Zelensky: Afrika is 'gijzelaar' van Rusland • Nog geen besluit Turkije over NAVO-toetreding Finland en Zweden

Turkije neemt nog geen besluit over NAVO-toetreding Zweden en Finland

Turkije neemt bij de NAVO-top in Madrid volgende week waarschijnlijk nog geen besluit over de mogelijke toetreding van Finland en Zweden. Turkije ziet de top niet als een deadline, zegt een woordvoerder van Turkse president Erdogan. De gesprekken tussen de drie landen zullen verder gaan.

De Scandinavische landen willen zich naar aanleiding van de Russische invasie in Oekraïne aansluiten bij de NAVO. Ze hebben onlangs het lidmaatschap officieel aangevraagd. Turkije maakt als enige NAVO-lid bezwaar. Een van de bezwaren is dat beide landen volgens president Erdogan asiel verlenen aan mensen die in de ogen van Turkije terroristen zijn. Een ander bezwaar betreft het Zweedse wapenembargo tegen Turkije.

Zelensky: Afrika is 'gijzelaar' van Rusland in oorlog

President Zelensky noemt het Afrikaanse continent een "gijzelaar" van Rusland in de oorlog. Dat deed de Oekraïense president in een toespraak voor de Afrikaanse Unie. Door de Russische blokkade van havens in de Zwarte Zee kan Oekraïne nog maar mondjesmaat graan naar landen in Afrika en Azië exporteren.

"Deze oorlog lijkt misschien ver voor jullie en jullie landen, maar de stijgende voedselprijzen hebben de oorlog al naar de huizen van miljoenen Afrikaanse families gebracht", zei Zelensky tegen regeringsleiders en -vertegenwoordigers. De president zei dat zijn overheid bezig is met onderhandelingen om de exportblokkade op te heffen. Ook andere landen hebben Rusland opgeroepen om graanexporten door te laten.

Vluchten uit Cherson, dwars door het front

Dit oudere echtpaar moest Cherson ontvluchten omdat er geen medicijnen beschikbaar waren. Daarvoor moesten ze door een gebied vol landmijnen rijden.

Moskou: Amerikaanse 'huurlingen' hebben misdaden gepleegd

De Amerikanen die in Oekraïne door Russische troepen zijn gevangengenomen zijn volgens het Kremlin "huurlingen" die zich bezighielden met illegale activiteiten. Ze moeten verantwoordelijkheid nemen voor hun "misdaden". Dat meldt het Russische persbureau RIA.

Een Kremlin-woordvoerder zei ook dat deze gevangenen niet onder de Conventie van Genève vallen omdat het geen reguliere militairen zijn. Volgens de woordvoerder hebben ze op Russische militairen geschoten en hun leven in gevaar gebracht.

Een rechtbank in de oostelijke regio Donetsk veroordeelde eerder twee Britten en een Marokkaan ter dood wegens hun deelname als "huurling" aan de oorlog aan de kant van Oekraïne.

Zo ziet de russificatie in het zuiden van Oekraïne eruit

De militaire bestuurders van de Zuid-Oekraïense regio's Cherson en Zaporizja hebben een duidelijk plan voor hun gebied: annexatie door Rusland. De nieuw aangestelde leiders willen daarover zo snel mogelijk een referendum houden. Tegelijkertijd wordt het gebied op verschillende manieren 'gerussificeerd'. Daarbij stuiten de bezetters en collaborateurs op verzet van de bevolking.

De russificatie van de regio's gebeurt op verschillende manieren. Allereerst via het lokale bestuur, dat kort na de verovering werd vervangen door collaborerende Oekraïners. Ook wordt de Oekraïense bevolking 'gerussificeerd' door Russische paspoorten uit te delen. Nieuw geborenen krijgen automatisch het Russisch staatsburgerschap. Ook worden straatnamen hernoemd en wapenschilden uit de Russische tijd in ere hersteld.

Lees hier meer over de russificatie van de bezette gebieden:

Bondskanselier Scholz: Poetin is bang voor 'vonk van democratie'

Volgens de Duitse bondskanselier Scholz is de Russische president Poetin "duidelijk bang dat de vonk van de democratie zich over zijn land verspreidt". Dat zei Scholz in een interview met de Duitse krant Münchner Merkur.

