Opkomst bij waterschapsverkiezingen fors omhoog, 'thema's leven'

Samenvattend

Forum voor Democratie is de grote winnaar van de Provinciale Statenverkiezingen. Met bijna alle stemmen geteld staat de partij van Thierry Baudet op 13 zetels in de Eerste Kamer. De VVD haalt een zetel minder en krijgt er 12 in de Senaat. GroenLinks stijgt van 4 naar 9 zetels. De coalitie raakt zijn meerderheid in de Eerste Kamer kwijt.

De opkomst was de grootste in 30 jaar tijd. Ook voor de waterschapsverkiezingen gingen er fors meer mensen naar de stembus. Voor een overzicht van de uitslagen in jouw provincie of gemeente, bekijk het interactieve kaartje.

Het liveblog wordt nu afgesloten.

Fors hogere opkomst waterschappen

De voorlopige opkomst bij de waterschapsverkiezingen is gestegen van 43,5 procent naar 50,5. Dat meldt de Unie van Waterschappen op basis van gegevens uit 21 van de 22 waterschappen.

Qua zetelverdeling lijkt Water Natuurlijk als landelijk waterspecifieke partij opnieuw de grootste: in 9 waterschappen is het de winnaar volgens de voorlopige cijfers.

Rogier van der Sande, voorzitter Unie van Waterschappen is blij met de hoge opkomst. "Er is duidelijk te zien dat thema's als water, klimaat en energie leven bij de kiezer. Extreme weersomstandigheden als droogte en hoosbuien zijn de realiteit."

Wie stemde op welke partij?

Op basis van een enquête door onderzoeksbureau Ipsos in opdracht van de NOS kunnen we nauwkeurig in kaart brengen wie op welke partij hebben gestemd.

Partijleider Baudet blijkt weinig jonge kiezers te trekken, hij moet het vooral hebben van de kiezers tussen de 35 en 64 jaar. Ook de 65-plussers zijn in ruime mate vertegenwoordigd. Ook Bij CDA, PvdA en 50Plus zijn de meeste stemmers 65+. D66 wist als enige de meeste jongere kiezers tussen de 18 en 34 jaar aan te trekken.

Swipe door de plaatjes voor het overzicht:

Waterschappen Hunze en Aa’s en Vechtstromen

Voor beide waterschappen is de voorlopige uitslag bekend. Bij Hunze en Aa's is Water Natuurlijk de grootste gebleven, nu met 5 zetels en vier jaar geleden waren dat er 4.

Ook bij Vechtstromen is Water Natuurlijk de voorlopige winnaar. De partij kreeg in dit waterschap ruim een kwart van de stemmen: goed voor 6 zetels.

Voor het overzicht kun je terecht op de websites van de twee waterschappen, ook te vinden in deze tweets:

'Nieuwe ster van het rechts-populisme

De verkiezingsoverwinning van Forum voor Democratie is het buitenland niet ontgaan. Ook buitenlandse kranten en nieuwssites analyseren de grote zege van de partij en de man daarachter. Het Amerikaanse persbureau AP noemt Baudet "de nieuwe ster van het rechts-populisme", "een politicus die Geert Wilders passeert terwijl hij Latijnse citaten aanhaalt en filosofie leest".

Check het artikel voor meer buitenlandse analyses van de verkiezingsuitslag in Nederland:

Wilders: wij hebben verloren

Ook al is FvD de winnaar van de Provinciale Statenverkiezingen, Nederland zal ook de komende jaren het "unieke geluid" van de PVV blijven horen, zegt PVV-leider Wilders. "Een dikke pluim en een buiging voor Thierry Baudet. Als partij van niks naar de grootste gaan, dat is een heel groot compliment waard." Wilders is blij dat het "blok tegen immigratie en de EU nog nooit zo groot is geweest als nu".

Waar het tegenvallende resultaat voor de PVV aan heeft gelegen, durft Wilders niet te zeggen. "Wij hebben verloren, hij heeft gewonnen, dat moet je dan ruiterlijk toegeven."

Forum grootste in 91 gemeenten

Forum voor Democratie heeft woensdag in 91 gemeenten de meeste stemmen gekregen. VVD werd het vaakst de grootste partij, namelijk in 97 gemeenten. Het CDA won in 94 gemeenten, GroenLinks en SGP pakten allebei in 21 gemeenten de meeste stemmen. Dat blijkt uit gegevens van de Verkiezingsdienst van ANP.

