Wat betekenen de besluiten in Brussel voor de Europese burger? Wat houdt de Europeanen bezig? Relevante vragen met de verkiezingen in aantocht.
Europa-correspondent Saskia Dekkers bezocht het afgelopen jaar alle uithoeken van het continent, op zoek naar de consequenties van een veranderend Europa. Hieronder een verzameling van de belangrijkste verhalen.
De sociaal-economische crisis
Europa uit de crisis? In Griekenland denken ze daar heel anders over. Het land lijkt vanuit Brussel gezien misschien weer een gewoon land, maar de werkelijkheid is anders. "Brussel staat ver af van deze wereld. Ik denk dat ze de realiteit niet zien. Ik vraag me steeds vaker af of de gewone man ze wat kan schelen", zegt een chirurg. Kijk hier de reportage die we een jaar geleden maakten.
En Italië wil geld uitgeven, dat het niet heeft. De Italiaanse plannen voor enorme investeringen baren de Europese leiders grote zorgen. Maar in Italie is de bevolking blij met een basisinkomen voor de allerarmsten.
Ook Frankrijk is nog lang niet uit de problemen. Pro-EU-politici zagen in de Franse president Macron een grote belofte. Maar de opstand van de gele hesjes heeft diens macht in eigen land én binnen de Europese Unie flink verzwakt. Na weken van protesten van de gele hesjes lanceerde president Emmanuel Macron op 15 januari zijn oplossing: Le grand débat national. Maar wat vinden de Fransen daar zelf van?
Klimaat
Het klimaatprobleem moet Europees worden aangepakt, hoor je vaak. Maar niet overal in Europa kijken ze op dezelfde manier naar verduurzaming. In Polen bijvoorbeeld komt ruim tachtig procent van de energie uit bruin- en steenkool. En als het aan de regering en industrie ligt, blijft dat zo.
Nog erger: nu China weigert om nog langer afval uit West-Europa over te nemen, hebben criminelen in Polen een gat in de markt ontdekt. Onder het mom van recycling nemen ze plastic over uit landen als Duitsland en Groot-Brittannië. En als er controle komt, dan steken ze de boel in brand.
Migratie
De grote migratiestromen van 2015 zijn zo groot niet meer, maar het thema blijft de Europese Unie bezig houden. Ook nu speelt het een belangrijke rol in de verkiezingen, met in veel landen partijen die identiteit als hoofdthema hebben. Landen zoals het Hongarije van premier Viktor Orbán, dat migranten terugstuurt naar veilige buurlanden. Eerder al maakte Hongarije duidelijk hoe ver het wil gaan om mensen te weren, door langs de grens hekken te bouwen. Het scheermesjesdraad is niet aan te slepen en wordt in Hongarije zelf gefabriceerd.
Maar ook in Italië, dat zoveel migranten heeft opgenomen, vrezen politici en ondernemers dat de Italiaanse identiteit verloren gaat.
Griekenland zucht nog altijd zwaar onder de opvang van migranten in kampen. Maar voor een deel zijn die ook ontstaan doordat de Griekse overheid niet goed gebruik maakt van financiële hulp van de EU. De Europese Commissie bevestigt de problemen. "Daarom stuurden we experts om Griekenland te ondersteunen. Ze helpen de Grieken om een beroep te doen op het beschikbare EU-geld en er effectiever mee om te gaan."
De Grieken klagen ook dat Turkije zich niet goed aan de Turkije-deal houdt en vooral Koerden niets in de weg legt om de oversteek naar Griekenland te maken. "Bij de grens was er niemand", vertelt een jonge man op Samos. "We hielden ons stil, om geen aandacht te trekken. Hier hebben Grieken ons aan land geholpen."
Islam
Bij de discussie over identiteit speelt de Islam vaak een rol. Het islamitische geloof is populair, ook onder jongeren in Nederland.
In Frankrijk worstelen vooral de voorsteden met fundamentalistische islam die steeds meer greep krijgt op de moslimgemeenschap. Tegelijk neemt het antisemitisme toe. De afgelopen zes jaar zijn in Frankrijk tien mensen vermoord omdat ze Joods waren.
Journaliste en activiste Zineb el Rhazoui ontsnapte door stom toeval aan de aanslag op het Franse tijdschrift Charlie Hebdo. Haar elf collega's en een politieagent overleefden de aanslag niet. Sindsdien is ze doelwit van doodsbedreigingen en kan ze niet meer zonder bodyguards over straat. Ze is de best beveiligde vrouw van Frankrijk. "Sommigen willen ons in een wereld verdelen waar je aan ene kant extreem-rechts en aan de andere kant islamieten hebt, je moet of het een of het andere verdedigen. Maar voor mij zitten er in het midden veel nuances."
Sociaaldemocratie in het nauw en opkomend nationalisme
De sociaaldemocratie in Europa zit in een crisis. Veel kiezers voelen zich in de steek gelaten en stemmen nu op nationalistische partijen. Zo stapten in Frankrijk veel kiezers over naar het Front National. Ook in Duitsland waren verkiezingen. De sociaaldemocraten van de SPD zagen hun aanhang fors slinken. En de Britse Labourpartij zakte in de peilingen terug tot het laagste punt in dertig jaar.
In Denemarken namen de sociaaldemocraten drastische maatregelen, door een nationalistische koers te kiezen. Het idee kwam uit de koker van Henrik Sass Larsen, fractievoorzitter van de sociaaldemocraten in het Deense parlement. "Als de sociaaldemocraten in Europa weer willen regeren dan moeten de mensen er op kunnen vertrouwen dat we controle hebben over migratie en integratie."
