Twee achternamen, AOW-leeftijd naar 67, prijsplafond stopt: dit verandert op 1 januari
Het is 1 januari 2024 en dat betekent dat er weer allerlei nieuwe wetten, regels en belastingtarieven ingaan. Hier een overzicht van wat er zoal verandert in het nieuwe jaar.
Minimumloon hoger en wordt uurloon
Zoals ieder half jaar gaat het minimumloon omhoog, nu met 3,75 procent naar 13,27 euro bruto per uur.
In plaats van een minimummaandloon is het voortaan een minimumuurloon. Voorheen gold er altijd een minimummaandbedrag voor iemand die fulltime werkt. Maar wat fulltime is, verschilt per sector. Daardoor was het minimumuurloon voor iemand die 36 uur werkt hoger dan voor iemand die 40 uur werkt. Aan dat verschil komt nu een eind.
De loonstijging van 3,75 procent geldt bij 36 uur. Iemand die 40 uur werkt en het minimumloon krijgt, gaat er maar liefst 15,29 procent op vooruit.
Uitkeringen als de AOW, WAO, Wajong, Ziektewet en WIA zijn gekoppeld aan het minimumloon en gaan daarmee ook omhoog. De AOW-uitkering bijvoorbeeld, stijgt van 1378,98 naar 1459,53 euro netto.
Einde prijsplafond
Het prijsplafond voor gas en elektriciteit stopt. Het is ook niet echt nodig meer, want de energietarieven liggen bij de meeste aanbieders inmiddels rond of onder die van het prijsplafond. Of die weer gaan stijgen tot ver boven het prijsplafond of juist dalen, weten we natuurlijk niet. Wie bang is voor hogere tarieven kan een vast contract nemen.
Expatregeling minder riant
Het belastingvoordeel voor expats, mensen uit het buitenland die hier komen werken, wordt versoberd.
Tot nu toe konden ze vijf jaar lang 30 procent van hun brutoloon belastingvrij uitbetaald krijgen. Dat wordt de eerste 20 maanden 30 procent, daarna 20 maanden 20 procent en daarna 20 maanden 10 procent.
Koopkrachtmaatregelen en belastingschijven
Het demissionaire kabinet past een aantal belastingtarieven en belastingkortingen aan, zoals de arbeidskorting en de belastingschijven. Vooral lagere inkomens gaan er hierdoor op vooruit. Hogere inkomens gaan er ook op vooruit, maar minder dan zonder die aanpassingen.
Dat komt vooral doordat de grens van de tweede belastingschijf minder wordt verhoogd dan eerder gepland. Die grens is dit jaar 73.032 euro. Verdien je bruto meer, dan betaal je daarover het hoge belastingtarief van 49,5 procent. Vanwege inflatiecorrectie zou die grens stijgen naar 80.262 euro. Maar het kabinet besloot om niet een volledige inflatiecorrectie toe te passen, daarom stijgt de grens maar naar 75.518 euro.
Bekijk hier per inkomen hoeveel minder belasting mensen gaan betalen ten opzichte van 2023:
Minder belasting voor deel zzp'ers
Zelfstandigen zonder personeel en mensen met een eenmanszaak met een wat lager inkomen houden netto meer geld over. Veelverdienende ondernemers gaan juist meer belasting betalen.
Dat komt door een aantal wijzigingen in de inkomstenbelasting, zoals de arbeidskorting, belastingschijven, mkb-winstvrijstelling en zelfstandigenaftrek.
Bekijk hier per inkomen hoeveel minder of meer belasting ondernemers gaan betalen ten opzichte van 2023:
Toeslagen omhoog, zorgtoeslag omlaag, energietoeslag stopt
De kinderopvangtoeslag, het kindgebonden budget en de huurtoeslag gaan omhoog. Die laatste met ruim 34 euro. Ook komen meer mensen in aanmerking voor de huurtoeslag en het kindgebonden budget.
De zorgtoeslag gaat juist omlaag. Die was in 2023 extra hoog om de pijn van de hoge inflatie te verzachten. Maar die extra verhoging vervalt weer.
