In de nasleep van de onthullingen uit de Panama Papers zijn wereldwijd strafrechtelijke en parlementaire onderzoeken gedaan naar illegale financiële constructies en belastingontduiking. In Nederland is een mini-parlementaire enquête opgezet die morgen voor het laatst getuigen hoort. Wat heeft dat tot nu toe opgeleverd?
Onderzoeksjournalist Siem Eikelenboom was namens het Financieele Dagblad zelf betrokken bij het onderzoek naar de Panama Papers. Hij noemt het uitzonderlijk dat de trustsector, met zijn financiële adviseurs en constructies, nu eens volop in de belangstelling kwam te staan. "Publiciteit zien zij als hun vijand, want dan komt hun werkwijze aan het licht. Fiscalisten en trustkantoren moesten onder ede verklaren en dat leverde mooie inzichten op. Die lui blijken soms te leven op hun eigen planeet."
Eikelenboom noemt de methode, een mini-enquête, nieuw en daarom niet te vergelijken met een volwaardige enquête. Hij heeft dan ook wel enige twijfels omdat de commissie daardoor maar beperkte mogelijkheden heeft.
Jan van Koningsveld, voormalig rechercheur bij de Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (FIOD) is zelf ook door de commissie gehoord. Hij is kritisch over de werkwijze van de commissieleden. "Verhoren is een vak. Ik heb 25 jaar bij de FIOD gewerkt. Ik weet hoe belangrijk dat is."
"Een goed verhoor vereist voldoende kennis. Daar zie je een spagaat. Want de commissie is ingesteld om kennis te vergaren. Dat vereist een goede voorbereiding en de opbouw van een verhoor is niet voor iedereen weggelegd."
Toch is ook Koningsveld tevreden dat er überhaupt een onderzoek is ingesteld door de Tweede Kamer. Ook al vond de VVD het middel niet wenselijk en zit er dus ook geen VVD'er in de commissie. "Het is een politieke keuze dat de commissie er kwam, ook al wordt die commissie niet kamerbreed gedragen. Het is goed dat de commissie er is, maar ik ben wel benieuwd naar wat we met de conclusies van de commissie gaan doen."
Er wordt vaak over belastingparadijzen gesproken, maar je zou het eigenlijk verhullingsparadijzen moeten noemen.
Hoogtepunten
In twee weken tijd worden 23 getuigen gehoord. Ze moeten onder ede verklaren. Hieronder een greep uit de meest opzienbarende uitspraken tot nu toe.
Jan Favié, zaakwaarnemer van de Rolling Stones en U2 gebruikt heel veel woorden om zo min mogelijk te zeggen, tot ergernis van de commisie. Favié: "Ik vind het jammer dat ik mijn verhaal niet mag afmaken." Commissielid Renske Leijten: "U bent al bijna twee uur aan het woord." Favié: "Ja, het is een wat langer verhaal."
Gregory Elias, de belastingadviseur van 'rijk Nederland' wil niets weten van beschuldigingen dat hij mensen helpt belasting te ontwijken ten koste van de Nederlandse schatkist. "Als iemand in Nederland 25 procent moet betalen. En hij mag helemaal volgens de regels in Luxemburg 15 procent betalen...".
"Dat is belastingbesparing", zegt Dick Niezing. De directeur van het grootste trustkantoor van Nederland vindt er niets verkeerds aan dat vermogende personen en bedrijven constructies verzinnen om zo weinig mogelijk belasting te betalen.
Belastinginspecteurs worden vaak tegengewerkt, vertellen Ron van de Klashorst en Robert-Jan Roerink van de afdeling Constructiebestrijding. Roerink: "Die vertragingstactieken maken ons werk steeds juridischer. We moeten soms eindeloos procederen voor we een aanslag kunnen indienen."
"Wat ze ook doen, is klachten indienen tegen de belastinginspecteur", vult Van de Klashorst aan. "Of aangifte tegen hem doen bij de politie. Als je daar als nietsvermoedende inspecteur mee te maken krijgt, dan is dat schrikken."
Ook goed ingevoerde journalisten zijn gehoord. Zoals Jan Kleinnijenhuis van dagblad Trouw, die zelf meehielp de Panama Papers te onderzoeken. "Er wordt vaak over belastingparadijzen gesproken maar je zou het eigenlijk verhullingsparadijzen moeten noemen. Als jij buiten beeld wilt blijven, dan kan dat."
