Crisisberaad voorbij • PVV-kandidaat Faber begrijpt commotie en belooft beterschap

Crisisberaad voorbij: rust lijkt teruggekeerd

PVV-Kamerlid Marjolein Faber blijft kandidaat-minister van Asiel en Migratie. Dit is de uitkomst van het crisisoverleg tussen PVV, VVD, NSC en BBB.

Formateur Van Zwol vindt haar geloofwaardig en zelf zegt ze zich als minister van Asiel en Migratie zich aan de gemaakte afspraken te maken. Ze begrijpt ook de commotie over haar eerdere uitspraken.

De fractievoorzitters zwijgen bij aankomst van crisisoverleg

Portret van de beoogd PVV-kandidaat Langdurige en Maatschappelijke Zorg

Ministerskandidaat Marjolein Faber (PVV), een klein portret

De 64-jarige Marjolein Faber is, na het intrekken van de kandidatuur van Gidi Markuszower, de beoogd minister van Asiel en Migratie. Ze zat twaalf jaar in de Eerste Kamer en werd daar later ook fractievoorzitter. Zij was in die periode ook Statenlid in Gelderland.

In de Eerste Kamer leidden haar scherpe uitspraken verschillende malen tot ophef. In 2020 gebruikte zij in een debat het woord omvolking. Over toenmalig minister Kaag zei ze: "Zij pompt liever dit jaar vrijwillig 484 miljoen in het netwerk van haar vriendjes bij de Verenigde Naties. Hoe die bak geld besteed wordt? Niet te controleren. Wat wel bekend is: er wordt een agenda uitgerold van antisemitisme, terrorisme en omvolking."

Op de vraag of Faber zich ervan bewust was dat dat een term is uit het nationaalsocialisme zei zij: "Dat zou kunnen. Dat weet ik niet, daar houd ik me niet zo mee bezig." Toen premier Rutte later in het debat tegen haar zei dat het wel degelijk een term is uit de Duitse nazi-literatuur zei ze: "Het komt bij de VN vandaan. Die hebben het over "replacement migration". Ik dacht ook: wat is dat nou? Als je dat een beetje vrij vertaalt, dan kom ik op omvolking."

Vijfde colonne

In 2022 mocht ze niet meer het woord voeren tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen nadat ze premier Rutte had gevraagd of "de vijfde colonne niet eigenlijk achter de regeringstafel zit". De term 'vijfde colonne' verwijst naar groepen die heimelijk voor een vijand werken en een land ondermijnen.

Na de Tweede Kamerverkiezingen van 2023 stapte ze over naar de Tweede Kamer. Zij pleitte daar voor het versoberen van het gevangenisregime vanwege het cellentekort. "Het overgrote deel van de Tweede Kamer verrekt dat, die laten ze liever los lopen. Slapjanussen", zei ze in een bericht op X. Ook uitte ze kritiek op het Openbaar Ministerie, dat volgens haar te lage straffen eist.

Kijken: De Jonge bevestigt AIVD-onderzoek

De Jonge: AIVD vond belastende informatie over Markuszower

Demissionair minister De Jonge bevestigt dat dat veiligheidsdienst AIVD belastende informatie heeft gevonden over PVV-Kamerlid Gidi Markuszower. De Jonge zei na de vergadering van het kabinet "dat dankzij de naslag van de AIVD is voorkomen dat iemand die kennelijk wordt gezien als een risico voor de integriteit van het landsbestuur bewindspersoon is kunnen worden". Naslag is het ambtelijke woord voor screening.

Lees hier verder:

Crisisoverleg over kandidaat voor ministerspost Asiel en Migratie

De fractievoorzitters van de formerende partijen Wilders (PVV), Yesilgöz (VVD), Omtzigt (NSC) en Van der Plas (BBB) komen aan het eind van de middag bij elkaar voor crisisoverleg met formateur Van Zwol. Dat bevestigen bronnen aan de NOS.

