De protesten van de gele hesjes gaan de negende week in. Voor morgen staan er weer nieuwe demonstraties gepland. De aantallen gele hesjes die de Franse straten bevolken zijn niet te vergelijken met die van de protesten van de eerste weken van november, maar het vuur is nog lang niet gedoofd.
De beweging is nu ook kritisch op de Europese Unie. "We moeten onze soevereiniteit terugvinden en gehoord worden. We willen dat politici ons echt vertegenwoordigen. En niet alleen de Europese lobby en die van de financiële wereld", zegt Shirelle David, een van de actievoerders.
De beweging is niet links en niet rechts, maar anti-systeem, anti-elite en ook nationalistisch. "We hebben de indruk dat Macron alles doet wat Europa van hem vraagt", zegt David. "En dat legt hij aan ons op. Wij willen geen Europees dictaat van de economische en financiële wereld. We willen vertegenwoordigd worden. De president moet het volk vertegenwoordigen en de belangen van het volk."
Aparte demonstratie
David houdt in de stad Avignon, in het zuiden van Frankrijk, samen met andere vrouwen een aparte demonstratie. Ze verzetten zich tegen het geweld waarmee de protesten gepaard gaan en vinden dat juist zij hard getroffen worden door de hervormingen. "We zijn het zat", roepen de vrouwen. "We willen onze rechten, we willen gewoon leven."
President Emmanuel Macron mag wat de actievoerders betreft ophoepelen. Hoewel David een baan heeft, kan ze met haar zoon nauwelijks rondkomen. "Als alleenstaande moeder moet je alles tot op de cent uitrekenen. We ontzeggen ons alles. Dat is de echte situatie."
Als je aan de Fransen vraagt wat er in ze opkomt als ze aan politiek denken, zeggen ze meteen: walging.
Pro-EU-politici zagen in de Franse president Macron een grote belofte. Maar de opstand van de gele hesjes heeft de macht van Macron in eigen land én binnen de Europese Unie flink verzwakt. Uit een belangrijke peiling blijkt dat Marine Le Pen nu veruit de populairste politicus is in Frankrijk.
De president is het contact kwijt en volgens Marc Lazar, hoogleraar moderne geschiedenis, valt de kloof niet meer te overbruggen. "Wat Macron ook zegt, het zal de gele hesjes niet overtuigen. Hij is zijn geloofwaardigheid kwijt. De gele hesjes walgen van hem, ze haten hem. Ze haten hem om wat hij heeft gedaan, om wat hij is."
In het kiesdistrict Avignon heeft een parlementslid van Macrons partij La République en Marche als enige contact gezocht met de gele hesjes. "Wij willen praten met iedereen die het systeem radicaal wil hervormen. Maar met hen die het kapot willen maken, is niet te praten", zegt Jean-François Cesarini.
Volgens hem heeft Macron te maken met een groep kiezers die zweeft tussen Marine Le Pen en Jean-Luc Mélenchon. "Hoezeer Macron ook centrum-rechts en centrum-links heeft verenigd, tegenover hem, en niet in het parlement, bevindt zich een groep kiezers. Die stemmen soms Mélenchon, soms Le Pen. Ze stemmen tegen het systeem."
Hoogleraar Lazar is gespecialiseerd in politieke bewegingen in Frankrijk en Italië en ziet overeenkomsten tussen de twee landen. "De sociale malaise en het wantrouwen in de politiek, de instituties en politieke klasse. Het idee dat politici corrupt zijn is zeer wijdverbreid in Frankrijk. Dat heeft Macron niet kunnen oplossen, hij heeft het zelfs verergerd."
Uit een enquête die het onderzoeksinstituut van Lazar heeft opgezet, blijkt dat er nog nooit zoveel wantrouwen is geweest jegens de politiek. "Als je aan de Fransen vraagt wat er in ze opkomt als ze aan politiek denken, zeggen ze meteen: walging. Ze walgen van de politici en hebben geen vertrouwen meer in de instituties."
In Avignon noemen demonstranten de Italiaanse regering een voorbeeld. Daar is een coalitie van anti-establishment Vijfsterrenbeweging en de rechtse Lega aan de macht. De regering lag recent overhoop met Brussel over de begroting die het land bij de Europese Commissie had ingeleverd. Die voldeed niet aan de Europese maatstaven.
"Lega-leider Matteo Salvini doet het goed", zegt een man. "Hij zet Europa in beweging. De Lega en de Vijfsterrenbeweging brengen goede krachten naar boven." In Italië heeft de Vijfsterrenbeweging steun geboden aan de gele hesjes. Een delegatie van de beweging zal de komende week de Italianen ontmoeten om te bekijken of ze kunnen samenwerken.
Kritiek op de Europese Unie
Het is de grote vraag wat de protesten gaan betekenen voor de Europese verkiezingen die plaatsvinden in mei. De Europese Unie kan dan doelwit worden van de gele hesjes en dat zal eurosceptische partijen ten goede komen.
"Mogelijk komt nu met de Europese verkiezingen de kwestie Europa op tafel", zegt hoogleraar Lazar. "Er is in Frankrijk een zeer sterke voedingsbodem voor kritiek op de EU. Als dat thema opkomt, zal dat enorme weerklank vinden bij de Fransen."
