'Humanitaire corridors bij Azovstal-fabriek' • Onderzoek: 600 doden in theater Marioepol

Russisch leger kondigt humanitaire corridors aan bij Azovstal-fabriek

Rusland zegt dat het leger de komende drie dagen humanitaire corridors zal openen bij het terrein van de Azovstal-staalfabriek in Marioepol. Zo zouden burgers die nog in de fabriek schuilen veilig het terrein kunnen verlaten. Er zitten naar schatting nog zo'n 200 burgers in de ondergrondse gangen en bunkers op het fabrieksterrein.

Het Russische leger zegt dat de humanitaire corridors op 5, 6 en 7 mei tussen 08.00 uur en 18.00 uur open zullen zijn. In die periodes beloven de Russen een staakt-het-vuren in acht te nemen.

Verschillende keren konden burgers via humanitaire corridors Marioepol ontvluchten. Een paar dagen geleden slaagden enkele tientallen burgers erin zo de Azovstal-fabriek te verlaten. Maar de humanitaire corridors vanuit de bezette havenstad konden vaak ook niet gebruikt waren vanwege gevechten.

De Oekraïense president Zelensky vroeg de Verenigde Naties vanavond om hulp bij de redding van burgers uit de fabriek in Marioepol. "De levens van mensen die daar nog zitten zijn in gevaar. Iedereen is belangrijk voor ons. We vragen jullie om hulp zodat we ze kunnen redden", schrijft Zelensky aan VN-chef Guterres.

Gisteren kwamen de eerste bussen aan in Zaporizja:

Onderzoek persbureau AP: 600 doden in theater Marioepol

Het Amerikaanse persbureau AP stelt op basis van eigen onderzoek vast dat er bijna 600 doden zijn gevallen bij het Russische bombardement op het theater van Marioepol. Schattingen van het stadsbestuur van Marioepol kwamen tot nu toe uit op circa 300 dodelijke slachtoffers.

Journalisten van AP spraken de afgelopen tijd met 23 overlevenden van het bombardement. Ook interviewden ze reddingswerkers en mensen die betrokken waren bij de organisatie van de schuilplaats. Met plattegronden van het theater en foto's en video's van voor en na het bombardement maakten de journalisten een 3D-model van het gebouw. Aan de hand van beelden en getuigenverklaringen berekenden ze vervolgens hoeveel mensen per vierkante meter in het theater aanwezig waren.

Uit die berekeningen blijkt dat er circa 1000 mensen in het theater waren tijdens het bombardement op 16 maart en dat zo'n 600 mensen de aanval hoogstwaarschijnlijk niet hebben overleefd. Het merendeel van de getuigen noemde ook dat aantal slachtoffers tegenover AP.

Russen beginnen met puinruimen in Marioepol

Op videobeelden uit de bezette Oekraïense havenstad Marioepol is te zien dat Russen zijn begonnen met puinruimen. Gebouwen die zwaar getroffen zijn door bombardementen en beschietingen worden gesloopt.

Oekraïense inlichtingendiensten zeggen dat ook belangrijke straten in Marioepol worden vrijgemaakt van puin, munitie en lichamen. De Russen zouden volgens Oekraïne een militaire parade willen houden in de stad op 9 mei. Dat is de dag dat Rusland de overwinning van de Sovjet-Unie op nazi-Duitsland in de Tweede Wereldoorlog viert.

Van onderstaande beelden heeft het OSINT-team van de NOS vastgesteld dat ze zeer recent in Marioepol zijn gemaakt:

Nog geen akkoord over EU-boycot Russische olie

Het is de ambassadeurs van de EU-lidstaten nog niet gelukt om het eens te worden over een invoerverbod voor Russische olie. Vier landen hadden eerder vandaag aangegeven een uitzonderingspositie te willen bij zo'n boycot.

Hongarije, Bulgarije, Tsjechië en Slowakije wilden niet instemmen met het voorstel dat de Europese Commissie op tafel heeft gelegd. De Hongaarse minister van Buitenlandse Zaken zei op zijn Facebookpagina dat de sanctie "de energiezekerheid van Hongarije volledig zou vernietigen". Ook de drie andere lidstaten, die nu zeer afhankelijk zijn van Russische olie, willen zichzelf niet zomaar blootstellen aan de grote economische impact die het invoerverbod met zich meebrengt.

