Debat over versoepeling coronamaatregelen: 'Je merkt aan alles dat de rek eruit is'

De coronamaatregelen versoepelen of niet? In het Catshuis buigt het demissionaire kabinet zich vandaag weer over dit dilemma. Afgelopen week werd duidelijk dat er steeds meer druk op de ketel staat.

Zo bleek woensdag uit een peiling dat het aantal Nederlanders dat in meer of mindere mate de lockdown wil versoepelen in vier weken tijd is verdubbeld. Inmiddels vindt ruim een op de drie Nederlanders dat de tijd daarvoor rijp is, concludeerde peilingsbureau I&O Research uit de peiling in opdracht van de NOS.

Avondklok aan het wankelen

Een nipte meerderheid is nog altijd voor het handhaven of zelfs verscherpen van de lockdown. Bijna een op de tien ondervraagden vindt zelfs dat alle maatregelen helemaal losgelaten mogen worden.

Het was ook een week waarin allerlei partijen inspeelden op de groeiende roep om versoepelingen. Actiegroep Viruswaarheid bracht deze week in de rechtszaal de avondklok aan het wankelen.

Werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland presenteerden een plan om de economie komende maand in stappen te heropenen. Dat zou mogelijk zijn als er massaal getest zou worden.

En ook een groep medici, wetenschappers, economen en ondernemers kwam met een plan om Nederland weer open te gooien. "We zien dat de maatregelen leiden tot veel schade aan de volksgezondheid", zei internist-endocrinoloog Evelien Peters namens Herstel NL, zoals de groep zich noemt.

'Allemaal signalen'

"Het zijn allemaal signalen die een beetje dezelfde kant op wijzen", zegt onderzoeker Peter Kanne van I&O Research. "Ik denk ook zeker dat het de discussie kan aanzwengelen."

Ook vanuit het onderwijs werd de druk opgevoerd. De koepel van scholen in het voorgezet onderwijs, de VO-Raad, pleitte ervoor om leerlingen vanaf 1 maart minstens een dag in de week weer naar school te laten gaan. De middelbare scholen zijn sinds half december gesloten voor het overgrote deel van de leerlingen.

"Weer je computer pakken en achter het scherm zitten. Dat is het enige wat je de hele dag doet", zei Fatima, die heel graag weer fysiek les wil krijgen:

Het kabinet heeft aangegeven te werken aan een plan om buurthallen, sporthallen of bibliotheken open te stellen voor jongeren, zodat ze weer kunnen samenkomen. Naar verwachting komt er de komende dagen meer duidelijkheid over.

Dinsdag is er weer coronapersconferentie van het kabinet. Minister De Jonge van Volksgezondheid en premier Rutte zien weinig ruimte voor versoepeling, benadrukten ze deze week al. Het gemiddelde aantal besmettingen stijgt immers weer licht en de derde golf is aanstaande, zei Rutte donderdag.

'Rek is eruit'

Maar die boodschap wordt steeds moeilijker te verkopen, ziet politiek verslaggever Ron Fresen. "Je merkt aan alles dat de rek eruit is. Steeds meer mensen zien de coronastatistieken en vragen zich af of dit allemaal wel nodig is, ook in de politiek."

De vooraf geschetste doemscenario's rondom de vele virusvarianten zijn vooralsnog uitgebleven. Met de belangrijke kanttekening dat het kabinet er juist op hamert dat de situatie veel slechter was geweest als er niet al twee maanden een strenge lockdown was geweest. Maar de peiling geeft aan dat een steeds groter deel van de bevolking geen genoegen meer neemt met die uitleg.

Volop steun

Het onderzoek laat overigens ook zien dat zeker twee derde van de Nederlanders nog volledig of grotendeels achter de coronamaatregelen van het kabinet staat:

"Het basisvertrouwen is nog steeds heel groot", zegt Fresen. "Maar we zien wel dat erop is ingeleverd. Bijvoorbeeld door dingen als het datalek bij de GGD, kritiek op het vaccinatieprogramma en ook de avondklok-uitspraak. Die laatste zaak versterkt bij een deel van bevolking het gevoel van 'heeft de overheid zijn zaakjes wel op orde?'"

Het aandeel ondervraagden dat zegt veel tot vrij veel vertrouwen te hebben in bijvoorbeeld de GGD's is de afgelopen vier weken fors gedaald: van 74 procent in januari tot 49 procent in februari.

Ook het vertrouwen in de landelijke overheid (van 67 procent naar 52 procent), het RIVM (van 76 procent naar 66 procent) en demissionair 'coronaminister' De Jonge (van 57 procent naar 49 procent) heeft een knauw opgelopen. Het vertrouwen in Rutte is licht gedaald, maar nagenoeg hetzelfde gebleven.

Kleine stapjes

De grote vraag is nu hoe ver het kabinet durft te gaan met eventuele versoepelingen. "Wat wij horen, is dat het kabinet zoekt naar kleine stapjes", zegt Fresen. Die zijn immers veiliger dan de grote, met het risico dat de IC's straks vol liggen met covid-19-patiënten.