Eerste schip zeecorridor lost lading in Gaza • Biden schaart zich achter kritiek op Netanyahu

Witte Huis voorzichtig optimistische over onderhandelingen

De Amerikaanse regering is voorzichtig optimistisch over de kans dat Israël en Hamas een akkoord bereiken over een staakt-het-vuren en het vrijlaten van gijzelaars en gevangenen. Witte Huis-woordvoerder Kirby zei vanavond dat het voorstel dat Hamas gisteren op tafel heeft gelegd "in grote lijnen binnen de bandbreedte is van de afspraken die we nu al maanden proberen te maken".

Het voorstel is door Israël als "nog steeds niet realistisch" afgedaan. Dat klinkt milder dan de kwalificaties "een compleet waanidee" en "wereldvreemd" waarmee de regering-Netanyahu een eerder Hamas-voorstel afdeed. Israël stuurt nu ook een delegatie naar Qatar, om in het bemiddelende land verder te onderhandelen.

Drie fasen

Persbureau Reuters had inzage in het voorstel van Hamas. In de eerste fase mogen Israëlische vrouwen, kinderen, senioren en zieken die gegijzeld zijn terug naar hun families in Israël. In ruil daarvoor moet Israël 700 tot 1000 Palestijnse gevangenen vrijlaten, onder wie 100 Palestijnen die levenslange straffen uitzitten in Israëlische gevangenissen, ook voor moord.

Na een gevechtspauze van zes weken begint de tweede fase in het Hamas-voorstel, schrijft The Times of Israël. Daarin stemt Israël in met een permanent staakt-het-vuren, in ruil voor de vrijlating van de resterende mannelijke gijzelaars. Ook moet Israël dan nogmaals een grote groep Palestijnse gevangenen laten gaan.

In de derde fase moet Hamas de lichamen van gestorven gijzelaars teruggeven en het Israëlische leger zich volledig uit Gaza terugtrekken. In die fase moet ook overeenstemming worden bereikt over de wederopbouw van Gaza.

Eerste schip met hulpgoederen voor Noord-Gaza gelost

Het eerste schip van de zeecorridor van Cyprus naar Gaza heeft zijn lading gelost. Het Israëlische leger bevestigt dat 115 ton voedsel en water aan land is gezet. Twaalf vrachtwagens die door hulporganisatie World Central Kitchen zijn ingehuurd, verdelen de hulp in Noord-Gaza.

De haven van Gaza is door de oorlog niet meer te gebruiken. Op foto's is te zien dat de bak waarin de lading naar Gaza is gesleept met rubberboten tegen een met puin aangelegde pier wordt gedrukt. Daar staan mensen klaar om de lading te lossen.

Als alles goed verloopt, volgen er meer zendingen. Deze vorm van hulp zal het tekort aan voedsel en hulpgoederen verkleinen, maar is bij lange na niet genoeg om het in te lopen, zo waarschuwen hulporganisaties.

Op Cyprus worden goederen voor Gaza in een veel groter schip gehesen:

Biden onderschrijft kritiek Senaatsvoorzitter Schumer op Netanyahu

De Amerikaanse president Biden schaart zich achter de opmerkingen van Senaatsvoorzitter Chuck Schumer dat Israël een andere premier en regering nodig heeft. Schumer, een partijgenoot van Biden, heeft hem vooraf laten weten wat hij over Netanyahu zou zeggen en kreeg Bidens zegen. "Het was een goede speech", zei Biden. "Hij uitte de grote zorgen die niet alleen bij hem, maar bij veel Amerikanen leven."

Schumer riep gisteren Israël op nieuwe verkiezingen te houden. "De coalitie van Netanyahu voldoet niet meer aan de behoeften van Israël", zei hij. Hij noemde de premier een obstakel voor vrede en bekritiseerde wat hij noemde het "gevaarlijke en licht ontvlambare" beleid van de Israëlische regering.

Biden heeft steeds gezegd dat Israël na de terreuraanval van 7 oktober het recht heeft jacht te maken op Hamasstrijders. Maar het aantal onschuldige slachtoffers en de vernietiging die daarmee gepaard gaan, gaan de Amerikaanse regering veel te ver.

De Israëlische regering lijkt niet gevoelig voor de Amerikaanse kritiek. "Je zou verwachten dat senator Schumer de gekozen regering van Israël respecteert en niet ondermijnt", liet de partij van Netanyahu weten. "Dat geldt altijd en helemaal in tijd van oorlog."