De Europese Commissie heeft naar verluidt voorgesteld om Hongarije en Slowakije een jaar langer te geven om van Russische olie af te komen. De landen zijn daar nog niet mee akkoord gegaan. In principe gaan de onderhandelingen in Brussel over de boycot morgen verder.

'Russen nu op terrein Azovstal-fabriek'

Russische eenheden zijn vanavond het terrein opgegaan van de Azovstal-staalfabriek in het bezette Marioepol. Dat zegt de fractievoorzitter van de grootste Oekraïense regeringspartij.

Volgens Kiev is er op dit moment nog steeds contact met de Oekraïense militairen die de fabriek verdedigen. Eerder vandaag meldde de burgemeester van Marioepol dat het contact verbroken was. Onder meer het Oekraïense Azov-bataljon heeft zich in de fabriek verschanst. Het Azovstal-fabrieksterrein is het laatste verzetsbolwerk in Marioepol.

De afgelopen dagen werden tientallen burgers geëvacueerd uit de ondergrondse gangen en bunkers op het fabrieksterrein. Poetin had Russische militairen eerder bevolen om het terrein hermetisch af te sluiten.

'VS is bereid meer sancties af te kondigen'

De Amerikaanse president Biden praat later deze week met de leiders van de G7 over aanvullende strafmaatregelen tegen Rusland. Dat zei hij vandaag na de aangekondigde extra sancties van de EU en het Verenigd Koninkrijk.

"We zijn altijd bereid meer sancties op te leggen. Ik spreek deze week met de leden van de G7 over wat we wel of niet gaan doen", aldus Biden tegen verslaggevers in het Witte Huis. Ook de Amerikaanse minister van Financiën Janet Yellen liet vandaag doorschemeren dat er meer sancties aan zitten te komen "als Rusland doorgaat met deze oorlog tegen Oekraïne".

Rutte: Nederland bekijkt sturen meer zware wapens naar Oekraïne

Premier Rutte heeft vandaag opnieuw met de Oekraïense president Zelensky gebeld en "de Oekraïense standvastigheid in de strijd om de Donbas geprezen". Dat meldt hij op Twitter.

Rutte zegt dat hij samen met onder meer België, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk bekijkt of Nederland meer zware wapens kan leveren aan Oekraïne. Nederland heeft al antitankraketten, sluipschuttersgeweren en pantservoertuigen naar het land gestuurd.

Afgelopen week werd bekend dat er een Nederlands forensisch opsporingsteam naar Oekraïne afreist. Dat team gaat bewijs verzamelen dat bruikbaar is voor onderzoek naar oorlogsmisdaden.

Zelensky: Poetin moet zelf aan tafel komen

De Oekraïense president Zelensky heeft opnieuw gezegd dat zijn land niet akkoord kan gaan met een vredesovereenkomst of staakt-het-vuren waarbij Russische troepen in bezet gebied blijven. Tijdens een conferentie georganiseerd door de Amerikaanse krant The Wall Street Journal verkondigde Zelensky dat hij een "bevroren conflict" niet zal aanvaarden.

Volgens de Oekraïense president is het belangrijk dat de vredesonderhandelingen worden voortgezet. Toch zal Poetin zelf aan tafel moeten komen om een einde aan het geweld te maken, aldus Zelensky.

'Rusland wil militaire parade in Marioepol'

De Oekraïense inlichtingendiensten zeggen dat Rusland een militaire parade in de veroverde stad Marioepol wil houden. Dat zou moeten gebeuren op 9 mei, als Rusland de overwinning van de Sovjet-Unie op nazi-Duitsland in de Tweede Wereldoorlog viert.

Volgens Oekraïne zijn de Russen in Marioepol bezig om de belangrijkste straten te ontdoen van puin, munitie en lichamen, zodat daar de parade kan plaatsvinden. Het Russische ministerie van Defensie ontkent noch bevestigt de plannen voor een militaire parade in de Oekraïense stad.

Amerikaanse en andere westerse functionarissen verwachten volgens nieuwszender CNN dat president Poetin op 9 mei Oekraïne de oorlog wil verklaren. Tot nu toe sprak Rusland over een "speciale militaire operatie" in Oekraïne. Als Rusland inderdaad de oorlog aan het buurland verklaart, maakt dat mobilisatie van Russische reservisten en dienstplichtigen mogelijk.

Een woordvoerder van het Kremlin noemt de speculatie over een oorlogsverklaring "onzin".

