Er bestaat praktisch geen kans dat het nieuwe, veelbesproken, Alzheimermedicijn van fabrikant Biogen in Nederland vergoed wordt. Dat zegt zorgeconoom Marcel Canoy, die in de beoordelingscommissie van het Zorginstituut zit, in een interview met Nieuwsuur. Nadat het nieuwe medicijn eerder dit jaar in de Verenigde Staten werd goedgekeurd, is een storm van kritiek opgestoken.
De Europese medicijnautoriteit EMA buigt zich nu over toelating van het middel in de EU. Het heet Aduhelm en komt voort uit een miljardenproject van farmaceut Biogen. Het medicijn verwijdert een specifiek type eiwit in de hersenen. De hoop is dat zo de ziekte wordt afgeremd of zelfs helemaal tot stilstand komt. Maar of het medicijn ook daadwerkelijk die uitwerking heeft, is nog niet aangetoond.
De verenigingen van neurologen, psychiaters en geriaters hebben eerder al aangegeven dat de kans erg klein is dat artsen het überhaupt zullen voorschrijven, en al helemaal niet aan grote groepen patiënten. Het aantal Alzheimer-patiënten in Nederland wordt geschat op ongeveer 300.000.
Weinig bewijs voor werking
"Er is normaal een redelijke mate van consensus tussen EMA en de FDA", zegt klinisch geriater Marcel Olde Rikkert van het Radboud UMC. "Maar ik hoop dat de EMA dit middel niet goedkeurt." Volgens de ouderenarts is er te weinig bewijs voor de werking van het medicijn. "Er is geen relatie tussen het verdwijnen van die eiwitten en het beter worden van mensen."
Volgens zorgeconoom Canoy verwachten experts niet dat de EMA het medicijn zal toelaten op de Europese markt. Mocht dat toch gebeuren, dan adviseert het Zorginstituut de minister over de vergoeding voor de Nederlandse markt. Canoy zit in de commissie die dit advies moet geven. "De kans dat dat gaat gebeuren is precies nul." De minister kan nog wel afwijken van het advies van het Zorginstituut. "De minister heeft het laatste woord. Maar bij dit specifieke medicijn is de kans dat hij het alsnog toelaat verwaarloosbaar klein."
Flinke kostenpost
Vooral de prijs in relatie tot de werking is een struikelblok, zegt Canoy. In de VS kost het 56.000 dollar per jaar, en dat is nog exclusief andere kosten zoals scans en infusen. "Als het al in onze commissie komt, dan vragen we het bedrijf of ze een prijsreductie willen geven van een paar duizend procent. Daar zijn ze normaal gesproken niet toe bereid. En dan zeggen wij, 'doe maar niet'. Waarom zou je zoveel geld uitgeven voor een medicijn dat zo weinig doet?"
Ondanks al deze onzekerheden worden er ondertussen in Nederland wel voorbereidingen getroffen. Het Alzheimercentrum van het AmsterdamUMC schrijft op haar website: "Indien EMA de lijn van de FDA volgt, zijn belangrijke vragen wie voor het medicijn in aanmerking komt en hoe de behandeling in Nederland aangeboden gaat worden. Hiervoor zal ook het Nederlandse zorgsysteem klaargemaakt moeten worden. Het landelijke ABOARD-project dat in april dit jaar van start is gegaan zet de eerste stappen om het zorgsysteem voor te bereiden." Ook fabrikant Biogen werkt mee aan dit project.
Ouderenarts Olde Rikkert noemt dit opvallend. "Het is zowel voorbarig als onverstandig om je nu al voor te bereiden op een zeer dure behandeling met een volledig scheve balans, van beperkt of geen voordeel en hoog risico op relevante bijwerkingen voor de patiënt. Het is alsof je de chique schuur voor je Ferrari al bouwt, terwijl je weet dat je zo'n auto helemaal niet kunt betalen."
Niet gericht op een medicijn
In een reactie zegt Biogen dat de rol van toekomstige medicijnen tegen de ziekte van Alzheimer 'slechts een van de vele zaken is die worden onderzocht'. Biogen en het Amsterdam UMC zeggen dat het project zich niet richt op één specifiek medicijn. 'ABOARD treft voorbereidingen voor een situatie waarin behandeling op maat voor Alzheimerpatienten kan plaatsvinden.' De medicijnfabrikant wil niet vooruitlopen op een eventueel besluit van de EMA over haar medicijn.