Planbureau: boeren weg uit Brabant, Gelderland en Overijssel door strengere regels

Een verdere aanscherping van de stikstof- en klimaatregels zal volgens het Planbureau voor de Leefomgeving betekenen dat er op sommige plekken nauwelijks meer landbouw kan worden bedreven. In een advies aan een volgend kabinet waarschuwt het PBL voor "vergaande consequenties voor grote delen van de landbouwsector".

"Een keuze voor deze aangescherpte doelen betekent een ongekende transformatie van het landelijke gebied in Nederland", schrijft het PBL in het rapport. "In stikstofgevoelige regio's zal nauwelijks ruimte zijn voor open vormen van veehouderij en akkerbouw, zelfs wanneer ze biologisch of extensief zijn of gebruikmaken van innovatieve technologie."

Het PBL noemt expliciet de provincies als Gelderland, Brabant en Overijssel waar zelfs dergelijke duurzame vormen van landbouw te veel stikstof zullen uitstoten om toegestaan te kunnen blijven. Het adviesorgaan raadt het nieuwe kabinet daarom aan zich niet blind te staren op strengere stikstofregels, maar pleit voor meer regionaal maatwerk.

'Stikstof niet enige indicator'

Begin maart nam de Tweede Kamer een wet aan die bepaalt dat de stikstofuitstoot de komende jaren stapsgewijs moet worden afgebouwd. Ook worden meer maatregelen genomen om de natuur te beschermen.

Het planbureau concludeert dat de huidige stikstofaanpak onvoldoende is gericht op de plekken waar de natuur er het slechtst aan toe is, zoals de hoogveengebieden in het oosten en zuiden van het land. Door lukraak stikstofmaatregelen te nemen, kan het zijn dat de natuurkwaliteit daar toch verslechtert.

"Een eenzijdige focus op generieke verlaging van de stikstofdepositie kan ondanks dure maatregelen tot suboptimale resultaten leiden", schrijft het PBL. Het noemt stikstofdepositie daarbij "een belangrijke, maar niet de enige indicator voor de natuurkwaliteit in een specifiek gebied".

Het PBL zou liever zien dat op de korte termijn er prioriteit wordt gegeven aan gebieden waar de overschrijding van de stikstofregels groot is en de natuurkwaliteit achteruit gaat. Daarbij moet niet alleen worden gekeken naar stikstof, maar ook naar bijvoorbeeld waterkwaliteit en de inrichting van natuurgebieden. Volgens het PBL bieden Europese regels daar ruimte voor.

'Van het stikstofslot'

LTO-voorzitter Sjaak van der Tak zegt de boeren in de gebieden graag willen meedenken over oplossingen. "Ze willen ermee aan de slag, maar dan moet er ook perspectief worden geboden", zegt hij in het NOS Radio 1 Journaal.

Hij wijst erop dat zijn boerenorganisatie samen met Bouwend Nederland, bedrijfsleven en natuurorganisaties een integraal plan heeft voorgesteld. Daar zit een prijskaartje aan van 15,3 miljard euro, maar dat is volgens hem nodig om Nederland "van het stikstofslot te halen".

Boerenprotesten

Verschillende boerenorganisaties zijn van plan om woensdag opnieuw te demonstreren tegen het strengere stikstofbeleid van het kabinet. In de sector is ook veel kritiek op het plan van stikstofexperts die het ministerie van Landbouw adviseren vooral boeren uit te kopen in de buurt van kwetsbare natuurgebieden.

Onder meer actiegroepen Agractie en Farmers Defence Force (FDF) doen mee. Zowel op het Malieveld in Den Haag als regionaal zijn protesten gepland. De details van de acties zijn nog niet bekend.

De aanbevelingen van het PBL zijn niet het enige advies aan het kabinet. Vorige week verscheen nog een rapport waarin deskundigen pleiten voor een eenduidige aanpak van de problemen op het gebied van stikstof, klimaat en biodiversiteit op het platteland.

'Langjarig perspectief nodig'

In een reactie wijst het ministerie van Landbouw er vandaag dan ook op dat er al verschillende benaderingen voor de stikstofaanpak zijn voorgesteld. Alle opties zullen worden bekeken, maar dat vergt tijd.

"We moeten eerlijk zijn: het stikstofprobleem is in tientallen jaren ontstaan, en niet in een paar maanden in zijn geheel opgelost", zegt een woordvoerder van het ministerie. "Langjarig perspectief is nodig, zeker ook voor de landbouw, zodat boeren in de toekomst hun waardevolle plek in de samenleving behouden."