Blinken heeft nog geen evacuatieplan voor burgers Rafah gezien

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Blinken zegt dat Israël nog geen uitvoerbaar plan heeft laten zien voor de evacuatie van burgers bij een grondaanval op de Rafah. Dat is wel de voorwaarde die de Amerikaanse regering aan zo'n offensief stelt.

Israël ziet Rafah als het laatste bolwerk van Hamas. In en rond de stad in het zuiden van de Gazastrook bevinden meer dan 1 miljoen Palestijnse burgers, voor het grootste deel Palestijnen die zijn gevlucht voor de bombardementen en gevechten elders in het gebied.

De Israëlische premier Netanyahu heeft groen licht gegeven voor de aanval op Rafah. Het leger zou zich opmaken om burgers te evacueren. De legerwoordvoerder zei woensdag dat in het centrale deel van de Gazastrook "humanitaire eilanden" komen, waar de vluchtelingen voorzien worden van tijdelijk onderdak, eten en water. Dat plan heeft Blinken blijkbaar nog niet bereikt.

Vrijdagmiddaggebed op Tempelberg rustig verlopen

Bij de al-Aqsamoskee in Jeruzalem is het eerste vrijdagmiddaggebed in de ramadan voor zo ver bekend zonder geweldsincidenten verlopen.

Dat kwam vermoedelijk mede doordat Israël vanaf de Westelijke Jordaanoever alleen mannen van boven de 55 en vrouwen van boven de 50 had toegelaten. Die moesten vooraf een speciale pas aanvragen en meteen naar hun woongebied terugkeren.

Vooraf werd rekening gehouden met botsingen, ook omdat Hamas de Palestijnse bezoekers had opgeroepen om zich tegen de strenge controles van het Israëlische leger te verzetten. Aan het gebed namen volgens het moskeebestuur naar schatting 80.000 Palestijnen deel.

De afgelopen jaren kwam het tijdens de ramadan geregeld tot heftige botsingen tussen Palestijnen en Israëlische veiligheidstroepen. In 2021 was dat het startpunt voor een korte oorlog met Hamas.

Zo verliep het vrijdagmiddaggebed in en bij de al-Aqsamoskee, met op de achtergrond Rotskoepel:

Kritiek Hamas op benoeming van nieuwe Palestijnse premier door president Abbas

Hamas is het niet eens met de aanstelling van een nieuwe premier door president Abbas. Premier Mohammad Mustafa moet het Palestijnse bestuur op de Westelijke Jordaanoever hervormen, maar kreeg van Abbas ook opdracht om de wederopbouw van de Gaza op zich te nemen.

Over dat laatste is geen overleg geweest met Hamas, dat de Gazastrook al jaren bestuurt. Op deze manier vergroot de PA de tegenstellingen aan Palestijnse kant, terwijl de Palestijnen in de oorlog tegen Israël juist een verenigde leiding moeten hebben, aldus Hamas.

Mustafa is een econoom, zakenman en adviseur van Abbas. Hij bekleedde diverse functies bij de Wereldbank. Wat mogelijk voor hem spreekt, is dat hij na de Gaza-oorlog van 2014 ook verantwoordelijk was voor de wederopbouw van Gaza.

De Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook worden als kerngebieden van een toekomstige Palestijnse Staat gezien. Dat is onder de meer de wens van de VS, maar de huidige Israëlische regering voelt er niets voor.

Netanyahu geeft goedkeuring voor inval Rafah

De Israëlische premier Netanyahu heeft een plan van zijn leger goedgekeurd om de zuidelijke grensstad Rafah in de Gazastrook binnen te vallen. Het leger maakt zich op om de Palestijnse burgerbevolking te evacueren, meldt het kantoor van Netanyahu na een bijeenkomst van het oorlogskabinet. Waar de Palestijnen naartoe zouden moeten, wordt niet gezegd.

Het besluit komt na wekenlange waarschuwingen van diverse organisaties en landen, waaronder de Verenigde Staten en Egypte. In Rafah zitten bijna 1,5 miljoen Palestijnen, onder wie veel ontheemden uit de rest van de Gazastrook, in tentenkampen. De vrees is dat er veel burgerslachtoffers gaan vallen als het Israëlische leger zijn grondoperatie daar begint. Premier Rutte zei eergisteren na een bezoek aan Netanyahu nog te vrezen voor een humanitaire ramp.

Daarnaast reageerde Netanyahu op het nieuwe voorstel van Hamas voor een staakt-het-vuren, waarvan persbureau Reuters vanochtend de details bekendmaakte. Netanyahu noemt de eisen van Hamas "nog steeds absurd".

