Europese Commissie wil 'hoofdepidemioloog' • Babyboom in Duitsland na eerste coronagolf

New York schrapt bijna alle coronamaatregelen

De Amerikaanse staat New York schrapt per direct bijna alle coronamaatregelen, kondigt gouverneur Andrew Cuomo aan. Dat kan volgens hem omdat 70 procent van de volwassenen in de staat een eerste dosis van een coronavaccin heeft gehad.

Het tijd is om "terug te keren naar ons oude leven", zei Cuomo.

Onder meer restaurants, cafés en sportscholen hoeven zich nu niet meer aan een maximumaantal bezoekers te houden. Ook is de anderhalve meter afstand en het achterlaten van contactgegevens niet meer verplicht.

New Yorkers zonder volledige vaccinatie zijn nog wel verplicht een mondkapje te dragen. Ook gelden de coronamaatregelen nog steeds op openbare plekken als het openbaar vervoer en zorginstellingen.

Kunnen we al voor september afscheid nemen van mondkapjes?

Wanneer kunnen we de verplichte mondkapjes afzetten in de trein, in winkels of overheidsgebouwen? Uit opinie-onderzoek in opdracht van de NOS bleek vorige week dat Nederlanders het mondkapje het liefst zien verdwijnen, van alle coronamaatregelen die nu gelden. Volgens de huidige regels gaat dat pas in september gebeuren.

Ook meerdere leden van het Outbreak Management Team (OMT), dat het kabinet adviseert op coronagebied, zien volgens het AD de mondkapjesplicht niet lang meer standhouden, nu het aantal besmettingen afneemt en het aantal gevaccineerden toe. Op zijn vroegst komende vrijdag weten we er meer over, als het demissionaire kabinet besluiten neemt over mogelijke versoepelingen.

Kamer vraagt Van Lienden mondkapjeswinst terug te betalen

De Tweede Kamer wil dat Sywert van Lienden en zijn zakenpartners het geld dat ze verdiend hebben aan hun deal met mondkapjes, terugstorten. De Kamer nam een motie van Denk-voorman Azarkan aan, waarin staat dat de drie zich op oneigenlijke gronden hebben verrijkt. Ze krijgen het verzoek om 28 miljoen euro "terug te geven aan de belastingbetaler".

Op de deal kwam veel kritiek, omdat Van Lienden de indruk had gewekt dat hij geen winstoogmerk had. Vorige week zei hij dat hij het rendement op het geld voor goede doelen wil gebruiken.

Europese Commissie wil 'hoofdepidemioloog'

De Europese Commissie wil, naar Amerikaans voorbeeld, een eigen hoofdepidemioloog aanstellen om toekomstige pandemieën beter te kunnen leiden. Hij of zij zou dit jaar al moeten beginnen, vindt de commissie.

Deskundigen en bestuurders zijn het niet altijd met elkaar eens over het oordeel van wetenschappers en dat leidt tot meningsverschillen. De nieuwe hoofdepidemioloog moet zorgen voor "helderder en beter onderling afgestemd wetenschappelijk advies". Zo kan de nieuwe adviseur politici helpen betere beslissingen te nemen en burgers beter voor te lichten, denkt de commissie. Veel EU-landen hadden in de coronacrisis een eigen wetenschappelijk boegbeeld, zoals in Nederland Jaap van Dissel.

Het belang van zo'n voorganger is niet de enige les die de Europese Commissie uit de strijd tegen het coronavirus trekt. Zo moet er ook een wereldwijd detectiesysteem komen dat meteen alarm slaat als nieuw gevaar de kop opsteekt.

Ook moet jaarlijks in kaart worden gebracht of de EU klaar is om een volgende gezondheidscrisis op te vangen en zo nodig moet een Europese noodtoestand kunnen worden uitgeroepen. Daarnaast wil de commissie nepnieuws en misleidende informatie vernuftiger bestrijden.

Babyboom in Duitsland na eerste coronagolf

In Duitsland is in maart het hoogste aantal baby's geboren in twintig jaar, meldt het Duitse statistiekbureau Destatis. Het waren er bijna 66.000, een stijging van ongeveer 10 procent ten opzichte van dezelfde maand een jaar geleden. "De laatste keer dat sprake was van meer van 65.000 geboortes in maart, was in 1998", meldt Destatis.

