De wetenschap vraagt er al jaren om - en al jaren is het verboden: embryo's maken, speciaal voor wetenschappelijk onderzoek. Vorig jaar maakte minister Edith Schippers bekend het verbod in bepaalde gevallen te willen opheffen. En ook de Gezondheidsraad adviseerde om de wet te verruimen.
De kweekembryo's zouden nodig zijn bij het onderzoek naar erfelijke ziektes en ivf. Maar de nieuwe regering van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie besluit nu anders. Het plan van Schippers belandt weer in de la en de kweekembryo's worden niet toegestaan. Tot grote frustratie van de wetenschap.
"Het is bijzonder teleurstellend", zegt Sjoerd Repping, hoogleraar voortplantingsgeneeskunde, over het regeerakkoord. "Er staan heel wat letters en woorden, maar er gebeurt eigenlijk helemaal niks. Het is complete stilstand. Stilstand in het mogelijk maken van nieuwe technieken voor patiënten die nu geen kinderen kunnen krijgen."
De kweekembryo's zouden ook belangrijk zijn voor onderzoek naar het uitselecteren van erfelijke ziektes in het dna. Reden voor de Gezondheidsraad om begin dit jaar te adviseren om kweekembryo's toe te staan. Het zou onderzoek naar ziektes als Huntington en sikkelcelziekte, een vorm van erfelijke bloedarmoede, kunnen helpen.
In de gekweekte embryo's kan het dna worden veranderd. Het 'zieke' dna wordt eruit geknipt en daarvoor in de plaats komt een ander stukje dna. Ouders met een erfelijke ziekte geven die dan niet meer door aan hun kind.
Saskia Bon kwam er tien jaar geleden achter dat ze gendrager is van de ziekte van Huntington. Ze wilde de ziekte niet doorgeven aan haar twee kinderen. Bij haar zoontje paste ze embryoselectie toe, waardoor een gezonde embryo teruggeplaatst kon worden.
"Maar bij onze dochter was die optie er niet, omdat de ivf-behandelingen niet meer werden vergoed. Toen hebben we uiteindelijk gekozen om natuurlijk zwanger te worden. Pas na 14 weken wist ik dat ze gezond was. Anders hadden we de zwangerschap afgebroken."
Bon is vrijwilliger bij het Campagneteam Huntington dat zich inzet voor meer onderzoek naar de ziekte. Ze had persoonlijk graag een verruiming van de wet gezien. "Dan zouden de kansen groter worden voor mensen om het gen niet door te geven."
Het is duidelijk dat de ChristenUnie op alle dossiers van de medische ethiek gewonnen heeft.
In het regeerakkoord schrijven de coalitiepartijen dat ze wel de discussie willen stimuleren. Ethicus Guido de Wert, die meerdere keren meeschreef aan evaluaties van de embryowet, vindt dat opmerkelijk.
"Daar zijn we nu al decennialang mee bezig. Die discussie heeft keer op keer geleid tot allerlei documenten die pleiten voor het toelaten van kweekembryo's."
Hij ziet het regeerakkoord vooral als de uitkomst van een politieke deal. Professor Repping vult aan: "Als ik het moet duiden, dan is het heel duidelijk dat de ChristenUnie op alle dossiers van de medische ethiek gewonnen heeft. Die partij heeft met 2-0 gewonnen."
Genderselectie: kleine wijziging in de wet
In de huidige wetgeving mogen alleen embryo's voor onderzoek worden gebruikt die zijn overgebleven na een vruchtbaarheidsbehandeling. En het kweken voor onderzoek blijft dus verboden. Verandert er dan verder helemaal niks?
Nee, er komt een kleine wijziging in de Embryowet. In heel specifieke gevallen mogen embryo's worden geselecteerd op geslacht. Bij bijvoorbeeld erfelijke borstkanker mag voortaan worden gekozen voor een jongetje of een meisje.
Dat lijkt heel nieuw, maar feitelijk gezien is het een uitleg van een bestaande wet, zegt Repping. "Voorheen mocht dat als de mutatie altijd leidt tot die ziekte, nu mag het als er een grote kans is dat de mutatie leidt tot die ziekte. Maar dat gaat in de praktijk om zo'n een of twee patiënten per jaar." Die kleine verruiming is voor de wetenschap slechts een doekje voor het bloeden.
