Advies: maak excuses voor slavernij en sta hoofddoek bij politie toe

De Nederlandse overheid moet excuses aanbieden voor het slavernijverleden. Daartoe heeft de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme Rabin Baldewsingh opgeroepen bij de aanbieding van zijn eerste Nationaal Programma. Hij pleit er ook voor dat het dragen van religieuze uitingen moet worden toegestaan bij politie en boa's en dat de 'Rotterdamwet' die het gemeenten mogelijk maakt mensen uit wijken te weren, moet worden herzien.

De NCDR vindt het ook een goed idee om van Keti Koti, de jaarlijkse herdenking van de afschaffing van het slavernij, een nationale feestdag te maken. Eens in de vijf jaar zou deze dag, 1 juli, een vrije dag moeten zijn. Dat kan een belangrijk signaal zijn naar nazaten van tot slaaf gemaakten "die tot op de dag van vandaag de doorwerking ervaren", aldus Baldewsingh. "Excuses helpen bij de heling van historisch leed." Het is niet voor het eerst dat hij dit voorstelt.

Het is wel de eerste keer dat een actieplan tegen discriminatie en racisme wordt gepresenteerd. De Haagse oud-wethouder Rabin Baldewsingh werd in 2021 aangesteld als eerste Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme (NCDR). Dat was een reactie op de Black Lives Matter-demonstraties en onthullingen over institutioneel racisme in de toeslagenaffaire.

Straatnamen

Amsterdam, Rotterdam en Utrecht en ook De Nederlandsche Bank en ABN Amro boden al excuses aan voor hun rol in de slavernij. Het kabinet heeft dit jaar besloten nog geen excuses te maken voor het slavernijverleden, maar sluit dit voor de toekomst niet uit.

De Nationaal Coördinator pleit er verder voor straatnamen en standbeelden van personen die een belangrijke rol hebben gespeeld in de slavernij van een toelichting te voorzien, bijvoorbeeld door het aanbrengen van een QR-code waarmee informatie kan worden opgevraagd. Volgens Baldewsingh is het kabinet bereid om het wijzigen van een achternaam met een link naar het slavernijverleden kosteloos te maken.

Hoofddoek bij politie

Over het dragen van religieuze uitingen, zoals een hoofddoek of keppeltje, door politieagenten en boa's is de laatste jaren veel discussie gevoerd. Volgens de NCDR doet het dragen van religieuze uitingen niet af aan de professionaliteit en neutraliteit van de overheid. "De gedachte dat zij hun functie niet onpartijdig kunnen uitoefenen, vind ik onjuist en onnodig stigmatiserend. Hiermee laten we de kans liggen om de politie te versterken, met name met een grote groep vrouwen."

Verder is de coördinator een voorstander van het inzetten van diversiteit en inclusie als eis bij het inzetten van personeel en de inkoop van diensten en goederen. Ook komt er een groot onderzoek naar discriminatie van moslims en krijgt de aanpak van stagediscriminatie een extra impuls.

Voorrang bij woningen

Tot slot gaat Baldewsingh in op de Wet bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiek, ook wel bekend als de Rotterdamwet. De wet werd in 2006 ingevoerd om de leefbaarheid in kwetsbare wijken te verbeteren. Omstreden is het onderdeel dat mensen met een uitkering kunnen worden geweerd uit bepaalde straten, evenals de optie om voorrang te verlenen aan mensen die al langer in de regio wonen.

Migranten worden bovengemiddeld vaak de dupe van dergelijke maatregelen, zegt Baldewsingh. Hij stelt daarom voor om dit onderdeel van de wet te schrappen om elke vorm van onbedoelde discriminatie te voorkomen.

Toename in meldingen

Meldingen van discriminatie en racisme zijn de afgelopen jaren toegenomen, zowel bij de politie als bij de zogenoemde antidiscriminatievoorzieningen. "Dat vraagt om een stevige aanpak van elke vorm van uitsluiting", zegt de NCDR.

Baldewsingh heeft in aanloop naar dit rapport met tientallen maatschappelijke organisaties en honderden burgers gesproken. Ook werden er 22 'Townhallsessies' in het hele land georganiseerd. Niet alle geopperde ideeën kunnen al worden uitgevoerd, onder meer omdat ze bestuurlijk of financieel niet uitvoerbaar zijn, schrijft de coördinator.

Voortaan zal jaarlijks een vervolg op het actieplan worden gepresenteerd.