De speciale energietoeslag voor mensen op of net boven het sociaal minimum verdwijnt. Die was in 2023 tussen de 800 en 1300 euro, afhankelijk van de gemeente.
In 2024 blijft wel het Tijdelijk Noodfonds Energie. Heb je een laag inkomen en een hoge energierekening, dan kun je daar steungeld aanvragen. Gemiddeld kregen huishoudens afgelopen jaar zo'n 900 euro uit dat fonds. Komend jaar komen meer mensen ervoor in aanmerking.
Vermogensbelasting omhoog
De belasting op het rendement op spaargeld, aandelen en andere bezittingen stijgt, van 32 naar 36 procent. Het kabinet wilde een verhoging naar 34 procent, maar een Kamermeerderheid stemde voor een extra verhoging.
Het rendement waar de Belastingdienst van uitgaat verandert ook. Voor spaargeld is dat over 2023 nog maar 0,01 procent. Omdat de spaarrente is gestegen, is dat over 2024 nu 1,03 procent. Voor beleggingen als aandelen en andere bezittingen gaat het veronderstelde rendement juist iets omlaag, van 6,17 naar 6,04 procent. De vermogensrendementsheffing geldt alleen voor vermogen boven 57.000 euro.
Een rekenvoorbeeld: je hebt 80.000 euro spaargeld. Dan moet je over 23.000 euro vermogensbelasting betalen. De Belastingdienst gaat ervan uit dat je 1,03 procent rendement maakt (236,9 euro) en daarover moet je 36 procent belasting betalen: 85,28 euro.
Reiskosten- en thuiswerkvergoeding omhoog
De maximale belastingvrije reiskostenvergoeding gaat omhoog, van 21 naar 23 eurocent per kilometer. De belastingvrije thuiswerkvergoeding stijgt ook, van 2,15 naar 2,35 euro per thuisgewerkte dag.
Ook wordt het belastingtechnisch en administratief makkelijker om als werkgever ov-abonnementen aan werknemers te geven die ook privé gebruikt mogen worden.
Kansspelbelasting omhoog
De belasting op prijzen die je wint bij loterijen, gokmachines en andere kansspelen gaat omhoog, van 29,5 naar 30,5 procent. Kansspelbelasting geldt alleen voor grote prijzen van 450 euro of meer.
Minimumbelasting voor bedrijven
Grote bedrijven moeten voortaan minimaal 15 procent winstbelasting betalen. Nu moeten ze dat in Nederland zelf al, want de winstbelasting is hier 19 procent voor de eerste 200.000 euro winst en 25,8 procent voor winst daarboven.
De 15-procentsregel is onderdeel van een wereldwijd initiatief om belastingontwijking te voorkomen, door in zoveel mogelijk landen minstens 15 procent te heffen. Als een multinational bijvoorbeeld ook in een land zit waar minder dan 15 procent winstbelasting wordt geheven, dan kan Nederland extra belasting vragen tot die 15 procent.
NHG-grens omhoog
Je kunt in het nieuwe jaar tot een hypotheek van 435.000 euro Nationale Hypotheekgarantie krijgen. Dat was 405.000 euro. Ga je investeren in energiebesparende maatregelen als isolatie of een warmtepomp, dan is de maximale hypotheek hoger: 461.100 euro.
Heb je een hypotheek met NHG, dan neemt NHG je restschuld over en betaalt die aan de bank als je ooit door werkloosheid, scheiding of het overlijden van je partner je woning met verlies moet verkopen.
Overal meldpunt foute verhuurders
Iedere gemeente moet vanaf vandaag een meldpunt hebben voor klachten over woningverhuurders. Bijvoorbeeld als die te veel borg of servicekosten vragen of mensen intimideren, discrimineren of verplichtingen niet nakomen.
De gemeente kan dan zelf in actie komen of helpen bij het vinden van de juiste instantie. Zoals de Huurcommissie, als een verhuurder meer huur vraagt dan toegestaan.
