Knoops: Nederland wil relatie met Rusland niet op het spel zetten

Nederland laat de vervolging van de Russische GROe-spionnen eigenlijk door de grote broer Amerika opknappen, zegt advocaat en hoogleraar internationaal recht Geert-Jan Knoops in het NOS Radio 1 Journaal. Hij reageert op het feit dat de vier niet zijn opgepakt in Nederland, maar juist werden uitgezet en dat de VS nu een zaak tegen ze wil beginnen.

Volgens Knoops kunnen er meerdere redenen voor zijn. "Het is zeker niet ondenkbaar dat de uitzetting verband houdt met de gevoeligheid van de materie, met name ook het Nederlandse onderzoek naar de MH17-ramp. Het zou best kunnen dat men nu de relatie met Rusland niet op het spel wil zetten door in Nederland strafrechtelijk onderzoek tegen deze vier mensen te starten."

Voor de Verenigde Staten spelen deze gevoeligheden geen rol. Daarnaast kunnen ook praktische overwegingen een rol spelen, zegt Knoops. Een van de spionnen is mogelijk in het bezit van een diplomatieke status. "In dat geval kan hij sowieso niet worden vervolgd in het land van uitzending, in dit geval dus Nederland."

Knoops denkt dat de kans dat het tot een rechtszaak in de VS komt erg klein is omdat Rusland geen onderdanen uitlevert. Hij vermoedt dat het meer symboolpolitiek is: het Westen zou de druk op Rusland willen verhogen, zodat het land zich meer aan internationale regels gaat houden. "Er speelt achter de schermen een rechtspolitieke strijd die niet naar buiten wordt gebracht."

Niet 'laten gaan'

De directeur van de Militaire Inlichtingendienst staat nog steeds achter het besluit om de opgepakte Russische hackers zo snel mogelijk het land uit te zetten. "Ik wil het niet 'laten gaan' noemen, we hebben de operatie verstoord", reageert generaal Onno Eichelsheim op een vraag bij tv-programma Nieuwsuur. "Dat is de manier waarop wij dit soort operaties doen."

"Ik ga dit niet laten gebeuren", was voor Eichelsheim de belangrijkste afweging toen duidelijk werd dat de vier GROe-officieren bezig waren met het voorbereiden van een hackoperatie tegen de OPCW. "Mijn reactie was dat ik dit moest verstoren."

Niet anders doen

"De GROe-inlichtingenofficieren zijn gewezen op het feit dat ze met een activiteit bezig waren die niet hoorde. Daarna hebben we ze begeleid naar het vliegveld. Dat is de manier waarop wij dit soort operaties doen. Normaal zien we dat niet omdat dit soort operaties eigenlijk altijd in de schaduw plaatsvinden, maar het is voor ons een vrij normale manier van werken."

Volgens Eichelsheim ging het om een contra-inlichtingenoperatie, specifiek gericht op het vergaren van inlichtingen en op het veilig houden van Nederland. "Ik zou het terugkijkend nog steeds niet anders doen omdat mijn inlichtingenoperaties in dit geval gewoon voorgaan. Als ik ze vast had gezet dan had ik het misschien niet kunnen uitvoeren zoals ik het nu heb kunnen doen."

Eichelsheim benadrukte in Nieuwsuur dat de MIVD na 13 april, de dag dat de Russen werden ontmaskerd en uitgezet, door is gegaan met het onderzoek. "Door dat onderzoek dat wij konden doen na 13 april hebben wij informatie aan de Amerikanen kunnen geven." Volgens de MIVD-chef heeft de VS daardoor de aanklacht tegen de Russen rond gekregen.