Haagse plannen: asielstop, asielsteden en arbeidsmigrantenquotum

• Guus Dietvorst

  Politiek redacteur

Immigratie; in Den Haag wordt er al jaren over gebakkeleid. De vorige formatie liep er (voor GroenLinks) op stuk en het onderwerp leidt vaak tot verhitte debatten in de Kamer, onlangs nog binnen de coalitie over het Griekse vluchtelingenkamp Moria.

En als je de verkiezingsprogramma's van de dertien zittende partijen mag geloven, is de strijd niet voorbij. De standpunten lopen namelijk nogal uiteen wat betreft grote vragen als: Hoeveel mensen mogen hierheen komen? Wie dan? Is 'hierheen' eigenlijk Nederland, de EU of de regio? En als ze hier zijn, wat kunnen, moeten of mogen ze dan doen?

Om te beginnen met de de grootste groep: arbeidsmigranten. Daarvan zijn er naar schatting meer dan 750.000 aan het werk in Nederland. Het overgrote deel komt uit Oost- en Midden-Europa en werkt bijvoorbeeld als aspergesteker of in een slachthuis. En ze wonen vaak onder slechte omstandigheden, in woningen geregeld door de werkgevers. ChristenUnie schrijft bijvoorbeeld over "arbeidsmigranten die in stapelbedden op een Nederlands industrieterrein wonen".

Slaapkamer

VVD wil daarom landelijke regels voor huisvesting opstellen, GroenLinks wil juist gemeenten verantwoordelijk maken en wil de koppeling van contracten voor werk en huisvesting verbieden. PvdA wil arbeidsmigranten huurcontracten geven, zodat ze beter worden beschermd. De Partij voor de Dieren vindt dat ze recht hebben op "in ieder geval recht een slaapkamer die ze niet hoeven te delen." Denk wil juist groepswoonlocaties bouwen voor seizoenswerkers.

Een aantal partijen heeft het vizier ook gericht op uitzendbureaus die de krachten hierheen halen. Zo wil Denk een vergunningsplicht "om malafide uitzendbureaus die arbeidsmigranten uitbuiten tegen te gaan", en SP gebruikt soortgelijke worden in het verkiezingsprogramma.

Welke mensen hiernaartoe mogen komen om te werken, daarover leven uiteenlopende ideeën. CDA wil afspraken maken met landen als Roemenië en Bulgarije, omdat die kampen met leegloop. "En verschillende West-Europese landen problemen ervaren van verdringing op de arbeidsmarkt en overlast in wijken."

Greencard-systeem

Waar CDA het dan heeft over Europese landen, zet GroenLinks breder in. "Er komen meer mogelijkheden voor arbeidsmigratie van buiten de Europese Unie." Die partij wil daarbij kijken naar tekorten op de Nederlandse arbeidsmarkt en de behoeftes in het land van herkomst.

SGP wil een systeem ontwikkelen voor seizoens-, arbeids- en studiemigratie "met strikte voorwaarden en quota". Wellicht kunnen ze de VVD de hand schudden, want die wil selecteren met een puntensysteem, waarin opleidingsniveau, taalkennis en werkervaring terugkomen. Of anders Forum voor Democratie, die pleit voor een Greencard-systeem naar Amerikaans model voor tijdelijke arbeidsmigranten.

Swipe hieronder door enkele in het oog springende partijplannen:

Dan asielzoekers en vluchtelingen. In 2019 vroegen ruim 22.000 mensen (voor het eerst) asiel aan in Nederland. In de hele EU was dat ruim 670.000. Dat moet minder, vindt een aantal partijen. PVV wil een volledige asielstop, met consequentie dat asielzoekerscentra dicht kunnen.

Forum spreekt over een "stelselmatig veel te hoge instroom" van niet-Westerse asielzoekers en wil zelf kunnen beslissen wie hierheen komt. "Culturele compatibiliteit met de Nederlandse samenleving staat voorop." De VVD wil vluchtelingen selecteren, "op basis van inpasbaarheid in de Nederlandse samenleving, bijvoorbeeld op basis van taal- en opleidingsniveau en affiniteit met een vrije samenleving.

