij.
- NOS / Pauline Broekema
Glenn (rechts) in zijn winkel in Venlo - NOS / Pauline Broekema
- NOS / Pauline Broekema
Pensioenfondsen voelen gevolgen brexit
Verschillende pensioenfondsen melden dat de uitslag van het Britse referendum invloed heeft op hun beleggingen. Door de dalende beurskoersen slinken ook de opbrengsten van die beleggingen, meldt onderzoeksbureau Aon.
'Leeftijd, opleiding en identiteit belangrijke factoren'
De BBC zette op een rij wat de belangrijkste factoren waren voor een stem tegen het EU-lidmaatschap. Volgens de omroep zijn dat leeftijd, opleiding en in hoeverre iemand zich Engels voelt.
Wat gaan studenten merken van de brexit?
De Nijmeegse Luca Meijer (19) zit met de handen in het haar. Ze had bedacht om vanaf september in Glasgow te studeren, maar weet niet of dit na het Britse 'nee' wel zo'n goed idee is. Onze collega's van NOS op 3 spraken met haar.
Lees verder: Wat gaan studenten merken van de brexit?
Nog meer steun petitie voor tweede brexit-referendum
Al meer dan 150.000 mensen hebben inmiddels de petitie ondertekend waarin wordt opgeroepen tot een tweede referendum over de brexit. Sinds vanmiddag staat de petitie op de website van het Britse parlement.
'Wat gebeurt er als we de EU verlaten'
Voor het Britse referendum over de EU werd er al veel gezocht naar 'wat gebeurt er als we de EU verlaten'. Maar de afgelopen dag is het aantal keer dat er op die zoektermen werd gezocht meer dan verdrievoudigd, zegt zoekmachinegigant Google tegen The Washington Post.
Ook werd er veel gezocht op de zoektermen 'vertrekken naar Gibraltar' en 'wat is de EU?'
'Woensdag weer een historische stap'
'Brexit is symptoom van Europees probleem'
Correspondent Arjan Noorlander in Brussel zegt dat er hervormingen moeten komen om het vertrouwen in Europa terug te krijgen.
Tegenstanders brexit willen nieuw referendum
Al meer dan 100.000 tegenstanders van de brexit hebben hun handtekening gezet onder een petitie die het Britse parlement oproept een tweede referendum te organiseren over het lidmaatschap van de Europese Unie. De campagne op internet begon vanmiddag en haalde al snel veel meer dan de 100.000 handtekeningen die nodig zijn om een onderwerp op de agenda van het Britse Lagerhuis te zetten.
Lees verder: Tegenstanders brexit willen nieuw referendum
'Nederlanders willen geen nexit'
De meeste Nederlanders voelen volgens een peiling van RTL Nieuws niet voor een eigen referendum over het verlaten van de Europese Unie. Van de ondervraagden wil 56 procent in de EU wil blijven.
Lees verder: RTL: Nederlanders willen geen 'nexit'
Brexit veroorzaakt onrust aan de randen van Verenigd Koninkrijk
De uitkomst van het referendum heeft oude claims op Brits territorium nieuw leven ingeblazen. Bewoners van Schotland, Noord-Ierland en Gibraltar stemden juist voor blijven. Dat kan op termijn gevolgen hebben voor het bestuur van deze delen van het Verenigd Koninkrijk.
'Wij willen eigenlijk ook de gulden terug, allemaal'
De brexit kan in ieder geval op Nederlandse bijval rekenen in IJmuiden, hoorde verslaggever Peer Ulijn bij het vertrek van de veerboot naar Engeland.
Het rommelt in het financiële centrum van Londen
Valutahandelaren hebben de hele nacht achter hun computerschermen doorgebracht. En sommige banken spelen met de gedachte om te vertrekken uit het financiële hart van Londen. De geruchten daarover zwellen aan. Onder meer BNP Paribas, Morgan Stanley en J.P. Morgan zouden een vertrek uit zakenwijk de City overwegen.
Verslaggever Eva Wiessing sprak met bankiers.
Britten willen uit de EU: hoe nu verder?
Hoe gaat het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie in zijn werk?
Paars haar na brexit
Daar zetten we een weddenschap op, moet deze Italiaan hebben gedacht. Hij was er vast van overtuigd dat de Britten voor het EU-lidmaatschap zouden kiezen. Het liep anders, en hij hield zijn woord.
Waar stemden Britten voor en waar tegen de EU?
Het Britse volk heeft gekozen: het Verenigd Koninkrijk stapt uit de EU. De referendumvraag heeft het land vrijwel in tweeën gedeeld: 52 procent stemde voor een vertrek, 48 procent tegen. Maar waar werd voor en waar werd tegen gestemd?
Lees verder: Waar stemden Britten voor en waar tegen de EU?
Duitse ministerie van Financiën bezorgd na brexit
Het Duitse ministerie van Financiën uit zijn zorgen over de keuze van de Britten om uit de EU te stappen. Zo is het ministerie bang dat landen als Nederland kunnen volgen. Ook waarschuwt het ministerie dat de Duitsers meer moeten gaan betalen aan de EU.
Wat zijn de gevolgen van een brexit?
De brexit leidt tot veel praktische vragen. Die variëren van het reizen naar Groot-Brittannië, het werken van Britten in Nederland en omgekeerd, maar er zijn ook zorgen over misschien wel de beste voetbalcompetitie ter wereld.
Onze correspondent Tim de Wit ging er eens goed voor zitten om vragen die waren binnengekomen via Facebook te beantwoorden.
Forse verliezen op beurzen, maar 'zwarte vrijdag' blijft uit
De brexit heeft de Europese beurzen een zware dag bezorgd, al bleef de gevreesde 'zwarte vrijdag' uit. De belangrijkste indices sloten diep in het rood. Vooral aandelen van banken en verzekeraars kregen harde klappen.
Hoe de koers van het pond vannacht daalde
De koers van de Britse pond ten opzichte van de dollar daalde vannacht sterk, na de eerste berichten over een brexit.
'Alleen al op mijn school moeten 25 mensen vrezen voor visum'
Londen ontwaakte vanochtend met het nieuws dat de meerderheid van het land uit de EU wil. Dat was niet wat Londenaren zelf wilden, zo’n 60 procent is voor blijven. Zo ook de 22-jarige Ross. Hij mocht dan wel niet stemmen omdat hij uit de VS komt, maar wilde toch iets doen. Dus ging hij de straat op om mensen te knuffelen.