Vier jaar geleden kreeg de VVD in 146 plaatsen de meeste stemmen en was het CDA het meest geliefd in 135 gemeenten. De SP won in 2015 in 32 gemeenten, maar woensdag kwam de partij in vier gemeenten als grootste uit de bus.

D66 kreeg woensdag nergens de meeste stemmen, terwijl de partij vier jaar geleden in dertien gemeenten won. Elf van die dertien gemeenten gingen nu naar GroenLinks.

Ruim 1,3 miljoen meer stemmers

Naast de verkiezingsuitslag was ook de hoge opkomst opvallend aan deze verkiezingen. Bij de vorige Statenverkiezingen in 2015 bracht 47,8 procent zijn stem uit. Nu ruim 8 procentpunt meer, dat zijn ruim 1,3 miljoen kiezers extra. In dit artikel leggen we uit wat de kiezer in beweging bracht.

Terugblikken met Xander van der Wulp

Experimenteel stemmen tellen

In allerlei gemeenten is het tellen van stembiljetten nog in volle gang, op een nieuwe manier. Bij centraal tellen wordt op de verkiezingsavond alleen geteld hoeveel stemmen elke partij heeft gekregen. Dan ligt er een voorlopige uitslag. Vandaag telt een nieuwe, frisse ploeg in alle rust hoeveel voorkeursstemmen er zijn uitgebracht. Dat moet fouten helpen voorkomen.

Het gebeurt dit jaar in 76 gemeenten. Op Twitter is te zien dat het flink aanpoten is én legt een plaatje uit welke functie hoort bij de verschillende kleuren hesjes van de tellers:

Voorlopige uitslag Waterschap Rivierenland

Familie dichter Wigman boos op Baudet om speech

De familie van Menno Wigman is ontstemd dat Thierry Baudet in zijn overwinningsspeech dichtregels van de in 2018 overleden Amsterdamse stadsdichter gebruikte. "Hij citeerde de dichtregels foutief, en de familie ziet bovendien dat Baudet de poëzie in een context plaatst die mijlenver van het wereldbeeld van Wigman staat", schrijft familielid Anneke Wigman volgens persbureau ANP.

De voorman van Forum voor Democratie citeerde uit het het gedicht Afscheid van mijn lichaam uit de bundel Slordig met geluk: "De zon was mij niet opgevallen als hij niet steeds onderging."

"Baudet zei dat de de zon 'was ondergegaan', wat ritmisch rommeliger is. Wigman besteedde altijd zeer veel zorg aan het ritme van zijn gedichten." Het was de tweede keer dat Baudet in het openbaar Wigman citeerde. Eerder gebruikte hij het gedicht Oneindig wakker uit dezelfde bundel bij de Algemene beschouwingen in september 2018. Ook toen was de familie boos.

Kijk hier de volledige toespraak van Baudet terug:

'FvD heeft veel geïnvesteerd in de uitbouw van de partij'

De leider van Forum voor Democratie zegt klaar te zijn voor een bestuurlijke rol in de Provinciale Staten. Ook zijn er genoeg mensen om de Staten te bemannen. "De partij heeft de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in de uitbouw van de partij. We hebben mensen ontmoet, getraind", aldus Baudet. Hij wil een koerswijziging van het kabinet-Rutte. "We gaan alles doen om druk uit te oefenen."

Wiegel: het moet een gemêleerd gezelschap zijn

Hans Wiegel bevestigt dat Thierry Baudet hem gevraagd heeft om op te treden als informateur in Zuid-Holland. Hij spreekt van een "ongelofelijke" uitslag voor Forum. "Hij wist dat ik in Den Haag ook het college in elkaar heb getimmerd. Ik heb erover nagedacht, en over een paar dagen gaan we met elkaar eten en dan nemen we alles door." Wiegel zegt dat hij en Baudet elkaar zo'n acht jaar kennen.