Dan zijn er partijen die speciale aandacht hebben hebben voor bepaalde groepen. Dat kan breed, zoals bij het CDA. "Mensen die vervolgd worden wegens afkomst, religie of politieke overtuiging hebben recht op asiel." Of heel specifiek, zoals bij PvdA en D66: extra aandacht voor aanvragen door lhbti-asielzoekers.

GroenLinks voegt daar vrouwen en mensen met een beperking aan toe. "Ook de risico's die specifiek voor kinderen gelden - kinderarbeid, kindhuwelijken, kindsoldaten, vrouwelijke genitale verminking en kinderprostitutie krijgen meer aandacht in de asielprocedure."

Gelukzoekers

De PVV heeft aandacht voor "gelukzoekers en immigranten uit islamitische landen". Die komen het land niet in, is het idee. De SGP wil aandacht voor christelijke asielzoekers. Onder meer door een verbod op "het luid ten gehore brengen van islamitische gebedsoproepen in asielzoekerscentra".

De procedure hoeft overigens niet in Nederland te zijn. D66 bijvoorbeeld wil "menswaardige opvangcentra" aan de EU-grens, een screening en dan "kansrijke asielzoekers" herverdelen. ChristenUnie wil ook Europese herverdeling, ongeacht waar iemand asiel aanvraagt. "Dat helpt om gevaarlijke doorreizen te verminderen en neemt de druk weg bij lidstaten aan de grenzen van Europa." Overigens zijn dergelijke EU-afspraken er al, maar die worden niet nageleefd.

Forum wil überhaupt dat "de mogelijkheid om op Nederlands grondgebied asiel aan te vragen vervalt". Net als een aantal andere partijen zet FvD in op opvang in de regio (de regio waar de migrant vandaan komt welteverstaan). Het CDA vindt dat dat dan niet moet in "uitzichtloze kampen", maar in "echte asielsteden waar vluchtelingen zich voorbereiden op een nieuwe fase in hun leven".

Als het toch in Nederland is, moet de procedure snel, vindt een groot deel van de partijen. Dat is nu niet altijd het geval. En als ze uitgeprocedeerd zijn, moeten asielzoekers ook snel (of effectief) worden uitgezet, noemen 50PLus, Forum, SGP, PvdA, SP, D66, CDA, PVV en VVD.

Als asielzoekers nog in de procedure zitten, moet ze van D66 "vanaf dag één" Nederlandse les krijgen en moet het makkelijker worden gemaakt om te werken. GroenLinks, Denk en de Partij voor de Dieren hebben soortgelijke ideeën. ChristenUnie wil alleen de taallessen. PvdA en SP willen werk en taalles, maar dan alleen voor mensen die mogen blijven.

Wat betreft de mensen die mogen blijven, wil onder meer de SGP dat ze het land eren kennen. "Uitdrukkelijk hoort daar ook bij dat nieuwkomers weten van het lot dat de Nederlandse Joden in de Tweede Wereldoorlog is overkomen." Meer partijen hechten aan Nederlandse waarden. Zo wil ChristenUnie dat mensen "niet alleen fysiek, maar ook mentaal verhuizen".

Speciale integratielocaties

SP zet in op speciaal beleid voor mensen met afstand tot onze samenleving. "Zodat problemen als (...) eer-gerelateerd geweld en genitale verminking worden aangepakt." VVD wil statushouders huisvesten in "speciale integratielocaties waar zij een intensief inburgeringstraject doorlopen".

Forum ijvert ervoor om mensen terug te sturen als ze zich niet aanpassen. Oftewel: "Waar integratie niet lukt, is remigratie de oplossing. En Denk vindt dat de tijd van integratie voorbij is. "De term moet vervangen worden door 'wederzijdse acceptatie'."

Al met al genoeg stof om nog lang verder te bakkeleien. Dat zullen de partijen na de Tweede Kamerverkiezingen ongetwijfeld gaan doen aan de formatietafel.

Alle afleveringen van Haagse plannen lezen? Klik hier.