Wat is er anders aan het nieuwe inreisverbod van Trump?

28 januari: Trump komt met eerste inreisverbod

Acht dagen na zijn inauguratie ondertekent Trump een decreet voor een inreisverbod voor reizigers uit zeven overwegend islamitische landen. Met de maatregel wil hij het aantal vluchtelingen verminderen en terroristen buiten de deur houden.

Nog dezelfde dag steekt een storm van kritiek op. De Verenigde Naties vragen Trump het besluit te herzien. Vluchtelingenorganisaties UNHCR en IOM roepen de VS op door te gaan met de opvang van vluchtelingen, die volgens hen van levensbelang is. Op vliegvelden in de VS wordt gedemonstreerd tegen de maatregel, terwijl de aanhang van Trump blij is met het decreet.

Veel landen laten zich in de dagen erna kritisch uit over Trumps plan. Bondgenoten van de VS en moslimlanden reageren afwijzend. Premier Rutte noemt het inreisverbod "gewoon discriminatie". Ondanks het inreisverbod zegt hij wel een goede band met de nieuwe Amerikaanse president Trump te willen opbouwen.

4 februari: rechter schort inreisverbod op

Een federale rechtbank in Seattle schort het inreisverbod op. De opschorting is van toepassing voor het hele land en gaat per direct in. De zaak tegen de omstreden maatregel van president Trump was aangespannen door de staat Washington, waarvan Seattle de grootste stad is. Volgens de staat is het decreet in strijd met de grondwet en werkt het discriminatie in de hand.

Het Witte Huis is woedend over de uitspraak. In een eerste verklaring noemt woordvoerder Sean Spicer de uitspraak "krankzinnig", maar dat woord wordt verwijderd in een latere versie. Het ministerie van Justitie gaat in beroep tegen de uitspraak.

Luchtvaartmaatschappijen nemen passagiers uit de betreffende landen weer mee naar de VS. Zo ook de KLM, die aanvankelijk passagiers tegenhield.

10 februari: opschorting blijft gehandhaafd

Een federaal hof van beroep in San Francisco handhaaft de opschorting van het inreisverbod. Enkele minuten na de uitspraak zegt Trump op Twitter dat hij opnieuw in beroep gaat. "Tot in de rechtszaal, de veiligheid van ons land staat op het spel", schrijft hij in hoofdletters.

16 februari: Trump kondigt nieuw decreet aan

Het Witte Huis maakt bekend dat Trump toch niet in beroep gaat tegen de uitspraak van de rechter. In plaats daarvan komt er nu een gewijzigd decreet, dat volgens Trump de Amerikanen moet beschermen tegen terrorisme. Hij wil het de week erna presenteren, zegt hij.

Een medewerker van het Witte Huis laat een week later weten dat het nieuwe decreet toch nog even op zich laat wachten; tot vandaag dus.

Het nieuwe inreisverbod gaat ongetwijfeld weer tot rechtszaken leiden, verwacht Amerika-deskundige Victor Vlam. "Maar of het plan op dezelfde bezwaren gaat stuklopen als het eerste inreisverbod is nog niet te zeggen, omdat het eerste verbod nooit inhoudelijk door een rechter is behandeld. Het is in een kort geding opgeschort en die uitspraak bleef in hoger beroep overeind."

Op een aantal punten is het inreisverbod nu aangepast, zegt Vlam. "Irak staat niet meer op de lijst en wordt er geen onderscheid meer gemaakt tussen islamitische en christelijke reizigers. Het verbod geldt nu voor iedereen uit de landen op de lijst. Daarnaast mogen de mensen uit die landen die al een visum hebben voor de VS het land wel weer in, als ze de VS tijdelijk willen verlaten."

Extreme situaties

Ook een punt van verschil is de tijd totdat het verbod ingaat. "Dit verbod gaat pas over tien dagen in", zegt Vlam. "Het vorige verbod ging meteen in en dat leidde tot extreme situaties op vliegvelden, waarbij bijvoorbeeld een jongetje van 5 jaar in de boeien werd geslagen omdat hij er Arabisch uitzag. Door tien dagen te wachten, krijgen de betreffende instanties wat meer tijd om zich te kunnen voorbereiden op het verbod."

Dat laatste punt is een opmerkelijke wijziging, zegt Vlam. "Het vorige verbod van Trump werd per direct ingevoerd, omdat volgens hem de veiligheid van de Amerikanen op het spel stond. Er was geen tijd om te wachten, zei hij. Nu is er dus kennelijk toch de mogelijkheid om te wachten. De aankondiging van dit nieuwe verbod is de afgelopen weken ook al een paar keer uitgesteld. Ook dat strookt niet met de urgentie die Trump in eerste instantie suggereerde."

Heft in eigen hand

Volgens correspondent Wouter Zwart is er bij dit tweede verbod minder kans dat het wordt tegengehouden vanwege religieuze discriminatie. Dat komt volgens hem vooral door de formulering.

"Kort gezegd kwam het er bij het vorige bod op neer dat moslims de VS niet meer in mochten. Maar bij dit verbod constateert de VS dat er in bepaalde landen een probleem is met moslimterrorisme, en dat de regeringen van die landen de VS niet meehelpen om te kijken wie er vanuit die landen naar de VS reizen. Daarom neemt de VS met dit inreisverbod het heft in eigen hand."

Wat verder opvalt is de radiostilte rond de beleidsmakers, zegt Zwart. "We horen de president er niets over zeggen en aan de ministers die hij naar voren schuift om het inreisverbod te communiceren, mogen geen vragen worden gesteld. En camera's waren niet toegestaan bij de reguliere persconferentie vandaag van het Witte Huis. Er heerst het gevoel dat het de pers moeilijk wordt gemaakt om hun vragen rechtstreeks aan de beleidsmakers te stellen."