Zeker vier landen willen uitzondering bij EU-boycot van Russische olie

Zowel Bulgarije als Hongarije wil een uitzonderingspositie in het olie-embargo dat de Europese Commissie tegen Rusland wil afkondigen. "Technisch gezien kan Bulgarije zonder Russische ruwe olie, maar dat zal de brandstofprijzen opstuwen", zegt de Bulgaarse vicepremier Vassilev tegen de Bulgaarse krant Kapitaal. Ook Hongarije wil een uitzonderingspositie. Dat land is voor 96 procent van zijn olie van Rusland afhankelijk.

Voor Slowakije is dat ongeveer 58 procent. Dat land steunt het embargo maar wil een overgangsperiode van drie jaar. Ook Tsjechië wil een langere transitieperiode. "We proberen uitstel voor twee of drie jaar te krijgen", zei premier Fiala.

Commissievoorzitter Von der Leyen zei eerder vandaag dat de commissie een gefaseerd importverbod voor ruwe Russische olie wil invoeren. Over een half jaar mag er geen ruwe olie meer uit Rusland komen en aan het eind van dit jaar ook geen bewerkte olieproducten meer.

Alle 27 EU-lidstaten moeten het eens worden, anders gaat de boycot niet door. Volgens commissievoorzitter Von der Leyen wordt er gewerkt aan een passende oplossing voor alle lidstaten.

'EU wil patriarch Kirill op sanctielijst zetten'

De Europese Unie wil het hoofd van de Russisch-Orthodoxe Kerk, patriarch Kirill van Moskou, op de sanctielijst zetten. Dat hebben bronnen in Brussel gezegd.

Kirill is een trouwe bondgenoot van president Poetin. Ruslandkenner Helga Salemon van het The Hague Centre for Strategic Studies zei eerder tegen de NOS dat Poetin hem een godsgeschenk noemt. "In ruil voor geld spreekt Kirill zijn onvoorwaardelijke steun uit aan Poetin." Salemon ziet hem als de 'hoeder van de schaapskudde' in Rusland. Hij verdedigt en legitimeert Poetins acties in het buitenland.

Voor Kirill is de oorlog in Oekraïne een kruistocht. Hij vindt dat het 'afvallige' Oekraïne te ver afdrijft van de Russische cultuur. Hij zei eerder dat Oekraïne 'zondigt' door gay prides te organiseren om bij het Westen te mogen horen.

Kirill is steenrijk. Als hij op de 1093 personen tellende lijst komt te staan, kan hij niet langer naar EU-landen reizen, worden zijn eventuele banktegoeden bevroren en kan hij niet bij eventuele andere bezittingen.

Verdediger Azovstal-fabriek: gebrek aan alles

Een van de Oekraïense verdedigers van de Azovstal-fabriek heeft tegen de BBC gezegd dat het complex meer dan 500 gewonden herbergt. Van 200 daarvan is de toestand kritiek. De gezondheid van de gewonden gaat achteruit omdat het ontbreekt aan eten, water en geneesmiddelen.

De BBC sprak met Mychajli Versjynin, een voormalige politieman. Hij zei dat de leeftijd van zijn metgezellen uiteenloopt van 19 tot 60 jaar. Ze hebben steeds gezegd tot het einde te blijven vechten.

De BBC toont een video waarin is te zien dat het complex wordt beschoten. Ook komt een rijdende Russische tank in beeld. Het is niet duidelijk of de Russen de bestorming hebben ingezet, zoals het Oekraïense leger gisteren zei.

Oekraïense kleuren in boekje Nationaal Comité puur toeval

Het boekje van het Nationaal Comité 4 en 5 mei met de toespraken van historicus Hans Goedkoop en de Militaire Willemsordedrager Gijs Tuinman heeft een blauw en geel binnenwerk. Een persvoorlichter van de boekenbranche-organisatie CPNB denkt dat dit geen toeval kan zijn. "Speciale uitgave @Comite4en5mei met in het binnenwerk subtiel de Oekraïense vlag verwerkt", schrijft hij op Twitter bij een video waarin hij het boekje laat zien.

Maar het zit anders, zegt het Nationaal Comité. Het boekje en de toespraken waren al klaar voor Rusland op 24 februari Oekraïne binnenviel. De kleuren blauw en geel aan de binnenkant weerspiegelen kleuren die ook aan de buitenkant te zien zijn.