Hij reageerde op de vraag of Poetin zal accepteren dat Oekraïne dichter bij de Europese Unie komt. "Hij moet accepteren dat er in zijn buurt een gemeenschap van democratieën is die steeds dichter naar elkaar toe groeit." Ook zegt de bondskanselier dat Poetin Europa probeert te verdelen en dat de president terug wil keren naar een wereld die gedomineerd wordt door invloedssferen, zoals ten tijde van de Sovjet-Unie.

De Europese Commissie kwam vrijdag met het advies om Oekraïne de status van kandidaat-lid van de EU te geven. Wel moet de regering in Kiev nog aan een aantal voorwaarden voldoen. Hiermee is Oekraïne nog geen kandidaat-lid, daar moeten de lidstaten nog een knoop over doorhakken.

Grote schade door granaten in buitenwijk Charkov

Op een buitenwijk van Charkov vielen vannacht granaten. Op beelden is te zien dat bewoners puinruimen op straat en in het gebouw dat geraakt is. "Ramen en deuren zijn kapot en er is grote schade veroorzaakt", zegt een bewoner.

Kabinet laat kolencentrales harder draaien

Het kabinet laat kolencentrales de komende tijd weer harder draaien. Bronnen in Den Haag bevestigen dat het kabinet hiervoor kiest om te voorkomen dat huishoudens deze winter in de kou komen te zitten. Door de centrales harder te laten draaien wordt er minder aardgas gebruikt.

Het kabinet reageert met het voornemen op het pakket noodmaatregelen van de Duitse regering om in de winter de gasvoorraad op peil te hebben. Een derde van het Duitse gas komt uit Rusland en het land verwacht problemen nu het Russische gasbedrijf Gazprom in mei aankondigde voor een groot deel de gaskraan naar Europa dicht te draaien. Duitsland gaat daarom de kolencentrales harder laten draaien.

Nederland is in vergelijking met Duitsland minder afhankelijk van Russisch gas, maar wil toch op tijd maatregelen nemen om de gasvoorraad voor de winter op peil te hebben.

Lees hier meer over het besluit:

Hongarije biedt Oekraïne nieuwe exportroute aan

Hongarije gaat mogelijk via eigen grondgebied graan uit Oekraïne exporteren naar het buitenland. "We hebben aangeboden om de export van voedsel door Hongarije toe te staan en te faciliteren", zei de Hongaarse buitenlandminister tijdens een bijeenkomst met collega-ministers van de EU.

De minister had het over twee logistieke knooppunten aan de oostgrens, maar zei niet hoeveel graan via Hongarije geëxporteerd zou kunnen worden. De voedselexport is vooral bedoeld voor Noord-Afrika en het Midden-Oosten.

Sinds het begin van de oorlog is de belangrijkste exportroute via de Zwarte Zee afgesloten door de Russen. Een deel van het graan wordt nu via Roemenië en Polen geëxporteerd. Oekraïne is wereldwijd een van de grootste exporteurs van graan en zonnebloemolie. Hierdoor zijn voedselprijzen wereldwijd omhooggeschoten.

'Explosies gehoord in Odessa'

In de Zuid-Oekraïense stad Odessa zijn explosies gehoord. Een woordvoerder van het regionale bestuur heeft tegen persbureau Reuters gezegd geen verdere details te kunnen geven over de explosies. De ontploffingen werden gehoord nadat het luchtalarm had geklonken in de zuidelijk gelegen stad in Oekraïne.

Op internet circuleren niet-geverifieerde beelden. Er wordt gezegd dat de explosies plaatsvonden in de buurt van een militair vliegveld.

Rechtbank Oekraïne verbiedt pro-Russische oppositiepartij

Een Oekraïense rechtbank heeft in hoger beroep in Lviv vandaag de pro-Russische partij 'Oppositieplatform voor het Leven' verboden. De partij ondermijnde volgens de rechter de Oekraïense soevereiniteit. De Oekraïense president Zelensky had in maart al een decreet uitgevaardigd dat de partij verbood.

Voor de Russische inval in Oekraïne had Oppositieplatform als tweede partij van Oekraïne 44 zetels van de 450 zetels in het Oekraïense parlement. Partijleider en oprichter Viktor Medvedtsjoek is goed bevriend met Vladimir Poetin. Hij werd in april door de Oekraïense inlichtingendienst gearresteerd. Zijn naam werd ook genoemd in een mogelijke gevangenenruil met twee Britten.

