Pegida houdt met handjevol activisten de gemoederen flink bezig

Pegida mag overmorgen niet demonstreren in Eindhoven. Burgemeester Jorritsma vreest ernstige ongeregeldheden en heeft de betoging verboden.

De angst van de burgemeester lijkt niet ongegrond. Anderhalve week geleden liep een Pegida-protest uit de hand toen honderden tegendemonstranten met stenen en andere voorwerpen naar de circa twintig Pegida-aanhangers gooiden. Ook eerdere protesten ontaardden geregeld in rellen doordat tegenstanders met geweld de confrontatie zochten.

Hoe ontstond deze beweging, hoeveel aanhangers heeft Pegida in Nederland en wat willen die eigenlijk?

Pegida begint in het najaar van 2014 in het Duitse Dresden. De Patriottische Europeanen tegen Islamisering van het Avondland, in het Duits afgekort tot Pegida, vindt dat de islam niet thuishoort in Europa. Tijdens een wekelijks protest roepen duizenden demonstranten op tot minder asielzoekers in Duitsland en een betere integratie van moslims. Een betoging in december dat jaar trekt 15.000 deelnemers.

'Moedige patriotten'

In het voorjaar van 2015 spreekt PVV-leider Geert Wilders de demonstranten toe in Dresden. Hij noemt de aanhangers moedige patriotten en roept zijn publiek op niet te buigen voor barbarij.

Ook de Nederlander Edwin Wagensveld is er dan al bij. Hij woont in Duitsland en is als 'Ed aus Holland' een geliefde verschijning bij de betogingen in Dresden. In de zomer van 2015 haalt hij Pegida naar Nederland en wordt voorman en woordvoerder.

Als belangrijkste speerpunt heeft de Nederlandse afdeling de bestrijding van de islam, "die een gevaar vormt voor onze vrijheid". Pegida wil onder meer een bouwstop voor moskeeën, sluiting van islamitische scholen en een verbod op onverdoofd slachten.

Pegida-betogingen leiden in het najaar van 2015 al meteen tot felle tegenreacties. Bij de eerste demonstratie van Pegida Nederland, op 11 oktober 2015 In Utrecht, maken tegendemonstranten de Pegida-aanhangers uit voor nazi's. Tientallen politiemensen en ME'ers proberen beide groepen, met zo'n 75 betogers elk, uit elkaar te houden. Tien mensen worden gearresteerd.

Meer dan een paar honderd demonstranten krijgt Pegida in Nederland sindsdien nooit op de been. Wel heeft de beweging bijna 15.000 fans op Facebook.

Ook is de groep groot genoeg om regelmatig op te duiken in het Dreigingsbeeld van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). Die schaart de beweging onder extreemrechtse groeperingen, "die vooral actief zijn met intimiderende en radicale acties tegen de vermeende islamisering van Nederland, de komst van asielzoekers en het vermeende verlies van de Nederlandse identiteit."

Wagensveld vindt die karakterisering onterecht. Tegen Nieuwsuur zegt hij dat Pegida niet radicaal is en de acties "hartstikke ludiek".

Varken roosteren bij moskee

De NCTV constateert verder dat Pegida met de acties geregeld veel media-aandacht krijgt. Zo willen de actievoerders tijdens de ramadan vorig jaar in verschillende steden een varken roosteren voor de deur van een moskee. Het eten van varkensvlees is niet toegestaan (haram) in de islam.

De burgemeesters van Den Haag, Utrecht, Gouda en Arnhem steken een stokje voor de barbecues, burgemeester Aboutaleb van Rotterdam staat het protest wel toe. Maar de bus met twintig Pegida-aanhangers maakt vlak voor de barbecue rechtsomkeert.

Ook Wagensveld zelf komt regelmatig in de publiciteit, bijvoorbeeld omdat hij wordt opgepakt. Dat begint in Ede in februari 2016, waar de politie hem aanhoudt omdat hij een varkensmuts opzet. Een week later laat hij tijdens een demonstratie in Amsterdam een hakenkruis zien, terwijl toenmalige burgemeester Van der Laan dat expliciet had verboden. Het hakenkruis was afgebeeld in een plaatje van een prullenbak.

Wagensveld wordt onmiddellijk door twee agenten van het podium gehaald:

Aan het eind van dat jaar moet hij voorkomen, maar de kantonrechter oordeelt dat het voorschrift van Van der Laan niet rechtsgeldig was en spreekt Wagensveld vrij.

Het deert Wagensveld allemaal niet. Ondanks alle tegenreacties die ze uitlokken, blijven de anti-islamactivisten hun protest voeren.

"We zijn blij met alle aandacht die we krijgen om ons punt te maken", zegt Wagensveld vandaag tegen de NOS. "We laten zien dat demonstreren voor ons niet mogelijk is, omdat het steeds wordt gedwarsboomd."

"Alle demonstraties voor moskeeën kampen met hetzelfde probleem: dreigingen met geweld uit moslimgemeenschap", zei hij begin mei in een verklaring op YouTube. Het steekt Wagensveld dat Pegida tegemoet moet komen aan diezelfde gemeenschap, "die voor ernstige wanordelijkheden heeft gezorgd", en de activisten hun demonstratie moeten aanpassen.

"Ik schaam me voor burgemeesters die buigen bij geweld in plaats van knalhard op te treden", zei Wagensveld vorige week. De tegendemonstranten noemde hij "tuig dat in naam van hun ideologie anderen de vrijheid van meningsuiting proberen te ontzeggen". "Zet dat waterkanon in, sla met die gummiknuppel en aai niet, gebruik dat wapen dat je draagt en neem dezelfde maatregelen die je ook bij motorclubs en anderen hanteert."

Hij heeft voor zaterdag een nieuwe demonstratie in Eindhoven aangekondigd.