Zijn kantoor heeft wel aangekondigd dat er een Israëlische delegatie naar Qatar gaat om verder te onderhandelen over het vrijlaten van gijzelaars. Eerst moet het veiligheidskabinet nog een besluit nemen over het standpunt dat Israël zal innemen bij de gesprekken. Dat kabinet is vanmiddag bijeen.

Tienduizenden aanwezig bij vrijdagmiddaggebed in Oost-Jeruzalem

Tienduizenden mensen hebben het eerste vrijdagmiddaggebed van de ramadan bijgewoond bij de al-Aqsamoskee in het bezette Oost-Jeruzalem. De politie schat dat er 50.000 gelovigen waren, de stichting die verantwoordelijk is voor de moskee spreekt van 80.000 aanwezigen. Diverse media schrijven dat er vooralsnog geen grote incidenten zijn geweest.

Meer dan 3000 agenten en soldaten waren ingezet uit angst voor ongeregeldheden. Die kwamen de afgelopen jaren meermaals voor tijdens de ramadan. Daarbij komt dat Hamas gisteren Palestijnen opriep om zichzelf te barricaderen in de moskee.

Israël zegt dat het 65.000 Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever heeft toegestaan om te komen bidden bij de moskee. Maar diverse partijen uiten tegenover Al Jazeera hun zorgen over de beperkingen die Israël heeft opgelegd. Mannen boven de 55 en vrouwen boven de 50 mogen het gebied rond de moskee betreden, mits ze een toegangsbewijs hebben. Maar de Israëlische overheid is streng met het verlenen van zo'n toegangsbewijs, zegt onder meer de directeur van de moskee.

Zo zag het vrijdagmiddaggebed eruit:

Vooralsnog rustig geweest bij al-Aqsamoskee, maar vrees voor restricties

In Jeruzalem is het deze week vooralsnog rustig gebleven op de Tempelberg, onder moslims bekend als Haram al-Sharif. Palestijnen willen daar tijdens de ramadan bidden in de al-Aqsamoskee. De afgelopen jaren was het meermaals onrustig en waren er confrontaties tussen Israëlische veiligheidstroepen en Palestijnen.

De Israëlische krant Haaretz schreef gisteren dat de relatieve kalmte komt door het besluit van de politie om grote aantallen gelovigen toe te laten tot de moskee, die voor moslims een van de heiligste ter wereld is. Vele tienduizenden moslims konden volgens Palestijnse media, "ondanks restricties", bidden bij de moskee, veel meer dan in de afgelopen jaren.

Toch zeggen Palestijnen vanochtend tegen persbureau Reuters dat de toegang nu lijkt te worden beperkt:

Straks is het eerste vrijdagmiddaggebed van deze ramadan. Hamas heeft Palestijnen gisteren opgeroepen om zichzelf vanmiddag massaal binnen de al-Aqsamoskee te barricaderen. De actie zou bedoeld zijn om de moskee te "beschermen".

Er worden zo'n 50.000 gelovigen verwacht bij de moskee. De politie zegt 3000 agenten op de been te brengen en veel straten rond de oude stad af te zetten om de toegang tot de moskee makkelijker te maken.

Eerste schip bereikt Gaza via maritieme corridor

Het eerste schip met hulpgoederen, de Open Arms, heeft de kust van de Gazastrook vanochtend bereikt. Het schip is door de Amerikaanse hulporganisatie World Central Kitchen (WCK) beladen met 200.000 kilo aan rijst, ingeblikte groente, meel en eiwitrijk voedsel. Dat staat gelijk aan zo'n half miljoen maaltijden.

Het is nog onduidelijk hoe het aanmeren van het schip en het verdelen van de goederen in zijn werk zal gaan. Omdat er geen haven meer is in Gaza, zou daar een steiger van puin gebouwd worden door WCK. Hoe en wanneer dat gebeurt, is niet duidelijk.

Vorige week kondigde de Europese Unie aan dat er vanaf Cyprus een nieuwe maritieme corridor zou opengaan. Daarop werd de Open Arms naar Gaza gestuurd als proef. Als alles goed verloopt, zal de corridor in gebruik worden genomen. Volgens Cyprus ligt er een "veel groter" schip klaar om uit te varen.

Dat zou een verlichting van de voedseltekorten kunnen betekenen in de Gazastrook, al waarschuwen hulporganisaties dat hulp via zee en via de lucht nooit de hulp via land zal kunnen vervangen, mede door de enorme vraag aan voedsel. Het Wereldvoedselprogramma van de Verenigde Naties (WFP) waarschuwde deze week dat hongersnood ophanden is en volgens de noodhulpchef van de Europese Unie zijn er nu al delen in Gaza waar die heerst.

