Samen strijden of niet: wat vinden de leden van PvdA en GroenLinks?
GroenRood, Volkspartij voor Eerlijker en Groener, Groener&Socialer, PvdA-GL , Partij voor Mens en Klimaat of simpelweg LINKS. Fictie, maar over een aantal jaar zou een van deze namen op je stembiljet kunnen staan, mits PvdA- en GroenLinks-leden vandaag de volgende stap in de linkse samenwerking goedkeuren.
Die volgende stap is een gezamenlijke fractie in de Eerste Kamer na de verkiezingen van volgend jaar. Aan het eind van de ochtend stemmen PvdA-leden op hun congres over een voorstel daartoe. Kort daarna maakt GroenLinks de uitslag bekend van een bindend ledenreferendum over dezelfde kwestie.
De afgelopen weken roerden zo ongeveer alle prominenten van beide partijen zich over de steeds verdergaande samenwerking. Eindstand van de ingezonden brieven, opiniestukken en gezamenlijke bijeenkomsten is dat aan beide kanten partijleiders, Tweede Kamerfracties en partijbesturen voor de fractiefusie zijn.
Rode en groene strijd
In een ingezonden brief in de Volkskrant maakte een zwik aan ex-partijleiders en andere zwaargewichten van beide partijen duidelijk waarom. "De 'rode' strijd voor een rechtvaardige samenleving en de 'groene' strijd voor een duurzame samenleving zijn één en dezelfde", schreven onder anderen Diederik Samsom en Bram van Ojik. De rechtse macht moet worden gebroken, is het idee, en de eerstvolgende stap is het samensmelten van de senaatsfracties.
Voorstanders benadrukken daarbij dat de fractiefusie heus omkeerbaar is, mocht succes uitblijven. Maar tegenstanders zijn bang dat ze hiermee een fusie in worden gerommeld. "Er worden vergaande en overhaaste stappen genomen", schreef een aantal bezorgde PvdA-coryfeeën onlangs in een andere open brief. Ze vrezen onder meer voor de belangen van mensen "met een smalle beurs en een bescheiden opleiding".
Ook bij GroenLinks staat niet iedereen te juichen. "Onze partij met bestuurlijke ambitie mag niet verdwijnen in een fusie met een partij uit het verleden", schreef een aantal jonge leden in een opiniestuk. Sceptici bij GroenLinks wijzen onder meer op uiteenlopende standpunten over duurzaamheid en migratie.
Critici zijn bang dat de eigen idealen verwateren, maar het is de vraag hoe groot de verschillen nu echt zijn. Er zijn in elk geval veel overeenkomsten. Zo was het stemgedrag de afgelopen tijd in de Tweede Kamer vrijwel gelijk. En bij de laatste Europese Parlementsverkiezingen bleken alle zestig de stellingen van de Stemwijzer precies hetzelfde ingevuld door de twee.
Vast staat dat de linkse samenwerking intensiever is dan ooit. Pogingen in 2006 en 2012 (met de SP erbij) strandden vroeg, maar dit keer wordt de omhelzing langzaamaan steeds inniger.
In de formatie trokken de partijleiders samen op. En toen ze daardoor/desondanks allebei niet in de coalitie belandden, schreven ze samen een oppositieakkoord. In de Kamer wordt ook nauw samengewerkt: de fracties vergaderen weleens samen, schrijven gezamenlijk aan visies en vormen één blok in onderhandelingen.
Maar vandaag kan de dag zijn dat de romance in de knop wordt gebroken. Als een van de twee partijen tegenstemt, dan is een links blok weer ver weg. Voor GroenLinks-leider Jesse Klaver kan dat gevolgen hebben; hij heeft veel geïnvesteerd in de samenwerking. Voor de kersverse PvdA-leider Attje Kuiken staat minder op het spel. Ze zit er pas net en is niet een van de voortrekkers geweest.
Hoe groot de kans is dat de fractiefusie wordt weggestemd, is lastig te zeggen. Stemmingen op congressen kunnen onvoorspelbaar zijn. Toch zijn er best wat aanwijzingen dat de partijleden gaan instemmen.
Zo zijn beide partijtoppen vóór, en leden volgen dan doorgaans. Verder hebben bij zowel GroenLinks als PvdA ledencongressen zich eerder uitgesproken voor meer samenwerking. De tegenstand is tot nog toe ook niet massaal. Een GroenLinks-petitie tegen de fractiefusie is zo'n 500 keer ondertekend (op 33.500 leden) en een van de PvdA 170 keer (40.500 leden). Een gezamenlijk manifest voor meer samenwerking is zo'n 8000 keer ondertekend.
Lange adem
Als de leden van beide partijen vandaag instemmen met een gezamenlijke fractie, dan is een partijfusie overigens nog niet per se nabij. Er zijn nog talloze hordes te nemen (of om over te struikelen), en resultaten uit het verleden laten zien dat fusies doorgaans een lange adem vereisen. De ChristenUnie deed er meer dan tien jaar over om te ontstaan, het CDA dertien en GroenLinks zelf twaalf jaar.
Een stembiljet met RoodGroen, G.L.P.V.D.A. of de Partij voor Solidariteit en Klimaat is dus sowieso niet iets voor de nabije toekomst.