"Ik sta hier nu zo'n 2 uur en heb denk ik negentig mensen geknuffeld. Veel Britten hebben troost nodig nu", zegt de jonge toneelacademie-student tegen onze redacteur Guus Dietvorst. "De brexit verwoest zo veel levens", voegt hij er met gevoel voor dramatiek aan toe. "Alleen al bij mij op school ken ik zo’n 25 mensen die moeten vrezen voor hun visums en zo."
- Guus Dietvorst / NOS
- Guus Dietvorst / NOS
'Hopelijk leren ze hiervan in Brussel', Nederland verdeeld over brexit
Vrij onverwachts hebben de Britten ervoor gekozen de EU te verlaten. Het Verenigd Koninkrijk is verdeeld in twee kampen, maar ook in Nederland zijn er felle voor- en tegenstanders.
Extra journaal over brexit
Op NPO 1 begint een extra uitzending over de brexit. De uitzending is hier live te zien. Om 18.00 uur is er aansluitend een extra lang journaal.
Dow Jones opent fors lager
De Dow Jones-index is geopend met een flink verlies van 2,6 procent. Ook de Europese beurzen openden in de min maar lijken zich langzamerhand te herstellen. De AEX staat een uur voor sluiting op een verlies van zo’n 5 procent. De Amsterdamse beurs opende vanmorgen op min 9.
Ook SP wil referendum
Behalve de PVV wil ook de SP een referendum over de EU. De PVV wil een referendum over een nexit; de SP wil dat de bevolking zich kan uitspreken over het beperken van de macht van de EU.
Corbyn zegt evenement af
Het was de bedoeling dat Labour-leider Corbyn naar het pop- en muziekfestival Glastonbury ging, maar hij zou zich hebben bedacht. Volgens zijn woordvoerder vanwege de huidige ontwikkelingen. Corbyn ligt onder vuur bij zijn eigen partij. Er is een motie van wantrouwen tegen hem ingediend.
Asscher wil betere EU
Vicepremier Asscher vindt dat de EU beter moet gaan presteren. Na de ministerraad zei hij dat het signaal uit het Britse referendum daarvoor moet worden benut. "Niet alleen in het Verenigd Koninkrijk heeft men zorgen over het functioneren van de EU. De uitslag moet ons stimuleren om dingen te verbeteren."
Obama: VK en EU blijven onmisbare partners
De VS respecteert het besluit van de Britten om uit de EU te stappen. Dat heeft president Obama gezegd. Hij dringt er wel op aan dat de speciale relatie tussen Washington en Londen blijft bestaan. Obama had gehoopt dat de Britten bij de EU zouden blijven. "Het Verenigd Koninkrijk en de EU zullen onmisbare partners blijven van de VS. Ook nu ze beginnen aan hun onderhandelingen om stabiliteit, veiligheid en welvaart te waarborgen voor Europa, Groot-Brittannië en Noord-Ierland", zei Obama.
Morgan Stanley ontkent geruchten over verhuizing
De BBC meldt dat de Amerikaanse bank Morgan Stanley zegt dat het al begonnen is om 2000 banen van Londen naar Dublin en Frankfurt te verplaatsen. In The Independent en tegenover Reuters ontkent de bank dat echter:
Wilders hoopt op nexit
Fed bereid verlies op beurzen te ondervangen
De Fed, de koepel van Amerikaanse centrale banken, volgt de ontwikkelingen op de internationale financiële markten nauwlettend na de uitslag van het referendum. De Fed staat klaar om liquiditeit te verstrekken via andere centrale banken als dat nodig is om eventuele schadelijke gevolgen door de verliezen op de beurzen voor de Amerikaanse economie te ondervangen. Ook andere centrale banken hebben al laten weten dat zij klaarstaan om in te grijpen als dat nodig is.
Brexit ook merkbaar in voetballerij
Eerste buitenlandse bedrijven nu al weg?
Poetin: brexit door ongenoegen over migratie en veiligheid
President Poetin van Rusland zegt dat hij geen invloed heeft gehad op een brexit. Hij reageert hiermee op de suggestie van premier Cameron dat dit het geval was. Volgens Poetin is de brexit een uiting van ongenoegen over migratie en zorgen over veiligheid. Hij wil de effecten op de economie minimaliseren. Hij verwacht niet dat de brexit invloed heeft op de sancties tegen Rusland. De oplossing voor die sancties ligt volgens hem bij Kiev.
Minister licht G7 in
George Osborne, minister van Financiën voor de Conservatieven, heeft het resultaat van de brexit besproken met de G7, de groep van grootste industriële landen.
Labourleider Jeremy Corbyn wankelt
Twee leden van de Labour-partij hebben een motie van wantrouwen ingediend tegen hun leider Jeremy Corbyn. Corbyn was tegenstander van een brexit. De motie wordt maandag besproken in de Labour-Lagerhuis-fractie. Als die voldoende steun krijgt, volgt dinsdag een geheime stemming die Corbyn ten val kan brengen.
Zorgen over handel
Minister Ploumen van Buitenlandse Handel zegt dat haar ministerie de komende weken gaat praten met Nederlandse bedrijven die handel drijven met het Verenigd Koninkrijk of daar gevestigd zijn. "Niet omdat we nu al precies weten welke stappen er zullen volgen, wel om met elkaar te overleggen over welke geluiden er worden gehoord en welke zorgen er zijn. Het is voor de eerste keer dat we dit proces doormaken. De Britten zijn nu aan zet, maar het is wel belangrijk dat onze bedrijven duidelijkheid krijgen als ze vragen hebben.”
Uitwisselingsprojecten op de tocht
Minister Bussemaker van Onderwijs wijst op de gevolgen van de brexit voor uitwisselingsprojecten met de Britten. “Ik vind het uitwisselen van studenten heel belangrijk. De Erasmusbeurs is een EU-project. Dat gaat dus niet meer gelden voor Britse studenten. Maar wat mij betreft moeten we gewoon doorgaan met de samenwerking op het gebied van onderwijs en onderzoek.”
Hoe gaat het straks met reizen naar het Verenigd Koninkrijk?
Zorgen over pensioenen
Staatssecretaris Klijnsma van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, die over de Nederlandse pensioenen gaat, vindt het zorgelijk dat de financiële markten niet in balans zijn. Dat zou gevolgen kunnen hebben voor de financiële positie van de fondsen en de hoogte van de pensioenen. Klijnsma: "Maar de financiële markten zijn op zoek naar wat de brexit precies betekent, dus het is afwachten. Dit is de waan van deze dag."
Debat Tweede Kamer
Maandagavond debatteert de Tweede Kamer met premier Rutte en minister Koenders over de brexit.