Er is frictie ontstaan door de manier waarop Wilders met de kandidaten voor de belangrijke post van minister van Asiel en Migratie is omgegaan.

Gisteren trok Wilders de kandidatuur van PVV-Kamerlid Gidi Markuszower in omdat die niet door de screening kwam. Meteen daarna maakte Wilders bekend dat zijn nieuwe kandidaat het Tweede Kamerlid Marjolein Faber is.

Yesilgöz omschreef Faber vanmorgen als "geen onomstreden kandidaat" en zei dat zij haar zorgen heeft geuit tegenover Wilders en formateur Van Zwol. Het is zeer ongebruikelijk dat een partij openlijk kritiek levert op de ministerskandidaat van een andere partij.

De partijen moeten er nu samen uit zien te komen.

PVV'er Markuszower na screening geen premier

PVV-Kamerlid Gidi Markuszower, die aanvankelijk was voorgedragen als vicepremier en minister van Asiel en Migratie, komt toch niet in het nieuwe kabinet. PVV-leider Wilders heeft naar aanleiding van de inhoud van de screening van Markuszower de kandidatuur van het Kamerlid ingetrokken. Hij wil in plaats van Markuszower nu Marjolein Faber als minister van Asiel en Migratie. Ook zij zit in de Kamer.

Namen van meeste kandidaat-ministers- en -staatssecretarissen bekend

Het overgrote deel van de mensen die mogelijk minister of staatsecretaris in het nieuwe kabinet worden, is bekend. Er kunnen tot op het laatste moment nog dingen veranderen, maar dit is de huidige stand van zaken:

Meerdere partijen boycotten hoorzittingen nieuwe bewindspersonen

Steeds meer oppositiepartijen laten weten dat ze niet zullen meedoen aan de hoorzittingen die de Tweede Kamer wil houden met de nieuwe bewindspersonen. CDA, SP en SGP zullen er in ieder geval niet bij zijn. CDA-leider Bontenbal vindt de hoorzittingen, waarbij de Kamerleden vragen kunnen stellen aan de nieuwe ministers en staatssecretarissen 'spektakelpolitiek'.

SGP-voorman Stoffer vindt dat bewindslieden in een debat verantwoording af moeten leggen voor hun beleid en daden, niet van tevoren in "iets vaags wat het midden houdt tussen een sollicitatie of kennismakingsgesprek".

Andere partijen denken nog na of ze mee zullen doen aan de hoorzittingen.

NSC wil Eppo Bruins, oud-Kamerlid ChristenUnie, op Onderwijs

Ook vandaag komen nieuwe namen van bewindslieden naar buiten. NSC schuift Eppo Bruins naar boven als minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Bruins was tot 2021 Kamerlid voor de ChristenUnie. Hij is niet bekend of hij zijn lidmaatschap heeft opgegeven en is overgestapt naar NSC. Het is een opmerkelijke keuze, want Bruins was altijd een prominent lid van de ChristenUnie en deze partij is fel tegenstander van een kabinet met de PVV.

Een ander onbekend gezicht is Dirk Beljaarts, die voor de PVV minister van Economische Zaken wordt. Hij is op dit moment algemeen directeur van Koninklijke Horeca Nederland (KHN).

Mona Keijzer zegt het zelf op camera: 'Ik ben beoogd minister van Wonen'

Het is eigenlijk niet de bedoeling dat beoogd bewindslieden hun nieuwe baan al openlijk bekendmaken voor de officiële aankondiging van formateur Van Zwol, die vrijdag wordt verwacht. BBB-Kamerlid Mona Keijzer gaat anders om met deze ongeschreven regel. "Ik ben de beoogd minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening", zegt ze tegen De Telegraaf.

Eerste Kamervoorzitter ziet uit naar samenwerking met kabinet-Schoof

Eerste-Kamervoorzitter Bruijn heeft naar eigen zeggen een prettig kennismakingsgesprek gehad met kandidaat-premier Schoof en formateur Van Zwol. Hij zei uit te zien naar de samenwerking met het nieuwe kabinet.

