PBL, SER, NCTV, IMF: nieuw kabinet wacht berg aan adviezen

• Lambert Teuwissen

  redacteur Online

Haagse politici die een functie in het volgende kabinet ambiëren doen er goed aan dat laatste deel van De Zeven Zussen of de nieuwste Scandinavische thriller even te laten wachten. Ze kunnen op het Mediterrane strand of tijdens die stedentrip beter een hele berg adviezen, rapporten en aanbevelingen wegwerken.

Alleen al de afgelopen maand raadde de SER veranderingen in de kinderopvang aan en wees op kansenongelijkheid in het onderwijs, deed de Onderzoeksraad voor de Veiligheid aanbevelingen over kotters en vliegen over risicogebieden, vroeg de NCTV aandacht voor ransomware en klaagden IMF en OESO over het Nederlandse woningbeleid. En er moeten nog excuses voor het slavernijverleden gewogen worden.

Vandaag kwam daar een waarschuwing van het PBL bij (107 bladzijdes) dat een strenger stikstofbeleid tot het verdwijnen van veel boerderijen kan leiden. Allemaal onderwerpen waar alleen een nieuw kabinet doortastend in kan optreden.

"Er liggen heel veel adviezen, maar het lastige is dat een demissionair kabinet geen grote beslissingen kan nemen over de langjarige bestrijding van de stikstofcrisis", legt politiek verslaggever Lars Geerts uit.

"Er is wel ruimte afgesproken om iets van beleid te kunnen maken zodat bepaalde milieudoelen niet in gevaar komen, maar een voorstel van 15,3 miljard om de stikstof aan te pakken jas je niet op een achternamiddag door de ministerraad. Daar moet je het in de formatie over hebben."

Handreiking voor het debat

Woordvoerder Evert-Jan Brouwer van het PBL onderstreept dat dit nieuwe rapport bedoeld is om besproken te worden aan de formatietafel. "Wij zijn wettelijk bevoegd om op eigen initiatief iets te agenderen als we vinden dat er in het maatschappelijk debat ergens niet of onvoldoende aandacht voor is. Daar was in dit geval sprake van."

Het beleidsstuk schetst dat strengere stikstofregels het werk van veel boeren onmogelijk zal maken. Het PBL beveelt maatwerk aan, op korte termijn vooral in de meest kwetsbare gebieden. Daar biedt de Europese regelgeving ook ruimte voor, beredeneert het planbureau.

Brouwer benadrukt dat het niet gaat om een politiek stuk, maar om een handreiking voor het debat. "We zeggen niet kies zus of zo, dat is aan de politiek. Wij zetten op een rijtje: als je dit doet, dan is dat het gevolg; als je alleen hierop focust, verlies je dit uit het oog. Een analyse van de mogelijkheden en de gevolgen."

Niet een-op-een overgenomen

Of de aanbevelingen van het PBL worden opgevolgd, is dus aan het volgende kabinet. Dat zal moeten bepalen of de conclusies politiek wel haalbaar zijn. Geerts wijst erop dat zelfs de aanbevelingen van de commissie-Remkes over de stikstofaanpak ("Niet alles kan overal") niet een-op-een werden overgenomen.

"Dat was een breed gedragen commissie waarin alle partijen die in Nederland mogelijk gaan meeregeren vertegenwoordigd waren, en toch bleek het in deze politieke constellatie niet haalbaar om alles over te nemen: het werd geen halvering van de stikstofuitstoot in 2030, maar een daling van 26 procent."

Toch ziet Geerts voor het PBL-advies wel kansen. "Een gebiedsgerichte aanpak waar het PBL voor pleit is ook de aanpak die het kabinet voorstelt. Niet klakkeloos de veestapel halveren, maar kijken waar de meeste schade wordt veroorzaakt en de natuur het meest lijdt en daar dan landbouwbedrijven uitkopen."

Gezien de felle discussie die het stuk losmaakt op sociale media, is het PBL erin geslaagd een nieuwe impuls te geven aan het stikstofdebat. Politieke reacties heeft Brouwer evenwel nog niet voorbij zien komen. "Wanneer er gereageerd wordt? Geen idee. We hopen dat het bij de formatie op tafel komt, maar dat is momenteel een volstrekt onoverzichtelijke situatie."