In beeld: blijdschap in Groot-Brittannië, maar ook verbijstering
Verbijstering en onzekerheid staan momenteel in Groot-Brittannië lijnrecht tegenover blijdschap en opluchting. Het Verenigd Koninkrijk is verdeeld in twee kampen en dat is vandaag duidelijk te zien. Bekijk hier de foto's.
Onzekerheid bij Nederlandse ondernemers
Paus wil garanties
"Dit is wat het volk wil", zegt paus Franciscus in een reactie. "En dus moet de uitslag gerespecteerd worden." Wel vindt hij het belangrijk dat er garanties komen dat een brexit goed uitpakt voor de EU en de inwoners van Groot-Brittannië.
Front National wil ook referendum
Het rechtse Front National in Frankrijk reageert opgetogen op de brexit. Partijleider Marine Le Pen kondigt aan dat een Frans referendum het hart wordt van de verkiezingscampagne. Ze zegt dat ze binnen zes maanden een referendum zal opzetten, mocht ze president worden. De parlementsverkiezingen in Frankrijk zijn in april en mei volgend jaar.
Middageditie AD
Het Algemeen Dagblad komt vanwege de brexit met een speciale middageditie van de krant.
Correspondent beantwoordt vragen
Correspondent Tim de Wit beantwoordt vanuit Londen vragen via Facebook:
'Nieuw referendum over Schotse onafhankelijkheid'
De eerste minister van Schotland en leider van de Scottish National party, Nicola Sturgeon, zegt dat een nieuw referendum over Schotse onafhankelijkheid als optie op tafel ligt. "Er zijn veel mensen die tegen onafhankelijkheid hebben gestemd die er nu anders tegenaan kijken in het licht van de ja-stem voor vertrek uit de EU."
Merkel: steeds vaker twijfel aan EU
In een persconferentie stelt de Duitse bondskanselier diep teleurgesteld te zijn over de uitkomst van het Britse referendum. Ze benadrukt dat er overal in Europa verschillende verwachtingen bestaan over de EU. "Steeds vaker is er twijfel aan het Europese project. Niet alleen in Duitsland, ook in andere lidstaten. We moeten ervoor zorgen dat de burgers zien dat de EU eraan bijdraagt hun leven te verbeteren. Dat is een opgave voor de EU-instituties en voor de lidstaten."
Hollande: brexit is geen business as usual
De Franse president Hollande noemt de ja-stem voor een brexit "niet de gebruikelijke gang van zaken". Hij betreurt de uitslag maar respecteert de wens van het Britse volk. De Franse president hoopt dat de onderhandelingen met Groot-Brittannië niet lang zullen duren.
Juncker: hopelijk blijft Groot-Brittannië goede partner van EU
Voorzitter van de Europese Commissie Juncker zegt dat de EU klaar is om snel met Groot-Brittannië te gaan praten. "We hopen dat het Verenigd Koninkrijk een belangrijke partner blijft van de EU." Op de vraag van een journalist of het vertrek van de Britten "het begin van het einde" is, antwoordde Juncker: "nee."
Gove: beste resultaat voor Groot-Brittannië bereiken
Ook Michael Gove prijst Cameron. "Het besluit om de EU te verlaten is de start van een proces. De komende dagen beginnen onze diplomaten daarmee. Onze missie is duidelijk: het best mogelijke onderhandelingsresultaat bereiken voor Groot-Brittannië."
Johnson: niet de rug afwenden van Europa
Tijdens een persconferentie roemt Boris Johnson premier Cameron. Hij noemt diens beslissing om af te treden dapper. Johnson verdedigt het uitschrijven van het referendum. Het gaat om het volk, om onze rechten en de basisprincipes van democratie. Het volk heeft met het hart gestemd en besloten de macht terug te halen."
"Dit betekent niet dat het Verenigd Koninkrijk minder verenigd zal zijn. Ook niet dat het minder Europees zal zijn. We kunnen niet de rug afwenden van Europa. Maar we hebben er geen behoefte aan deel uit te maken van een federaal Europa geleid vanuit Brussel."
Schotten willen nieuw referendum over onafhankelijkheid
Politiek verslaggever BBC: Jeremy Corbyn kan de volgende zijn
Bij Labour staat de positie van leider Jeremy Corbyn ter discussie, zegt politiek verslaggever Norman Smith van de BBC. "Ik denk dat je zult zien dat Labour-prominenten later vanochtend aan Corbyn zullen vragen om zijn positie te heroverwegen vanwege zijn tegenvallende campagne."
Q&A met onze correspondent
Na het NOS Journaal van 13.00 uur vanmiddag beantwoordt correspondent Tim de Wit op Facebook live jullie vragen. Dus wil jij weten wat de gevolgen zijn van een brexit of een bremain? Of heb je een andere vraag? Laat het ons alvast weten!
Boris Johnson en Michael Gove staan pers te woord
Om 12.00 uur Nl. tijd staan Boris Johnson en Michael Gove de pers te woord. Beiden worden genoemd als mogelijke opvolger van David Cameron.
AfD: tijd rijp voor nieuw Europa
De leider van de Duitse partij Alternative für Deutschland, Frauke Petry, schrijft in een tweet dat "de tijd rijp is voor een nieuw Europa". AfD heeft geen referendum over het EU-lidmaatschap in het partijprogramma staan, maar de partij is wel zeer kritisch over de EU.
'Gevolgen voor wereldeconomie onzeker'
Meer internationale reacties. Volgens de Russische minister van financiën vallen de negatieve gevolgen mee voor Rusland, maar zijn ze wel voelbaar. "Een brexit leidt tot een zwakkere roebel en een dalende olieprijs." De gevolgen voor de wereldeconomie zijn volgens hem onzeker.
China heeft in een officiële reactie gezegd dat het hoopt de de EU en Groot-Brittannië snel nieuwe afspraken kunnen maken. "Een welvarend en stabiel Europa is in het belang van alle partijen."
NAVO: positie Groot-Brittannië onveranderd
NAVO-secretaris Generaal Jens Stoltenberg zegt dat een brexit geen gevolgen heeft voor de positie van Groot-Brittannië in de NAVO. "Het VK blijft een sterke en betrokken NAVO-bondgenoot, en zal zijn leidende rol ook in de toekomst blijven spelen."
Donald Trump: ik vind het fantastisch
Boris Johnson begroet met boegeroep
Boris Johnson, een van de campagneleiders van het brexit-kamp, wordt begroet met boegeroep als hij zijn huis in Londen verlaat. Hij wil nog niet reageren op de uitslag.