Volgens het Nationaal Comité hebben Goedkoop en Tuinman hun toespraken naar aanleiding van de oorlog wel aangepast. De 4 mei-voordracht van Goedkoop vanavond in de Nieuwe Kerk en de 5 mei-lezing van Tuinman morgen in Oss wijken daardoor iets af van de tekst in het boekje.

Rusland claimt uitschakeling treinstations Oekraïne

Het Russische ministerie van Defensie zegt dat zes Oekraïense treinstations niet meer gebruikt kunnen worden, omdat hun elektriciteitsvoorziening met langeafstandsraketten is uitgeschakeld. Het zou gaan om de stations die voor het transport van wapens en munitie van westerse landen naar het front in Oost-Oekraïne worden gebruikt.

Het ministerie zegt dat bij beschietingen langs het hele front meer 500 doelen zijn geraakt en meer dan 300 Oekraïense militairen zijn omgekomen. Ook zouden Oekraïense artilleriestellingen en luchtafweersystemen zijn vernietigd.

Een Oekraïense cokesfabriek in de regio Donetsk zegt dat bij een beschieting tien werknemers zijn gedood en twintig werknemers gewond zijn geraakt. Ze zaten in een bus die door het Russische leger onder vuur werd genomen.

Grote militaire oefening in Belarus

Belarus heeft een snelle interventiemacht van zijn leger onverwachts op oefening gestuurd. De onderdelen die meedoen moeten zich naar een inzetgebied begeven, waar wordt gekeken of ze gevechtsklaar zijn. Geleidelijk aan wordt het aantal deelnemers vergroot, zegt het Belarussische ministerie van Defensie. Doel zou zijn om erachter te komen hoe snel de interventiemacht op plotselinge crisissituaties kan reageren. Het ministerie verzekert dat andere Europese landen en met name buurlanden niet bang hoeven te zijn.

Toch wordt de oefening door Oekraïne met argwaan bekeken. Belarus is een bondgenoot van Rusland en toen in februari de invasie begon zijn Russische troepen ook vanaf Belarussisch grondgebied Oekraïne binnengetrokken. In de daaropvolgende periode zouden vanuit Belarus raketten op Oekraïne zijn afgevuurd.

'Nog geen bewijs voor bestorming Azovstal-fabriek'

Defensiespecialist Peter Wijninga van het Haags Centrum voor Strategische Studies ziet nog geen bewijs dat de Russen met de bestorming van de Azovstal-fabriek in Marioepol zijn begonnen. Oekraïense bronnen meldden gisteren dat de Russen de aanval hebben ingezet op het laatste Oekraïense bolwerk daar.

Vandaag zouden meer burgers die zich in tunnels onder de fabriek schuilhouden worden geëvacueerd. Wijninga denkt dat de Russen die evacuaties afwachten en mogelijk daarna met de bestorming beginnen.

President Poetin heeft opdracht gegeven de toegangen tot de fabriek hermetisch af te sluiten en te wachten tot de Oekraïense militairen door hun voorraden heen zijn en zich overgeven. Wijninga: "Waarschijnlijk hebben ze gedacht dat de Oekraïense militairen die nog in die fabriek zitten niet meer in staat zouden zijn om zich te verzetten. Maar dat blijkt wel degelijk het geval. Er worden voortdurend Russische posities onder vuur genomen, waardoor Poetin en de zijnen gedwongen zijn om die fabriek toch te bestormen om de stad daadwerkelijk onder controle te krijgen".

Wijninga denkt dat de nadering van 9 mei een rol speelt bij de bereidheid van de Russen om aan evacuaties mee te werken. Dan viert Rusland de overwinning op nazi-Duitsland. "Het zou heel mooi zijn als je op die dag kan claimen dat je een grote strategische stap hebt gezet met de inname van Marioepol."

De eerste groep evacués uit het Azovstal-complex in Marioepol kwam gisteren aan in Zaporizja:

Von der Leyen: nog dit jaar stoppen met import Russische olie

De Europese Commissie zet in op een gefaseerd importverbod op Russische olie. Over een half jaar mag er geen ruwe olie meer uit Rusland komen en aan het eind van dit jaar ook geen bewerkte olieproducten meer. De lidstaten moeten er nog over stemmen; vandaag komen de ambassadeurs van de EU-landen bijeen in Brussel.

Commissievoorzitter Von der Leyen zegt dat het niet gemakkelijk wordt, omdat Europa voor een groot deel afhankelijk is van olie uit Rusland. Maar het is volgens Von der Leyen cruciaal om toch een algeheel importverbod in te stellen als reactie op de Russische invasie in Oekraïne.