In mei vorig jaar werden in Duitsland de maatregelen versoepeld na twee maanden strenge lockdown. Er lijken meer kinderen te zijn verwekt in deze periode, toen de kracht van de golf leek af te nemen.

Andere Europese landen zagen in die maand ook een flinke stijging van het geboortecijfer. Het Duitse statistiekbureau zag dat Nederland in maart ruim 10 procent meer geboortes telde dan een jaar eerder. Ook Roemenië (15 procent), Estland (13 procent) en Litouwen (13 procent) staan in de toplijst.

Dit doen leerlingen met de zelftesten op school

Uiterlijk 7 juni zijn de meeste middelbare scholen weer volledig opengegaan. Dat kon veilig zei het kabinet, maar dan moesten leerlingen wel twee keer per week een zelftest doen. Onderwijsbonden en scholen maken zich zorgen over of jongeren die wel afnemen.

NOS Stories sprak met tientallen leerlingen. Sommigen doen regelmatig een test, anderen verkopen ze, bewaren ze voor een feestje of uitje, of scholen bieden ze helemaal niet aan. Lees in dit artikel precies hoe het zit.

137.000 vaccinaties niet volledig geregistreerd door storing bij GGD

Door een ICT-storing bij de GGD zijn zo'n 137.000 vaccinaties vorige week niet volledig geregistreerd. Het RIVM meldt dat er daarom een schatting is gemaakt van de weekcijfers, op basis van het aantal prikafspraken op die dagen.

Vanwege die schatting was het volgens het RIVM onmogelijk om een onderscheid te maken op basis van leeftijd en tussen de eerste en tweede vaccinatie. Het instituut besloot de 137.000 vaccinaties daarom op te tellen bij het totaal aantal vaccinaties. Volgens de laatste cijfers zijn er dan tot en met 13 juni in totaal ruim 12,4 miljoen eerste en tweede coronaprikken gezet.

Het RIVM meldt dat de GGD het probleem probeert op te lossen. Volgende week zijn de cijfers naar verwachting weer volledig bijgewerkt.

Corona 'rampzalig' voor vrijwilligerswerk

Coronajaar 2020 was 'rampzalig' voor deelname aan vrijwilligerswerk, meldt de Nederlandse Organisatie Vrijwilligerswerk (NOV) aan Omroep Gelderland. Vooral oudere vrijwilligers zijn afgehaakt. Ze wilden als kwetsbare groep in coronatijd geen risico lopen.

Uit cijfers van het CBS blijkt volgens NOV dat nog nooit zo weinig mensen vrijwilligerswerk deden. In het laatste kwartaal van 2020 gaf 22 procent van de mensen van 15 jaar en ouder aan wel eens vrijwilligerswerk te doen. In 2019 was dit nog 46,7 procent.

"Mensen zijn in de coronatijd door de lockdown niet actief geweest en grepen de tijd aan om na te denken of ze hun vrijwilligersbaan wilden blijven doen. Vooral kunst en cultuur en de sportverenigingen die langere tijd hebben stilgelegen, hebben het moeilijk gehad", zegt directeur Jeroen van Alkemade van NOV.

RIVM roept jongeren op zich te laten testen na vakantie

Het RIVM wil dat alle jongeren tussen de 17 en 24 jaar die terugkomen van een vakantie in Portugal of Spanje zich laten testen op corona. Ook als zij geen klachten hebben. "We zien in de afgelopen week een toename van jongeren die na een vakantie in het buitenland positief testen op corona", zegt het RIVM.

Eerder deze week bleek uit het maandelijkse draagvlakonderzoek van I&O Research in opdracht van de NOS dat jongeren tot 25 jaar zich verheugen op een vakantie naar het buitenland. Zo'n 80 procent van de ondervraagden gaf aan snel een vakantie te willen boeken.

RIVM: nog geen 9000 positieve testen in een week

De afgelopen week zijn er 38 procent minder besmettingen gemeld, blijkt uit het weekoverzicht van het RIVM. Het aantal positieve testen per 100.000 Nederlanders daalde in een week tijd van 84 naar 53. Ter vergelijking: eind april was er in de leeftijdsgroep 18-24 nog sprake van 500 besmettingen op de 100.000.