Bruijn benadrukte dat de Eerste Kamer wetgeving toetst op kwaliteit, uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid: "We wachten rustig de wetsvoorstellen af waar het nieuwe kabinet mee komt. We zullen die één voor één bekijken op kwaliteit. Het is niet aan de Eerste Kamer nu al oordelen te gaan vellen over onderdelen van het richtlijnenakkoord."

De Eerste Kamervoorzitter onderstreepte dat het politieke primaat ligt bij de Tweede Kamer.

Schoof op bezoek bij voorzitter van de Tweede Kamer

Schoof praat vandaag ook bij met de voorzitters van de Eerste en Tweede Kamer. Het gesprek met Martin Bosma van de Tweede Kamer is net afgelopen, maar over de inhoud worden geen mededelingen gedaan. Straks komt Jan Antonie Bruijn van de Eerste Kamer langs.

Schoof na 'sollicitatiegesprek': proberen snelheid te maken

Na het officiële gesprek met formateur Van Zwol zegt Schoof dat 'de sollicitatie' goed gegaan is. Hij zegt veel zin in zijn nieuwe baan te hebben en dat er een "groep gemotiveerde mensen klaarstaat om aan de slag te gaan". Hij hoopt dat de gesprekken met de andere kandidaat-bewindslieden snel kunnen gaan, net als de hoorzittingen in de Tweede Kamer.

Hij zegt te willen stoppen met "het Haagse gedoe" en dat het tijd is om te gaan regeren. "Het is een zware verantwoordelijkheid om het waar te maken en plannen daadwerkelijk te realiseren."

Na afloop van z'n gesprek gaf Schoof een statement aan de pers:

Nieuwe coalitie voegt drie ministeries toe

De planning voor de komende dagen of weken

Vandaag start formateur Van Zwol met zijn eerste officiële een-op-een-gesprek om te kijken of de kandidaat-bewindslieden geschikt zijn voor hun nieuwe werk. Het eerste gesprek is met kandidaat-premier Schoof. De rest komt vanaf vrijdag aan de beurt. Het zal dan nog wel even duren voor het nieuwe kabinet op het bordes staat. Lees hier over het voorlopige spoorboekje.

VVD-minister Harbers werd veel genoemd, maar vertrekt uit Haagse politiek

De huidige minister van Infrastructuur en Milieu VVD'er Mark Harbers werd de afgelopen tijd genoemd voor een post in het kabinet. Maar hij vertrekt uit Den Haag, meldt hij op X. Hij vindt het tijd om wat anders te doen. Harbers heeft 15 jaar in de Haagse politiek gewerkt.

Kabinet nog niet op bordes, 'moet nog veel gebeuren'

Morgen begint een nieuw hoofdstuk in de formatie: de officiële een-op-een gesprekken van de beoogd bewindslieden met formateur Van Zwol.

Hij praat eerst met Dick Schoof, de kandidaat-premier. En vrijdag, aldus de planning, gaat Van Zwol hiermee verder. Volgens de regels moeten deze gesprekken plaatsvinden en komt er van alles aan de orde, zoals mogelijke zakelijke belangen en de gezondheid van de kandidaat. Ook moet de formateur vragen of er nog "feiten uit heden of verleden zijn" die hij moet weten omdat " ze op enig moment van negatieve invloed kunnen worden op het functioneren van de kandidaat als bewindspersoon, dan wel het kabinet in een moeilijke situatie zouden kunnen brengen."

Deze gesprekken nemen ongeveer drie dagen in beslag. Dan komen er hoorzittingen met de bewindslieden in de Tweede Kamer (schatting één week), dan volgt het constituerend beraad, en pas dan kan koning Willem-Alexander zich klaar maken voor de beëdiging en de bordesfoto. Eind juni of begin juli, is de schatting van NOS-verslaggever Xander van der Wulp. "Er moet nog best veel gebeuren."