In beeld: verwoesting in Khan Younis

Het Israëlische leger is de afgelopen weken in de zuidelijke stad Khan Younis in de Gazastrook bezig met een militaire operatie. Recent is Hamad onder vuur genomen, een relatief nieuwe woonwijk die met behulp van financiering uit Qatar was gebouwd.

Dit is er overgebleven van Hamad:

Onrust in PvdA over 'ongewenste' president Herzog, Timmermans verdedigt stap

Binnen de PvdA is onvrede ontstaan over de verklaring dat de Israëlische president Herzog ongewenst was bij de opening van het Nationaal Holocaustmuseum in Amsterdam, afgelopen zondag.

Vorige week vrijdag kwam GroenLinks-PvdA-Kamerlid Piri namens de fractie met een verklaring dat het bezoek van de uitgenodigde Israëlische president Herzog de opening van het Holocaustmuseum overschaduwt. Vanwege de oorlog in Gaza werd zijn komst "ongewenst" genoemd en moest demissionair premier Rutte hem aanspreken op zijn verantwoordelijkheden voor de "gruwelijkheden in Gaza".

Voormalig directeur van de Joodse belangenorganisatie CIDI Ronny Naftaniel heeft afgelopen week zijn lidmaatschap opgezegd. Een aantal partijprominenten, onder wie oud-Kamervoorzitter Gerdi Verbeet, oud-CIDI-directeur Hanna Luden en oud-wethouder Reshma Roopram uit Barendrecht, roept het partijbestuur op in gesprek te gaan met vertegenwoordigers van de Joodse gemeenschap, zowel binnen als buiten de partij.

Lees in dit artikel meer over de onvrede binnen de PvdA:

Meer bekend over nieuw voorstel Hamas voor staakt-het-vuren

Hamas heeft een nieuw voorstel voor een staakt-het-vuren gedaan, meldt persbureau Reuters, dat het plan heeft ingezien. Israël zegt in een reactie dat Hamas "onrealistische eisen blijft stellen".

Het voorstel bestaat uit twee fases. In de eerste fase zouden Israëlische vrouwen, kinderen, senioren en zieken die gegijzeld zijn in de Gazastrook terug naar hun families mogen. In ruil daarvoor moeten 700 tot 1000 Palestijnse gevangenen worden vrijgelaten, onder wie 100 Palestijnen die levenslange straffen uitzitten in Israëlische gevangenissen.

Na het volbrengen van deze eerste fase zegt Hamas een deadline voor een permanent staakt-het-vuren te willen afspreken met Israël, meldt Reuters. In de tweede fase van het plan zouden volgens Hamas alle gijzelaars en alle Palestijnse gevangenen vrijgelaten moeten worden.

Egypte en Qatar proberen al wekenlang te bemiddelen tussen de twee partijen, maar vooralsnog is er weinig resultaat, omdat de eisen nog ver uit elkaar liggen.

Israël zei de afgelopen weken dat de oorlog pas voorbij kan zijn als Hamas is vernietigd. Het land is voor die tijd niet bereid tot een permanent bestand. Wel maakte het kantoor van premier Netanyahu bekend dat er vandaag een bijeenkomst is van het oorlogskabinet om het voorstel van Hamas te bespreken.

In aanloop naar die bijeenkomst roept de organisatie die de familieleden van de gegijzelden vertegenwoordigt het kabinet op om spoedig tot een akkoord te komen. "Voor de eerste keer kunnen we ons weer voorstellen dat we ze weer in onze armen kunnen sluiten", zeggen de families in een verklaring naar aanleiding van het aanbod van Hamas. "Sta ons dit alstublieft toe."

Ook Australië hervat steun aan UNRWA

Australië hervat zijn financiering aan UNRWA, de VN-hulporganisatie voor Palestijnen. Minister Wong van Buitenlandse Zaken zegt dat er een nieuw akkoord in de maak is, waarmee Australië 6 miljoen dollar aan UNRWA zal overmaken. Dat is omgerekend 3,6 miljoen euro.

De steun werd in januari stopgezet, nadat Israël medewerkers van UNRWA had beschuldigd van directe betrokkenheid bij de terreuraanvallen van 7 oktober. Nog vijftien landen, waaronder de VS, het VK en Nederland, trokken daarop de stekker uit het steunprogramma.

"De aard van deze beschuldigingen rechtvaardigde een onmiddellijke en passende reactie", blikt Wong terug. "Maar uit de meest recente adviezen van diverse instanties en advocaten van onze regering kunnen we opmaken dat UNRWA geen terroristische organisatie is. Ook zien we dat de bestaande voorzorgsmaatregelen de Australische belastingbetaler voldoende beschermen."