De voorbije zeven dagen waren er 8981 positieve testen, tegen 14.397 in de week daarvoor. Het percentage van alle testen dat positief uitviel daalde ook: van 7,2 naar 5,3 procent. Als dit percentage onder de 5 zakt, heeft een land de epidemie volgens de Wereldgezondheidsorganisatie WHO redelijk onder controle.

Emirates voor het eerst in ruim dertig jaar in rode cijfers

Emirates heeft afgelopen jaar een verlies geleden van bijna 5 miljard euro. Het is voor het eerst in ruim dertig jaar dat de luchtvaartmaatschappij uit Dubai in de Verenigde Arabische Emiraten rode cijfers noteert.

Emirates schrijft, net als de rest van de luchtvaartsector, het verlies toe aan de coronacrisis. Door de reisrestricties vervoerde het bedrijf 88 procent minder passagiers en daalde de omzet met 66 procent tot 7 miljard euro. Voor de coronacrisis maakte het bedrijf nog een winst van omgerekend 247 miljoen euro.

Om de crisis door te komen kreeg Emirates 2,5 miljard euro steun van de regering van Dubai, de enige aandeelhouder van het concern. Wel moest het bedrijf het personeelsbestand met ruim 30 procent inkrimpen tot 75.000 medewerkers.

Nog 250 coronapatiënten op intensive care

Het aantal coronapatiënten in ziekenhuizen is gedaald van 681 naar 645, meldt het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS). Van de coronapatiënten in het ziekenhuis liggen er 250 op de intensive care. Gisteren waren dat er nog 263.

Er zijn 39 nieuwe coronapatiënten opgenomen op de verpleegafdelingen van ziekenhuizen, tegenover 24 gisteren. Op de intensive cares zijn zes nieuwe patiënten opgenomen. Gisteren waren dat er twee.

'Capaciteit Testen voor toegang grotendeels ongebruikt'

De capaciteit van Testen voor toegang wordt voor nog geen drie procent benut. Dagelijks kunnen 225.000 mensen zich laten testen om toegang te krijgen tot evenementen met meer dan vijftig bezoekers. In de eerste twee weken van juni maakten dagelijks gemiddeld 6000 mensen hier gebruik van en dat komt neer op 2,7 procent, meldt Follow The Money (FTM).

Stichting Open Nederland krijgt een vaste vergoeding voor de opgebouwde testcapaciteit, ongeacht of die gebruikt worden. Volgens FTM gaat het met de huidige capaciteit om 430.000 euro per dag.

Hoewel gemiddeld dus ruim 97 procent van de testcapaciteit ongebruikt blijft, wil het ministerie van VWS het aantal testlocaties uitbreiden. Voorlopig is het doel om eind juni dagelijks 300.000 tot 350.000 tests te kunnen uitvoeren. "Dat is nodig om een fijnmazig netwerk te creëren, waarbij testen laagdrempelig toegankelijk is en waarbij mensen ook op piekmomenten goed terecht kunnen", zegt een woordvoerder tegen FTM.

Ook mensen uit 1996 mogen prikafspraak maken

Vanaf 13.00 uur mogen ook mensen die in 1996 zijn geboren een vaccinatieafspraak maken. Dat heeft demissionair minister De Jonge aangekondigd op Twitter. Vanochtend gingen de vaccinatie-afspraken al open voor het geboortejaar 1995.

BBC-journalist belaagd door anti-lockdowndemonstranten

De Britse journalist Nick Watt is gisteren in Londen belaagd bij een protest tegen de coronamaatregelen. De politiek verslaggever van BBC Newsnight werd rond Downing Street ingesloten door demonstranten, die hem bij zijn schouder grepen en uitmaakten voor verrader.

Na enige tijd begon Watt te rennen, waarbij hij werd achtervolgd door enkele betogers. Achter een groep politiemensen en een paar hekken konden de demonstranten hem niet meer volgen.

Volgens correspondent Tim de Wit lijkt er geen directe aanleiding voor de woede tegen Nick Watt in het bijzonder en is het meer een actie tegen de hele BBC. "Het heeft er ongetwijfeld mee te maken dat veel anti-lockdowndemonstranten vinden dat de BBC te positief is over de coronamaatregelen. Ze vinden dat de omroep te weinig aandacht heeft voor andere geluiden."