Met het verbod moeten ook alle eigendommen van de partij aan de Oekraïense staat worden overgedragen. De partij heeft twintig dagen de tijd om in beroep te gaan tegen de beslissing van de rechtbank.

Rusland woedend om Litouwse blokkade van goederen naar Kaliningrad

Rusland heeft fel gereageerd op het besluit van Litouwen om de aanvoer van gesanctioneerde goederen over het landgebied richting het Russische Kaliningrad te verbieden. Kaliningrad is een stuk Rusland tussen EU-lidstaten Polen en Litouwen. De enige treinverbinding tussen de exclave en de rest van Rusland gaat dwars door Litouwen.

Het verbod is zaterdag ingevoerd en gaat om goederen die wegens de oorlog in Oekraïne niet meer door de EU aan Rusland geleverd mogen worden, waaronder kolen, metalen en bouwmateriaal. Treinen met zulke leveringen worden nu bij de Litouwse grens tegengehouden. Volgens de gouverneur van Kaliningrad ligt daarmee ongeveer de helft van al het goederentransport naar de regio stil.

Een woordvoerder van het Kremlin noemde de Litouwse beslissing "ongekend en een schending van alles". Volgens hem zal de Russische regering de situatie "grondig analyseren en met een passende reactie komen".

Op onderstaand kaartje is de spoorverbinding te zien, die door Litouwen gaat maar er normaal niet stopt:

'Gewonden bij beschietingen olieplatforms bij de Krim'

Volgens Rusland heeft Oekraïne boorplatforms in de Zwarte Zee geraakt waarbij drie mensen gewond zijn geraakt. Naar zeven andere werknemers wordt nog gezocht, heeft het pro-Russische hoofd van de regio op Telegram gezegd.

Het gaat om installaties van het bedrijf Chernomorneftegaz bij het door Rusland geannexeerde schiereiland de Krim. Het Russische ministerie van Defensie heeft een reddingsoperatie op touw gezet met patrouilleboten en vliegtuigen, meldt Russisch staatsmedium Tass.

'Veel vertrouwen' in NAVO-lidmaatschap Zweden en Finland

Een Duitse regeringsbron heeft aan Reuters laten weten dat het land er "veel vertrouwen in" heeft dat de NAVO met succes een akkoord bereikt met Zweden en Finland over hun gewenste lidmaatschap. Volgens die bron kan het zijn dat er nog geen akkoord ligt voor de NAVO-top in Madrid. "Hoe mooi het ook zou zijn om concrete stappen aan te kondigen ... zou het geen ramp zijn als het nog een paar weken nodig heeft. Wat voor ons doorslaggevend is, is dat er geen onoverkomelijke problemen zijn", aldus de bron.

Turkije heeft eerder meermaals gezegd dat het Zweden en Finland niet zou verwelkomen in de NAVO-alliantie. Het beschuldigt de twee landen ervan Koerdische militanten en andere groepen die het als terroristen beschouwt te steunen en onderdak te bieden. Beide landen ontkennen dit.

Dorpje bij Severodonetsk ingenomen door Russen

Oekraïne heeft wel de controle over Metjolkine verloren, een dorp dat grenst aan Severodonetsk. De gouverneur van de regio Loegansk heeft dit bevestigd op sociale media. Metjolkine had voor de oorlog ongeveer duizend inwoners.

Pro-Russische separatisten zeggen ook Tosjkivka, een dorpje ten noordwesten van Severodonetsk te hebben ingenomen. Dit meldt persbureau Reuters. Gisteren zei het Oekraïense leger nog dat de Russische aanvallen waren afgeweerd bij Tosjkivka en andere nabijgelegen dorpen. Reuters heeft de claims van beide landen niet kunnen controleren.

EU-buitenlandbaas: 'Russische graanblokkade is echte oorlogsmisdaad'

De blokkade van graan uit Oekraïne door Rusland is "een echte oorlogsmisdaad", zegt Josep Borrell, hoofd buitenlands beleid van de Europese Unie, Sinds de Russische invasie van Oekraïne laat Rusland geen Oekraïense schepen meer de Zwarte Zee op. Het Oekraïense graan is van groot belang voor veel landen in het Midden-Oosten en Afrika. "We roepen Rusland op om de (Oekraïense) havens te deblokkeren. Het is onvoorstelbaar dat miljoenen tonnen tarwe geblokkeerd blijven in Oekraïne terwijl in de rest van de wereld mensen honger lijden", zei Borrell.

