Feestjes, onderzoek, boetes: partij weegt politieke lot Boris Johnson

De problemen voor de Britse premier Boris Johnson begonnen op 13 mei 2020 om 14.53 uur met een vriendelijk mailtje. "Dag allemaal", schreef een anoniem gebleven medewerker. "Het wordt volgende week mooi weer dus zullen we proberen woensdag of donderdag een borrel met genoeg afstand te houden in de tuin?"

De suggestie werd enthousiast ontvangen. Tussen het thuiswerken en de lockdowns was dit "een opkikkertje voor het personeel na een tijd vol uitdagingen", kreeg topambtenaar Sue Gray twee jaar later te horen, toen de borrel het begin was gebleken van 'partygate'; het schandaal rondom feestjes van medewerkers van Johnson tijdens lockdowns. Vanavond bepaalt zijn partij of dit de premier de kop kost.

De uitnodiging werd verstuurd naar zo'n 200 medewerkers van Downing Street nummer 10, met het advies zelf drank mee te nemen. Uiteindelijk kwamen er zo'n 35 gasten, onder wie premier Johnson zelf, die tussen twee vergaderingen door een halfuurtje bleef plakken.

'Oppassen voor journalisten'

Dat de bijeenkomst eigenlijk onverstandig was, hadden de deelnemers zelf ook wel door. Het hoofd communicatie vreesde dat een borrel met zo veel mensen "wel een pr-risico is onder de huidige omstandigheden".

Een andere collega waarschuwde zelfs expliciet voor journalisten die de tuin zouden passeren. "Pas even op dat de coronapersconferentie rond hetzelfde tijdstip afloopt, dus denk erom dat er geen mensen met wijnflessen staan te zwaaien enz."

Commotie bleef uit die avond, er werd zelfs nog pizza besteld voordat het feestje rond 22.30 uur afliep. "We lijken ermee weggekomen te zijn", appte organisator Martin Reynolds, de persoonlijk secretaris van Johnson, verheugd.

Uitgelekte oefenvideo

Meer bijeenkomsten volgden. In juni werd er een "borrel-die-geen-borrel-is" gehouden, compleet met karaokeapparatuur. In november werd Johnson zelf gekiekt bij een toast voor een vertrekkend medewerker. Bij de kerstquiz een maand later werd deelnemers geadviseerd de achteruitgang van 10 Downing Street te nemen om persfotografen te ontlopen.

Het publiek hoorde een jaar later voor het eerst over de bijeenkomsten, dankzij een gelekte oefenvideo van regeringswoordvoerder Allegra Stratton. Daarin grapte ze hoe ze moeilijke vragen erover van de pers zou moeten beantwoorden.

Stratton worstelde duidelijk met het vinden van een antwoord:

Al snel volgde er meer. Foto's van Johnson zelf bij een ontspannen tuinvergadering met wijn en kaas. Verhalen dat 'wine time Fridays' ook in coronatijd vaste prik waren. Onderzoeker Gray moest in totaal zestien bijeenkomsten wegen tussen mei 2020 en april het jaar erop.

Johnson benadrukte dat het soms om toegestaan werkoverleg ging. Bovendien was hij naar eigen zeggen vaak maar kort aanwezig en was hij soms overvallen, zoals bij een verrassingsfeest voor zijn verjaardag. Ook verweerde hij zich door te zeggen dat hij niet op de hoogte kon zijn van alle bijeenkomsten in de vele kamers van zijn ambtswoning.

Toch was de imagoschade groot. Britse media haalden de foto's erbij van een eenzame koningin Elizabeth bij de uitvaart van haar man Philip, op de voorgeschreven afstand van haar naasten. De avond ervoor was er in Downing Street tot diep in de nacht gefeest. Gray merkte op dat daarbij een kinderschommel was gesneuveld.

Keer op keer kon Johnson niet anders dan excuses maken. Na de eerste beschuldigingen. Na een tussenrapport van Gray. Bij de boete van 50 pond die de politie hem oplegde. Bij de eindconclusies van Gray.

Voor veel landgenoten was het niet voldoende. Met 126 boetes voor 83 betrokkenen was de zaak juridisch afgedaan, maar politiek voor Johnson nog niet. Zijn lockdownbekeuring was een primeur: nooit eerder is een zittend premier beboet omdat hij de wet had overtreden.

Sinds Grays eindrapportage twee weken geleden openbaar werd, druppelden de aanvragen voor een vertrouwensstemming binnen bij Graham Brady, de partijfunctionaris die over zo'n stemming gaat. Hij lijkt de festiviteiten rond Elizabeths jubileum beleefd te hebben afgewacht, maar maakte vanochtend bekend dat er vanavond gestemd gaat worden.