Merkel komt met verklaring
De Duitse bondskanselier Merkel komt naar verwachting om 12.30 uur met een verklaring over de uitslag van het Britse referendum.
Teleurstelling bij Nederlandse ministers
Net als premier Rutte zijn ook de andere Nederlandse ministers teleurgesteld over het Britse vertrek. Vicepremier Asscher noemt de uitslag teleurstellend en minister Plasterk vindt het "waardeloos".
Minister Kamp: "Het is hoe je het ook wendt of keert een verzwakking van Europa". Volgens minister Schippers is een "reset van Europa nog pregnanter geworden".
Minister Koenders spreekt van een historische en teleurstellende keus van de Britten. "Deze keus heeft heel veel gevolgen voor de Britten en ook voor Europa is het een enorm verlies. Maar het is ook weer niet het einde van Europa."
Europese vlag mist een ster
Dijsselbloem: Britten kiezen voor instabiliteit
Jeroen Dijsselbloem, voorzitter van de eurogroep, zegt dat Groot-Brittannië met een brexit voor instabiliteit kiest. "Wij in de EU moeten een andere keuze maken."
Volgens Dijsselbloem is er geen sprake van paniek in Europa. "Het belangrijkste is om de stabiliteit vast te houden in de eurozone en ervoor te zorgen dat het economisch herstel doorgaat."
Hij heeft vertrouwen in de Europese beurzen. “Uiteindelijk zullen de beurzen kijken naar het fundament van de economie. En we staan er beter voor. Ik vertrouw erop dat de beurzen daar op zullen reageren.”
De hele verklaring van Cameron
Grondleggers EU morgen bijeen in Duitsland
De Duitse minister Steinmeier heeft de landen die de Europese gemeenschap voor Kolen en Staal hebben opgericht, uitgenodigd voor overleg over de ontstane situatie. Groot-Brittannië is daar niet bij. De zes landen komen morgen bijeen in Villa Borsig aan de Tegeler See. Namens Nederland is minister Koenders erbij.
'Binnenkort wappert Spaanse vlag boven Gibraltar'
Meer reacties uit andere EU-lidstaten. Premier Rajoy van Spanje zegt dat Spanje de EU hoe dan ook blijft steunen. "Spanje kan de economische shock van een brexit aan." De EU moet hervormen, maar zal volgens hem overleven. De Spaanse minister van Buitenlandse Zaken verwacht dat "binnenkort de Spaanse vlag zal wapperen boven Gibraltar".
Premier Renzi van Italië wijst op de noodzaak van hervormingen. "We moeten Europa veranderen en menselijker maken."
Bondskanselier Kern van Oostenrijk zegt dat de EU aan aanzien verliest door een brexit, maar hij vreest geen domino-effect van andere landen die nu ook weg willen.
Sinn Féin wil referendum over hereniging met Ierland
De Noord-Ierse regeringspartij Sinn Féin wil een referendum over een hereniging met Ierland. In Noord-Ierland koos een ruime meerderheid ervoor om bij de EU te blijven.
"Deze uitslag verandert het politieke landschap hier in het noorden van Ierland dramatisch. Wij zullen onze vraag voor een referendum over een geünificeerd Ierland intensiveren", zegt partijvoorzitter Declan Kearney. "De Britse overheid heeft geen mandaat meer om de economische en politieke belangen van Noord-Ierland te verdedigen."
Premier Cameron kondigt aftreden aan
Cameron kondigt zijn aftreden aan. Hij zegt tot oktober aan te blijven. Daarna moet er een nieuwe premier komen om het proces van de brexit te sturen. "Ik ben niet de kapitein die het land naar zijn volgende bestemming moet sturen."
Cameron zegt dat de uitslag van het referendum moet worden gerespecteerd: "Het Britse volk heeft gestemd om de EU te verlaten, en die wens moet worden gerespecteerd. De wil van het volk is een opdracht die moet worden uitgevoerd. Er kan geen twijfel zijn over het resultaat."
Hij stelt investeerders en financiële instellingen gerust. "Ik verzeker investeerders dat de Britse economie sterk is." Ook burgers uit andere EU-landen hebben niets te vrezen. Voorlopig verandert er voor hen niets, aldus Cameron.
Belgische premier: hoofd koel houden
De referendumuitslag is een klap voor het Europese project, zet de Belgische premier Michel. Tegelijkertijd doet hij een oproep om het hoofd koel te houden. "De bal ligt nu in het kamp van de Britse regering. We moeten een situatie van onzekerheid vermijden."
Beurzen hard onderuit
De AEX is geopend met een verlies van 6 procent. Wereldwijd kleuren de beurzen dieprood nu Groot-Brittannië ervoor heeft gekozen de Europese Unie te verlaten.
De uitslagenkaart
EU-president Tusk: dramatisch en historisch
De voorzitter van de Europese Raad, Donald Tusk noemt de uitslag van het referendum dramatisch. "Ik kan niet verbergen dat ik een ander resultaat wilde zien. Een historisch moment. We zijn voorbereid op dit negatieve scenario. De afgelopen twee dagen heb ik gesproken met de EU-leiders en hoofden van instituties over een brexit. Vandaag kan ik zeggen dat we vastbesloten zijn om de 27 bij elkaar te houden. De Unie is het framework van de gedeelde toekomst. Er komt geen juridisch vacuum. Tot het Verenigd Koninkrijk officieel vertrekt, blijven Europese wetten gelden. Alle procedures zijn uiteengezet in de verdragen. "
Tusk blijft positief over de toekomst van de EU. " De afgelopen jaren zijn de moeilijkste in de geschiedenis van de Unie geweest. What doesn’t kill you, makes you stronger."
'Brussel hoopt op hervormingen door schokeffect'
Brendan Cox: Jo zou optimistisch zijn gebleven
De man van het vermoorde parlementslid Jo Cox denkt dat zijn vrouw optimistisch zou zijn gebleven, ondanks de uitslag.
Premier Rutte: uitslag teleurstellend
Premier Rutte noemt de uitslag van het referendum teleurstellend. "De Britten moeten nu aangeven wat ze willen. Stabiliteit staat voor Nederland voorop. Het lijkt mij onomkeerbaar, maar je weet nooit wat er gebeurt."
Rutte erkent dat ook in Nederland onvrede leeft over de EU. "Die onvrede leeft ook bij mij, maar samenwerking in de EU is voor een handelsland als Nederland, ook voor onze veiligheid en welvaart, van levensbelang."
Nigel Farage over Nederland
UKIP-leider Nigel Farage haalt in zijn reactie voor de camera's Nederland aan. "Opiniepeiling in Nederland laat zien dat een meerderheid ook daar voor vertrek uit de EU is."
