Moria: geïmproviseerde tentjes, gebrek aan schoon water en overbevolking

Al voordat branden met vooralsnog onbekende oorzaak vannacht een groot deel van het kamp verwoestten en duizenden migranten vluchtten, was de situatie in Moria schrijnend. In het migrantenkamp op het Griekse eiland Lesbos is al jaren sprake van overbevolking, beroerde leefomstandigheden en er is weinig zicht op verbetering.

Moria is daarom misschien wel het beruchtste migrantenkamp in Europa. Volgens velen is het uitgegroeid tot het symbool van de falende aanpak van de vluchtelingencrisis door de EU.

Door de branden sliepen duizenden migranten vannacht op straat:

Moria, een voormalige militaire basis, is een zogenoemd opvang- en identificatiecentrum, ook wel een hotspot. De hotspots werden in 2015 op Griekse eilanden ingesteld, toen de EU een deal sloot met Turkije over de opvang van migranten.

In de hotspots worden de migranten opgevangen en kunnen ze hun asielprocedure starten. Alle migranten die aankomen met de boot op Lesbos, worden daarom naar Moria gebracht. Vanwege het gevaar op coronabesmettingen moeten nieuwe migranten echter eerst twee weken in quarantaine in andere kampen die daar speciaal voor zijn ingericht.

Onder de EU-Turkijedeal werd afgesproken dat de migranten als ze asiel kregen vanuit Moria werden overgebracht naar andere EU-landen. Anders zouden ze worden teruggestuurd. Maar die deal bleef grotendeels bij theorie. Ondanks EU-afspraken over het herverdelen van asielzoekers, kwam bijna geen enkel land z'n belofte na.

De 14-jarige Morteza maakte foto's van de situatie in Moria na de brand:

Er zijn in totaal vijf hotspots op Griekse eilanden. Naast Lesbos zijn die op Samos, Chios, Leros en Kos. De capaciteit van al die hotspots bij elkaar is zo'n 6000 migranten, die van Moria 3000. De hotspots op Samos, Chios en Lesbos zijn hopeloos overbevolkt.

Afghanen en Syriërs

Op het hoogtepunt van de vluchtelingencrisis in 2015 waren het voornamelijk Syriërs die naar Lesbos kwamen. Zij maken nog steeds een belangrijk deel uit van de migranten (19 procent). Op dit moment is met 47 procent de grootste groep migranten op de Griekse eilanden afkomstig uit Afghanistan, blijkt uit de meest recente cijfers van de UNHCR, de vluchtelingenorganisatie van de VN. Verder zijn er ook veel Congolezen, Palestijnen en Somaliërs. Zij maken allemaal 6 procent uit van de migranten.

De meeste migranten zijn volwassen mannen: 48 procent. Het aandeel volwassen vrouwen is 21 procent. De rest van de migrantenpopulatie in de Griekse hotspots bestaat uit kinderen: 31 procent, van wie een deel zonder ouders.

In 2020 kwamen er een paar honderd migranten per maand bij. Dat was in 2019 wel anders. In september, op het hoogtepunt, arriveerden er 4800 migranten op Lesbos. Dat leidde er toe dat er in maart 2020 meer dan 20.000 mensen in Moria zaten.

Inmiddels is het aantal migranten in Moria weer wat afgenomen, doordat er migranten naar het vasteland zijn overgebracht. In juli waren dat er zo'n 2500. Nog altijd ligt het aantal mensen in het kamp met 13.000 ver boven de maximumcapaciteit.

Alle hulpverleningsorganisaties en ngo's schetsen een schrijnend beeld van het kamp. Het officiële terrein van het kamp is allang te klein om iedereen op te vangen. Daarom is het provisorisch uitgebreid op bijvoorbeeld aangrenzende olijfgaarden, waar migranten in tentjes en houten hutjes wonen, overdekt met zeil. Sanitair is er amper, net als schoon water.

Volgens Artsen zonder Grenzen is er in delen van het kamp maar één kraan per 1300 mensen. Gezinnen moeten soms met z'n vijven slapen op 3 vierkante meter. En dat was nog voor de branden van vandaag. "De situatie is onhoudbaar", zei correspondent Conny Keessen in het NOS Radio 1 Journaal. "En dat leidt tot spanningen in het kamp."

Bekijk hier foto's van de situatie in Moria voordat er brand uitbrak:

Daarnaast heeft het kamp al maanden te maken met strenge beperkingen vanwege het coronavirus. Mensen mochten alleen met toestemming van de politie of met een doktersverklaring het kamp uit. Afgelopen week werd desondanks de eerste besmetting vastgesteld bij een Somalische man van veertig en werd er een lockdown ingesteld. Inmiddels zijn er zeker 35 migranten besmet, een situatie waar ngo's al maanden voor waarschuwden.

Vanwege het gevaar op coronabesmettingen worden oudere en kwetsbare migranten uit Moria overgebracht naar hotels of appartementen op Lesbos of het Griekse vasteland, of naar andere kampen. Afgelopen week waren dat er dertig.

Evacuatie

De lockdown zorgt volgens Stichting Bootvluchteling voor meer psychische klachten bij bewoners, onder wie bij de duizenden kinderen in het kamp die niet meer naar school kunnen. De situatie van kinderen die zonder ouders in de Griekse kampen verblijven, leidde eerder dit jaar tot flinke politieke discussie in Nederland. Het kabinet wil geen kinderen uit de kampen in Nederland opvangen.

Vanwege de algemene leefomstandigheden die nog eens worden verergerd door corona, roepen hulpverleners al tijden op Moria te ontruimen. Ook bewoners van Lesbos willen dat het kamp sluit. Die oproep zal na de branden nu alleen maar sterker worden.