Volgende maand eerste staatsbezoek van koning sinds corona

Koning Willem-Alexander en koningin Máxima brengen volgende maand een staatsbezoek aan Duitsland. Het paar gaat van 5 tot en met 7 juli naar Berlijn, meldt de Rijksvoorlichtingsdienst. Ze worden onder meer vergezeld door de demissionaire ministers Kaag (Buitenlandse Zaken) en Bijleveld (Defensie).

Het is het eerste staatsbezoek van koning Willem-Alexander sinds het begin van de coronacrisis. Het bezoek aan Duitsland stond al voor vorig jaar gepland, maar werd toen vanwege de pandemie afgeblazen. Het laatste staatsbezoek was in maart vorig jaar, toen het koninklijk paar naar Indonesië afreisde.

Het bezoek aan Duitsland is vanwege corona nog wel in aangepaste vorm, meldt de Rijksvoorlichtingsdienst. Zo worden de algemene coronarichtlijnen in acht genomen en om groepsvorming te voorkomen worden de locaties van het bezoek niet aangekondigd.

Uitbraak op afdeling verzorgingshuis Enschede

In verpleeg- en verzorgingshuis De Eschpoort in Enschede zijn op de afdeling dementie negen van de vijftien bewoners besmet met corona. Ze waren allemaal al gevaccineerd, meldt RTV Oost.

De besmette cliënten hebben geen of milde klachten, zegt een woordvoerder. "Het zijn een beetje hooikoorts-gerelateerde klachten." Ook zeker twee medewerkers hebben positief getest.

De Eschpoort heeft uit voorzorg een bezoekersstop ingesteld tot en met donderdag. Volgens het verzorgingshuis is het de grootste uitbraak tot nu toe.

Mensen uit 1995 mogen een prikafspraak maken

Iedereen die geboren is in 1995 mag vanaf 10.00 uur een afspraak maken. Dat heeft demissionair minister De Jonge bekendgemaakt op Twitter.

Mondkapjes bijna nergens meer verplicht in Israël

Israël schrapt de mondkapjesplicht op vrijwel alle plekken. Alleen vliegtuigpassagiers, mensen die in quarantaine gaan en ongevaccineerde bezoekers of medewerkers in de zorg moeten nog een mondkapje dragen, meldt Times of Israël.

In Israël is meer dan 60 procent van de bevolking al gevaccineerd. Sinds zondag kunnen ook kinderen van 12 tot 15 jaar oud zich laten inenten. Sinds het begin van de vaccinatiecampagne is het aantal besmettingen fors gedaald. In januari waren er dagelijks zo'n 8000 positieve coronatests, tegenover tussen de 10 en 20 afgelopen week.

Marokko opent grenzen voor reizigers, run op tickets

In Marokko zijn vanaf vandaag reizigers uit het buitenland weer welkom, nadat het land sinds eind februari op slot zat. De grenzen gaan weer open vanwege gestrande buitenlanders in Marokko en om Marokkanen die vastzitten in het buitenland te laten terugkeren. "Maar de belangrijkste reden is de zomervakantie", zegt correspondent Samira Jadir. "Marokkanen die in Europa wonen hebben massaal aangegeven dat ze heel graag weer op vakantie naar Marokko willen gaan."

Toen vorige week bekend werd dat de grenzen weer open zouden gaan, ontstond er een run op vluchten. En de prijzen voor vliegtickets liepen op tot 4000 euro per gezin, zegt Jadir. "Dat was voor veel menen aanleiding om toch niet naar Marokko te gaan. Om dat te voorkomen is de Marokkaanse koning zich ermee gaan bemoeien. Zondag heeft hij instructies gegeven dat de prijzen flink omlaag moesten. Royal Air Maroc heeft dat ook gedaan, waardoor een gezin met vier mensen nu voor ongeveer 500 euro naar Marokko kan vliegen."

