Edmundo González zit in een politiek niemandsland. Hij kreeg vermoedelijk de meeste stemmen bij de Venezolaanse presidentsverkiezingen in juli. Maar de kiesraad, die onder controle staat van de autoriteiten, riep zittend president Nicolás Maduro uit tot winnaar. Sindsdien is González op de vlucht voor de autoriteiten, die hem beschuldigen van opruiing en samenzwering.
Veel westerse landen erkennen González als rechtmatige winnaar van de verkiezingen. Maar onder meer Nederland wil niet zo ver gaan om hem als president te erkennen. In gesprek met Nieuwsuur roept hij de regering op alsnog te "erkennen dat de Venezolanen mij als president hebben gekozen".
Ik was bang, ik werd door de overheid vervolgd.
Het is een grote verrassing dat hij überhaupt kandidaat was. González, een voormalig diplomaat, was tot voor kort geen grote bekende in Venezuela. De oppositie had iemand anders, María Corina Machado, naar voren geschoven als presidentskandidaat.
Machado doet het erg goed in de peilingen. Zó goed, dat zittend president Nicolás Maduro haar als te grote bedreiging ziet en in maart uitsluit van deelname aan de verkiezingen. González vervangt haar. Maduro beschouwt hem vermoedelijk als ongevaarlijk, maar ook González scoort al snel erg goed. Uiteindelijk haalt hij volgens exitpolls bij de presidentsverkiezingen in juli veruit de meeste stemmen. Uitslagen die door de oppositie bij stembureaus worden verzameld, laten hetzelfde zien.
Maar Maduro roept zichzelf uit als winnaar. Fraude, aldus de oppositie. Duizenden mensen gaan uit protest de straat op. Maduro laat die demonstraties met geweld neerslaan.
González duikt vervolgens onder. "Ik was bang, ik werd door de overheid vervolgd. Maar ik nam voorzorgsmaatregelen om te voorkomen dat ik gearresteerd zou worden."
Onderduiken in Nederlandse ambassade
Bijna niemand weet dat hij zich in augustus wekenlang schuilhoudt in de Nederlandse ambassade, nog geen tien kilometer van het presidentieel paleis in Caracas. "Ik ben al vele jaren bevriend met Robert, de ambassadeur", zegt González. "Ik mocht gebruikmaken van een aantal ruimtes op de tweede verdieping van de ambassade. Ik mocht niet naar beneden of naar andere ruimtes wanneer het personeel aan het werk was."
In politiek Den Haag wist slechts een enkeling dat Nederland González te hulp schoot. Premier Schoof was op de hoogte, net als de minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp (NSC).
Die laatste twijfelde niet toen hij het hulpverzoek binnenkreeg. "We vonden dat hij dat verdiende. Diplomatie is niet alleen het plaatsen van boze verklaringen op sociale media. Het is ook gewoon tastbare steun verlenen aan mensen."
Na zijn periode in de Nederlandse ambassade vaardigt een Venezolaanse rechtbank begin september een arrestatiebevel uit tegen González. Die week vraagt hij politiek asiel aan in Spanje. "Ik heb familie in Spanje, dus dat leek me het meest geschikte land."
Hij zegt vastbesloten te zijn snel terug te keren naar Venezuela om op 10 januari te worden beëdigd als president. Om dat voor elkaar te krijgen, heeft hij internationale steun nodig om de druk op Maduro op te voeren.
Maar Amerika is terughoudend, net als enkele Europese landen waaronder Nederland. Volgens minister Veldkamp lijkt het erop dat González de meeste stemmen kreeg bij de verkiezingen. Toch wil hij hem noch Maduro officieel erkennen als president.
Kwestie-Guaidó
Die voorzichtigheid zou kunnen voortkomen uit de internationale erkenning in 2019 van Juan Guaidó als interim-president. Guaidó, destijds de voorzitter van het parlement, had zichzelf uitgeroepen tot interim-president na massale demonstraties tegen de regering-Maduro. Het land kampte met een zware economische crisis, maar Maduro weigerde het overheidsbeleid te veranderen. Geld raakte waardeloos en miljoenen Venezolanen sloegen op de vlucht.
Een groot aantal westerse landen besloot Guaidó als president te erkennen toen Maduro weigerde om verkiezingen uit te schrijven. Maar het leidde niet tot een politieke omwenteling en Maduro kon de macht behouden, mede doordat het leger al die tijd achter hem bleef staan. Guaidó vluchtte naar de Verenigde Staten en in 2021 maakten EU-landen bekend dat ze Guaidó niet langer erkennen als president omdat zijn termijn als parlementsvoorzitter was verstreken.
Reis door Europa
Vooralsnog weet Maduro de controle over onder meer justitie en de kiesraad te behouden. Op de vraag hoe González denkt terug te keren zonder opgepakt te worden, gaat hij niet in. "Daarop wil ik niet anticiperen. Ik ben een Venezolaans burger. Ik kan mijn land in wanneer ik maar wil."
Hij was afgelopen week in Den Haag om Nederland te bedanken voor het onderdak dat hij kreeg in Caracas, maar was hier ook als onderdeel van zijn tour langs Europese hoofdsteden om steun te vergaren. "We geven een zo duidelijk mogelijk beeld van de echte politieke situatie in Venezuela."
Maar erkenning van het presidentschap krijg hij niet in Den Haag. Toch blijft hij vriendelijk. Hij wijst op de Venezolaanse olievoorraden, de grootste ter wereld. "We zijn jullie dichtstbijzijnde buren. De afstand tussen Venezuela en de ABC-eilanden is maar een paar kilometer. Onze verhoudingen zijn hartelijk, in de breedste zin van het woord, ook als het gaat om nieuwe relaties in de energiesector."