Maximale hypotheek: labelafhankelijk, studieschuld anders, alleenstaande meer
De maximaal toegestane hypotheek wordt afhankelijker van het energielabel. Koop je een energiezuinige woning, dan kun je meer geld lenen. Ook kopers van een huis met een slechter label kunnen extra lenen, maar alleen als ze dat geld besteden aan energiebesparende maatregelen.
Verder wordt in je eentje een huis kopen wat makkelijker. Een alleenstaande die 28.000 euro of meer verdient kan namelijk 16.000 euro extra lenen.
En mensen met een studieschuld kunnen meer lenen als ze extra hebben afgelost. Tot nu toe werd er gekeken naar de grootte van je oorspronkelijk schuld. Voortaan wordt je hypotheekruimte bepaald door wat je maandelijks kwijt bent aan het terugbetalen van je studieschuld. Hoe meer je extra hebt afgelost, hoe meer je kan lenen.
Startersvrijstelling overdrachtsbelasting hoger
Starters kunnen een huis van maximaal 510.000 euro kopen zonder overdrachtsbelasting te betalen. Dat was 440.000. Mensen tussen de 18 en 35 kunnen eenmalig gebruikmaken van die vrijstelling. Dit betekent dat ze 0 procent overdrachtsbelasting betalen in plaats van de gebruikelijke 2 procent.
Vve-vermogen is spaargeld, geen belegging
Woon je in een appartement, heb je een vereniging van eigenaren en heeft die vve geld op de bank staan? Dan ziet de fiscus jouw aandeel in dat geld als individueel vermogen. En wordt het dus meegeteld met het vermogen waarover je belasting moet betalen. Tot nu toe werd het gezien als een belegging/andere bezitting, waar je meer belasting over moet betalen dan over spaargeld.
Dat verandert nu en meteen ook met terugwerkende kracht over 2023. Het wordt voortaan gezien als spaargeld. Over 2023 gaat de Belastingdienst uit van een rendement van 0,01 procent in plaats van 6,17 procent voor beleggingen/andere bezittingen.
Vergoeding voor WOZ-bezwaar verlaagd
Vergoedingen voor succesvolle bezwaren tegen WOZ-beschikkingen gaan omlaag, met 75 tot 90 procent. En ze worden niet meer uitbetaald aan commerciële bezwaarbureaus, maar direct aan de bezwaarmakende burger zelf. Die moet dus zelf met het bureau afspreken wat hij of zij betaalt voor juridische hulp.
Op basis van de WOZ-waarde van je huis bepaalt de gemeente hoeveel onroerendezaakbelasting je moet betalen. Gaat die WOZ na een bezwaar omlaag, dan hoef je dus minder belasting te betalen. Particulieren schakelden de afgelopen jaren steeds vaker commerciële bureaus in om bezwaar te maken. Als die wonnen, moest de gemeente een zogeheten proceskostenvergoeding aan het bureau betalen. Die vergoedingen bedroegen vaak honderden tot enkele duizenden euro's.
Belasting op frisdrank, sap, havermelk en alcoholvrij bier omhoog
De zogeheten verbruiksbelasting op allerlei dranken gaat omhoog, van bijna 9 naar ruim 26 cent per liter. Het kabinet zegt dranken als frisdrank duurder te maken, zodat mensen eerder kiezen voor gezondere dranken, zoals water. De verbruiksbelasting op water uit een fles wordt daarom afgeschaft; water wordt dus goedkoper.
Specifiek zuivel- en sojadranken zijn uitgezonderd van de verbruiksbelasting, vanwege het hoge eiwitgehalte. Ook al zit er soms veel suiker in. Dat leverde eerder discussie op.
Bekijk hier voor welke dranken wel en welke geen verbruiksbelasting betaald moet worden.
Accijns op alcohol omhoog
Alcoholische dranken worden ietsje duurder. De accijns daarop stijgt namelijk met 8,4 procent. Het kabinet wilde de accijns met 16,2 procent verhogen, maar een Kamermeerderheid stak daar een stokje voor. Een krat bier wordt gemiddeld 27 cent duurder, een fles wijn 7 cent.