Wiegel was vorig jaar actief als informateur voor het gemeentebestuur in Den Haag, op verzoek van Groep De Mos. Over eventuele coalities in Zuid-Holland laat Wiegel zich niet uit. "Het ligt voor de hand dat de grotere partijen erin komen. Mijn lijn is altijd geweest, ook in Den Haag, dat het een gemêleerd gezelschap moet zijn."

Het is nog veel te vroeg om te zeggen of het lastige onderhandelingen worden, zegt Wiegel. "Dat hangt er helemaal van af of de mogelijke partijen ook echt willen besturen." Forum voor Democratie staat in Zuid-Holland bovenaan na de Provinciale Statenverkiezingen in Zuid-Holland. De partij haalt waarschijnlijk elf zetels in de Staten. De nummer twee is de VVD, met negen zetels.

PvdA: de coalitie heeft een probleem

Partijleider Asscher van de PvdA wacht rustig af waar de regeringspartijen mee komen, en zal kijken of hij dat kan steunen.

Rutte vanuit Brussel: we gaan gewoon naar meerderheden zoeken

Premier en VVD-leider Rutte wil per onderwerp bekijken of het kabinet "tot verstandige meerderheden" kan komen, nu de coalitie haar meerderheid in de Eerste Kamer heeft verspeeld. Hij is niet van plan een soort pact te sluiten. En hij wil niet bij voorbaat partijen uitsluiten om mee samen te werken. "Het kunnen partijen zijn die meer links of juist rechtser van de coalitie staan."

Zo komt de Eerste Kamer eruit te zien

'Alsof de VAR op het laatste moment een doelpunt afkeurt'

VVD-fractieleider Dijkhoff reageert op de uitslag (op dat moment was nog niet bekend dat FvD op dertien zetels staat, een meer dan VVD).

Hans Wiegel informateur

NIEUWE PROGNOSE

Forum voor Democratie wordt ook in aantal zetels de grootste partij in de Eerste Kamer. FvD krijgt er 13. Dat blijkt uit een prognose van het ANP, na het tellen van 98,5 procent van de stemmen. De VVD haalt net als in de eerdere prognose 12 zetels. Denk komt volgens deze prognose niet in de senaat. De OSF (Onafhankelijke SenaatsFractie) verdwijnt uit de Eerste Kamer.

Het CDA behaalt 9 zetels, D66 6, PVV 5, SP 4, PvdA 7, GroenLinks 9, ChristenUnie 4, 50PLUS 2, Partij voor de Dieren 3 en SGP 1. De Eerste Kamer wordt op 27 mei gekozen door de nieuw geïnstalleerde Statenleden. Als die een afwijkende stem uitbrengen, kan de samenstelling van de Eerste Kamer veranderen.

SP: het waren niet onze verkiezingen

Ook de Tweede Kamerfractie van de SP kwam vanochtend samen:

'Wij willen FvD best informeren en inspireren om op te komen voor alles wat kwetsbaar is'

Partij voor de Dieren-leider Thieme reageert op de winst van Forum voor Democratie:

Forum voor Democratie heeft er zin in

Rob Roos is lijsttrekker voor de partij in Zuid-Holland.

FvD: niet genoeg kandidaten in Flevoland

Het succes van Forum voor Democratie kan de partij ook meteen een probleem opleveren. In Flevoland staan niet genoeg kandidaten die in Flevoland wonen, op de lijst om alle zetels in de Provinciale Staten te vullen.

De partij moet in Flevoland 8 Statenleden aanleveren, maar staan er maar 7 kandidaten op de lijst die in de provincie wonen. De overige 3 kandidaten op de lijst wonen in Noord-Holland en zijn ook in die provincie gekozen, schrijft Omroep Flevoland.

De kieswet schrijft voor dat Statenleden in de provincie moeten wonen. Een van de kandidaten zal dus naar Flevoland moeten verhuizen. Wie en of een van deze vertegenwoordigers hun plek gaat opgeven, blijft nog onduidelijk, schrijft NH Nieuws.

Uitslagen druppelen binnen

Nu de meeste stemmen voor de Provinciale Statenverkiezingen zijn geteld, richten de stembureaus zich op het tellen van de stemmen voor de waterschapsverkiezingen. In elke gemeente had de uitslag van de Statenverkiezingen een hogere prioriteit, dus die stemmen zijn eerst geteld.