Hammond: Cameron blijft waarschijnlijk aan
Minister van Buitenlandse Zaken Hammond zegt dat David Cameron waarschijnlijk aanblijft als premier.
Reactie Rutte live op facebook
Spoedberaad in Frankrijk
Het Franse kabinet komt om 09.00 uur bijeen, daarna wordt een reactie van president Hollande verwacht. Het Witte Huis heeft nog niet gereageerd maar laat weten dat president Obama vanavond of morgen met de Britse premier Cameron praat.
Er is ook nog geen reactie van Chinese overheid, wel commentaren in staatskrant. Reactie daar van economen: vrees voor verdere val yuan en effect op export.
Uitslag is definitief: 48 % tegen, 52 % voor Brexit
Verhofstadt: beter Europa bouwen zonder de Britten
Het is over en uit, zegt fractieleider Guy Verhofstad van de liberale fractie in het Europees Parlement. "Laten we deze crisis gebruiken om een beter Europa te bouwen zonder de Britten. Nu moeten we doorpakken, wat we bij vorige referenda, waaronder dat in Nederland over de grondwet niet hebben gedaan. We kunnen nu niet gewoon over gaan tot de orde van de dag, juist nu moeten we doorpakken."
Minister Hammond: uitslag heropent debat over Schotse onafhankelijkheid
De Britse minister van Buitenlandse zaken Hammond zegt dat de uitslag het debat over Schotse onafhankelijkheid weer heropent. Ook verwacht hij "grote uitdagingen" voor de Britse economie.
Nog geen Cameron, wel Larry the Cat
Terwijl de wereld wacht op David Cameron, verschijnt de kat van Downing Street 10, Larry, voor de deur.
Wilders: historische dag
Niet alle kranten melden de uitslag
Voorzitter Europees Parlement: moeilijk resultaat
Roemer: mokerslag voor Brussel
'Groot-Brittannië verliest waarschijnlijk AAA-rating'
Standard & Poor's zegt dat het waarschijnlijk is dat Groot-Brittannië zijn tripple A rating verliest.
UKIP-leider: aanblijven Cameron onacceptabel
UKIP-leider Nigel Farage zegt dat de premier na de uitslag van het referendum moet aftreden. Boris Johnson, Michael Gove of Liam Fox zou het leiderschap van de Conservatieven moeten overnemen.
Schotland stemde stemde massaal voor blijven
VVD: dit is een klap
Regeringspartij VVD is zeer teleurgesteld over de uitslag. "Dit is een klap en het is duidelijk dat dit grote consequenties zal hebben. Dit is onontgonnen terrein, dus het is belangrijk om hier rustig en verstandig te werk te gaan. De Britten zijn en blijven een belangrijke bondgenoot en een bevriend land”, aldus VVD-Kamerlid Mulder.
Steinmeier: treurige dag
De Duitse Minister van Buitenlandse Zaken Steinmeier noemt de uitslag ontnuchterend. "Het ziet er naar uit dat het een treurige dag wordt voor Europa en Groot-Brittannië."
Rabobank: hopelijk geen voorbode verdere desintegratie EU
De Rabobank betreurt de uitslag enorm. "EU-integratie is een belangrijke motor geweest voor groei en Nederland heeft daar heel sterk van geprofiteerd. Wij hopen dat dit geen voorbode is van verdere desintegratie van de EU. We hopen dat de uittreding geordend en harmonieus verloopt en dat ook daarna een hoge mate van vrijhandel met de EU mogelijk blijft."
De Rabobank laat in het midden of de bank zijn activiteiten terugtrekt uit Groot-Brittannië. "Dat hangt af van de beslissingen die onze klanten nemen. Nu breekt een grote periode van onzekerheid aan. Dat is met name het probleem."
KLM: geen gevolgen voor dagelijkse vluchten
Reactie KLM: "Voor de dagelijkse operaties van de KLM heeft een brexit geen gevolgen. KLM vliegt op 16 bestemmingen in Groot-Brittannië.''
J.K. Rowling: Schotland gaat nu voor onafhankelijkheid
BBC: snelle reactie Cameron noodzakelijk
De Britse premier Cameron moet om 08.00 uur (Nl. tijd) reageren op de uitslag, meldt de BBC. Wordt noodzakelijk genoemd i.v.m. de reactie op de beurzen.
CDA-europarlementariër: kalmte bewaren
CDA-europarlementariër Esther de Lange maant tot kalmte. "Want je ziet de financiële markten al reageren."
Meerderheid Britten stemt voor vertrek uit EU
De laatste uitslagen staan hier: http://www.bbc.com/news/politics/eu_referendum/res...
The Sun: see EU later
Fractieleider EVP: vooral voor Groot-Brittannië probleem
Manfred Weber, fractieleidervan de EVP in het Europees Parlement zegt dat niet alleen Europa een probleem heeft, maar vooral Groot-Brittannië zelf. "De euro heeft geen probleem."
Wilders: tijd voor Nederlands referendum
Vice-kanselier Duitsland: slechte dag voor Europa
Peter van Dalen (CU): gitzwarte dag voor Europa
Arjan Noorlander: Europarlementariërs in shock
Correspondent Arjan Noorlander In Brussel: "Europarlementariërs druppelen hier binnen en zijn in shock. Ze voelen zich gedumpt door hun grote liefde. Ze beseffen dat dit grote gevolgen heeft voor de toekomst van de EU."
Europarlementariër Paul Tang: rampzalig voor Europa
Europarlementariër Paul Tang (PvdA) noemt de uitslag "teleurstellend en rampzalig voor Europa". Hij laat tevens weten dat deur voor de Britten altijd op een kier zal blijven staan.
UKIP-leider Farage over de voorspelde uitslag
Vreugde bij het leave-kamp
Geert Wilders: tijdperk Brusselse regenten is voorbij
D66-kamerlid: referendum is als een boemerang
Geert Wilders reageert tevreden op de uitslagen
BBC en ITV voorspellen winst voor Leave
De Britse televisiezenders zeggen dat de voorstanders van een vertrek uit de EU gaan winnen. Van steeds meer plaatsen komt de uitslag binnen en de voorsprong van het Vertrek-kamp neemt alleen maar toe.
UKIP-leider Farage neemt voorschot op overwinning Leave
Wedkantoren rekenen op vertrek uit EU
De Britse wedkantoren gaan nu uit van een vertrek van Groot-Brittannië uit de EU. Ook steeds meer analisten voorspellen een overwinning voor de brexiteers.
