Haagse plannen: gratis kinderopvang, einde leenstelsel en 'revival leraarschap'

• Bernice Willemsen

  redacteur Politiek

Hoe ziet de schoolcarrière van de Nederlands peuters, scholieren en studenten er de komende jaren uit? Bij de politieke partijen in de Tweede Kamer is onderwijs een populair onderwerp, zo blijkt bij het doorspitten van de verkiezingsprogramma's. Er staan tal van plannen beschreven en veel partijen denken er niet eens zo verschillend over.

De schoolplannen beginnen bij leeftijd 0, bij de kinderopvang waar een baby vanaf drie maanden naartoe kan. D66, GroenLinks, SP, PvdA, de Partij voor de Dieren en ook 50Plus pleiten voor gratis kinderopvang -variërend van drie dagen tot de hele week.

Gratis

Partijen als de VVD, Forum en de PVV zien dat niet zitten. Het kost veel geld en werkende ouders kunnen ook zelf betalen voor goede opvang, is de gedachte. Toch wil de VVD wel een hogere overheidsbijdrage voor de kinderopvang en daarmee is de kans groot dat de prijs van de crèche wel omlaag gaat.

Dan naar de basisschool, de groep van 4 tot12 jaar. D66 schetst in het verkiezingsprogramma een school van de toekomst, met warme lunch en muziek-, sport-, theater-, en natuurlessen na de gebruikelijke lesuren. De VVD denkt aan een dagschool, waarbij de lestijden zijn aangepast aan de werktijden van de ouders.

De SP wil veel meer sport op school en de PVV pleit voor kleinschalige scholen waar vooral veel aandacht is voor rekenen en taal. De SGP wil meer mannen voor de klas en Denk wil geen "plofklassen", net als de SP, D66, SP en GroenLinks.

Vol

Maar de meeste aandacht gaat uit naar de leraar voor de klas. Het kabinet-Rutte III is er ondanks veel extra geld niet in geslaagd het lerarentekort aan te pakken. De klassen zijn vol, leraren kampen met een hoge werkdruk en voor vacatures zijn nauwelijks kandidaten te vinden. De salarissen zijn, vergeleken met die in het bedrijfsleven, niet bijzonder aantrekkelijk. Dus het is lastig om leraren te vinden en te houden.

Kijk hier wat de partijen voor onderwijsplannen hebben:

Veel partijen willen dan ook een soort 'revival van het leraarschap'. "Het leraarschap verdient meer aanzien", schrijft de VVD. Het CDA wil "eerherstel en respect voor de leraar". "Baas over eigen werk", zegt GroenLinks, verwijzend naar alle bureaucratische van bovenaf opgelegde regels waar leraren aan moeten voldoen. Forum voor Democratie wil niet alleen het "aanzien" maar ook de "beloning" van leraren omhoog hebben.

Basisschoolleraren moeten net zoveel verdienen als docenten op de middelbare school, vindt een groot aantal partijen. In het voortgezet onderwijs is ook wel sprake van een lerarentekort en hoge werkdruk maar in mindere mate, dus de lagere school - zoals VVD-leider Rutte de basisschool nog steeds noemt - heeft voorrang.

Schoolfabrieken

Op de middelbare scholen hoeft niet veel te veranderen. De rekentoets is al afgeschaft en komt niet meer terug. Er zal misschien nog wel wat gesleuteld worden aan de invulling van het vakkenpakket, maar daar wordt al jaren over gepraat. De Partij voor de Dieren wil dat middelbare scholen geen "schoolfabrieken" zijn en ook Forum pleit voor "minder massale" scholen.

Dan als laatste: de studententijd, en dan vooral de kosten daarvan. Het huidige leenstelsel nadert met rasse schreden het einde, als je de verkiezingsprogramma's mag geloven. Alle partijen in de Tweede Kamer, behalve de VVD, zijn ervan overtuigd dat geld lenen ervoor heeft gezorgd dat scholieren niet gaan studeren. Ook vindt iedereen, behalve de VVD, het niet acceptabel om jongeren met een hoge studieschuld op te zadelen.

Compensatie

Het CDA spreekt van een "leenstelselgeneratie", de SGP van een "schuldengeneratie" en deze leenstelselstudenten moeten compensatie krijgen voor hun opgelopen schuld. Er moet een nieuwe studiebeurs komen, of de basisbeurs moet terug. De VVD is daar nog niet van overtuigd, dus dat zal een stevig gesprek worden aan de formatietafel na de verkiezingen. Want pas daar zal blijken of de plannen haalbaar en betaalbaar zijn.

Alle afleveringen van Haagse plannen lezen? Klik hier.