De Unie van Waterschappen komt om 16.00 uur vanmiddag met het landelijke beeld van de waterschapsverkiezingen. Maar veel waterschappen brengen de voorlopige uitslagen in hun regio al naar buiten zodra die bekend zijn.

Lees hier meer:

'Een minderheid voor de coalitie, is een meerderheid voor de oppositie'

De coalitie moet op een transparante manier de samenwerking met de oppositie zoeken. Dat zei CDA-leider Buma, die niet achter gesloten deuren een akkoord voor gedoogsteun wil sluiten.

'Het waterschap heeft behoorlijk in de belangstelling gestaan'

Voor Wetterskip Fryslan hebben 40.000 mensen meer hun stem uitgebracht dan vier jaar geleden. Dat komt omdat "het waterschap in zijn algemeenheid, maar zeker ook in Friesland behoorlijk in de belangstelling heeft gestaan", zegt dijkgraaf Paul van Erkelens.

Segers: 'Het wordt moeilijker om tot breed draagvlak te komen'

Ook de ChristenUnie kwam vanochtend bijeen in het Tweede Kamergebouw:

Geen verkeerde biljetten in de bus

In de stembussen in de gemeente Vlissingen zijn geen stembiljetten terechtgekomen die eigenlijk bestemd waren voor de verkiezingen in Zuid-Holland. Dat meldt de gemeente Vlissingen na het tellen van alle stemmen.

Op drie stembureaus in de gemeente werden gisteren tientallen stembiljetten aangetroffen die voor de provincie Zuid-Holland waren bestemd. Het ging om biljetten voor de verkiezingen voor Provinciale Staten.

De Kiesraad had laten weten dat stemmen die op verkeerde biljetten werden ingevuld ongeldig zouden zijn. Maar de biljetten zijn dus niet in de stembussen terechtgekomen.

Krap voor Forum?

Zo gaat de Eerste Kamer eruitzien

Jetten (D66): 'Een partij heeft eigenlijk zichzelf al uitgesloten van samenwerking'

In Den Haag zijn of komen de fracties in de Tweede Kamer bij elkaar om op de verkiezingen terug te blikken. Fractievoorzitter Jetten van regeringspartij D66 zegt dat FvD zichzelf heeft uitgesloten van samenwerking met de coalitie door standpunten als een vertrek van Nederland uit de Europese Unie en de eis dat er ministers moeten aftreden.

Taart en applaus bij GroenLinks: 'Nu komt het echt op ons aan'

Met applaus en taart werd Tweede Kamer-fractieleider Klaver van GroenLinks onthaald. "Het kabinet is zijn meerderheid verloren. Dat is precies wat we wilden. Maar nu komt het echt op ons aan."

Wanneer komen de waterschappen?

De voorlopige landelijke resultaten van de waterschappen worden rond 16.00 uur bekend. De definitieve uitslag wordt op maandag 25 maart bekendgemaakt.

Per waterschap kunnen voorlopige uitslagen eerder komen:

Aa en Maas om 12.30 uur

Amstel, Gooi en Vecht rond 11.30 uur

Brabantse Delta rond 13.00 uur

De Dommel om 13.30 uur

Delfland ergens deze ochtend

Drents Overijsselse Delta aan het eind van de middag

Fryslân voorlopige uitslag is bekend

Hollands Noorderkwartier publiceerde vannacht een tussenstand

Hollandse Delta na het middaguur

Hunze en Aa's om om 16.00 uur

Waterschappen deel 2

Limburg tijdstip bekendmaking onbekend

Noorderzijlvest om 12.00 uur

Rijn en IJssel om 16.00 uur

Rijnland tijdstip bekendmaking nog onbekend

Rivierenland om 14.00 uur

Scheldestromen voorlopige uitslag staat hier

Schieland en de Krimpenerwaard om 17.00 uur

Stichtse Rijnlanden om 16.00 uur

Vallei en Veluwe om 15.00 uur

Vechtstromen om 16.30 uur

Zuiderzeeland rond 16.00 uur

Vader en zoon Lammers hopen op FvD, maar weten niet hoe dat uitpakt

Hans Lammers en zijn zoon Daan hebben een kalverhouderij in het Noord-Brabantse Asten-Heusden. VVD blijft daar de grootste partij, gevolgd door Forum voor Democratie en CDA. De boeren, die op CDA hebben gestemd, hopen dat die drie partijen samen met een andere partij een coalitie gaan vormen.