Verdeling kabinetsposten bekend: Migratie naar PVV, Financiën naar VVD

In het nieuwe kabinet-Schoof krijgt de PVV vijf ministers, de VVD en NSC allebei vier en BBB twee. Er komen 12 of 13 staatssecretarissen. Dat melden Haagse bronnen aan de NOS. De PVV zal onder meer een minister voor Migratie leveren, de VVD krijgt Financiën en BBB Landbouw. De post Binnenlandse Zaken gaat naar NSC.

Lees de volledige verdeling hier:

Beoogd premier Schoof spreekt morgen voorzitters Eerste en Tweede Kamer

Morgen heeft kandidaat minister-president Schoof kennismakingsgesprekken met de voorzitter van de Eerste Kamer Bruijn (VVD) en van de Tweede Kamer Bosma (PVV).

Wilders: we zijn er uit

PVV-leider Wilders zegt dat zijn partij en VVD, NSC en BBB overeenstemming hebben over de verdeling van ministersposten en de kandidaten die daarbij horen. "We zijn eruit en de rest horen jullie later", zei hij. "We zijn heel erg blij, er ligt nu een deal. De komende uren, dagen hoort u meer."

Lees hier verder:

Ook vandaag weer gesprekken

Gisteren maakten de partijen niets bekend over het verloop van de gesprekken. Ze gingen vandaag vanaf 9.00 uur weer verder. Formateur Van Zwol zegt dat hij verwacht dat de deadline gehaald gaat worden. Dat betekent dat de nieuwe ploeg ergens in de laatste week van juni op het bordes moet staan.

Formatie gaat weer verder

Vandaag spreken de partijleiders van PVV, VVD, NSC en BBB weer verder over de invulling van het kabinet. De vier partijen praten al bijna twee weken met de formateur en beoogd premier Schoof over de verdeling van de ministersposten en staatssecretarissen.

De gebruikelijke procedure is dat de partijen het eerst eens worden over welke partij welk ministerie krijgt. Pas daarna zouden de namen van de nieuwe bewindslieden besproken worden. Het is onduidelijk of aan deze volgorde wordt vastgehouden.

Ambtenaren zien pijnpunten in coalitieakkoord

Het akkoord van PVV, VVD, NSC en BBB is bekeken door ambtenaren van allerlei ministeries en deze analyse is op verzoek van de Tweede Kamer vorige week ook naar buiten gebracht. In het 682 pagina's tellende document worden vanuit verschillende ministeries kanttekeningen geplaatst bij bepaalde maatregelen.

Zo wordt vastgesteld dat bij de bezuinigingen op het ambtenarenapparaat het ministerie van Buitenlandse Zaken "bijzonder hard" wordt getroffen. De kans bestaat dat ook bepaalde ambassades dicht moeten.

Verder wordt gevreesd voor een toename van juridische procedures op het terrein van stikstof, omdat ambities op dit gebied zijn bijgesteld. "De juridische haalbaarheid van de neerwaartse bijstelling ambities van mest, stikstof en klimaat is twijfelachtig", staat in de analyse. Ook noemen ambtenaren het plan om een nieuwe uitzonderingspositie op Europese mestregels te regelen "op korte termijn kansloos in Brussel".

Het plan om "de wildgroei aan subsidies" aan te pakken, is volgens ambtenaren niet haalbaar, omdat dat niet zomaar kan. En om criminelen beter te bewaken, naar Italiaans voorbeeld, moeten gevangenissen grondig worden verbouwd.

Bij het ministerie van Onderwijs wordt betwijfeld of er wel 293 miljoen euro per jaar bezuinigd kan worden op het beperken van de instroom van buitenlandse studenten. En het verhogen van de btw van 9 naar 21 procent heeft grote gevolgen voor scholen. Ze moeten 50 miljoen euro ophoesten voor duurdere schoolboeken.

Welkom in het formatieblog

Welkom in het formatieblog, hier houden we je op de hoogte van de ontwikkelingen in de formatie. Lees hier het blog van vorige week terug.