Volgens Mustapha Barbouch, eigenaar van reisbureau Rif Reizen in de Haagse Schilderswijk, willen Marokkaanse Nederlanders nu massaal alsnog een ticket boeken. Maar het boekingssysteem van Royal Air Maroc kan die drukte niet aan. "We moesten gisteren de zaak sluiten omdat er honderd mensen voor onze deur stonden. Dit leidt tot chaos binnen de Marokkaanse gemeenschap", zei hij in het NOS Radio 1 Journaal.

Late Show met Stephen Colbert weer met publiek

Na 15 maanden mocht de Amerikaanse komiek Stephen Colbert gisteravond weer publiek ontvangen bij zijn Late Show. In het Ed Sullivan Theater in New York waren 400 toeschouwers, allemaal gevaccineerd en de meesten zonder mondkapje. Ze verwelkomden Colbert met een staande ovatie van meer dan een minuut.

Prikbussen gaan wijken in om bewoners te vaccineren

Het ministerie van Volksgezondheid gaat over een paar weken in het hele land met prikbussen naar gebieden met een lage vaccinatiebereidheid. Bewoners krijgen daar voorlichting en wie dat wil kan zich meteen laten inenten, zegt een woordvoerder. "Je wilt niet dat er witte vlekken op de kaart overblijven"

Het is nog niet duidelijk hoeveel prikbussen er worden ingezet en waar ze precies naartoe gaan. Daarover overlegt het ministerie nog met GGD's, veiligheidsregio's en gemeenten. Plekken met een lage vaccinatiebereidheid zijn bijvoorbeeld achterstandswijken en christelijke gemeenten.

Op dit moment heeft 84 procent van de Nederlandse bevolking van zestien jaar en ouder een prik gehad of wil deze gaan halen, blijkt uit gedragsonderzoek van het RIVM. Het ministerie streeft naar een vaccinatiegraad van 85 procent.

GGD krijgt eerste vaatje nieuwe haring

Het eerste vaatje nieuwe haring gaat vandaag naar de landelijke GGD. Voorzitter André Rouvoet krijgt de Hollandse Nieuwe op een vaccinatielocatie in Den Haag aangeboden door het Nederlands Visbureau.

Normaal gesproken wordt het eerste vaatje geveild voor een goed doel. Dat gebeurt altijd in de haven van Scheveningen, maar vanwege de coronapandemie kan dat voor het tweede jaar op rij niet doorgaan.

Vorig jaar kreeg de IC-zorg de haringen aangeboden. Directeur Agnes Leewis van het Nederlands Visbureau noemt de GGD de "logische keuze" voor dit jaar. "Dankzij hun inzet mogen we er hopelijk op vertrouwen dat alle Nederlanders zich binnen korte tijd een Hollandse Nieuwe zullen voelen."

Bruls: klein tv-scherm op terras moet kunnen bij versoepelingen

Als Nederland op 26 juni grotendeels van het slot gaat, is het wat het Veiligheidsberaad betreft mogelijk om op kleine tv-schermen op horecaterrassen EK-wedstrijden te kijken. Dat zegt voorzitter Bruls, die gisteravond met de voorzitters van de veiligheidsregio's bijeen was voor een coronaoverleg. Evenementen waarbij met grote schermen voetbal kan worden gekeken in de open ruimte vindt hij met het huidige maatregelenpakket nog niet kunnen.

Of de eerdere versoepelingen er inderdaad inzitten, zei Bruls niet. "We hebben minister Grapperhaus wel meegegeven, in zijn algemeenheid: als er geen virologische reden meer is waarom je beperkende maatregelen aan de samenleving oplegt, dan moet je daar acuut mee stoppen", aldus Bruls. "Je moet geen maatregelen in de lucht blijven houden als daar geen goede argumenten voor zijn. En die argumenten kunnen alleen liggen in de gezondheidssfeer."

Bruls, naast voorzitter van het Veiligheidsberaad ook burgemeester van Nijmegen, zegt te begrijpen dat de horeca nog meer versoepelingen wil. "Maar we zijn al behoorlijk aan het versnellen. Tot een paar weken geleden zouden ze pas op 21 juli de laatste versoepelingen tegemoetzien."

Liveblog geopend

Welkom in het coronablog van dinsdag 15 juni, met het belangrijkste coronanieuws uit binnen- en buitenland. Het liveblog van gisteren kun je hier teruglezen.