Pogingen van de VN om om met hulp van Turkije graanschepen uit Oekraïense havens te laten vertrekken, zijn nog niet succesvol gebleken. Daarom wordt ook gesproken om graan over land of via de lucht Oekraïne uit te krijgen. Volgens buitenlandminister Wopke Hoekstra ligt vervoer over zee nog altijd "het meest voor de hand". Want alleen met schepen kunnen grote hoeveelheden uit de graanvoorraden uit Oekraïne worden vervoerd.

"Voor Nederland is alles bespreekbaar zolang we maar niet door de Russen gechanteerd worden", zegt Hoekstra tegen ANP voorafgaand aan een vergadering met zijn EU-collega's en Borrell. Moskou stelde eerder voor om Oekraïens graan via noorderbuur Belarus uit te voeren. Minsk vroeg in ruil daarvoor dat de EU eerder opgelegde sancties in zou trekken. Dat werd door de EU afgewezen.

Correctie eerder bericht

Hier stond een bericht over een Ipsos-onderzoek over de mening van Nederlanders en 26 andere landen over economische sancties tegen Rusland. Dat onderzoek was echter gedateerd. Ipsos had de resultaten uit het onderzoek door een fout in het systeem opnieuw naar buiten gebracht.

Moldavië doet nepnieuws en oorlogsfilms uit Rusland in de ban

In Moldavië zijn binnenkort geen Russisch televisienieuws, politieke talkshows en propagandistische oorlogsfilms te zien. De Moldavische president Maia Sandu heeft een wet afgekondigd ter bestrijding van desinformatie en propaganda die het uitzenden van dergelijke programma's en films in Moldavië verbiedt.

De wet treedt mogelijk vrijdag al in werking. Als omroepen de wet overtreden, kunnen ze bijvoorbeeld hun uitzendlicentie kwijtraken. Het wetsvoorstel werd eerder deze maand door een meerderheid in het parlement aangenomen.

Door het aangenomen wetsvoorstel kunnen nu ook programma's verboden worden uit landen die het zogenoemde Europees Verdrag inzake grensoverschrijdende televisie niet hebben geratificeerd. Rusland is een van die landen.

Oekraïne wil verwoeste Russische tanks tentoonstellen in Europa

Oekraïne wil verwoeste Russische tanks in Europa gaan tentoonstellen om zo de aandacht van het publiek bij de oorlog in Oekraïne te houden. Dat heeft de Oekraïense defensieminister Oleksi Reznikov tegen de Poolse zender Polsat gezegd. Volgens Reznikov is Moskou uit op een verdere opmars door Europa: Russische generaals willen helemaal optrekken tot aan Portugal.

"We zullen ervoor zorgen dat Russische tanks naar Europa gaan, maar dan wel als wrakken", zei de minister. De tentoonstelling moet via Warschau, Berlijn, Parijs en Madrid uiteindelijk eindigen in Lissabon.

Britten: 'Russische luchtmacht presteert ondermaats in Oekraïne'

Het Britse ministerie van Defensie gaat in een nieuwe inlichtingen-update in op de Russische luchtmacht. Volgens de Britten presteert die ondermaats in de oorlog in Oekraïne. "Het kan geen volledige luchtsuperioriteit krijgen en opereert in een risicomijdende stijl, waarbij het zelden diep achter de Oekraïense linies doordringt", klinkt het.

De onderliggende oorzaken komen volgens de Britten overeen met die van de Russische grondtroepen. Een groot deel van de Russische luchtgevechtstraining is "hoogstwaarschijnlijk ontworpen om indruk te maken op hoge functionarissen", in plaats van dat er in de ontwikkeling van de vliegtuigbemanning is geïnvesteerd.