"Ik weet niet wat ik niet weet", voegde ze eraan toe. "Maar ik weet wel dat er mensen uithongeren in Gaza. En ik weet dat UNRWA van levensbelang is voor het verlenen van hulp aan mensen die op het punt staan om uit te hongeren."

Vorige week maakte Canada bekend zijn steunbetalingen aan de VN-organisatie weer te hervatten. De regering zegt gerustgesteld te zijn nadat het een tussentijds rapport had ontvangen van de Verenigde Naties over de beschuldigingen van Israël. Ook Zweden gaat UNRWA weer helpen, onder meer omdat de organisatie heeft aangegeven dat medewerkers strenger zullen worden gecontroleerd. Nederland wil de uitkomsten van het volledige VN-onderzoek afwachten voordat het een besluit neemt over hervatting van de steun.

Houthi's vuren vier raketten af richting zee, VS vernietigt drones

Houthi-rebellen hebben gisteravond en afgelopen nacht vier raketten afgeschoten richting de Golf van Aden en richting de Rode Zee, meldt het Amerikaanse leger. Daarbij werden geen schepen geraakt.

Ook maakt het leger bekend negen antischeepsraketten en twee drones in Jemen te hebben vernietigd. "Er werd vastgesteld dat deze wapens een onmiddellijke bedreiging vormden voor koopvaardijschepen en Amerikaanse marineschepen in de regio", stelde het leger.

Houthi's voeren dagelijks aanvallen uit op schepen die volgens hen een connectie met Israël hebben. Zij doen dat naar eigen zeggen om te eisen dat de aanvallen van Israël in Gaza stoppen. Houthi's worden gesteund door Iran, een grote vijand van Israël.

'Minstens 29 Palestijnen gedood tijdens wachten op voedsel'

Minstens 29 Palestijnen die aan het wachten waren op voedselhulp zijn bij Israëlische aanvallen op de Gazastrook gedood. Dat meldt het Gazaanse ministerie van Volksgezondheid, dat onder controle staat van Hamas.

Volgens het ministerie werden acht mensen gedood bij een hulpdistributiecentrum in het midden van de Gazastrook tijdens een luchtaanval. Minstens 21 mensen kwamen volgens het ministerie om het leven door Israëlische geweerschoten bij een menigte die wachtte op vrachtwagens met hulpgoederen in het noorden van Gaza. Ook zouden er minstens 150 gewonden zijn gevallen.

Het Israëlische leger zegt nog onderzoek te doen, maar ontkent de aanvallen en spreekt over "foutieve berichtgeving".

In de Gazastrook is ondertussen weinig te eten voor de mensen die er vastzitten. Volgens voedseldeskundigen van VN wordt de bevolking collectief uitgehongerd. Ook gisteren stonden er weer rijen bij voedselvoorzieningen, zoals hier in Rafah:

Hamas: voorstel staakt-het-vuren overhandigd aan bemiddelaars

Hamas heeft een voorstel voor een wapenstilstand met Israël overhandigd aan bemiddelaars. De militante beweging meldt dat in een verklaring. De exacte details van het voorstel zijn nog niet bekend. De Israëlische premier Netanyahu laat in een reactie weten dat de standpunten onrealistisch zijn.

Hamas zegt dat er een document is opgesteld met een voorstel voor de ruil van Palestijnse gevangen tegen Israëlische gijzelaars. Verder wil de terroristische organisatie dat het Israëlische leger zich volledig terugtrekt uit Gaza, maar de kans is nihil dat Israël daarmee akkoord zal gaan. Ook roept Hamas op de "agressie" tegen Palestijnen te stoppen, ontheemden terug te laten keren naar huis en om meer noodhulp toe te laten.

De onderhandelingen duren inmiddels al enkele maanden. Eind januari was er nog optimisme vanuit de VS dat er mogelijk snel een akkoord zou komen. Maar sindsdien zijn de gesprekken, die lopen met tussenkomst van Qatar, Egypte en de VS, in een impasse beland. De laatste wapenstilstand in de oorlog was eind november.

Honger in Gaza

Het voedseltekort in Gaza heeft extreme vormen aangenomen. Fayed uit Gaza-Stad liet vorig weekend - voor de ramadan begon - aan een lokale cameraman van de NOS zien hoe hij onkruid gebruikt om voor zijn gezin te koken:

Welkom

Welkom in het liveblog van vrijdag 15 maart over de ontwikkelingen in het Midden-Oosten. Het liveblog van gisteren lees je hier terug.