De juridische strijd om Trumps inreisverbod: een overzicht
President Trump heeft opnieuw een tegenslag te verwerken gekregen nu ook de tweede versie van zijn inreisverbod is opgeschort. Rechters in de staten Hawaï en Maryland wezen het herziene decreet af. Daarom kan het niet ingaan. Het wordt voor Trump steeds moeilijker om dit verbod ingevoerd te krijgen, zegt Amerika-deskundige Victor Vlam.
De president heeft al aangekondigd dat hij de strijd niet zomaar opgeeft. "De noodzaak van mijn inreisverbod is duidelijk", zegt Trump, "de wet is duidelijk." Hij heeft laten weten dat hij de hele gerechtelijke weg wil bewandelen om zijn gelijk te halen.
Maar waar begon dat pad ook alweer?
Juridisch experts hadden verwacht dat deze versie zou worden ingevoerd.
De eerste versie
Op 28 januari, acht dagen na zijn inauguratie, ondertekent Trump een inreisverbod voor reizigers uit zeven overwegend islamitische landen. Daarmee wil hij het aantal vluchtelingen terugdringen en potentiële terroristen weren uit de Verenigde Staten.
Het verbod wordt meteen van kracht. Dat leidt tot grote chaos op vliegvelden over de hele wereld. Vliegmaatschappijen besluiten geen reizigers uit de genoemde landen mee te nemen en in de VS worden mensen opgepakt omdat ze er Arabisch uitzien.
Een storm van kritiek barst los. Door het hele land wordt gedemonstreerd en verschillende landen en internationale organisaties roepen Trump op de maatregel in te trekken. In verscheidene staten wordt aan rechters gevraagd zich over het decreet te buigen.
De juridische procedures leveren de eisers wat op: op 4 februari schort een rechtbank in Seattle het inreisverbod op voor het hele land.
De tweede versie
Nadat een hogere rechter de opschorting van het inreisverbod heeft gehandhaafd, kondigt het Witte Huis een nieuw inreisverbod aan. De tweede versie wordt aan het begin van deze maand gepresenteerd.
In het herziene decreet staat Irak niet langer op de zwarte lijst en wordt geen onderscheid gemaakt tussen islamitische en christelijke reizigers. Daarnaast kunnen mensen die al een visum of zogeheten green card hebben het land gewoon in. Het decreet had vandaag moeten ingaan.
"Juridisch experts hadden verwacht dat deze versie zou worden ingevoerd", vertelt Vlam. Desalniettemin worden opnieuw in verschillende staten rechtszaken aangespannen. Opnieuw krijgen de eisers gelijk. Enkele uren voordat het decreet moet ingaan, oordeelt een rechter op Hawaï dat het verbod nog steeds discriminerend is.
De uitleg
De rechter in Hawaï vindt dat het Witte Huis niet goed onderbouwt waarom het decreet zou bijdragen aan de nationale veiligheid. Daarnaast wijst hij er, net als zijn collega in Maryland, op dat uitspraken van Trump en leden van zijn regering de indruk wekken dat hij moslims de toegang tot de VS wil verbieden. "Dat terwijl in het hele decreet moslims niet specifiek worden genoemd", zegt verslaggever Jet Mok vanuit Washington.
"De rechters kijken naar de manier waarop dit decreet tot stand is gekomen", legt Vlam uit. "Ze nemen de hele voorgeschiedenis mee, bijvoorbeeld ook de manier waarop Trump dit verbod aankondigde tijdens zijn campagne." In december 2015 zei de huidige president dat hij alle moslims uit de VS wilde weren.
Ook de uitlatingen van zijn beleidsadviseur Stephen Miller zullen niet hebben geholpen. In een interview met Fox News zei Miller dat het herziene decreet ongeveer hetzelfde effect zou hebben als het oorspronkelijke verbod. De rechter op Hawaï citeerde die uitspraak.
"Die woorden waren volgens de federale rechter niet los te zien van het decreet", zegt Mok. "Zijn oordeel was ongekend fel."
Het vervolg
Door de uitspraken van de federale rechters is het verbod opnieuw voor het hele land uitgesteld. Reizigers uit de zes landen mogen dus gewoon het land in. "Maar het gaat hier nog wel om een kort geding", zegt Vlam. "Er heeft nog steeds geen rechter inhoudelijk naar het decreet gekeken. Pas als dat is gebeurd kan er een definitief oordeel over het verbod worden geveld."
Zo'n inhoudelijke procedure kan flink wat tijd kosten. "Normaal zelfs zo'n zeven jaar, al zal het in dit geval waarschijnlijk een stuk sneller gaan." Trump zal het pleit eerder willen beslechten. De verwachting is dat hij op korte termijn in beroep gaat bij het Supreme Court, het Hooggerechtshof.
Dat zelfs een Republikeinse recher het inreisverbod blokkeerde, is veelzeggend.
Het is nog niet duidelijk over welke versie de hoge rechters zich dan zullen buigen. "Trump heeft ook al gezegd dat hij misschien de opschorting van het oorspronkelijke decreet gaat aanvechten. De eerste versie is toch zoals hij het verbod eigenlijk had bedoeld."
"Trump heeft zelfs gezegd dat hij de nieuwe versie maar een slap aftreksel vindt", zegt Mok. "Hij zegt dat hij het onder druk heeft aangepast."
Volgens Vlam is het moeilijk te zeggen of het inreisverbod dan alsnog wordt doorgevoerd. Hij zegt dat de voortekenen in ieder geval niet gunstig zijn voor Trump. "De hogere rechter uit San Francisco die de opschorting van het vorige verbod handhaafde, was een Republikein die is aangesteld door George W.Bush. Dat zelfs iemand als hij het inreisverbod blokkeerde, is veelzeggend."