Nutri-Score ingevoerd
Het voedselkeuzelogo Nutri-Score wordt officieel ingevoerd in Nederland. Producten kunnen een score van A (beste samenstelling) tot en met E (slechtste) krijgen. Een A betekent niet per se dat iets gezond is, maar dat het in vergelijking met dezelfde soort producten een betere samenstelling heeft.
De Nutri-Score is niet verplicht. Maar als bedrijven hem gebruiken, moeten ze die op alle producten van een bepaald merk zetten. En dus niet alleen op varianten die goed scoren. Voedselfabrikanten konden de Nutri-Score al een paar jaar gebruiken als proef.
Het Voedingscentrum adviseert om eerst te kijken of iets in de Schijf van Vijf staat. "Dan weet je dat het gezond is. Staat het product er niet in, dan kun je op Nutri-Score letten."
E-sigaret met smaakje verboden
Winkeliers en webshops mogen geen e-sigaretten met smaakjes als mint, banaan of rum meer verkopen. Alleen tabakssmaak blijft toegestaan. Het smaakjesverbod moet vapen minder aantrekkelijk maken voor jongeren.
Basispakket aangepast
Het basispakket van de zorgverzekering wordt iets aangepast. Hulp om vallen te voorkomen zit voortaan voor sommige ouderen in het basispakket. Dit geldt voor ouderen die veel risico lopen op vallen en ook andere lichamelijke of psychische problemen hebben.
Kraamzorg wordt flexibeler inzetbaar. Je kan tot maximaal zes weken na de bevalling nog kraamzorg krijgen. Eerst was dit tot maximaal tien dagen na de bevalling. Het maximale aantal uren blijft 80.
Energiebelasting gas hoger
De energiebelasting op aardgas gaat wat omhoog, de energiebelasting op elektriciteit juist iets omlaag. Zo wil de overheid stimuleren dat meer huishoudens 'van het gas af' gaan, door bijvoorbeeld een warmtepomp te nemen in plaats van een cv-ketel.
De jaarlijkse korting op de energiebelasting gaat tegelijk omhoog, van 603,04 euro naar 631,35 euro. Dat is een vast bedrag dat van je energiebelasting af gaat.
Wegwerpbekers kunnen toch nog
Plastic wegwerpbekers en -bakjes op kantoren, scholen en sportverenigingen zouden per 1 januari worden verboden. Maar het demissionaire kabinet heeft bepaald dat deze regel wel wordt ingevoerd, maar dat er niet op wordt gehandhaafd, oftewel gedoogbeleid. Een nieuw kabinet moet een definitieve keuze maken hierover.
Duurzaamheidsrapportage verplicht
De EU heeft bepaald dat grote beursgenoteerde bedrijven voortaan jaarlijks een duurzaamheidsrapport moeten publiceren. Daarin staat dan wat hun impact is op klimaat en milieu. Een externe accountant moet dat rapport controleren.
Doxing strafbaar
Het verspreiden van persoonlijke gegevens van een ander om die te intimideren wordt strafbaar. Bij dit zogeheten doxing worden bijvoorbeeld adressen of telefoonnummers van mensen in appgroepen verspreid. Volgens de overheid zijn hulpverleners, politieagenten en politici vaak slachtoffer van doxing.
Mishandeling en verwaarlozing van dieren harder aangepakt
De maximale straffen voor dierenmishandeling en dierenverwaarlozing gaan omhoog van drie naar vijf jaar cel. Ook wordt het makkelijker om bijvoorbeeld boerderijen of hondenfokkerijen te sluiten als daar het dierenwelzijn wordt bedreigd.
En het wordt makkelijker om iemand te verbieden dieren te hebben. Dit verbod kan ook langer worden opgelegd, in ernstige gevallen levenslang.
Woning sluiten makkelijker
Burgemeesters kunnen makkelijker een woning sluiten als daar ernstig geweld heeft plaatsgevonden. Denk aan explosies, beschietingen of het aantreffen van wapens.
Nadeelcompensatie
Als burgers of bedrijven onevenredig hard worden getroffen door werk van de overheid dat verder rechtmatig is, dan hebben ze recht op een vergoeding. Bijvoorbeeld als een winkel door wegwerkzaamheden veel minder klandizie heeft. Dat recht op zogeheten nadeelcompensatie is nu wettelijk vastgelegd.