Brexit-kamp vergroot voorsprong
De voorsprong van het Leave-kamp neemt toe. In reactie daarop daalt het pond
Neck and neck...
Spannend, spannend, spannend
Het brexit-kamp presteert opvallend beter in het EU-referendum dan vooraf verwacht. Zeker in Noordoost-Engeland zien de meeste stemmers hun land graag vertrekken uit de EU. In Londen doet het 'blijf'-kamp het echter goed. De uitslag zal tot op het laatste moment spannend blijven, met percentages die dicht bij elkaar in de buurt liggen.
Schotland zegt zoals verwacht massaal 'Blijf'
Schotland heeft zoals verwacht volgens de voorlopige uitslagen in meerderheid vóór handhaving van het EU-lidmaatschap gestemd. Zo'n 60 procent van de Schotten lijkt 'Brussel' te steunen, terwijl 40 procent de EU wil verlaten.
In Wales, traditioneel een Labour-bolwerk, hebben de kiezers volgens voorlopige resultaten in meerderheid 'nee' gezegd tegen de EU: 55 procent stemde tegen, terwijl 45 procent de banden met Brussel wil aanhouden.
'Slecht weer heeft opkomst Londen genekt'
Het weer in Londen heeft de pro-Europese stad parten gespeeld. De opkomstcijfers in een aantal kiesdistricten van Londen ligt aanzienlijk lager dan verwacht. Dat stelt de BBC in afwachting van de definitieve uitslag van de hoofdstad, waarbij van Londen wordt verwacht dat het een stevig 'bremain' laat horen.
Goudprijs springt omhoog
De goudprijs is flink omhoog gesprongen toen duidelijk werd dat het 'blijven'-kamp niet de successen boekte waar het op gehoopt had.
Steeds meer 'Leave'-stemmen komen uit de bus
Na de krappe winst in Newcastle, komt Sunderland als eerste grote stad met een duidelijk brexit-signaal. 61 procent stemt voor een vertrek uit de EU. De opkomst was 65 procent. Het resultaat van alle uitkomsten tot nu toe is officieel 'too close to call', beide kampen zitten op 50 procent.
Pond valt terug, marge 'in'-kamp lijkt erg klein
Direct na het sluiten van de stembureau's stond het Britse pond hoog, een teken van veel vertrouwen in een 'bremain'. Maar na de tegenvallende resulaten sindsdien, zoals de erg nipte overwinning in Newcastle, daalde het pond weer naar waarden van eerder op de dag.
Hoge opkomst in Newcastle
68 procent van de stemgerechtigde kiezers is naar het stemlokaal gekomen in Newcastle. Het bremain kamp heeft nipt gewonnen met 50,7 procent voor blijven tegen 49,3 procent voor een brexit.
Nigel Farage: geest is uit de fles
UKIP-leider Farage zegt dat de geest uit de fles is, ongeacht de uitslag van het Britse referendum. Het gaat er volgens de voorstander van een brexit om wat er na de uitslag in Europa gaat gebeuren. Farage zegt dat er meer landen zijn waar veel burgers tegen het EU-lidmaatschap zijn. Hij noemde Denemarken, Nederland en Italië.
Gibraltar stemt massaal voor EU-lidmaatschap
Net iets meer dan 20.000 inwoners van Gibraltar hebben hun stem uitgebracht tijdens het EU-referendum. Daarvan stemden zo'n 19.000 mensen voor het EU-lidmaatschap. De opkomst was hoog, 84 procent van de kiesgerechtigden wist de weg naar de stembus te vinden.
Britse pond stijgt sterk
Het Britse pond vaart wel bij de signalen van een 'bremain'. Zo steeg de munt sterk ten opzichte van de dollar na de eerste peilingen waaruit blijkt dat de meeste Britten bij de EU willen blijven. Menig valutahandelaar in de Londense city zal vannacht doorwerken om daarvan de vruchten te plukken.
Hoge opkomst in kiesdistrict Midden-Engeland
Het leek er al op dat er veel Britten naar de stembus zijn getogen, en dat blijkt ook uit de eerste opkomstcijfers die de BBC meldt. In het kiesdistrict Kettering in het midden van Engeland is 76 procent van de kiesgerechtigden naar de stembus gegaan.
'Brits vertrek grote aderlating, maar Europa blijft bij elkaar'
Minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken is niet bang dat andere landen volgen als het Verenigd Koninkrijk de Europese Unie verlaat. Hij vindt wel dat Europa beter moet kijken naar de zorgen van burgers over de Europese Unie.
Brexit-kamp: Farage heeft verlies niet toegegeven
Een woordvoerder van de 'leave-campagne' zegt dat voorman Nigel Farage niet heeft toegegeven dat hij verloren heeft, zoals eerder werd gemeld door de Britse nieuwszender Sky. Farage zou verkeerd zijn geciteerd. De voorstander van een brexit zou niet weten wie het referendum over het EU-lidmaatschap heeft gewonnen, zegt de woordvoerder.
De tegenstanders van het EU-lidmaatschap hebben ook een eigen poll uitgevoerd onder 10.000 mensen, waaruit blijkt dat 52 procent van de Britten uit de EU wil stappen, en 48 procent wil blijven. Dat is precies het tegenovergestelde van de eerdere YouGov-poll, waaruit blijkt dat een kleine meerderheid van de Britten voor het EU-lidmaatschap heeft gestemd.
Lees verder: Peiling: 52 procent Britten wil in EU blijven
Nog een poll zegt dat Britten willen blijven
Er komt nog een poll binnen waaruit blijkt dat de meeste Britten bij de Europese Unie willen blijven. Een poll van Ipsos-Mori laat zien dat 54 procent wil blijven.
Eerder bleek uit de een peiling van YouGov dat 52 procent van de Britten tegen een brexit zijn.
Stemmen worden geteld
In Groot-Brittannië is het tellen van de stemmen begonnen.
Een van de latere stemmers: Boris Johnson
De voormalige Londense burgemeester en voorstander van een brexit Boris Johnson bracht vanavond een late stem uit tegen het lidmaatschap van de Europese Unie. Even later gingen de stembureaus dicht.
Britse poll: 52 procent van de Britten wil blijven
De Britse kiezers hebben volgens een beperkte peiling in meerderheid gestemd voor voortzetting van het lidmaatschap van de Europese Unie. De cijfers zijn afkomstig van bureau YouGov dat in opdracht van het Britse SkyNews een kleine groep kiezers ondervroeg. Volgens de opiniepeiler heeft 52 procent van de kiezers voor aanblijven gestemd en 48 procent voor een brexit.
