Het is de dag van de waarheid, niet alleen voor de Britten, maar ook voor premier David Cameron. Zijn positie wankelt. Als het Verenigd Koninkrijk in de EU blijft, wordt het voor de premier een overwinning zonder hoera. Er zijn nog veel brokken die moeten worden opgeruimd.
Zo is de Conservatieve Partij van Cameron verscheurd. Bijna de helft van de partij wil al lange tijd van de EU af, de andere leden willen het lidmaatschap juist graag behouden. Het referendum legt de breuk binnen de partij pijnlijk bloot.
Afscheiden
Zo'n 70 tot 80 parlementsleden kunnen zich tegen Cameron keren en zich afscheiden als alternatieve Conservatieve Partij. Dat zou kunnen betekenen dat Cameron geen meerderheid meer heeft in het parlement, wat ertoe kan leiden dat er vervroegde verkiezingen komen.
Cameron moet na het referendum zijn leiderschap opnieuw afdwingen, wat niet makkelijk zal zijn met een verscheurde partij. Op dit moment zijn er weinig parlementsleden nodig om een procedure te starten voor een nieuwe premier. Ook als Cameron na het referendum aanblijft, zal hij volgens analisten uiteindelijk alsnog moeten aftreden.
Binnen de Conservatieve Partij azen er leden op de baan van Cameron. Zoals de voormalige burgemeester van Londen, Boris Johnson. Hij is een fervent voorstander van een brexit en voert al maandenlang campagne. Als de Britten voor een brexit stemmen, is dat een grote zege voor Johnson en komt het premierschap voor hem een stap dichterbij.
Oud-PvdA-politicus Rick van der Ploeg, wonend en werkend in Engeland, zei al eerder in Nieuwsuur dat Cameron en ook Johnson hun politieke lot hebben verbonden aan het referendum. "Bij een brexit moet Cameron weg en neemt Johnston het stokje wellicht over."
Vertrouwen kwijt
Dinsdag hield Cameron een bijna wanhopig pleidooi voor een blijvend Brits EU-lidmaatschap. Hij waarschuwde de Britten dat een brexit onomkeerbaar is. Hij maakt zich ernstige zorgen over de grote economische en politieke gevolgen van een Brits vertrek. Hij wil niet dat zijn land geïsoleerd raakt door een brexit.
Maar de achterban van Cameron is het vertrouwen in hem verloren. Hij krijgt het verwijt te weinig leiderschap te tonen. Cameron heeft zich jarenlang geprofileerd als eurosceptisch politicus, maar nu hij juist pleit dat het Verenigd Koninkrijk in de EU moet blijven, zetten Britten vraagtekens bij zijn integriteit.
"Als leider heeft hij totaal gefaald. Hij heeft dit referendum alleen uitgeroepen omdat hij bang is voor zijn eigen partij en voor UKIP", zegt een teleurgestelde inwoner van Witney, het kiesdistrict van de Britse premier. Jarenlang werd hij daar met een overweldigende meerderheid gekozen, maar vandaag stemt een groot deel voor een brexit en daarmee tegen Cameron.