Hogere verkeersboetes
De boetebedragen gaan weer omhoog. Zo betaal je voor met de auto door rood rijden 300 euro in plaats van 280 euro. En als fietser je telefoon gebruiken kan je 160 euro kosten, waar dat tot nu toe 150 euro was.
Dubbele achternaam voor kinderen
Kinderen kunnen voortaan de achternaam krijgen van beide ouders in een volgorde naar keuze. Tot nu toe kon je alleen kiezen voor de naam van de geboortemoeder óf de vader of duomoeder.
Het kind van Tineke Jansen en Hugo Rodriguez kan dus als achternaam Jansen Rodriguez, Rodriguez Jansen, Jansen of Rodriguez krijgen. Dit kan bij geboortes vanaf 1 januari. Maar het mag ook een jaar lang nog worden aangepast met terugwerkende kracht voor kinderen die op 1 januari 2016 of later zijn geboren. Meerdere kinderen van hetzelfde koppel moeten wel allemaal dezelfde achternaam krijgen.
Heb je al een dubbele achternaam en krijg je kinderen? Er is een maximum van twee naamdelen. Je mag zelf kiezen, maar er zullen dan dus naamdelen vervallen om tot de nieuwe gecombineerde achternaam te komen.
AOW-leeftijd naar 67
De AOW-leeftijd stijgt van 66 jaar en 10 maanden naar 67 jaar. Pas in 2028 stijgt die verder, naar 67 jaar en 3 maanden.
Pensioenopbouw vanaf 18 jaar
Werknemers gaan al vanaf hun 18e pensioen opbouwen via het pensioenfonds van hun bedrijf of bedrijfstak. Dat was vanaf 21 jaar. Het is een van de maatregelen die voortkomen uit de nieuwe pensioenwet, die de komende jaren stapsgewijs verder wordt ingevoerd.
Meer Nederlandse series
Grote streamingdiensten als Netflix, Disney+ en Amazon Prime moeten minstens 5 procent van hun Nederlandse jaaromzet investeren in Nederlandse series, films en documentaires. Het kabinet verwacht dat dit zo'n 45 miljoen euro aan investeringen in Nederlandse audiovisuele producties oplevert.
Rente studieschuld omhoog
Voor sommige oud-studenten gaat de rente op hun studieschuld omhoog. Van 0,46 procent naar 2,56 procent voor mensen die in 35 jaar moeten terugbetalen (nieuwe systeem vanaf 2018) en van 1,78 naar 2,95 procent als je in 15 jaar moet terugbetalen (oude systeem van voor 2018).
Deze nieuwe rentepercentages gelden alleen als in 2024 je rentevaste periode van 5 jaar afloopt of je zogeheten aanloopfase begint. Het gaat dan dus om mensen die in 2023, 2018, 2013, enzovoorts stopten met studiefinanciering.
Wettelijke rente hoger
Als je een betalingsachterstand hebt mag de schuldeiser maximaal de wettelijke rente vragen als schadevergoeding voor het niet-betalen. Deze rente stijgt van 6 naar 7 procent.
De maximale rente voor het lenen van geld, kopen op afbetaling of rood staan gaat ook omhoog, van 14 naar 15 procent.
Kinderen in gesloten instelling
De positie van kinderen in een instelling voor gesloten jeugdhulp moet verbeteren met een nieuwe wet. Hulpverleners mogen hun vrijheid alleen nog beperken als dat echt nodig is en niet anders kan. Het gaat dan om vastpakken en vasthouden, opsluiten op hun kamer, het beperken van telefoongebruik en het controleren van kleding en lichaam.
Omgevingswet vervangt allerlei aparte wetten
Regels over de leefomgeving in Nederland waren verspreid over wel 26 wetten op het gebied van natuur, milieu, bouwen en wonen. Daarvoor in de plaats komt er nu één Omgevingswet. Die moet zorgen voor minder regels en meer samenhang. Het bouwen van bijvoorbeeld wegen of woningen moet daardoor minder ingewikkeld worden.