Houthi's schieten op schepen Rode Zee: wie zijn ze en waarom doen ze dit?
Sinds eind november vallen Houthi-rebellen herhaaldelijk schepen aan in de Rode Zee die een mogelijke connectie met Israël hebben. Ze hebben gewaarschuwd schepen te blijven aanvallen uit solidariteit met de Palestijnen, en hard terug te slaan na de Amerikaanse en Britse tegenaanvallen op doelen in Jemen. Achter de schermen speelt intussen ook Iran een belangrijke rol. Vijf vragen over deze beweging en de motieven van de Houthi's.
Wie zijn de Houthi's?
De Houthi's zijn een Jemenitische clan van sjiitische moslims. Hun beweging kwam in de jaren negentig voort uit een aanvankelijk vreedzame organisatie die opkwam voor de zaidieten, een sjiitische stroming. Onder meer de toenemende invloed van Saudi-Arabië in Jemen en de omringende landen was - en is - de rebellen een doorn in het oog. Wat meespeelt is dat Saudi-Arabië hoofdzakelijk soennitisch is. De Houthi's worden gesteund door het eveneens sjiitische Iran.
Sinds 2015 woedt in Jemen een burgeroorlog die ertoe heeft geleid dat het land nu twee delen kent: een deel dat in handen is van de door Saudi-Arabië gesteunde overheid en een deel waar de Houthi-rebellen het voor het zeggen hebben.
Waarom vallen Houthi's schepen aan?
Dat heeft te maken met de oorlog tussen Israël en Hamas, die nu ruim drie maanden woedt. De Houthi's maken deel uit van een groep antiwesterse (terreur)organisaties en landen in het Midden-Oosten die de 'as van verzet' wordt genoemd door een van die landen, Iran. Het gaat verder om Syrië, pro-Iraanse milities in Irak, Hezbollah in Zuid-Libanon en Hamas en Islamitische Jihad in Gaza. "Het is een soort terroristische NAVO. Als een van hen wordt aangevallen, reageert de ander", zegt arabist Leo Kwarten.
De rebellen zeggen solidair met de bevolking in de Gazastrook te zijn en eisen meer humanitaire hulp voor de Palestijnen en een staakt-het-vuren. Maar Kwarten gelooft niet dat dit het echte motief is voor de aanvallen op de scheepvaart. "Ze zullen zich emotioneel wel verbonden voelen met de Palestijnse zaak, maar ze hebben een eigen oorlog in Jemen waar ze zich mee bezighouden. Ze doen dit alleen als Iran het aan hen vraagt."
Ook het Amerikaanse ministerie van Defensie en internationale diplomaten zeggen geen twijfel te hebben dat Iran achter de schermen aan de touwtjes trekt.
De Houthi's maken hun eigen wapens. Maar Iran helpt hen er wel bij.
Kunnen de rebellen hun gang gaan?
Als het aan de internationale coalitie ligt niet, die vorige maand is opgericht om schepen te beschermen in de Rode Zee. Tegelijk wil vrijwel geen enkel land een verdere escalatie van de onrust in het Midden-Oosten. In eerste instantie bleef het daarom bij verdedigende maatregelen om te voorkomen dat Houthi-raketten schepen raakten.
Die verdedigende opstelling veranderde op 11 januari in een aanvallende strategie, met het bestoken van tientallen doelen in Jemen van de Houthi's, door de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk. Nederland gaf samen met een aantal andere landen "niet-operationele militaire steun" aan de operatie.
Volgens de VS hebben de aanvallen "een significante impact op het vermogen van de Houthi's om schepen aan te vallen in de Rode Zee". Houthi-kopstuk Hussein al-Izzi zei dat de VS en het VK "een hoge prijs zullen betalen voor deze flagrante agressie". De Houthi's zeggen vergeldingsaanvallen uit te voeren.
Voor de aanval van 11 januari waren er twijfels over het aanvallen van Houthi-doelen vanwege het risico op escalatie. Houthi-rebellen zouden uit wraak andere doelen in de regio kunnen aanvallen, zoals Saudi-Arabië. De Amerikanen en Britten hebben het daarom over "een beperkte, noodzakelijke en proportionele actie uit zelfverdediging", en benadrukken het belang van de-escalatie.
Hoe krachtig zijn de wapens van de Houthi's?
De groep heeft raketten die vanaf land worden afgevuurd en meer dan 500 kilometer kunnen vliegen en kruisraketten die voor kortere afstanden worden gebruikt. Daarnaast beschikken de Houthi's over drones, helikopters en boten.
Bij een van de aanvallen liet de groep zien in korte tijd snel een groot schip te kunnen overmeesteren. Ze kwamen met een helikopter aan boord van het vrachtschip Galaxy Leader en namen het in.
Hoe komen de Houthi's aan wapens?
Wapens maakt de groep grotendeels zelf. Iran biedt wel ondersteuning met expertise bij de productie, denkt arabist Kwarten. "Daar zit wel technologie in van Iran en ze zullen ook wel Iraanse blauwdrukken hebben." Maar uiteindelijk zijn het voornamelijk eigengemaakte wapens. "Het is een strategie van Iran om dit soort groepen zelfvoorzienend te maken. Dat ze niet een doorgeefluik worden van Iraanse wapens."