Rozendalers stemmen graag

Het Gelderse villadorp Rozendaal, ten noorden van Arnhem, heeft bij de verkiezing voor de Provinciale Staten met 79,6 procent de hoogste opkomst gehaald. Volgens een woordvoerder van de gemeente is dit te danken aan de grote betrokkenheid van de kiezers.

"We zijn een klein dorp en de inwoners vinden stemmen heel belangrijk. We hebben altijd hoge opkomstcijfers. Vier jaar geleden hadden we een opkomst van ruim 75,3 procent en in 2011 zo'n 84 procent. Bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen ging bijna 96 procent van de inwoners naar de stembus", zegt ze tegen persbureau ANP.

Rozendaal telt 1655 inwoners. In de gemeente bleef de VVD de grootste partij met 35 procent van de stemmen, gevolgd door D66 (11,7 procent) en GroenLinks (11 procent).

Overal vier partijen nodig voor coalitie

Nu de Provinciale Staten voor de komende vier jaar grotendeels bekend zijn (bijna alle stemmen zijn geteld), is ook duidelijk geworden dat het niet per se makkelijk gaat worden om provinciale coalities te smeden. In elke provincie zijn minstens vier partijen nodig om aan een meerderheid te komen.

In Groningen moeten zelfs minstens vijf partijen het eens zien te worden over een coalitieakkoord. En voor veel van die coalities zouden GroenLinks en Forum voor Democratie een manier moeten vinden om samen te werken.

De Provinciale Staten van Groningen tellen 43 leden. Voor een meerderheid zijn 22 zetels nodig. PvdA, GroenLinks en Forum voor Democratie staan elk op vijf zetels. Dat betekent dat ze samen vijftien zetels hebben. Daarna komen SP, CDA, VVD en ChristenUnie met elk vier zetels. Twee van die vier partijen zijn nodig om de grootste drie over de grens van de meerderheid te helpen.

En de waterschappen dan?

Die uitslagen komen later:

'Dit doet denken aan intrede LPF'

"Ongekend", noemt politiek verslaggever Ron Fresen de overwinning van Forum voor Democratie. Een monsterzege die doet denken aan de manier waarop de LPF ooit zijn intrede deed in de politiek. "Dit is nog nooit voorgekomen, de PVV ging ooit van 0 naar 10 in de Eerste Kamer, maar als dit het eindbeeld is, 12 zetels, dat hebben we nog nooit meegemaakt."

Waarom hebben zoveel mensen op de partij van Thierry Baudet gestemd? Dat legt Fresen uit in het onderstaande stuk:

Zorg en klimaat belangrijk

De mensen die in de afgelopen weken de StemWijzer hebben ingevuld, waren vooral geïnteresseerd in zorg en klimaat. Wie de stemhulp invult, kan sommige onderwerpen extra gewicht toekennen, zodat daar bij de einduitkomst rekening mee wordt gehouden.

Vooral sociale onderwerpen (jeugdzorg, eenzaamheid) en duurzaamheid kregen vaak extra gewicht. Mensen waren juist niet zo geïnteresseerd in regionale media en cultuur.

De StemWijzer was de afgelopen weken in zeven provincies beschikbaar. Volgens de maker, het instituut ProDemos, is de onlinehulp bijna 2,4 miljoen keer ingevuld. Dat is twee keer zoveel als bij de Statenverkiezingen vier jaar geleden, terwijl de StemWijzer toen in tien provincies actief was.

Gemengde gevoelens over uitslag bij 'klimaatjongeren' Nijmegen

"Ik hoop heel weinig, maar ik vrees eigenlijk het ergste", reageert de 17-jarige Liam op de vraag wat de winst van Forum voor Democratie betekent voor het klimaatakkoord. Hij is samen met twee andere leerlingen van het Stedelijk Gymnasium in Nijmegen heel druk geweest met de organisatie van een klimaatmars door scholieren. Kysia Hekster sprak Liam, Anna en Lynn.