Lees verder: Peiling: 52 procent Britten wil in EU blijven
Farage: het lijkt erop dat blijven heeft gewonnen
Volgens de Britse nieuwszender Sky heeft Nigel Farage zijn verlies toegegeven. Volgens de voorstander van een brexit zou het erop lijken dat de Britten lid van de Europese Unie willen blijven.
Britse stembureaus gesloten, het tellen kan beginnen
In Groot-Brittannië kan niet meer gestemd worden; de stembureaus zijn gesloten. Blijven de Britten lid van de Europese Unie of niet? Op dat antwoord is het nu wachten.
In de loop van de nacht zullen de uitslagen binnenkomen, vrijdagochtend rond het ontbijt verwachten de Britten de definitieve uitslag.
Boris Johnson: ik heb al verloren
De Brit Lewis Iwu twittert dat hij de voormalige Londense burgemeester en voorstander van een brexit Boris Johnson in de metro is tegengekomen. De fervent tegenstander van het Britse EU-lidmaatschap zou hebben toegegeven dat hij het referendum heeft verloren.
Ook in Nederland werd vandaag gestemd
Ook in Nederland kunnen mensen met de Britse nationaliteit stemmen over het EU-lidmaatschap van Groot-Brittannië. Onze collega's van NOS op 3 spraken jonge Britten die in Nederland studeren en vroegen aan hen of ze hebben gestemd en wat.
Lees verder: Brexit: wat stemmen jonge Britten in Nederland?
'Gekkenhuis in Brussel'
Bekende Britten spuien hun mening
Heel wat bekende Britten willen dat Groot-Brittannië binnen de EU blijft.
Maar er zijn er ook die de liever vertrekken uit de EU.
Eerste Britse stembureaus gesloten
In Gibraltar hebben de stembureaus hun deuren gesloten. Om 23.00 uur sluiten de stembureaus in de rest van Groot-Brittannië.
Het laatste uur om te stemmen is ingegaan
Nog een klein uur en dan sluiten de stembureaus in Groot-Brittannië. Dan begint het tellen en is het wachten op de uitslagen. Die zullen in de loop van de nacht binnenkomen, en vrijdagochtend rond het ontbijt verwachten de Britten de definitieve uitslag.
'80 procent kans dat Britten lid van de EU blijven'
Volgens de wedkantoren is de kans 80 procent dat de Britten lid blijven van de Europese Unie.
Lees verder: Hoge opkomst in Schotland, regen hindert kiezers
Morgen nieuwe Q&A met onze correspondent
Morgen weten we of het een brexit is geworden of niet. Maar wat de uitslag ook wordt, iets na 13:00 uur morgenmiddag beantwoordt correspondent Tim de Wit op Facebook live jullie vragen. Dus wil jij weten wat de gevolgen zijn van een brexit of een bremain? Of heb je een andere vraag? Laat het ons alvast weten!
Al jouw vragen kun je stellen via een post op deze speciale facebookpagina.
Gisteren beantwoordde Tim ook al vragen op Facebook.
'Game of Thrones-fans dupe van brexit'
Mochten de Britten de Europese Unie verlaten, dan kan dat wel eens gevolgen hebben voor de populaire serie Game of Thrones, melden de Amerikaanse magazines Foreign Policy en Time. De serie wordt namelijk deels opgenomen op locaties in Noord-Ierland, daarvoor krijgt producent HBO subsidie uit een Europese subsidiepot, aldus de Amerikaanse bladen. Als de Britten uit de EU stappen, zou ook deze subsidie vervallen.
'De relatie tussen de EU en de Britten is hoe dan ook verstoord'
Volgens de Italiaanse minister van Financiën Padoan is er een scheur in de relatie tussen de Britten en de EU ontstaan, wat de uitslag van het referendum ook zal zijn. Hij noemt het onmogelijk om na morgen "door te gaan, alsof er niets is gebeurd".
Zolang de uitslag nog niet bekend is, zijn de gevolgen voor de relatie tussen de Britten en de EU nog niet duidelijk, zegt hij. Maar de Britten en de EU kunnen volgens Padoan in ieder geval niet op dezelfde weg doorgaan als voor het referendum.
Brexit-uitslag 'around breakfast time'
Het hoofd van de Britse kiescommissie, Jenny Watson, zal morgenochtend rond het ontbijt de uitslag van het Britse referendum bekendmaken. Tegen de BBC zegt ze dat dit haar derde keer wordt dat ze dat mag doen. Ze deed dat onder meer een keer in Wales, waar ze de boodschap zowel in het Engels als in het Welsh moest brengen. "En ik spreek geen Welsh, dus dat was nog de grootste uitdaging."
'Eurofiele Schotten massaal naar de stembus'
Onze verslaggever Eva Wiessing zag al dat het storm liep bij de stembureaus in Londen, maar ook in Schotland lijkt het erop dat de opkomst hoog is. Een hoge Schotse kiesbeambte zegt tegen een redacteur van The Guardian dat de opkomst daar tussen de 70 tot 80 procent zal liggen.
Ook de Britse bookmakers denken dat zo'n 70 tot 75 procent van de Britten gaat stemmen.
'Niemand weet waar Europa na vandaag in terechtkomt'
Verslaggever Ron Fresen denkt dat na het Britse referendum over het EU-lidmaatschap de discussie en het wantrouwen over Europa zullen blijven, ook in Nederland.
Stugheid, bezorgdheid en ergernis in Londense wijken
Wat wordt het; een ‘brexit' of een ‘bremain’? Onze verslaggever Guus Dietvorst peilde de stemming in vijf uiteenlopende Londense wijken: The City, Straftford, Barking, Dagenham en Upminster.
Britten opgeroepen om met pen te stemmen
In Groot-Brittannië roepen Leave-stemmers Britten op om hun stem uit te brengen met een pen in plaats van een potlood. Ze zijn bang dat de Britse overheid het referendum manipuleert en hun stem wordt uitgegumd.
Lees verder: Britten opgeroepen om met pen te stemmen
'Als Britten de EU verlaten, gaat Europa er snoeihard in'
Verslaggever Arjan Noorlander denkt dat Europa hard zal onderhandelen bij een eventuele uittreding van Groot-Brittannië om zo een goed mogelijke deal te sluiten voor de 27 overblijvende landen. Vooralsnog wil Europa uitstralen dat de Britten "de verstandige keuze" maken, en dus in de EU blijven.
De Britten stemmen, of het nou regent of niet
Ondanks de regen zijn veel Britten vandaag naar de stembus gegaan. Zowel het voor- als tegenkamp van een brexit proberen nu ook de kiezers naar de stembus te krijgen, die nog niet hebben gestemd. Om 23.00 uur Nederlandse tijd gaan de bureaus dicht.