Rusland heeft een indrukwekkend aantal relatief moderne en capabele gevechtsvliegtuigen, zo staat er in de update, maar de luchtmacht is niet in geslaagd de cultuur en vaardigheden van het personeel te ontwikkelen die nodig zijn "om te voldoen aan de Russische ambitie om een meer westerse stijl te leveren". Hierdoor moeten de Russische grondtroepen meer inspanningen leveren waardoor ze uitgeput raken. Ook de voorraad geavanceerde kruisraketten raakt hierdoor op, zegt het ministerie.

Nobelprijsmedaille van Russische journalist geveild

De Russische journalist Dmitri Moeratov veilt vandaag zijn gouden medaille die hij won toen hem de Nobelprijs voor de Vrede werd uitgereikt. De opbrengst gaat naar Unicef, dat kinderen helpt die ontheemd zijn door de oorlog in Oekraïne. Moeratov kreeg de Nobelprijs in oktober 2021.

Het was Moeratovs idee om de medaille te veilen, nadat hij al had aangekondigd dat hij de bijbehorende geldprijs van ongeveer 500.000 euro aan een goed doel zou schenken. In een interview met persbureau AP zei Moeratov dat hij zich vooral zorgen maakt over kinderen die wees zijn geworden vanwege het conflict in Oekraïne. "We willen hun toekomst teruggeven", zei hij.

Online biedingen begonnen op 1 juni, op Internationale Kinderdag. Het live bieden vandaag valt op Wereldvluchtelingendag. Het hoogste bod staat nu op 550.000 dollar. Verwacht wordt dat de verkoopprijs dat bedrag nog ruim gaat overstijgen.

Moeratov is oprichter en tot een paar jaar geleden hoofdredacteur van de Russische krant Novaya Gazeta. Hij deelde de Nobelprijs met de Filipijnse journalist Maria Ressa. Beiden hadden zich volgens het Nobelcomité hard gemaakt hadden voor de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid in hun land.

Zelensky verwacht toename Russische aanvallen

President Zelensky verwacht dat de Russische aanvallen op Oekraïne zullen toenemen, nu Kiev deze week wacht op een besluit van de Europese Unie over het verlenen van de status van kandidaat-lidstaat.

"Uiteraard verwachten we dat Rusland deze week een voorbeeld wil stellen door vijandige acties uit te breiden", zei Zelensky in zijn dagelijkse videotoespraak. "En niet alleen tegen Oekraïne, maar ook tegen andere Europese landen. We bereiden ons voor, we zijn er klaar voor."

Russische tennisster verandert van nationaliteit en doet als Georgische mee op Wimbledon

De Russische tennisster Natela Dzalamidze kan vanaf volgende week als Georgische toch meedoen aan Wimbledon. Ze heeft zich onlangs laten naturaliseren en daarmee omzeilt ze de ban op spelers uit Rusland en Belarus vanwege de oorlog in Oekraïne.

Dzalamidze is geboren in de Russische hoofdstad Moskou. De tennisorganisatie WTA heeft de switch ogenschijnlijk goedgekeurd, want als nationaliteit staat nu Georgisch bij haar paspoort.

Oekraïne: strenge restricties voor Russische boeken en muziek

Het Oekraïense parlement heeft twee wetten aangenomen die strenge restricties stellen aan Russische boeken en muziek. Een wet verbiedt onder andere de commerciële invoer van boeken die gedrukt zijn in Rusland, Belarus en bezet Oekraïens grondgebied. Ook is er speciale toestemming nodig voor de invoer van boeken in het Russisch uit ieder ander land. Russische burgers in Oekraïne mogen geen boeken drukken, tenzij ze afstand doen van hun Russische paspoort.

Een andere wet verbiedt het afspelen van Russische muziek in media en het openbaar vervoer. Het verbiedt elk werk van iedereen die na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991 een Russisch paspoort had. Artiesten die de Russische invasie hebben afgewezen, kunnen een uitzondering vragen. De Oekraïense minister van Cultuur is "blij met de nieuwe beperkingen".

Oekraïne zet al langer in op de 'derussificatie' van het land. Al ruim voor de start van de oorlog werd een wet aangenomen die kennis van de Oekraïense taal verplicht stelt voor iedereen die in de publieke sector werkt. Ook moet minstens de helft van het aanbod in kranten- en tijdschriftwinkels Oekraïens zijn.

Goedemorgen

Welkom in het liveblog van maandag 20 juni over de oorlog in Oekraïne. Het liveblog van gisteren kun je hier teruglezen.