Hogere opkomst

De opkomst bij de Statenverkiezingen lag een stuk hoger dan bij de vorige provinciale verkiezingen vier jaar geleden. Ongeveer 56 procent van alle kiezers is gaan stemmen. Dat is bijna 10 procentpunt meer dan in 2015. In 2011 lag de opkomst ongeveer even hoog als dit jaar.

De opkomst was het hoogst in Zeeland (60,3 procent) en Utrecht (60 procent). In Noord-Brabant (52,2 procent) en Limburg (53 procent) bleven naar verhouding de meeste mensen thuis.

In het Gelderse villadorp Rozendaal, ten noorden van Arnhem, stemde bijna 80 procent van alle inwoners. In Staphorst ging bijna driekwart van alle inwoners naar een stembureau. In Rotterdam stemde 44,9 procent van de kiesgerechtigden.

'Welke smaken heeft Rutte?'

De coalitie van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie raakt de meerderheid kwijt in de Eerste Kamer. Politiek verslaggever Ron Fresen legt uit welke mogelijkheden premier Rutte heeft om in de Senaat weer aan een meerderheid te komen:

En via onderstaande tool kan je zelf Ron Fresen spelen. (app-gebruikers: klik op de afbeelding):

Waar stemden FvD-stemmers op bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen?

Dure stem

Een bejaarde vrouw in Zoetermeer heeft haar deelname aan de verkiezingen duur moeten bekopen. Terwijl ze in het stembureau was, werd haar rollator gestolen, meldt de politie op Twitter:

Experiment mislukt

De Limburgse gemeenten die als experiment centraal de stemmen telden, deden dat niet sneller dan gemeenten die op de ouderwetse manier werkten, meldt 1Limburg. Zeven van de acht Limburgse gemeenten die meededen aan het experiment hadden ver na middernacht pas de uitslag.

Bij centraal tellen wordt op de verkiezingsavond alleen het totaal aantal stemmen per partij geteld. De voorkeursstemmen per kandidaat worden een dag later door nieuwe mensen geteld, wat fouten zou moeten voorkomen en de snelheid op de verkiezingsavond zou moeten bevorderen.

Denk in de Eerste Kamer?

Het is nog niet helemaal duidelijk of Denk in de Eerste Kamer komt. De partij hikt tegen de grens van één zetel aan. De uitslagen van de Verkiezingsdienst van persbureau ANP hebben wel duidelijk gemaakt waar de partij de meeste steun geniet.

Denk scoorde het beste resultaat van de uitslagenavond in Schiedam. Daar kreeg de partij 7,7 procent van de stemmen. Dat is meer dan D66, CDA en SP behaalden in de Zuid-Hollandse plaats. In Rotterdam behaalde Denk 7,5 procent, net iets minder dan de PVV.

Andere plaatsen waar Denk naar verhouding vrij veel steun heeft, zijn Den Haag, Amsterdam, Maassluis, Roermond, Utrecht en Vlaardingen. In veel van die plaatsen krijgt ook Forum voor Democratie veel stemmen.

SP verliest overal

De SP heeft een zwaar verlies geleden bij de Statenverkiezingen. Hoe groot dat verlies is, blijkt uit gegevens van de Verkiezingsdienst van persbureau ANP: de SP verloor in elke gemeente. Dat kan nog veranderen, omdat enkele tientallen uitslagen nog niet bekend zijn.

Het verlies was het grootst in het Brabantse Boxmeer, thuisplaats van oud-partijleider Emile Roemer. De SP was daar vier jaar geleden verreweg de grootste partij, met 32,3 procent van de stemmen. Op woensdag kreeg de SP 17,1 procent. Het CDA is daar de grootste geworden. Ook in Cuijk en in Mill en Sint Hubert ging de SP hard onderuit.

"Dit zijn niet onze verkiezingen", zei partijleider Marijnissen gisteravond al:

'Forum is hier al twee à drie jaar in beeld'

Bloemenhandelaar Dave van der Meer heeft voor de Proviciale Staten in Zuid-Holland op Forum voor Democratie FvD gestemd. En met hem veel anderen in Westland. Met een kwart van de stemmen is FvD daar de grootste partij.

Verslaggever Joris van Poppel spreekt Van der Meer op de bloemenveiling in Naaldwijk:

40 procent in Edam-Volendam

Forum voor Democratie is in zeker tachtig gemeenten de grootste geworden. Dat zijn vaak de plaatsen die rond de grote steden liggen. In Edam-Volendam kreeg de partij bijvoorbeeld 40 procent van de stemmen.