Brexit-referendum levert tal van nieuwe woorden op
Brexodus, brexcellent, brexecuted... Het brexit-referendum levert al aardig wat nieuwe woorden op in het Britse woordenboek. Correspondent Arjan Noorlander zette er wat op een rijtje.
'Europa moet anders, zonder Britten gaat dat niet lukken'
Europarlementariër Peter van Dalen (ChristenUnie) zit met de Britse Conservatieven in een Europese fractie. Hij zou niet blij zijn met een brexit.
'Schizofreen dat brexit-stemmers zich nog met EU-beleid bemoeien'
Volgens Europarlementariër Esther de Lange (CDA) is het lastig werken en raar dat pro-brexit parlementariërs zich bemoeien met wat de EU in de toekomst zou moeten doen.
Brussel houdt de adem in
In Brussel wachten ze met spanning af wat de Britten gaan doen: blijven ze in de EU of zeggen ze hun lidmaatschap op? Hoe dan ook, nadat er morgen een uitslag binnen is, zal er zeer waarschijnlijk een discussie over Europa losbarsten.
Het is druk bij Britse stembureaus
Bij een aantal Britse stembureaus was het druk vandaag. Drukker dan bij andere verkiezingen, zegt verslaggever Eva Wiesing, die kiezers om hun stem vroeg. "Eruit", zegt een vrouw die net gestemd heeft. "Waarom? Omdat ik dat wil."
"Ik heb 'blijven' gestemd. Overtuigd", zegt een andere vrouw. "Er is veel mis met de EU, maar het is de minste slechte optie."
Wat kunnen we de komende uren verwachten?
De Britse krant The Guardian heeft uiteengezet wat we de komende uren kunnen verwachten. Wat vaststaat is dat om 23.00 uur Nederlandse tijd de stembureau's sluiten. Dan begint het tellen.
Naar verwachting rollen rond 01.30 uur de eerste resultaten binnen. Rond 08.00 uur morgenochtend wordt waarschijnlijk de definitieve uitslag bekendgemaakt in de stad Manchester.
Bij bremain geen feestelijke overwinning voor Cameron
Niet alleen voor de Britten is het de dag van de waarheid, maar ook voor premier David Cameron zelf. Want zijn positie wankelt. Zelfs als het Verenigd Koninkrijk in de Europese Unie blijft, wordt het voor de premier een overwinning zonder hoera. Er zijn namelijk nog veel brokken die moeten worden opgeruimd.
Hoe Cameron en Farage naar de stembus togen
Vanmorgen brachten zowel premier Cameron als Nigel Farage, de leider van de Onafhankelijkheidspartij, hun stem uit. Cameron stemde tegen een vertrek uit de EU, Farage voor.
Cartoonisten weten wel raad met brexit
Cartoonisten laten hun creativiteit de vrije loop wat betreft het Britse referendum over het lidmaatschap van de Europese Unie.
Den Haag: keuze is aan Britten, maar we vinden er wel wat van
"We bemoeien ons er maar niet mee; dat is het eerste wat je hier in Den Haag hoort als je ernaar vraagt", zegt politiek verslaggever Wilma Borgman. Dat is het sentiment in de Tweede Kamer: het is aan de Britten om iets te zeggen over hun eigen toekomst.
Maar dat betekent niet dat de partijen er niets van vinden, zegt Borgman. "De meeste partijen hier hopen dat de Britten in de EU blijven. Alleen de PVV hoopt op een 'nee' tegen Europa."
Een overzicht van het Haagse sentiment:
Zo moeilijk kan kiezen zijn
Twintig minuten stond hij in het stemhokje, maar kiezen bleek voor deze Brit toch best lastig.
Financiële markten gokken op 'bremain'
De financiële markten in Europa gaan niet uit van een brexit. Het Britse pond steeg licht en ook de aandelenkoersen in Londen sloten in het groen; de FTSE ruim 1 procent in de plus.
Lees verder: Financiële markten gokken op 'bremain'
'We moeten kijken naar de uitdagingen in de wereld'
Europarlementariër Sophie in 't Veld (D66) hoopt op een 'bremain'. Ze denkt dat Europa sterker is met Groot-Brittannië. Het is vandaag een historische dag, zegt In 't Veld.
Geen exitpolls, wel beurskoersen
Exitpolls komen er niet, en daarom nemen veel banken en investeerders zelf het heft in handen. Voor veel geld hebben ze de beste opiniepeilers en verkiezingsexperts ingehuurd. De hele dag al proberen zij het stemgedrag van de Britten te meten, via bijvoorbeeld sociale media en belrondes.
Wat daaruit komt, zeggen ze niet. Maar ze handelen daar natuurlijk wel naar.
Wat staat er op het spel in het Britse EU-referendum?
De Britten mogen vandaag kiezen of ze in de Europese Unie willen blijven of de EU willen verlaten. Begin dit jaar wist premier Cameron in Brussel een aantal uitzonderingen voor zijn land los te peuteren, waar je nu niemand meer over hoort. Maar eigenlijk wordt er over deze voorwaarden gestemd, waarvan de belangrijkste zijn:
- Sociale voorzieningen pas na vier jaar voor werknemers uit andere EU-landen
- Lagere kinderbijslag voor kinderen die buiten het VK wonen
- Het VK hoeft niet mee te doen aan de steeds nauwere politieke samenwerking tussen EU-staten
- Nationale parlementen mogen Brusselse wetgeving tegenhouden
Hoe hou jij het laatste nieuws bij?
Alles over het Britse referendum verschijnt natuurlijk op NOS.nl. Daarnaast zijn er morgenochtend extra lange journaals op televisie, en ook in het Radio 1 Journaal op NPO Radio 1 hoort u het laatste nieuws.
Britten naar de stembus
De Britse stembureaus zijn al de hele dag open. Tot 23.00 uur onze tijd mogen de Britten kiezen: een brexit (weg uit de EU), of een bremain (blijven in de EU). Volgens de peilingen wordt het een spannende race.
De uitslag van het referendum komt pas morgenochtend. Ook komen er vandaag geen officiële exitpolls, omdat die te onzorgvuldig en te duur zouden zijn. Het gaat er dus om de uitslagen uit de verschillende delen van het Verenigd Koninkrijk goed te interpreteren. Let daarom goed op de allereerste uitslagen, bijvoorbeeld van de stad Sunderland. Die wordt verwacht rond 01.00 uur vannacht.
Lees verder: To brexit or not to brexit: wat je moet weten