Rusland zet zwaar in op omsingeling Oekraïners in Donbas

Het Britse ministerie van Defensie zegt in zijn dagelijkse update van het strijdverloop dat Rusland probeert om vanuit Izjoem, in de Donbas, door te breken naar Kramatorsk en Severodonetsk. Het Russische leger heeft in de buurt van Izjoemm 22 gevechtseenheden samengetrokken. Elke eenheid van zo'n 800 man bestaat uit infanterie, versterkt met tanks, artillerie en luchtverdedigingswapens.

Als Kramatorsk en Severodonetsk in Russische handen vallen kan Rusland proberen om de Oekraïense troepen in te sluiten, zegt het ministerie. Volgens militaire analisten wordt er zwaar gevochten en verloopt het offensief nog steeds moeizaam.

Nieuwe humanitaire corridor Marioepol gepland

Er zijn voor vandaag vier humanitaire corridors gepland om burgers te evacueren vanuit onder meer de belegerde stad Marioepol naar Zaporizja. Dat meldt de Oekraïense vicepremier Veresjtsjoek op haar Facebookpagina. Ze benadrukt dat de corridors alleen doorgang vinden "als de veiligheidssituatie het toelaat". De evacuaties vanuit Marioepol moeten beginnen rond 08.00 uur (Oekraïense tijd). Later starten er dan ook evacuaties vanuit Tokmak, Vasylkiv en Berdjansk.

Gisteren kwamen zo'n honderd evacués na een lange reis vanuit Marioepol aan in Zaporizja, onder toezicht van internationale hulporganisaties. Zij zaten ondergedoken in de omsingelde Azovstal-staalfabriek. Daar hadden ze twee maanden geen daglicht gezien, zei een humanitaire vertegenwoordiger van de VN.

'Russen stalen derde van graanvoorraden in bezette gebieden'

Rusland heeft zo'n 400.000 ton aan graan geëxporteerd uit de gebieden die het heeft bezet in Oekraïne, heeft de Oekraïense onderminister van Landbouw Vysotsky op de staatstelevisie gemeld. Het gaat om een derde van de graanvoorraden in de regio's Cherson, Zaporizja, Donetsk en Loegansk, zei hij.

Als de graanvoorraden verder afnemen, dreigt in de gebieden volgens Vysotsky hongersnood. "Er waren geen strategische reserves."

Nederlandse brandweerwagens afgeleverd in Oekraïne

De stoet aan Nederlandse brandweervoertuigen die gedoneerd worden aan Oekraïne is aangekomen op de eindbestemming. In de stad Oezjhorod in het uiterste zuidwesten van Oekraïne zijn de zeven voertuigen overhandigd aan de lokale brandweer, meldt brandweerman Simon Doorn, die deel uitmaakt van het reisgezelschap.

"We hebben onze missie volbracht. De voertuigen zijn na een korte ceremonie overgedragen aan de brandweer van Oezjhorod", schrijft Doorn in een korte verklaring op de reisapp Polarsteps, waarop hij de reis naar Oekraïne bijhield. De Nederlanders kregen van de Oekraïners ook een soort oorkonde, waarin ze worden bedankt voor hun "humanitaire missie".

De stoet van vijf tankautospuiten, één autoladder en een personenbus met motorspuitaanhanger was in de nacht van zondag op maandag vanuit IJsselmuiden vertrokken. Het doneren van de brandweervoertuigen was een initiatief van het brandweerkorps van IJsselmuiden, dat al jarenlang contacten heeft met brandweerlieden in Oekraïne.

Oekraïense infrastructuur onder vuur genomen

Gisteravond werd er wederom infrastructuur in Oekraïense steden onder vuur genomen door Rusland. Zo werden zeker drie energievoorzieningen in Lviv getroffen door raketaanvallen, meldde de burgemeester. In delen van de stad viel de stroom uit. Een persoon zou door de explosies gewond zijn geraakt.

En in het midden en westen van het land zijn zeker zes treinstations beschoten, zei het hoofd van de Oekraïense spoorwegen. De infrastructuur is hierdoor "aanzienlijk beschadigd", aldus de spoorwegleider. Er zouden geen gewonden zijn gevallen.

Welkom

Goedemorgen en welkom. In dit liveblog houden we je de hele dag op de hoogte van het laatste nieuws over de oorlog in Oekraïne. Het blog van gisteren teruglezen kan hier.