Toch zijn er ook grote steden waar Forum voor Democratie won. Behalve Rotterdam zijn dat bijvoorbeeld Almere, Tilburg, Enschede, Lelystad en Hengelo. In de steden Utrecht, Groningen en Amsterdam scoorde FvD niet hoog.

GroenLinks won vooral in plaatsen waar vier jaar geleden D66 de grootste was. Forum voor Democratie wint veel in plaatsen waar de VVD en de PVV in 2015 de meeste stemmen kregen.

Hoe kan de Eerste Kamer er uit komen te zien?

'Echt ongekend wat we hier zien'

"Het is natuurlijk het Baudet-effect, maar het heeft ook te maken met de inhoud", zegt politiek verslaggever Ron Fresen over de winst van Forum voor Democratie.

D66 verliezer in vrijwel alle gemeenten

Vier jaar geleden boekte D66 een grote winst bij de Statenverkiezingen, maar op gisteren was dat helemaal anders. De partij leed nederlaag na nederlaag na nederlaag.

Enkele tientallen gemeenten hebben nog geen uitslag doorgegeven aan de Verkiezingsdienst van persbureau ANP. Maar de ongeveer 300 uitslagen die tot nu toe bekend zijn, zijn vrijwel zonder uitzondering negatief voor D66.

In Venray stijgt de partij van 11,5 procent naar 12,6 procent. Op Urk stijgt de partij van twaalf naar vijftien stemmen, wat betekent dat de partij op 0,2 procent blijft staan. In alle andere gemeenten zakt D66.

93,4 procent van de stemmen

In de prognose van persbureau ANP staat de partij van Thierry Baudet op 12 zetels in de Eerste Kamer. Ook de VVD staat op 12 zetels, maar lijkt in het aantal stemmen FvD niet meer te kunnen inhalen.

Dionne Stax vertelt je de rest van de uitslagen:

De arrogantie en stupiditeit van de zittende macht (en de uil van Minerva)

Thierry Baudet (FvD) vindt dat Ruttes beleid radicaal moet veranderen als hij nog premier van Nederland wil zijn. Voor een gesprek staat Baudet open. "Maar we gaan niet het regeerakkoord openbreken om tot een soort gedoogconstructie te komen."

Baudet hield gisteravond een overwinningsspeech (hier zijn zijn geheel terug te kijken) waarin hij zei dat de arrogantie en stupiditeit van de zittende bestuurders is afgestraft.

De FvD-leider had het in zijn speech ook over de uil van Minerva. Hoe je dat moet interpreteren, zie je hier:

Van juichen tot gemor: zo werd er gereageerd

De een won, de ander verloor. En dus werd er tijdens de uitslagenavond door partijleden én hun leiders verschillend gereageerd.

Speciale uitzendingen op tv en radio

Volg hier de speciale uitzendingen rond de verkiezingen op NPO 1 en NPO Radio 1.

Laatste stand van zaken

In de voorlopige prognose van het ANP staat de partij van Thierry Baudet op 12 zetels in de Eerste Kamer. Ook de VVD staat op 12 zetels, maar lijkt in het aantal stemmen FvD niet meer te kunnen inhalen.

Forum-kiezers komen vooral van PVV en VVD

Forum voor Democratie is de grootste winnaar van deze verkiezingen. Hun winst gaat vooral ten koste van de PVV, blijkt uit een enquête van onderzoeksbureau Ipsos in opdracht van de NOS. 30 procent van de Forum-kiezers stemde bij de vorige Kamerverkiezingen in 2017 nog op de partij van Geert Wilders. Volgens Ipsos heeft de partij van Thierry Baudet ook stemmen afgesnoept van de VVD en het CDA.

Bekijk hier de uitslagenkaart

De uitslagenavond: Forum grote winnaar, Rutte gaat kopjes koffie drinken

Grote winnaar is Forum voor Democratie, de coalitie raakt de meerderheid in de Eerste Kamer kwijt, maar het land blijft bestuurbaar zegt premier Rutte. Bekijk hier een samenvatting van de verkiezingsavond: