Russen rukken verder op • Vliegveld bij Kiev en kerncentrale Tsjernobyl ingenomen

Nieuw liveblog

We zijn een nieuw liveblog gestart over de oorlog in Oekraïne. Het vorige blog raakte te vol en werkte daardoor niet meer snel genoeg.

Ollongren: 'De wereld is vandaag veranderd'

"De wereld is vandaag veranderd", zegt minister Ollongren van Defensie. "We hielden er rekening mee, gezien de Russische troepenopbouw. Maar dit is het zwartste scenario dat we konden verwachten."

Het blijft moeilijk in te schatten waar Poetin op de langere termijn op uit is, zegt Ollongren. Maar de grootschalige aanval lijkt gericht op het volledig demilitariseren van Oekraïne. "We willen dat Poetin zich terugtrekt en hiermee stopt. Maar we moeten het ergste vrezen voor Oekraïne."

Er zijn geen aanwijzingen dat Rusland een NAVO-land wil aanvallen, maar bij Defensie houden ze er wel rekening mee. "De oorlog is ver weg in de zin van: drie uur vliegen hiervandaan. Maar Oekraïne grenst aan Europa. Ook de omliggende landen maken zich grote zorgen."

Tenminste 2 doden bij ziekenhuis in Oost-Oekraïne

Voor de ingang van een ziekenhuis in de stad Vuhledar, op 60 kilometer van Donetsk in Oost-Oekraïne, zijn vanochtend tenminste twee mensen omgekomen door oorlogshandelingen. Dat blijkt uit beelden op sociale media die de NOS heeft geverifieerd. Ook mensenrechtenorganisatie Amnesty International spreekt van twee doden.

Op foto's en video's zijn zeker twee doden te zien, zij dragen geen militair uniform. Auto's in de buurt van deze slachtoffers zijn beschadigd door granaatscherven. Ook is een rookpluim te zien in de buurt van het ziekenhuis en er woedt een brand.

De gouverneur van de regio Pavlo Kirilenko schrijft op Facebook dat bij het incident vier doden en 10 gewonden zijn gevallen als gevolg van granaten van Russische militairen. Maar deze aantallen zijn niet geverifieerd, noch de Russische betrokkenheid.

Op foto's die de gouverneur en andere socialemediagebruikers delen is een deel van een raket te zien. Volgens onderzoekers wordt het type vaak gebruikt voor zogenoemde clusterbommen, die in honderden kleine fragmenten uiteenvallen. Het gebruik van clusterbommen is verboden in veel landen.

Commandant der Strijdkrachten: Rusland wil Oekraïens leger binnen paar dagen neutraliseren

Commandant der Strijdkrachten Onno Eichelsheim verwacht dat het Russische leger zal proberen om de Oekraïense strijdmacht binnen een paar dagen te neutraliseren en dat president Poetin vervolgens een groot deel van het land langere tijd wil bezetten. Dat zei de hoogste Nederlandse militair in een technische briefing over het conflict in Oekraïne. "Het zwartste scenario is zich in Oekraïne aan het voltrekken", zei hij

Nederland kan op dit moment al binnen een aantal dagen in actie komen als dat nodig is en die reactietijd wordt verlaagd tot "enkele uren tot dagen", zei Eichelsheim, zonder te willen benoemen hoe lang de reactietijd precies is. Dat betekent onder meer dat er eenheden "in hogere gereedheid" worden gebracht en dat er dus personeel wordt toegevoegd aan die eenheden. Eichelsheim verwacht dat er binnen enkele dagen een verzoek komt van de NAVO om die gereedheid nog verder te verhogen.

Voor Defensie houdt dat nu al in dat de verloven zijn ingetrokken. Een herinvoering van de dienstplicht om de gereedheid te verhogen is volgens Eichelsheim "nu niet im frage". Wel wordt er mogelijk gebruik gemaakt van reservisten om eventuele gaten op te vullen. Hij benadrukt dat alle troepen die Nederland in NAVO-verband inzet in Oost-Europa, daar worden ingezet ter afschrikking en ter verdediging van het bondgenootschap.

Eichelsheim zei verder dat Nederlanders op drie manieren gaan merken dat Nederland militair betrokken is. Zo gaat er in binnen- en buitenland meer getraind worden en gaan er Nederlandse troepen en materieelverplaatsingen plaatsvinden richting de NAVO-grenzen. Ook is Nederland met de haven van Rotterdam een belangrijk doorvoerland voor andere NAVO-landen, wat betekent dat er naast Nederlandse militaire transporten ook transporten van bondgenoten op de Nederlandse wegen zullen plaatsvinden.

Rusland: 83 legerdoelwitten vernietigd, 'doel behaald'

Het Russische leger heeft naar eigen zeggen vandaag 83 militaire doelwitten in Oekraïne vernietigd. Daarmee zijn alle doelen voor vandaag behaald, zegt de minister van Defensie volgens persbureau Interfax.

De Russische autoriteiten hebben voor het eerst ook bevestigd dat hun militairen het buurland in zijn getrokken. Ze hebben onder meer vanuit de geannexeerde Krim Oekraïne aangevallen.

Russen rukken verder op: vrachtvliegveld bij Kiev en kerncentrale Tsjernobyl ingenomen

Russische troepen hebben een vrachtvliegveld ten noorden van Kiev en de voormalige kerncentrale van Tsjernobyl ingenomen. Dat zegt een adviseur van de Oekraïense president Zelensky. Door de inname van het vliegveld zouden de Russen eenvoudiger troepen door de lucht naar Kiev kunnen sturen.

Eerder vanmiddag meldden internationale persbureaus dat er zeker twintig Russische legerhelikopters vanuit Belarus naar Hostomel Airport waren gevlogen, een vrachtvliegveld in handen van de Oekraïense vliegtuigbouwer Antonov dat ook wordt gebruikt door het leger. Zelensky zei toen dat Oekraïense troepen de Russen hadden omsingeld en "zullen worden vernietigd".

Ook rond de voormalige kerncentrale waren vanmiddag hevige gevechten gaande. In april 1986 explodeerde een van de reactoren van de centrale, waardoor een radioactieve wolk over Europa werd verspreid. Het complex ligt 130 kilometer ten noorden van Kiev. Volgens de adviseur van Zelensky is het "onmogelijk om te zeggen dat de kerncentrale veilig is na de zinloze aanval van de Russen".

Britten komen met tweede sanctiepakket

Het Verenigd Koninkrijk stelt extra sancties in tegen Rusland. Ruim honderd personen en bedrijven in Rusland krijgen daarmee te maken, zei de Britse premier Johnson in het parlement. Zo krijgt geen enkele Russische bank meer toegang tot de Britse financiële markt en worden de bedragen die Russische staatsburgers op bankrekeningen in het Verenigd Koninkrijk mogen stallen beperkt.

Verder mogen vliegtuigen van de Russische luchtvaartmaatschappij Aeroflot niet langer landen in het Verenigd Koninkrijk. De export van hightech producten, zoals halfgeleiders, naar Rusland wordt stilgelegd. "We zullen doorgaan met onze missie om Rusland uit de wereldeconomie te duwen, zei Johnson.

Dinsdag stelden de Britten al sancties in tegen vijf Russische banken en drie miljardairs die nauwe contacten hebben met Poetin. Premier Johnson sprak toen al van "een eerste versperring".

Politiek verslaggever Xander van der Wulp: 'Kabinet verrast door de heftigheid van de acties'

'EU akkoord over tweede sanctiepakket'

De regeringsleiders van de EU hebben ingestemd met een tweede pakket strafmaatregelen gericht tegen Rusland, meldt persbureau Reuters. De exacte details zijn nog niet bekend, maar het gaat volgens een conceptversie om sancties die "enorme" gevolgen zullen hebben voor Moskou.

De Europese premiers en presidenten hebben ook opgeroepen om snel een volgend pakket met strafmaatregelen op te stellen. Daarin zou ook Belarus worden aangepakt, omdat Russische troepen vanuit dat buurland Oekraïne hebben aangevallen.

Zeker 549 Russische demonstranten aangehouden

In 39 steden in Rusland zijn vandaag zeker 549 demonstranten aangehouden, zegt de Russische mensenrechtenorganisatie OVD-Info. De betogers keerden zich tegen de oorlog in Oekraïne.

Zelensky: het geluid van een nieuw ijzeren gordijn klinkt

De Oekraïense president Zelensky heeft opnieuw een tv-toespraak gehouden. Hij zei dat in Oekraïne vandaag niet alleen het geluid klinkt van raketten, gevechten en vliegtuigen, maar "van een nieuw ijzeren gordijn dat Rusland van de beschaafde wereld wil afsluiten". "Het is ons doel dat het gordijn niet op Oekraïens grondgebied valt", zei de president, gekleed in een legergroen shirt.

Volgens Zelensky doen de Oekraïense troepen "het goed" in de oostelijke Donbas-regio. Volgens hem is de situatie in de omgeving van het oostelijke Charkov moeilijk. Het grootste probleem is volgens Zelensky nu het zuiden, en dan met name in de regio Cherson. Daar zijn Russische troepen vanuit de geannexeerde Krim naar het noorden getrokken. Dat wordt bevestigd door de lokale autoriteiten aldaar, die melden dat delen van de regio nu onder Russische controle staan.

Zelensky zegt dat Oekraïne veel Russische voertuigen en luchtvaartuigen heeft vernietigd. Ook zegt hij dat Oekraïne troepen heeft verloren, en dat er Russische militairen zijn opgepakt.

Poetin: 'Onze partners moeten ons niet uit het systeem duwen'

President Poetin zei tijdens een ontmoeting met Russische ondernemers dat Rusland zich gedwongen voelde om maatregelen te nemen. "Eerdere pogingen om de situatie te veranderen, leverden niets op." Daarom had hij geen andere keuze dan een "speciale operatie" te beginnen tegen Oekraïne, zei hij.

De president benadrukte dat Rusland onderdeel blijft van de wereldeconomie en dat de Russen niet van plan zijn om het systeem te beschadigen "waar wij onderdeel van zijn". "Onze partners moeten dat begrijpen en ons niet uit het systeem duwen."

Personenauto overreden door legervoertuig

Op beelden op sociale media is te zien hoe in het noordwesten van Oekraïne een personenauto wordt overreden door een BMP-2-legervoertuig. Dat voertuig wordt door zowel het Russische als het Oekraïense leger gebruikt. De video's zijn opgenomen in Liuboml, niet ver van de grens met Polen, heeft de NOS geverifieerd. Tot nu toe zijn daar nog geen Russische gevechtsvoertuigen gesignaleerd.

Op een van de drie filmpjes die van het incident circuleren, is te zien dat een vrouw via de voorruit wist te ontsnappen, nadat haar auto was overreden. Of er nog anderen in de auto zaten, is onbekend.

Kees van Dam vanuit Kiev: 'Mensen proberen naar het westen te vluchten'

Strijd om vrachtvliegveld ten noorden van Kiev

Ten noorden van Kiev wordt een hevige strijd gevoerd om een vrachtvliegveld. Dat melden internationale persbureaus. Zeker twintig Russische legerhelikopters zijn vanuit Belarus naar het zuiden gevlogen.

Persbureau AFP bericht dat Russische troepen inmiddels de controle over het vliegveld Gostomel hebben. President Zelensky van Oekraïne zegt in een videoboodschap dat die troepen door het Oekraïense leger worden omsingeld en "zullen worden vernietigd".

Eerder vanmiddag werd er al gevochten bij het vrachtvliegveld. CNN zond daar beelden van uit, een verslaggever ter plaatse dacht toen al te zien dat Russische troepen het vliegveld hadden ingenomen:

Arrestaties in Moskou bij anti-oorlogprotest

In Moskou zijn meerdere mensen aangehouden die aan het demonstreren waren tegen de Russische invasie in Oekraïne, meldt het Russische staatspersbureau Ria Novosti. Betogers hadden borden bij zich met daarop teksten als 'No to war'. Vanmiddag was een oproep rondgegaan om vanaf 18.00 uur lokale tijd (16.00 uur Nederlandse tijd) te komen demonstreren op het Poesjkin-plein in de Russische hoofdstad.

Eerder vandaag zei Ruslandkenner Laura Starink bij de NOS dat zo'n oproep vroeger garant stond voor een hoge opkomst. "Maar nu is het heel spannend om te kijken wie er nog durft", zei ze. "De oppositie in het land is grotendeels opgerold. Je ziet wel een enkeling met een bord voor z'n borst op straat, maar die wordt direct opgepakt."

VS: doel van Russische invasie is Oekraïense regering omverwerpen

De Verenigde Staten denken dat de Russische invasie van Oekraïne als doel heeft om de Oekraïense regering omver te werpen. Een van de drie Russische aanvalslijnen is gericht op de hoofdstad Kiev, zegt een Amerikaanse inlichtingenfunctionaris.

Volgens de Amerikaanse inlichtingendiensten wil Rusland een pro-Russische regering in Kiev installeren, zo meldt Reuters. De Amerikanen zeggen dat ze tot nu toe geen zaken hebben gezien van de Russen in Oekraïne die vooraf niet waren verwacht.

Tegen CNN zegt een onbekende Amerikaanse functionaris dat de Russen meer dan 100 raketten op Oekraïne hebben afgevuurd. Er werden zeker 75 bommenwerpers gebruikt. De Amerikanen zeggen dat later vandaag meer Amerikaans materieel in Oost-Europa arriveert. Het gaat om onder meer zes F-35-straaljagers, die in Estland, Litouwen en Roemenië worden gestationeerd. Ook gaan er tientallen Amerikaanse helikopters naar Oost-Europa.

Donaties op giro 999 stromen binnen

Op giro 999, dat begin deze middag geopend is voor de slachtoffers van de oorlog in Oekraïne, is sinds 13.00 uur zo'n 133.000 euro aan donaties ontvangen. Dat meldt Stichting Vluchteling. Volgens de organisatie komen er meer dan 10 donaties per seconde binnen.

"Dit is hartverwarmend en ook heel erg nodig voor noodhulp aan al die mensen die op dit moment hun thuisland verlaten", zegt de woordvoerder.

Zorgen bij Havenbedrijf Rotterdam

Het Havenbedrijf Rotterdam maakt zich zorgen over de Russische invasie in Oekraïne. Vanuit Rusland komt een grote hoeveelheid energie binnen in Rotterdam, die in Europa wordt gebruikt en geconsumeerd. "Dus deze oorlog kan significante complicaties hebben voor ons, zei Allard Castelein, president-directeur van het Havenbedrijf op NPO Radio 1. De Rotterdamse haven verwerkt jaarlijks ongeveer 62 miljoen ton aan goederen die zijn gerelateerd aan Rusland.

Veel grondstoffen, zoals nikkel en koper, komen uit Rusland en worden gebruikt bij industriële processen. Sommige grondstoffen zijn vervangbaar, terwijl andere grondstoffen moeilijker te verkrijgen zijn. Dit zal gevolgen hebben als de EU besluit goederen uit Rusland te boycotten: "Dan moeten we goed doordenken hoe en of we de goederen kunnen vervangen", aldus Castelein.

Honderden inwoners van Charkov doneren bloed

De Oekraïense president Zelensky had zijn landgenoten opgeroepen om bloed te doneren.

Avondklok in Kiev, vrees voor grote aanval later vandaag

De burgemeester van de Oekraïense hoofdstad Kiev heeft een avondklok ingesteld. Die mogelijkheid ontstond nadat het Oekraïense parlement gisteren akkoord ging met het uitroepen van de noodtoestand. De avondklok geldt van 22.00 uur tot 07.00 uur lokale tijd. Het openbaar vervoer rijdt dan niet, maar metrostations zijn wel open als schuilplaats. Ook kunnen mensen die een cruciaal beroep hebben wel de straat op.

Het stadsbestuur van Kiev houdt rekening met een grote aanval van het Russische leger later vandaag of vannacht, zo blijkt uit een bericht van de stad. Veel inwoners volgen het advies op om binnen te blijven, vertelt verslaggever Kees van Dam, die ter plekke is.

Veel winkels zijn gesloten, alleen de grote supermarkten zijn nog open. Rond de stad staan lange files van mensen die de stad willen ontvluchten naar het westen, via de West-Oekraïense stad Lviv naar Polen. Een groot tekort aan brandstof maakt dat lastig. Per auto mag nog maar 20 liter per keer worden getankt.

Russische troepen naderen Tsjernobyl

Russische troepen zijn een gebied binnengevallen in de buurt van Tsjernobyl, zeggen de Oekraïense autoriteiten. Volgens Oekraïne kwamen de militairen het land in vanuit Belarus. Tsjernobyl ligt niet ver van de grens met Belarus.

President Zelensky reageert op Twitter dat Oekraïense troepen "hun leven geven" om een ramp zoals in 1986 te voorkomen. In dat jaar brandde een deel van de kerncentrale in Tsjernobyl af, dat was de grootste kernramp in de geschiedenis.

EU ontbiedt Russische ambassadeur in Brussel

De Europese Unie ontbiedt de Russische EU-ambassadeur Vladimir Tsjistsjov vanmiddag in Brussel. Hij moet op verzoek van EU-buitenlandcoördinator Josep Borrell uitleg komen geven over de Russische invasie van Oekraïne, staat in een verklaring.

Vanavond komt de EU met een nieuw pakket aan zware sanctiemaatregelen tegen Rusland. Volgens Commissievoorzitter Von der Leyen zullen die sancties veel impact hebben. "De Russische economie staat al onder hogere druk, en die druk zal alleen maar verder toenemen", zei ze vanmiddag in een persconferentie. De EU-sancties zullen de technologische positie van Rusland verzwakken, kondigde Von der Leyen aan.

'Rusland raakt ziekenhuis'

Oekraïne zegt dat in de regio Donetsk een ziekenhuis is geraakt bij een luchtaanval. Daarbij zijn vier doden gevallen. Volgens Oekraïne is Rusland verantwoordelijk.

Voor de kust van de Oekraïense havenstad Odessa werd een Turks schip geraakt door een bom, zegt Turkije. Er zijn geen slachtoffers gevallen en het schip is inmiddels onderweg naar Roemeense wateren. Odessa ligt aan de Zwarte Zee.

Protesten in meerdere Nederlandse steden

In meerdere Nederlandse steden zijn demonstranten de straat op gegaan om te betogen tegen de Russische inval. Bij onder meer de Russische ambassade in Den Haag waren demonstranten, maar ook op de Dam in Amsterdam en in Eindhoven stonden tientallen betogers.

Voetballers doen noodkreet

Gevechten bij vrachtvliegveld

Iets ten noorden van Kiev wordt gevochten om een vrachtvliegveld. Daar zouden Russische troepen inmiddels ook op de grond zijn. CNN heeft beelden van de gevechten.

Luchtalarm in Kiev

In de Oekraïense hoofdstad Kiev gaat het luchtalarm af. Er zijn gedurende dag al meerdere keren explosies waargenomen in Kiev en de omliggende regio, door Russische aanvallen. Ook bij een elektriciteitscentrale bij Kiev zijn ontploffingen geweest, maar de centrale werkt nog volgens Oekraïne.

Vier metrostations worden gebruikt als schuilkelders, zegt de burgemeester van Kiev. Onder meer een verslaggever van nieuwszender CNN is in zo'n metrostation:

Een knal die zojuist te horen was op het NOS Journaal op NPO 1 bij verslaggever Kees van Dam in Kiev, werd veroorzaakt door een vallende container.

Ook in Nederland verplaatsingen voor oefeningen en snelle NAVO-eenheid

Vanwege de situatie in Oekraïne worden ook militairen en militair materieel in Nederland opgeroepen en verplaatst, zo kondigde premier Rutte vanmiddag aan. Het ministerie van Defensie legt nu uit wat dat precies inhoudt.

Er worden extra oefeningen in binnen- en buitenland gepland en uitgevoerd. "Het gaat om oefeningen die met bondgenootschappelijke verdediging te maken hebben", laat een woordvoerder weten. "Die gaan de komende één à twee weken plaatsvinden. Het gaat om gezamenlijke oefeningen van de landmacht, de marine en de luchtmacht."

Verder staan er Nederlandse troepen klaar voor de NATO Response Force, een snel inzetbare NAVO-eenheid. "Op verzoek van de NAVO hebben we de reactietijden afgebouwd", zegt de woordvoerder. "Zo kunnen eenheden en materieel eerder ingezet worden. We gaan de paraatheid verhogen en de reactietijden verlagen. Dat doen we door personeel en materieel voor te bereiden, zodat we de kazerne sneller kunnen verlaten. Maar ook door ervoor te zorgen dat munitie en reserveonderdelen klaarliggen." Verder wijst de woordvoerder erop dat voorraden worden verplaatst, en dat is ook in het straatbeeld zichtbaar.

Op termijn kan het zijn dat er ook buitenlandse NAVO-troepen in Nederland te zien zijn, die via Nederlandse havens richting Oost-Europa reizen. Het gaat dan om Amerikaanse, Britse en Canadese troepen. Maar dat is nu nog niet aan de orde, zegt de woordvoerder.

Britten kondigen "enorm sanctiepakket" aan

De Britse premier Johnson kondigt aan een "enorm economisch sanctiepakket" in te stellen tegen Rusland. Die sancties worden afgestemd met bondgenoten, zo zei Johnson in een toespraak.

Johnson noemde Vladimir Poetin een dictator en de oorlog in Oekraïne een "barbaars avontuur". Hij sprak van een "aanval op democratie en vrijheid in Oost-Europa en de hele wereld".

Vanavond legt Johnson aan het parlement voor welke sancties hij in wil stellen.

Von der Leyen: Poetin brengt oorlog naar Europa

Oekraïense politie meldt 203 aanvallen, Rusland: 74 militaire doelen geraakt

De Oekraïense politie zegt dat Rusland sinds het begin van de dag 203 aanvallen heeft uitgevoerd op het land. Op verschillende plekken in het hele land zijn volgens de politie gevechten aan de gang. Het Oekraïense leger zegt dat er aan de hele oostgrens gevochten wordt.

Het Russische ministerie van Defensie zegt dat het 74 militaire doelen in Oekraïne heeft verwoest, meldt het Russische persbureau RIA. Het gaat om onder meer om achttien radarstations voor luchtafweersystemen, elf start- en landingsbanen van het leger en drie commandoposten. Het ministerie benadrukt dat het alleen militaire doelen wil raken.

IOC veroordeelt schending olympisch bestand

Het Internationaal Olympisch Comité heeft de Russische inval in Oekraïne scherp veroordeeld. De sportorganisatie spreekt er schande van dat Poetin het olympisch bestand heeft geschonden.

Alle 193 landen die lid zijn van de VN hadden afgesproken een wapenstilstand in acht te nemen van zeven dagen voor het begin van de Olympische Winterspelen tot een week na de sluiting van de Paralympische Spelen. Dat laatste evenement, net als de reguliere Spelen dit jaar gehouden in Peking, begint op 4 maart. De Russische inval in Oekraïne begon twee dagen nadat de Spelen afgesloten waren.

IOC-voorzitter Bach wijst Rusland op zijn woorden tijdens de openingsceremonie, "Geef vrede een kans". Ook herhaalt hij zijn wens dat politieke leiders "geïnspireerd worden door het voorbeeld van solidariteit en vreedzaamheid van de olympische atleten".

Het IOC maakt zich zorgen over de veiligheid van olympiërs in Oekraïne en zegt bereid te zijn waar mogelijk te helpen bij humanitaire hulp voor de sporters.

Kamerdebat Oekraïne niet vandaag

De Kamer gaat vandaag toch niet in debat over de situatie in Oekraïne. Ministers Hoekstra (Buitenlandse Zaken) en Ollongren (Defensie) hadden een verzoek tot uitstel ingediend. "In het licht van de Russische inval en de uitzonderlijke omstandigheden is het debat moeilijk in te passen", schreven ze in een brief aan de Kamer. De partijen in de Kamer hebben gehoor gegeven aan het verzoek.

De ministers worden vandaag en morgen verwacht bij diverse bijeenkomsten van de EU, de NAVO en de OVSE in het buitenland. Daarna zullen ze Kamer verder informeren over de ontwikkelingen, schrijven ze.

Op voorstel van D66, dat ook het debat voor vandaag had aangevraagd, wordt er nu aanstaande maandag gedebatteerd over Oekraïne. Het is ongebruikelijk dat de Kamer op maandag een plenair debat houdt, maar gezien de huidige situatie wordt daar van afgeweken. Ook begint morgen het voorjaarsreces.

Oekraïens vliegtuig gecrasht, 5 doden

In de buurt van Kiev is een militair vliegtuig van de Oekraïense luchtmacht neergestort. Vijf personen kwamen daarbij om het leven, melden de Oekraïense autoriteiten. Negen inzittenden overleefden de crash. Het is nog niet duidelijk of het toestel uit de lucht is geschoten of dat er een andere oorzaak was.

Er zijn tot nu toe naar verluidt enkele tientallen mensen omgekomen in de strijd, al ontbreekt een totaalbeeld nog. De regering in Kiev meldde eerder vanmorgen dat er zo'n veertig eigen militairen waren gesneuveld bij de gevechten. Aan Russische zijde zouden volgens Oekraïne in het oosten van het land vijftig militairen zijn gedood, zes vliegtuigen zijn neergehaald en vier tanks zijn vernietigd. Rusland ontkent die zware verliezen. Russische media maakten melding van slechts tien gesneuvelden.

Hoeveel burgerdoden er zijn gevallen is ook nog volstrekt onduidelijk. Vanmorgen werd alleen de dood van een jongen in de regio Charkov gemeld, die bij beschietingen omgekomen zou zijn. De verwachting is dat er meer mensen zijn omgekomen, omdat bij de aanval ook burgerdoelen zijn geraakt.

Nog zeker 141 Nederlanders in Oekraïne

Bij de Nederlandse ambassade in de Oekraïense stad Lviv hebben 141 Nederlanders zich geregistreerd als verblijvend in het land. Dat bevestigt een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Wel is het vermoeden dat er meer Nederlanders in het door Rusland binnengevallen land zijn.

Het ministerie riep Nederlanders eerder vandaag op het land te verlaten als dat veilig kan. Een woordvoerder van Buitenlandse Zaken roept alle Nederlanders in het land op zich te registeren bij de ambassade, maar er ook melding van te maken als mensen weer uit Oekraïne vertrekken.

Afgelopen weekend verhuisde de ambassade van de hoofdstad Kiev naar de westelijker gelegen stad Lviv.

Vluchtelingenwerk: asielregels voor Oekraïne achterhaald

Vluchtelingenwerk Nederland vindt dat de Nederlandse asielregels voor Oekraïne achterhaald zijn nu de situatie er zo is geëscaleerd. Officieel geldt het nog als een veilig land, maar de organisatie roept het kabinet op voorlopig geen mensen uit te zetten naar Oekraïne.

Doordat de Europese Unie in 2017 een associatieverdrag met Oekraïne heeft gesloten. mogen Oekraïners met een digitaal paspoort vrij reizen. Voor een korte reis is een verblijfsvergunning dus niet nodig. Het ministerie van Justitie en Veiligheid meldt dat voor asielaanvragen uit het land de bestaande procedures gelden.

Extra opvangmaatregelen zijn in Nederland nog niet nodig, zegt een woordvoerder van het ministerie. "We houden binnen de asielketen altijd rekening met fluctuaties in de asielinstroom als gevolg van nieuwe geopolitieke ontwikkelingen."

Macron vreest langdurige gevolgen van invasie

De Franse president Macron zegt dat de Russische invasie van Oekraïne "langdurige en diepe" gevolgen voor Europa zal hebben. Volgens hem valt Poetin de vrede en stabiliteit in Europa aan. "We zullen met een eensgezind antwoord komen", zei hij in een tv-toespraak. "De G7, de EU en de NAVO."

Macron sprak van een "keerpunt in onze geschiedenis". Morgen spreekt Macron het Franse parlement toe over de ontwikkelingen.

Koning Willem-Alexander reageert

UEFA vergadert over oorlog

Morgen komt het uitvoerend comité van de Europese voetbalbond UEFA bij elkaar om het te hebben over de oorlog in Oekraïne, zegt de bond op Twitter. Daarna wordt er gecommuniceerd over wat er besproken is.

Het Russische Gazprom is een van de grootste sponsors van de UEFA. Dat bedrijf is voor een groot deel in handen van de Russische overheid. Daarnaast vindt de finale van de Champions League dit jaar plaats in Sint-Petersburg. Het stadion waarin gespeeld wordt is ook vernoemd naar Gazprom. Mogelijk besluit de UEFA om de finale toe te wijzen aan een ander land.

Felle veroordeling vanuit Tsjechië, 'noodzakelijk een gek te isoleren'

De Tsjechische president Zeman heeft de Russische invasie van Oekraïne "een ongekende daad van agressie" genoemd. In een tv-toespraak sprak Zeman van een "misdaad tegen de vrede" en riep hij op tot harde sancties tegen de Russen. Hij wil onder meer dat Rusland van het internationale banksysteem SWIFT wordt afgesloten.

Een week geleden noemde Zeman, die geldt als pro-Russisch, de verschillende waarschuwingen van een Russische inval nog een fout van de Amerikaanse inlichtingendienst CIA. Hij heeft meermaals gezegd dat hij niet geloofde dat Rusland Oekraïne echt zou binnenvallen.

"Ik zat fout", geeft hij nu toe. "Een irrationeel besluit van Rusland zal leiden tot grote schade aan Rusland." Volgens Zeman is het noodzakelijk "een gek" te isoleren, waarbij hij doelt op Rusland. "We moeten onszelf niet alleen met woorden, maar ook met daden beschermen."

Ook de Hongaarse premier Orbán, die goede banden heeft met president Poetin, heeft de inval veroordeeld. Hij zegt dat Hongarije humanitaire hulp aan Oekraïne zal leveren en er klaar voor is om vluchtelingen op te vangen.

Russisch protest tegen oorlog

Op de sociale media gaat een protestbrief rond van gemeentelijke afgevaardigden uit inmiddels meer dan 175 Russische steden. In die brief wordt de Russische inval in Oekraïne veroordeeld.

In het centrum van Moskou was vanmiddag een kleine demonstratie tegen de inval, die snel door de oproerpolitie werd beëindigd, zegt onze correspondent Iris de Graaf. "Verschillende mensen hebben familiebanden of andere langlopende contacten met inwoners van Oekraïne en men vreest dat ze die lange tijd niet meer zullen zien."

De Graaf merkt dat het moeilijk is om onafhankelijke informatie te vinden over de Russische inval of over reacties van de bevolking: "Steeds meer onafhankelijke media, ook online, worden afgesloten of beperkt in hun berichtgeving." Russische media mogen alleen informatie uit officiële Russische bronnen publiceren, zegt het Kremlin.

Giro 999 open

Stichting Vluchteling opent Giro 999 vanwege de situatie in Oekraïne. "We zien dat grote aantallen mensen zich vanuit Oekraïne naar de buurlanden begeven", vertelde directeur Tineke Ceelen op NPO Radio 1. "Polen heeft de grenzen gesloten, maar we hopen natuurlijk dat het niet heel lang zal duren en dat die weer open zullen gaan. Je kunt er de klok op gelijk zetten dat in een land als Oekraïne, waar al 850.000 mensen ontheemd waren en drie miljoen mensen in humanitaire hulp verkeren, dat in de komende uren en dagen nog veel erger zal worden."

De stichting kijkt nu waar de hulp het hardst nodig is en hoe ze met hun partners in buurlanden van Oekraïne die hulp kunnen verlenen. "Denk bijvoorbeeld aan huisvesting, medicijnen en psychologische ondersteuning. Allemaal zaken die de komende dagen hard nodig zullen zijn."

Nederlandse F-35's vertrekken

Twee Nederlandse F-35-vliegtuigen gaan in NAVO-verband patrouilleren in Oost-Europees luchtruim. Ze vertrokken zojuist uit Leeuwarden.

Oekraïne: in een uur tijd meer dan dertig aanvallen

Het Oekraïense leger zegt dat Rusland sinds 12.00 uur (Nederlandse tijd) meer dan dertig aanvallen heeft uitgevoerd op zowel burgerdoelen als militaire doelen. Dat gebeurde onder meer met kruisraketten, zegt het leger. Nu worden onder meer vijf doden gemeld als gevolg van het neerhalen van een Oekraïens legervliegtuig.

Een adviseur van het presidentiële kantoor van Oekraïne zegt tegen persbureau Reuters dat er zwaar wordt gevochten in Oost-Oekraïne en dat de gevechten aan de hele Russisch-Oekraïense grens plaatsvinden. Ook in de regio's Soemie, Charkov, Cherson en Odessa zijn zware gevechten aan de gang.

Volgens Kiev willen de Russen momenteel nergens over praten. De Oekraïeners hebben inmiddels hun zaakgelastigde uit Moskou gehaald voor overleg. Ook wordt de Oekraïense ambassade in Moskou geëvacueerd, zo meldt het Russische persbureau RIA.

Turkije veroordeelt aanval

Turkije heeft de Russische aanval op Oekraïne veroordeeld, die regionale en mondiale veiligheid bedreigt. Maar tegelijkertijd beschouwt Turkije zowel Oekraïne als Rusland als bevriende naties, zo zei de Turkse president Erdogan na afloop van een twee uur durende bijeenkomst van zijn veiligheidskabinet. Het conflict moet via dialoog worden opgelost, aldus Erdogan. Wel steunt hij Oekraïnes "strijd voor territoriale integriteit".

Erdogan liet zich niet direct uit over het verzoek van Oekraïne om Russische schepen te weren uit de Zwarte Zee. Aan de Zwarte Zee liggen belangrijke havens van zowel Rusland als Oekraïne. De toegang tot de Zwarte Zee gaat via zeestraat de Dardanellen en de Bosporus. Turkije heeft daar de controle over.

Turkije heeft onder meer defensie- en energiebelangen in Rusland. Toch heeft het ook militaire banden met Oekraïne, waar het onder meer drones aan geleverd heeft. Oekraïne riep Turkije op niet neutraal te blijven in het huidige conflict.

NAVO-baas: vrede in Europa is verbrijzeld

Secretaris-generaal Stoltenberg van de NAVO zegt dat het militaire bondgenootschap meer dan 100 legervliegtuigen zeer snel de lucht in kan sturen. Ook stuurt de NAVO meer troepen naar het oosten van Europa.

Op een persconferentie zei Stoltenberg dat Rusland de vrede in Europa heeft "verbrijzeld". Volgens Stoltenberg is sprake van een "opzettelijke, koelbloedige en lang geplande invasie". "Rusland probeert met geweld de geschiedenis te herschrijven." Hij heeft voor morgen opgeroepen tot een NAVO-top.

Er zijn geen plannen om NAVO-troepen naar Oekraïne te sturen, zei Stoltenberg. Hij zei ook dat er nu geen NAVO-gevechtstroepen in Oekraïne zijn.

Rusland valt strategische doelen aan in Kiev

Rond de middag werden nieuwe bominslagen gehoord in de Oekraïense hoofdstad Kiev. Volgens onze verslaggever ter plekke Kees van Dam werden er twee militaire bases en een inlichtingendienst van de Oekraïense krijgsmacht beschoten. Oekraïne zegt dat bij de militaire luchthaven Gostomel, in de buurt van Kiev, drie Russische helikopters zijn neergehaald.

Veiligheidsdeskundige Bob Deen van Clingendael: "Het Russische leger wil blijkbaar de Oekraïense luchtmacht uitschakelen. Door spoorwegen en bruggen te bombarderen hoopt hij ook troepenverplaatsingen van het Oekraïense leger te bemoeilijken. De vraag is wat hij daarna gaat doen: het land bezetten of greep krijgen op het land door strategische posities te bezetten."

Op deze zijn Russische helikopters te zien die naar Kiev trekken:

Wat betekenen militaire verplaatsingen in Nederland?

Premier Rutte sprak eerder vandaag over militaire verplaatsingen binnen Nederland. Defensiespecialist Dick Zandee van Clingendael legt op NPO Radio 1 uit wat dat kan betekenen:

"Ten eerste kan het natuurlijk te maken hebben met NAVO-maatregelen die de premier al benoemde: de versterking van troepen in Oost-Europa. Dat hebben landen individueel al gedaan, maar er kan ook een besluit komen van de NAVO-raad om de zogenaamde NATO Response Force, of delen daarvan, naar landen als de Baltische staten te sturen. Daar levert Nederland ook een bijdrage aan. Er is zelfs een bataljon in ons land dat op stand-by staat op dit moment. Dat moet je dan gaan verplaatsen."

Maar er is ook een andere mogelijkheid: "Dat de Amerikanen via de haven van Rotterdam materieel gaan aanvoeren, of via een luchtbrug", vertelt Zandee. "Nederland is een heel belangrijk doorvoerland vanwege de infrastructuur en de korte route naar Midden- en Oost-Europa. Dus ook dat zouden we kunnen gaan zien. Maar dat zal niet direct vandaag of morgen gebeuren en enkele weken op zich laten wachten."

Kremlin: Oekraïne moet demilitariseren

Rusland wil Oekraïne niet bezetten, maar het land moet wel "demilitariseren", zegt een woordvoerder van het Kremlin. Oekraïne moet een neutraal land worden waar geen "offensieve wapens" gestationeerd zijn.

Ook spreekt het Kremlin van het "denazificeren" van Oekraïne. Dat is een begrip uit de Tweede Wereldoorlog zei Ruslandkenner Hubert Smeets eerder vandaag: "Dat is het verwijderen van iedereen die in zijn ogen een (neo)nazi is in de Oekraïense regering. Iedereen die voor de Oekraïense onafhankelijkheid is, is in zijn ogen een nazi."

Er wordt in Rusland niet gevreesd dat het dalen van de roebel en de beurskoersen langetermijngevolgen heeft, zegt het Kremlin. "We hebben genoeg gereedschappen om de emotionele reactie van de markten te overleven."

Oorlogsochtend in beeld

De aankondiging van president Poetin dat het vuur geopend werd, de diplomatieke reacties op het geweld en de eerste schade en vluchtelingen in beeld.

Rotterdam kleurt blauw-geel uit solidariteit

Op het Rotterdamse stadhuis gaat vandaag de Oekraïense vlag uit. Zodra het donker wordt, kleurt de Erasmusbrug blauw-geel, naar de kleuren van de Oekraïense vlag. De gemeente wil daarmee solidariteit tonen met de inwoners van Oekraïne, zo meldt Rijnmond.

In de gemeenteraad zei burgemeester Aboutaleb dat in het geval van escalatie (een deel) van de Rotterdamse haven gebruikt kan worden voor het vervoer van militaire goederen. In dat geval zal hij het gezag over de haven tijdelijk moeten overdragen aan de minister van Justitie, voegde de burgemeester daaraan toe.

Op de Dam in Amsterdam demonstreren enkele tientallen mensen tegen de inval van Rusland in Oekraïne:

Zelensky: 'Wij delen nu al wapens uit en blijven dat doen'

De president van Oekraïne roept burgers op om te vechten. Hij zegt dat er al wapens worden uitgedeeld:

Autoriteiten: zeker 18 doden in Odessa, zes doden nabij Kiev

Regionale autoriteiten in Oekraïne melden verschillende dodelijke slachtoffers. In de zuidelijke regio Odessa zijn zeker 18 mensen om het leven gekomen door een raketaanval. En in de stad Brovary, in de buurt van de hoofdstad Kiev, worden zeker zes doden gemeld.

Overleg in Brussel over sanctiepakket en extra NAVO-inzet

Op dit moment buigen bij de Europese Unie ambassadeurs van de lidstaten zich over het sanctiepakket. "De eensgezindheid lijkt groot om tot strenge sancties te komen", vertelt correspondent Sander van Hoorn op Radio 1. "Maar de vraag is of dat zo blijft wanneer de sancties pijn gaan doen. Daar buigen de ambassadeurs zich nu over." Later vandaag wordt die discussie overgenomen door de regeringsleiders, vertelt Van Hoorn. "Die komen vanavond om een uur of acht naar Brussel."

Ook in het gebouw van de NAVO wordt vergaderd. "Een aantal landen, waaronder de Baltische staten maar ook grenslanden Polen, Slowakije en Roemenië, hebben daar Artikel 4 ingeroepen. Dat betekent dat ze zich bedreigd voelen." Naast de NAVO-ambassadeurs zullen later vandaag ook de hoogste militaire afgezanten van de lidstaten daar bij elkaar komen om zich te buigen over de situatie, vertelt Van Hoorn. "Dat zou in elk geval kunnen betekenen dat de buitengrenzen van de NAVO versterkt worden. Er wordt al langer door die landen gepleit voor meer NAVO-aanwezigheid in die landen, als signaal naar Rusland."

Rusland sluit deel luchtruim

Rusland heeft een deel van het luchtruim gesloten. Dat meldt het Russische staatsmedium Russia Today. Vanaf twaalf vliegvelden in het zuiden van Rusland kan voorlopig niet worden gevlogen. Het gaat onder meer om de luchthavens van Rostov en Krasnodar. Ook de luchthaven van Simferopol op de geannexeerde Krim is gesloten.

Russen wordt opgeroepen om niet naar die vliegvelden te komen. Zeker tot 2 maart blijven die vliegvelden gesloten.

Scholz: Duitsland solidair met Oekraïne, dit is Poetins oorlog

De Duitse bondskanselier Scholz zegt dat Poetin de levens van talloze mensen in Oekraïne in gevaar brengt. "Dit is Poetins oorlog", zegt hij. Hij riep de Russische president nogmaals op de aanval te stoppen.

Scholz heeft net gesproken met de Oekraïense president Zelensky en heeft hem gezegd dat Duitsland solidair is met Oekraïne. Scholz vertrekt vanavond naar Brussel voor een overleg met andere Europese leiders.

De Duitse regering is bereid Polen en andere landen die grenzen aan Oekraïne te helpen als daar veel Oekraïners naartoe vluchten. Dat heeft minister van Binnenlandse Zaken Faeser gezegd. "Ik sta in nauw contact met de Poolse regering en de Europese Commissie over mogelijke vluchtelingenstromen." Ze zei niks over of Duitsland ook zelf Oekraïense vluchtelingen gaat opvangen.

Ollongren: militaire verplaatsingen om gereedheid op orde te krijgen

Minister van Defensie Kajsa Ollongren heeft iets meer uitleg gegeven over de opmerkingen van premier Rutte dat er in Nederland de komende weken mogelijk verplaatsingen van militairen te zien zijn. Volgens Ollongren is dat om gereed te zijn om in actie te komen in NAVO-verband, mocht dat nodig zijn en is het vooral een logistieke operatie.

Er gaan geen militairen naar Oekraïne, omdat dat land geen lid is van de NAVO, maar andere Oost-Europese landen als Polen en de Baltische staten zijn wel lid. Er worden vooralsnog geen extra Nederlandse militairen naar die landen gestuurd. "Het gaat erom om de gereedheid op orde te hebben, zorgen dat je ingezet kan worden als dat nodig is."

Ollongren benadrukt dat de NAVO een "defensieve organisatie" is. "NAVO-activiteit behelst afschrikking en het verdedigen van de landen in het bondgenootschap." Eerder vandaag kondigde het ministerie aan dat er twee gevechtsvliegtuigen patrouilleren in Oost-Europees luchtruim.

Vanuit Oekraïne is er een verzoek gekomen om scherfvesten en helmen te leveren. Nederland wil aan dat verzoek voldoen, zegt Ollongren.

Adviseur Zelensky: nieuwe golf aan raketaanvallen

Kiev is getroffen door nieuwe raketaanvallen, meldt persbureau Reuters. Ooggetuigen zeggen dat ze een explosie hebben gehoord. Een adviseur van de Oekraïense president Zelensky spreekt van een nieuwe golf aan raketaanvallen. Minister van Buitenlandse Zaken Koeleba spreekt van een Russisch offensief op volle kracht vanuit meerdere kanten.

Volgens het ministerie van Binnenlandse Zaken van Oekraïne liggen militaire commandocentra onder vuur, ook in andere steden in het land.

Rutte: maximale sancties tegen Rusland

Nederland vindt dat er "maximale sancties" moeten komen tegen Rusland. Wat die precies inhouden wilde premier Rutte niet zeggen in een statement na afloop van een overleg met de meest betrokken ministers in het kabinet. De sancties richten zich op Poetin en zijn regering, zegt Rutte: "We zijn niet in conflict met de Russische bevolking."

Rutte noemde de door Rusland begonnen oorlog zeer ernstig: "Dit raakt aan de naoorlogse maatschappelijke en volkenrechtelijke ordening van de wereld, waarin landen elkaars grenzen respecteren en hun eigen ontwikkelingen laten kiezen, waarin geen bufferstaten bestaan. Dit bedreigt de veiligheid en stabiliteit van Europa."

Hoewel Nederland niet in oorlog is met Rusland, kunnen er ook gevolgen zijn voor Nederland. Er kunnen komende weken meer militaire verplaatsingen plaatsvinden in Nederland. Die komen voort uit NAVO-plannen die bij dergelijke bedreigingen in werking treden, zegt Rutte. Er is geen sprake van dat artikel 5 van de NAVO wordt ingeroepen, aldus de premier. Daarin wordt bepaald dat een aanval op een van de lidstaten geldt als een aanval op alle NAVO-landen. Oekraïne is geen lid van de NAVO.

Nederland zal de komende tijd ook in de gaten houden hoe de vluchtelingenstroom uit Oekraïne zich ontwikkelt en wat er gebeurt met de energieprijzen.

Bekijk de hele verklaring van Rutte:

België: weer alle Russen uit EU

België heeft opgeroepen geen visa meer aan Russen te verstrekken. Dat zou verder gaan dan de sancties die tot nu toe tegen het land zijn overwogen. Ook toeristen en studenten zouden niet meer welkom zijn in de EU als het plan van België steun vindt.

"Op dit moment zijn Russen hier niet welkom, een algemene stop voor visa voor Russen moet geen taboe zijn", aldus staatssecretaris Sammy Mahdi van Asiel en Migratie.

Ook toeristen vast in Kiev, treinen brengen mensen westwaarts

Verslaggever Roel Pauw is in Kiev en zit in een hotel waar mensen ook nog gewoon als toerist verbleven. "Die zie je langzamerhand allemaal vertrekken", vertelt Pauw in het NOS Radio 1 Journaal. "Volgeladen taxi's vertrekken richting Lviv."

Niet iedereen lukt het om te vertrekken. "In de lobby zat nog een ander gezin dat was overvallen door de situatie. Zij waren op familiebezoek en dachten dat er nog wel een vlucht zou gaan naar Milaan, maar het burgerluchtverkeer is volledig afgesloten. Het luchtruim is al uren dicht, dus er is geen sprake van dat deze mensen hier nog snel weg zullen komen."

"Wat ik wel hoor is dat mensen proberen met de trein te vertrekken. Niet alleen vanuit Kiev, maar ook uit het oosten van het land. De nationale spoorwegen laten treinen rijden vanuit steden als Odessa, Marioepol en Charkov om mensen deze kant op te krijgen. Naar Kiev, en dan verder in de richting van Lviv en Polen."

Baltische staten en Oekraïense buurlanden roepen artikel 4 NAVO in

De Baltische staten, Polen, Slowakije en Roemenië hebben artikel 4 van het NAVO-handvest ingeroepen. Daarmee vragen deze landen om overleg over de ontstane situatie. Artikel 4 wordt wel het voorportaal van artikel 5 genoemd. Artikel 5 bepaalt dat een aanval op een lidstaat een aanval op allen betekent en dat de lidstaten elkaar moet gaan helpen.

De vier Oost-Europese landen vrezen een bezetting van Oekraïne door Rusland. Daarom willen zij van de NAVO weten hoe dan te reageren. Het Letse ministerie van Buitenlandse Zaken zegt dat er nu nog geen acute militaire dreiging is: "Maar we moeten ons wel voorbereiden op veiligheidsrisico's, een golf aan vluchtelingen, cyberdreiging, nepnieuwsaanvallen en energieleveringsproblemen."

Navalny: oorlog afleidingsmanoeuvre

De gevangen Russische oppositieleider Navalny noemt de oorlog een afleiding van Ruslands eigen problemen, zoals de enorme toename van repressie. Zijn rechterhand Leonid Volkov zegt dat Rusland door deze oorlog niet meer zal bestaan als een normaal land.

Ook populaire Youtubers in Rusland spreken zich in livestreams fel uit tegen Poetin en de oorlog, ziet onze correspondent Iris de Graaf: "Ze zeggen: Poetin is gek geworden, hij is gevaarlijk, hij moet nu gestopt worden."

In Rusland staan ook lange rijen bij geldautomaten, nu de koers van de roebel zeer sterk is gedaald.

Oekraïne: 40 doden aan onze kant

Aan Oekraïense zijde zijn veertig militairen omgekomen en tientallen gewond geraakt, zegt een adviseur van de Oekraïense president. Ook zijn er burgerslachtoffers gevallen, maar onduidelijk is hoe veel dat er zijn.

In de regio Charkov is een jongetje omgekomen, na een Russische aanval waarbij een appartementencomplex werd getroffen, zeggen hulpdiensten in de regio.

Demonstratie bij Binnenhof

Ongeveer dertig mensen demonstreren bij het Binnenhof in Den Haag voor Oekraïne. Ze dragen Oekraïense vlaggen en borden met teksten tegen de oorlog. Ook bij de Russische ambassade in Den Haag wordt gedemonstreerd. Volgens Omroep West gaat het om een steeds groter wordende groep.

Op het Binnenhof vergaderen op dit moment verschillende ministers over de situatie in Oekraïne en de inzet van Nederland bij het bepalen van een sanctiepakket tegen Rusland.

Ook op de Dam in Amsterdam zijn mensen bijeen gekomen om te protesteren tegen de Russische invasie.

Evacuatie vanuit Oost-Oekraïne

Verslaggever Kees van Dam meldt dat er in het oosten van Oekraïne sprake is van haastig opgezette evacuatie-operatie. Inwoners van de regio's rond Charkov, Marioepol en Odessa worden geëvacueerd "met alles wat rijdende is", aldus Van Dam. Van daaruit worden mensen mogelijk naar Kiev gebracht. Wat er daarna met hen gaat gebeuren is vooralsnog onduidelijk.

De regering neemt volgens hem het zekere voor het onzekere, omdat onduidelijk is hoe ver Poetin zal gaan met zijn militaire operatie. Ook vanuit Kiev komt een vluchtelingenstroom op gang richting Polen, Slowakije en Hongarije.

Kamer wil snel nieuwe sancties

De Tweede Kamer reageert geschokt op de Russische inval. In veel reacties vallen woorden als "zwarte dag", "nachtmerrie" en "wat gevreesd werd, is nu toch gebeurd". Een ruime Kamermeerderheid van de regeringspartijen en een groot deel van de oppositie pleit voor het snel nemen van nog hardere strafmaatregelen tegen Rusland om zo te proberen het geweld "met vereende krachten te stoppen".

Ook PVV-leider Wilders neemt afstand van de "flagrante en te veroordelen schending van de Oekraïense soevereiniteit", al heeft het Westen volgens hem "enorm geblunderd door een NAVO-lidmaatschap van Oekraïne niet uit te sluiten".

Forum voor Democratie-voorman Baudet vindt dat Nederland wordt meegetrokken in een internationaal conflict "waar we niets mee te maken hebben". Volgens hem wordt Rusland onnodig tot vijand gemaakt.

Later vandaag is er een Kamerdebat over de ontwikkelingen.

Zelensky: diplomatieke banden verbroken

Oekraïne heeft alle diplomatieke banden verbroken met Rusland, aldus de Oekraïense president Zelensky. Hij roept Russen op de straat op te gaan en te demonstreren tegen de oorlog.

Over de gewapende strijd zei Zelensky dat Oekraïne Rusland zware verliezen heeft toegebracht. Elke Oekraïner die dat wil kan een wapen krijgen, zei hij ook. Hij riep Oekraïners ook op bloed te doneren.

China: deur naar vrede niet sluiten

China roept de betrokken partijen op tot nieuwe gesprekken over de situatie in Oekraïne. Een woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken veroordeelt de aanval van Rusland niet en weigert te spreken van een invasie.

"We hopen nog steeds dat de betrokken landen de deur naar vrede niet sluiten en ervoor zorgen dat de situatie niet verder escaleert." China roept Chinezen in Oekraïne op om thuis te blijven voor hun veiligheid. Als ze toch de deur uitgaan, wordt opgeroepen om duidelijk zichtbaar een Chinese vlag bij zich te dragen.

China-correspondent Garrie van Pinxreren verwacht dat China in het conflict de rol van 'wijze buitenstaander' zal kiezen. De Chinese staatsmedia spreken van een gevaarlijke ontwikkeling in Rusland, maar de invasie wordt dus niet veroordeeld. Zij verwacht dat premier Xi Jinping de banden met Rusland niet op het spel zal zetten, maar zijn steun ook niet luidkeels zal uitspreken. In dat geval zal China moeilijkheden krijgen met de Europese Unie en daarmee de EU richting de Verenigde Staten drijven, voorspelt Van Pinxteren.

'Russische troepen noordwaarts op de Krim'

Russische troepen op de geannexeerde Krim bewegen zich richting het noorden, meldt persbureau Reuters op basis van een ooggetuige. Op de Russische voertuigen staat de letter Z geschilderd. Op beelden van eerdere deze week was al te zien dat er op de Krim veel van dit soort voertuigen gereed stonden.

De Krim is een schiereiland dat in het noorden grenst aan het vasteland van Oekraïne. In 2014 werd het door Rusland geannexeerd.

In het oosten van Oekraïne worden mannen in bussen vervoerd naar het front om te vechten met Rusland, zou op deze beelden te zien zijn:

Hoekstra: ambassade blijft open

De Nederlandse ambassade in Oekraïne blijft vooralsnog open, zegt minister Hoekstra van Buitenlandse Zaken. De ambassade bevindt zich op dit moment in Lviv, in West-Oekraïne en niet meer in Kiev.

Volgens Hoekstra moet Europa het "meest alomvattende sanctiepakket" mogelijk instellen tegen Rusland. Ondanks het feit dat president Poetin tot nu toe niet onder de indruk is van de sancties, denkt Hoekstra toch dat verzwaring nodig is. "Het is essentieel dat we laten zien dat we dit niet accepteren."

Hij erkent dat zwaardere sancties ook economische gevolgen kunnen hebben voor de EU en Nederland. "Die zullen we dan gezamenlijk moeten dragen."

Ook minister Kaag van Financiën waarschuwde dat sancties tot tegenmaatregelen kunnen leiden, met economische gevolgen voor Nederland. "Die gevolgen zullen er zeker zijn. Dat zien we de afgelopen weken al met de absurd stijgende prijzen."

Minister Jetten voor Klimaat en Energie zei dat het kabinet constant in de gaten houdt hoe het staat met de gasleveringen. Hij voegde eraan toe dat ongeveer 20 procent van het Europese verbruik gas uit Rusland is. "We kijken continu naar de energieprijzen en naar de noodzaak van eventuele compensatie."

Het ministerie van Defensie zegt dat er twee gevechtsvliegtuigen in Oost-Europa actief zijn om het luchtruim van NAVO-lidstaten daar te beschermen.

Loekasjenko: geen Belarussische troepen

President Loekasjenko van Belarus ontkent dat er militairen van zijn land betrokken zijn bij de oorlog tegen Oekraïne. Volgens Oekraïne is het land vanuit verschillende plekken aangevallen, waaronder uit Belarus. In het land waren voorafgaand aan de aanval op Oekraïne 30.000 militairen uit Rusland gestationeerd.

Oekraïners vanuit Lviv onderweg naar Polen

Vanuit Lviv in het westen van Oekraïne wordt gemeld dat de eerste mensen op weg zijn naar de grens met Polen, meldt Oost-Europa-correspondent Wouter Zwart. Lviv ligt op 80 kilometer van de Poolse grens en daar woont een grote Poolse gemeenschap. In Polen groeien de zorgen over een vluchtelingenstroom. Polen herbergt een grote Oekraïense gemeenschap van naar schatting 2 miljoen mensen. Het land bereidt zich al voor op een mogelijke vluchtelingenstroom, met hulp van Amerikaanse troepen die daar aan de grens gestationeerd zijn

Verslaggever Kees van Dam meldt vanuit de hoofdstad Kiev dat de ernst van de situatie doordringt tot de bewoners. Steeds meer mensen proberen per auto of per trein de stad te ontvluchten. Er is een run op treinkaartjes naar Lviv, van waaruit men hoopt het veilige Polen te bereiken. Die kaartjes zijn inmiddels uitverkocht. Ook taxi's zijn veelgevraagd, maar er staan lange rijen voor benzinestations. De prijzen voor een taxi zijn inmiddels enorm gestegen. Er staan ook lange rijen voor winkels en geldautomaten.

Oekraïners proberen ook de grens met Slowakije over te komen:

Duitse minister: Rusland heeft elementaire regels gebroken

De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Baerbock zegt dat Duitsland klaar is voor de situatie die is ontstaan nu Rusland Oekraïne is binnengevallen. Ze zegt dat Rusland de meest elementaire regels van de internationale orde heeft gebroken. "We zijn wakker geworden in een andere wereld", zegt ze.

Baerbock richt zich ook direct tot Poetin: "Je zal de droom van democratie en vrijheid nooit verwoesten. Veel mensen in je land zullen zich schamen."

Ook roept ze alle Duitsers in Oekraïne op het land zo snel mogelijk te verlaten. Baerbock pleit voor harde maatregelen: "Als we nu niet resoluut antwoorden, betalen we uiteindelijk een hogere prijs.

Oekraïne: 50 doden aan Russische kant

Volgens Oekraïne heeft het leger vijftig Russen gedood en zes vliegtuigen neergehaald in Oost-Oekraïne. Ook zouden er vier tanks zijn vernietigd. Rusland ontkent dat er voertuigen en vliegtuigen zijn uitgeschakeld. Eerder maakten Russische media melding van tien dode aan Russische zijde.

Ondertussen heeft Oekraïne iedereen "die een wapen kan dragen" opgeroepen zich aan te sluiten bij de strijdkrachten. De politie heeft aangekondigd wapens uit te delen aan Oekraïense veteranen.

Inwoners Kiev ontvluchten massaal hun stad

Donderdagochtend staan er lange files in de Oekraïense hoofdstad Kiev om de stad uit te komen.

Noodtoestand in Moldavië

Ook andere landen in de regio hebben de noodtoestand uitgeroepen na de Russische invasie van Oekraïne, of het parlement gevraagd dat te doen. Het gaat om Litouwen en Moldavië. Het parlement in Litouwen moet de aanvraag van de president voor het uitroepen van noodtoestand nog goedkeuren.

Moldavië vreest veel Oekraïense vluchtelingen op te moeten vangen en heeft om die reden de noodtoestand uitgeroepen. Het land is bereid tienduizenden vluchtelingen op te nemen zegt president Sandu. Volgens plaatselijke media staan er al lange files bij de grensovergangen.

Moldavië heeft sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie een eigen conflict met Rusland, over de opstandige regio Transnistrië, aan de grens met Oekraïne. Dat wordt net als de Donbas door Rusland gesteund in een roep om onafhankelijkheid. Het Russische persbureau Interfax meldt dat ook daar Russische troepen actief zijn, maar het zou gaan om een "training van vredestroepen".

Russische media: tien doden aan Russische kant

Russische media maken melding van tien doden aan Russische kant. Volgens correspondent Iris de Graaf spreken Russische media harde oorlogstaal. In Marioepol zou worden gevochten en de Zee van Azov is volledig afgesloten. Grote vraag is wat de troepenmacht ten noorden van Oekraïne gaat doen. Als zij de grens oversteken is het nog maximaal drie uur rijden naar de hoofdstad Kiev.

Rutte: één land, één man verantwoordelijk

Premier Rutte heeft de Russische aanval op Oekraïne in de "scherpst mogelijke bewoordingen" veroordeeld: "Er is één land, en één man verantwoordelijk. Dat land is Rusland, die persoon is Poetin", zei Rutte voorafgaand aan overleg met het kabinet. "Dit is een donkere dag voor Oekraïne, Europa en de hele wereld. Alle diplomatieke inspanning was gericht op het voorkomen hiervan. Dit kan nu niet onbeantwoord blijven."

Bekijk hier de hele reactie van Rutte:

Vanmiddag topoverleg in Brussel

In Brussel komen vanavond de regeringsleiders van de EU-landen bijeen. Tot nu toe was er verdeeldheid over de sancties die de EU Rusland zou kunnen opleggen als Moskou behalve in de Donbas ook elders in Oekraïne zou aanvallen.

Dat is nu anders, denkt Europa-correspondent Aïda Brands. "Zelfs in het geval van Hongarije". De Hongaarse minister van Buitenlandse Zaken heeft gezegd dat zijn land de territoriale integriteit van Oekraïne erkent. Dat wijst erop dat ook Hongarije zich achter hardere sancties schaart.

Een van de mogelijkheden die de regeringsleiders vanavond hebben, is het afschakelen van Russische banken van het internationale betalingsverkeer Swift. Dat zal onvermijdelijk ook bedrijven in EU-landen hard raken.

Correspondent Sander van Hoorn meldt vanuit Brussel dat de Europese regeringsleiders ook zorgen hebben over vluchtelingen vanuit het oosten. Hongaren hebben al troepen naar de grens gestuurd voor extra bewaking. Oekraïne wonen veel Hongaren.

AEX-index 3,6 procent omlaag na Russische invasie

De Amsterdamse AEX-index is met 3,6 procent gedaald na de Russische invasie van Oekraïne. De hoofdindex op het Damrak zakte richting de 700 puntengrens.

Ook andere aandelenbeurzen duiken wereldwijd in het rood en ook olie en gas worden snel duurder.

Spoedzitting kabinet

In Den Haag kom het kabinet om 10.00 uur in spoedzitting bijeen. Op tafel ligt de vraag welke sancties tegen Rusland genomen moeten worden. Regeringspartijen willen "de zwaarste sancties". Volgens politiek verslaggever Albert Bos is het de vraag is of een meerderheid uitsluiting van Rusland van het internationale betalingssysteem Swift zal steunen. De Tweede Kamer debatteert vanmiddag. Premier Rutte is daar niet bij, die vertrekt dan naar Brussel voor een Europese top.

Vluchten, wachten of vechten? 'Als ze me oproepen, vecht ik'

In Kramatorsk, ten noorden van de stad Donetsk, vertellen burgers aan correspondent Gert-Jan Dennekamp hoe zij tegen de Russische invasie aankijken.

Wat is Rusland van plan?

Oud-commandant der strijdkrachten Dick Berlijn denkt niet dat het Poetin alleen om de Donbas te doen is. "Hij wil in Kiev een andere regering die Moskou goedgezind is", zei hij in het NOS Radio 1 Journaal.

De aanvallen van vanochtend zouden bedoeld zijn om eerst de Oekraïense krijgsmacht te verzwakken. "Poetin wil niet dat zijn troepen die straks richting de hoofdstad gaan veel tegenstand zullen krijgen, bijvoorbeeld van de Oekraïense luchtmacht en artillerie. Dus schakel je die als eerste uit. Hij concentreert zich op vliegvelden, commandocentrales en wapendepots." De volgende stap is dat de Russen naar Kiev oprukken of dat de Oekraïense regering op een ander manier wordt afgezet.

Berlijn verwacht niet dat het Oekraïense leger daar veel tegen kan doen. Tegen een "massieve aanval" vanuit het zuiden, oosten en noorden is het niet opgewassen. "Dat is de koude werkelijkheid. We staan ernaar te kijken en kunnen heel weinig doen."

Duitsland: nieuwe gascontracten met Rusland ondenkbaar

Een nieuw contract van Duitsland over de levering van Russisch gas is ondenkbaar. Dat zegt het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken. Eerder deze week werd duidelijk dat Duitsland voorlopig afziet van de Nord Stream 2-gaspijpleiding vanuit Rusland.

Het ministerie benadrukt dat het ook moeilijk voor te stellen is dat er in de toekomst diepere economische relaties met Rusland worden aangegaan. "We moeten sneller dan gedacht plannen maken om onszelf minder afhankelijk te maken van autoritaire regimes."

Oekraïne vraagt Turkije: sluit Zwarte Zee voor Rusland

Oekraïne wil dat Turkije geen Russische schepen meer toelaat tot de Zwarte Zee. Verschillende belangrijke havens van zowel Rusland als Oekraïne grenzen aan de Zwarte Zee en daarmee is de binnenzee strategisch zeer belangrijk. Turkije beheert de toegang tot de Zwarte Zee via de Bosporus en zeestraat de Dardanellen.

In het Verdrag van Montreux uit 1936 is afgesproken welke bevoegdheden Turkije heeft om schepen te weren. In oorlogstijd of als het land zich bedreigd voelt, mag Turkije de toegang van oorlogsschepen beperken. In 2008 werden verzoeken van de VS om Russische schepen te weren afgewezen toen Rusland de onafhankelijkheid van twee Georgische regio's erkende.

Welke positie Turkije nu zal innemen, is onduidelijk. NAVO-lid Turkije heeft de Russische erkenning van Donetsk en Loegansk veroordeeld, maar heeft tegelijkertijd grote economische belangen bij het goed houden van de banden met Rusland.

Ooggetuige in Charkov

'De vreselijkste zonsopgang van mijn leven', zegt Sasha, een inwoner van Charkov. In de tweede stad van Oekraïne, niet ver van de Russische grens, zijn explosies gehoord.

EU: Russische banken afgesloten van Europa

De toegang voor Russische banken tot de Europese markt wordt stopgezet, zegt voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie. Ook worden Russische tegoeden in de EU bevroren.

De EU had zware sancties aangekondigd als reactie op de Russische inval in Oekraïne. Volgens Von der Leyen zijn de maatregelen bedoeld om "een zware wissel te trekken op de mogelijkheden van het Kremlin om de oorlog te financieren".

Von der Leyen noemt Poetin verantwoordelijk voor "het terugbrengen van oorlog naar Europa".

Leiders buurlanden Oekraïne veroordelen aanval Rusland

Leiders van Oost-Europese landen die grenzen aan Oekraïne veroordelen de aanval op hun buurland. De Poolse president Duda spreekt van een "brute, niet-uitgelokte en onrechtvaardige Russische aanval". Hij zegt verder dat dit hét moment is om de oostelijke flank van de NAVO te versterken.

De Roemeense president Johannis noemt het een "zeer ernstige schending van het internationaal recht, van soevereiniteit en integriteit".

Volgens de Hongaarse minister van Buitenlandse Zaken is oorlog het ergste scenario: "De taak is nu, net als altijd, om de veiligheid van het Hongaarse volk te garanderen."

Rusland beperkt commerciële vaart in Zee van Azov

Commerciële schepen in de Zee van Azov moeten blijven liggen waar ze zijn, heeft Rusland gezegd. De belangrijke Oekraïense havenstad Marioepol ligt aan de Zee van Azov, ten zuiden van Donetsk. Ook de Krim grenst aan die zee, in het oosten.

De toegang tot de Zee van Azov, vanaf de Zwarte Zee, is in handen van Rusland.

Zelensky: raak niet in paniek

De Oekraïense president Zelensky heeft in een videoboodschap het volk opgeroepen de rust te bewaren. "Raak niet in paniek."

In zijn toespraak waarschuwt hij dat Oekraïne niet alleen met bommen wordt aangevallen, maar ook met nepnieuws. "Poetin is een oorlog begonnen met Oekraïne, met de hele democratische wereld. Hij wil onze staat vernietigen en alles wat we hebben opgebouwd."

Separatisten claimen inname twee plaatsjes Loegansk

Pro-Russische separatisten in de regio Loegansk beweren twee plaatsjes in de regio te hebben veroverd. Het gaat om Stanytsia Loeganska en Sjtsjastja. De Oekraïense regering zegt dat pro-Russische troepen inderdaad bezig zijn aan een opmars in door Oekraïne gecontroleerd gebied, maar heeft het niet direct over deze plaatsen.

De separatisten claimen ook twee militaire vliegtuigen van Oekraïne te hebben neergeschoten in de regio Loegansk.

Oekraïne: zeker acht doden gemeld

De Oekraïense autoriteiten melden dat de Russische aanvallen tot zeker acht doden en negen gewonden hebben geleid. Tot nu toe is nog veel onduidelijk over het aantal slachtoffers.

Oekraïense grenswacht deelt beelden van invasie

De Oekraïense grenswacht heeft beelden gedeeld van een Russische militaire colonne die vanuit het geannexeerde schiereiland de Krim het Oekraïense vasteland binnenrijdt. Op de beelden zijn colonnes tanks en andere gepantserde voertuigen te zien.

'Poetin uit op Moskou-getrouwe regering in Kiev'

Voormalig Rusland-correspondent Hubert Smeets neemt berichten dat Oekraïne ook vanuit Belarus aangevallen wordt zeer serieus. Hij hoorde ook berichten over beschietingen in Galicië, een gebied in het westen van Oekraïne. "Het ziet er uit als een volledige oorlog over de volle breedte van het land, met een doelstelling om het land niet alleen te demilitariseren, maar ook om op z'n minst een staatsgreep te provoceren en de huidige regering te vervangen door een Moskou-getrouwe regering."

Dat laatste baseert Smeets ook op Poetins opmerking dat hij Oekraïne wil 'denazificeren'. "Dat is een begrip uit de Tweede Wereldoorlog. Dat is het verwijderen van iedereen die in zijn ogen een (neo)nazi is in de Oekraïense regering. Iedereen die voor de Oekraïense onafhankelijkheid is, is in zijn ogen een nazi."

Kamerleden veroordelen inval

Ook Kamerleden veroordelen de Russische inval in Oekraïne. VVD'er Brekelmans twittert: "De dag die we hoopten dat nooit zou komen, is er nu toch." Hij voegt eraan toe dat een krachtige Westerse reactie snel nodig is. D66-collega Sjoerdsma spreekt van een donkere dag voor Europa en een zwarte dag voor Oekraïne: "Wat iedereen vreesde, en waarvan vurig werd gehoopt dat het niet zou gebeuren, is nu toch werkelijkheid geworden." Volgens hem komen vrede en veiligheid op het hele continent in gevaar en laat Poetin de Europese Unie geen keus. D66 wil zo volledig en zo zwaar mogelijke sancties.

Ook ChristenUnie-woordvoerder Ceder zegt dat waarvoor werd gevreesd helaas werkelijkheid is geworden. "Mijn gedachten en gebeden zijn bij de bewoners van Oekraïne." Ook hij pleit voor een "eensgezinde, snelle en krachtige reactie vanuit EU en NAVO".

GroenLinks-Kamerlid Ellemeet vindt het een "gitzwarte dag voor Oekraïne en voor het vrije en democratische Europa." Ze benadrukt dat het geweld "met vereende krachten" moet worden gestopt. PVV-leider Wilders noemt de inval een flagrante schending van de Oekraïense soevereiniteit. Hij vindt dat het Westen heeft geblunderd door een NAVO-lidmaatschap van Oekraïne niet uit te sluiten. "Maar voor een Russische inval is geen excuus te verzinnen", voegt hij eraan toe.

Nog weinig duidelijk over slachtoffers in Oekraïne, zeker één dode

In ieder geval in zeven Oekraïense steden zijn vanochtend explosies te horen geweest. Er wordt gevreesd voor een groot aantal doden en gewonden. Hoeveel dat er nu al zijn is onduidelijk.

"Het is heel moeilijk in te schatten hoe groot de aanval is", zei correspondent Geert Groot Koerkamp eerder vanochtend vanuit Moskou. "We hebben geen zicht op wat er zich precies op de grond afspeelt."

De Oekraïense minister van Binnenlandse Zaken meldt dat er in Kiev in ieder geval een dode en een gewonde is gevallen.

Rusland claimt Oekraïense luchtmacht te hebben geneutraliseerd

Het Russische ministerie van Defensie claimt de Oekraïense luchtmacht te hebben "geneutraliseerd'. De infrastructuur van de luchtmacht, zoals luchtmachtbases, zou uitgeschakeld zijn. President Poetin zei vannacht niet het hele land te willen bezetten, maar slechts precisieaanvallen op militaire doelen te willen laten uitvoeren.

Beeld van militairen die vanuit Belarus Oekraïne binnenrijden

Oorlogsverklaring Poetin werd drie dagen geleden al opgenomen

Volgens verschillende media, waaronder het Russische Echo van Moskou, werd de tv-toespraak van de Russische president Poetin waarin hij de aanval op Oekraïne aankondigde al op maandag 21 februari opgenomen. Dat zou blijken uit de metadata van de video.

Op die dag maakte Poetin bekend de onafhankelijkheid van de zelfverklaarde Volksrepublieken Donetsk en Loegansk te erkennen. Dat gebeurde eveneens na een tv-toespraak.

Beeld van raketaanval op luchthaven Ivano-Frankivsk (West-Oekraïne)

Minister Hoekstra: Rusland zal zware prijs betalen voor oorlogsdaad

Minister Hoekstra van Buitenlandse Zaken spreekt van een oorlogshandeling waarvoor Rusland een zware prijs zal betalen. Ook benadrukt hij dat Nederland de Russische inval met kracht veroordeelt.

Correspondent Lucas Waagmeester: 'Hele emotionele zitting Veiligheidsraad'

De toespraak waarin de Russische president Poetin de militaire invasie aankondigde was tijdens een spoedzitting van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. Daar werd volgens correspondent Lucas Waagmeester heftig gereageerd op de speech.

Aanval op militair vliegveld Kramatorsk: 'Lijkt heel gericht'

Nieuwsuur-verslaggever Gert-Jan Dennekamp is in het deel van de regio Donetsk dat nog in Oekraïense handen is. Rond 06.30 uur was het op de plaats waar hij was rustig.

Vannacht werd hij opgeschrikt door twee luide knallen. Dat was ongeveer op het moment dat Poetin de aanval op tv aankondigde. Later hoorde hij vliegtuigen en opnieuw inslagen. "Dat lijkt allemaal gericht op het militaire vliegveld van Kramatorsk. Omdat het zo sporadisch is, lijkt het een heel gerichte aanval op infrastructuur, op satellietverbindingen. In de stad is het verder rustig, maar je ziet ook wel paniek, mensen die weggaan en bij een geldautomaat staan mensen in de rij om geld op nemen."

Ruwe olie stijgt voor het eerst sinds 2014 boven de 100 dollar

De prijs van ruwe olie is vannacht voor het eerst sinds 2014 door de grens van 100 dollar per vat geschoten. Terwijl de Russische president Poetin de aanval op Oekraïne aankondigde, schoot de prijs enkele procenten omhoog. Inmiddels kost een vat ruwe olie rond de 102 dollar.

Ook de prijs van gas loopt op, met bijna 10 procent. Rusland is een belangrijke exporteur van olie en gas. Nu de oorlog in Oekraïne is begonnen, maken markthandelaren zich zorgen over mogelijke verstoringen van de leveringen van olie en gas. De prijsstijgingen zijn ook in Nederland te merken. De afgelopen dagen lopen de prijzen aan de benzinepomp op en ook de energierekening stijgt.

Roebel stort in, Russische beurs opgeschort

De waarde van de roebel is vannacht gedaald tot een nieuw diepterecord. De waarde van de Russische valuta daalde met meer dan 9 procent ten opzichte van de euro.

De handel op de aandelenbeurs van Moskou is opgeschort. De afgelopen dagen daalde de Russische beursindex met meer dan 10 procent. De beurs van Moskou heeft niet bekendgemaakt wanneer er weer gehandeld kan worden.

Een voorlopig overzicht van steden waar explosies zijn gemeld

Kabinet bij elkaar voor spoedoverleg

In Den Haag komen de meest betrokken bewindslieden vanochtend bij elkaar voor spoedoverleg. Na afloop zal premier Rutte een verklaring afleggen.

EU kondigt 'zware sancties' tegen Rusland aan

EU-president Michel en Commissievoorzitter Von der Leyen hebben nieuwe "zware sancties" aangekondigd die "grote gevolgen voor Rusland zullen hebben". Later vandaag wordt het sanctiepakket definitief vastgesteld en kort daarna ingesteld, schrijven de EU-leiders in een verklaring. De EU zal Oekraïne ondersteunen met politieke, financiële en humanitaire hulp.

Kees van Dam in Kiev over de eerste explosies in de hoofdstad

NOS-verslaggever Kees van Dam is in de Oekraïense hoofdstad Kiev. Hij zegt dat hij rond 04.00 uur drie explosies hoorde en daarna nog meer. De luchthaven werd ontruimd en het vliegverkeer stilgelegd. De politie rijdt door de stad en raadt mensen aan naar schuilkelders te gaan en het centrum te mijden, vertelt Van Dam.

Ollongren spreekt van 'illegale daad met ernstige gevolgen'

Minister Ollongren van Defensie spreekt van een "illegale daad van agressie" van Rusland die "ernstige gevolgen, in de eerste plaats voor de Oekraïense bevolking' zal hebben. "We staan in nauw contact met onze bondgenoten van de NAVO en onze partners in de EU."

Oekraïne claimt neerhalen vijf Russische vliegtuigen en een helikopter

Het Oekraïense leger claimt vijf Russische vliegtuigen en een Russische helikopter te hebben neergehaald in de regio Loegansk. Het Russische ministerie van Defensie zegt berichten over het neerhalen van een vliegtuig te ontkennen.

Ook luchtalarm in westelijke stad Lviv

Lange rijen bij tankstation in Charkov

Ook Volksrepubliek Loegansk kondigt aanval aan

Na de zelfverklaarde Volksrepubliek Donetsk kondigen nu ook milities van de Volksrepubliek Loegansk een aanval op Oekraïne aan. Er wordt gesproken over het "bevrijden van de bezette gebieden".

Op deze kaart zie je welk deel van de oblasten (provincies) door de separatisten wordt bestuurd:

Beelden van explosies door het hele land

Oekraïne: geen Russische militairen in Odessa

De Oekraïense luchtmacht weerspreekt het bericht dat Russische troepen aan land zijn gekomen in de zuidwestelijke havenstad Odessa. Het leger zegt op dit moment alles te doen om een Russische luchtaanval af te slaan.

Hevige sancties vanuit de VS verwacht

"De kans is heel groot dat de VS keiharde sancties oplegt. Ze hebben altijd gezegd dat ze snel en heftig reageren", zegt NOS-correspondent Lucas Waagmeester vanuit Washington.

De Amerikaanse president Biden heeft vannacht gebeld met zijn Oekraïense evenknie Zelensky. "Hij heeft gezegd dat de Amerikanen alles doen wat ze kunnen, van buiten het strijdtoneel om Rusland maximaal onder druk te zetten."

Er worden al sancties opgelegd aan Rusland. "Maar dat is nog kinderspel met wat er nog zou kunnen. De Russische economie kan heel zwaar getroffen worden. De handel in dollars kan bijvoorbeeld onmogelijk gemaakt worden in Rusland." Maar daar zitten beperkingen aan, zegt Waagmeester. "Als je niet bereid bent militair in te grijpen zijn er grenzen aan wat je kunt doen. Dat weet Poetin ook."

Bekijk: Oekraïense VN-ambassadeur spreekt Russische gezant aan

'Ook aanval op luchthaven westelijke stad Ivano-Frankivsk'

Op sociale media circuleren beelden waarop rookpluimen boven de West-Oekraïense stad Ivano-Frankivsk te zien zijn. Het zou gaan om een aanval op het vliegveld. De stad ligt relatief dichtbij (zo'n 180 kilometer) van NAVO- en EU-lidstaat Roemenië.

Uit de belangrijkste stad in het westen van het land, Lviv, komen vooralsnog geen berichten over explosies of schoten.

'Oorlogsmisdadigers gaan rechtstreeks naar de hel'

Op het moment dat Poetin de inval in Oekraïne op de tv aankondigde was de VN-Veiligheidsraad in New York bijeen om een oorlog nog te voorkomen, maar toen was het al te laat. De Oekraïense ambassadeur richtte zich rechtstreeks tot zijn Russische collega, keek hem recht aan en zei: "Oorlogsmisdadigers gaan niet door het vagevuur, ze gaan rechtstreeks naar de hel".

Oekraïense grenswacht: ook aanval vanuit Belarus

De Oekraïense buitengrens is zowel vanuit Rusland in het oosten als Belarus in het noorden van het land aangevallen. Dat schrijft de Oekraïense Staatsgrensdienst op Facebook. Rond 05.00 uur begonnen de aanvallen met behulp van zware wapens, schrijft de dienst. Ook vanuit het geannexeerde schiereiland de Krim werd Oekraïne aangevallen.

Spoedoverleg van de NAVO

Vertegenwoordigers van de NAVO-landen komen deze ochtend in Brussel bij elkaar voor een spoedvergadering. Volgens het Duitse persbureau DPA komt het militaire bondgenootschap om 08.30 uur bijeen.

Lange rij voor supermarkt in Kiev

Rusland sluit luchthavens in zuiden van het land

Alle vluchten op twaalf luchthavens in het zuidwesten van Rusland zijn tot zeker 2 maart opgeschort. Het gaat onder meer om de luchthavens van grenssteden Belgorod en Koersk, evenals de grotere steden Rostov en Krasnodar. Ook van en naar de luchthavens op het geannexeerde Oekraïense schiereiland de Krim worden voorlopig niet gevlogen.

Onduidelijk wat er precies in Oekraïne gebeurt

"Het is heel moeilijk in te schatten hoe groot de aanval is. We zijn afhankelijk van de berichtgeving uit Oekraïne", zegt correspondent Geert Groot Koerkamp vanuit Moskou. "De berichten daarover sijpelen binnen, maar we hebben geen zicht op wat er zich precies op de grond afspeelt. We weten niet wat er in de Donbas-regio gebeurt, waar Poetin zegt dat die militaire operatie plaats moet vinden."

Of het verrassend is dat de Russen nu Oekraïne binnenvallen? "Ja en nee. Je hoort hier al wekenlang berichten over, zeker van de kant van de Verenigde Staten. Die waarschuwen voor een op handen zijnde operatie", zegt de correspondent. "Rusland ontkende steeds glashard, tot de allerlaatste dag; wij zijn niet van plan een militaire operatie te beginnen in Oekraïne", klonk het tot gisteren.

Bekijk: de oorlogsverklaring aan Oekraïne van Poetin

Scholz: dit is een donkere dag voor Europa

De Russische aanval op Oekraïne is een "verschrikkelijke dag voor Oekraïne en een donkere dag voor Europa". Dat zegt de Duitse bondskanselier Scholz. Hij zegt later vandaag met partners van de NAVO, de Europese Unie en de G7 te overleggen over een gezamenlijke reactie op de oorlog.

De Britse premier Johnson zegt op Twitter geschokt te zijn van de "gruwelijke gebeurtenissen" door de aanval op Oekraïne. "Het VK en onze bondgenoten zullen resoluut reageren."

Rookpluimen boven militair vliegveld van Charkov

Luchtalarm in Kiev, inwoners naar schuilkelders

Op dit moment klinkt voor het eerst sinds de Russische aanval op Oekraïne het luchtalarm in Kiev. "We wachten af of we geëvacueerd worden of naar een schuilkelder moeten", zegt NOS-verslaggever Roel Pauw vanuit de Oekraïense hoofdstad. Inwoners van de stad moeten een schuilkelder opzoeken.

Oekraïne vraagt om totale isolatie van Rusland

De Oekraïense minister Koeleba van Buitenlandse Zaken vraagt op Twitter de wereld om snel te reageren op de Russische aanval op zijn land. "De toekomst van Europa en de wereld staat op het spel." Hij vraagt landen om Rusland volledig te isoleren en vergaande sancties in te stellen, waaronder het afkoppelen van Rusland van het internationale betalingssysteem Swift. Ook vraagt hij om humanitaire en financiële steun, evenals wapens.

Von der Leyen: we zullen Kremlin verantwoordelijk houden

De voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, zegt dat de Europese Unie het Kremlin zal afrekenen op de "ongerechtvaardigde aanval op Oekraïne". "In deze donkere uren zijn onze gedachten bij Oekraïne en de onschuldige vrouwen, mannen en kinderen die moeten vrezen voor hun leven."

Pro-Russische separatisten kondigen aanval aan

Troepen van de zelfverklaarde Volksrepubliek Donetsk (DNR) gaan Oekraïense troepen langs de demarcatielijn aanvallen. Dat is de grens tussen de afvallige regio en de rest van Oekraïne. Dat laat de "volksmilitie van de DNR" op Telegram weten. Persbureau Interfax meldt dat de milities de aanval op het dorpje Sjsjatsja hebben geopend.

Zelensky kondigt staat van beleg af

De Oekraïense president Zelensky heeft de staat van beleg afgekondigd. Hij meldt dat Rusland raketaanvallen uitvoert op de Oekraïense infrastructuur en op Oekraïense grenswachten. Ook meldt Zelensky dat er explosies in veel steden zijn gehoord.

Zelensky roept burgers op zoveel mogelijk thuis te blijven en sterk te blijven. "Wij zijn klaar voor alles, we zullen winnen."

Zojuist belde Zelensky met de Amerikaanse president Biden. Zij blijven met elkaar in contact, meldt het Witte Huis.

Inwoners Charkov ontvluchten de stad

Rusland ontkent aanvallen op Oekraïense steden

Het Russische ministerie van Defensie ontkent dat er luchtaanvallen op Oekraïense steden worden uitgevoerd. Dat melden verschillende Russische media. Volgens het ministerie worden alleen militaire doelen aangevallen. Burgerbevolking loopt geen gevaar, belooft het ministerie.

'Aanval op luchthaven van Kiev wordt afgeslagen'

De burgemeester van de Oekraïense stad Borispol, waartoe de luchthaven van Kiev behoort, heeft via Facebook laten weten dat het Oekraïense leger actief bezig is met het afslaan van een aanval op de luchthaven. Hoogstwaarschijnlijk wordt het vliegveld bestookt door drones, zegt hij. "Op dit moment is er geen reden voor paniek. Het Oekraïense leger staat klaar om de bevolking te beschermen."

In deze steden worden explosies gemeld

Rutte veroordeelt Russische inval

Interfax: Russische troepen aan land in Marioepol en Odessa

Persbureaus Interfax en Reuters melden dat Russische militairen vanuit de Zwarte Zee aan land zijn gegaan in de Oekraïense havensteden Marioepol (in de regio Donetsk) en Odessa (in het zuidwesten).

'Russische troepen bij Charkov grens overgestoken'

De Oekraïense journalist Andrei Tsaplienko meldt dat Russische troepen bij Charkov, in het noordoosten van het land, de grens zijn overgestoken. In Soemy, ten noorden van Charkov, is een grote explosie geweest, die op onderstaande video te zien zou zijn:

'Militaire commandocentra Kiev en Charkov aangevallen'

De militaire commandocentra van Oekraïne in Kiev en Charkov worden op dit moment bestookt met raketten, meldt de Oekraïense nieuwssite Pravda op basis van een adviseur van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Diezelfde bron meldt beschietingen aan de Russisch-Oekraïense grens.

Luchthaven Kiev ontruimd

De internationale luchthaven van Kiev is volledig buiten werking gesteld. Het luchtverkeer was al stilgelegd en nu worden ook alle reizigers en medewerkers geëvacueerd, meldt het Oekraïense ministerie van Infrastructuur. Het gehele luchtruim boven Oekraïne is gesloten.

Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken: grote Russische invasie is begonnen

Rusland is een grootschalige invasie van Oekraïne begonnen. Dat schrijft de Oekraïense minister Koeleba van Buitenlandse Zaken op Twitter. "Vredige Oekraïense steden worden aangevallen." Oekraïne zal zichzelf verdedigen, zegt Koeleba. "De wereld kan en moet Poetin stoppen. Het is nu tijd om te handelen."

Oekraïense VN-ambassadeur: Rusland heeft de oorlog verklaard

In de VN-Veiligheidsraad staan Oekraïne en Rusland op dit moment lijnrecht tegenover elkaar. De Russische VN-ambassadeur heeft zojuist de Raad op de hoogte gebracht van een "speciale militaire operatie" in Oost-Oekraïne. Daarop zei de Oekraïense ambassadeur dat Rusland de oorlog heeft verklaard tegen zijn land. Dat weersprak de Russische ambassadeur, waarop werd herhaald dat het om een 'militaire operatie' gaat.

De Oekraïense gezant vroeg de Russische ambassadeur om een einde aan de oorlog te maken. "Bel minister Lavrov van Buitenlandse Zaken op, vraag hem om een antwoord!"

Onder meer de Duitse, Amerikaanse en Britse VN-gezanten riepen Poetin op de oorlog te stoppen en zeiden dat Rusland verantwoordelijk zal worden gehouden voor de militaire handelingen.

Reuters: explosies in Russische grensprovincie Belgorod

Persbureau Reuters meldt op basis van een getuige dat er een reeks explosies heeft plaatsgevonden in de Russische provincie Belgorod, nabij de grens met Oekraïne. Het Russische nieuwskanaal Baza deelt op Telegram beelden waarop te zien is dat vanuit de regio raketten worden afgevoerd.

Beschietingen rond Oekraïense havenstad Marioepol

Op sociale media circuleren video's van hevige beschietingen rond de Oekraïense havenstad Marioepol. De stad ligt in de provincie Donetsk en is in handen van het Oekraïense leger. Ook zouden er raketten worden afgevuurd richting de stad.

Biden: VS en bondgenoten zullen antwoorden

De Amerikaanse president Biden zegt dat de VS samen met de bondgenoten verenigd en stevig zal antwoorden op de Russische inval in Oekraïne. "Rusland alleen is verantwoordelijk voor de oorlog die zal leiden tot veel slachtoffers, menselijk lijden en alle destructie die deze oorlog zal opleveren. De wereld zal Rusland verantwoordelijk houden."

Biden zegt te zullen bidden voor de Oekraïense bevolking.

Explosies te horen in Kiev

NOS-verslaggever Kees van Dam hoorde zojuist in het centrum van Kiev zes explosies. "Dat zou mogelijk luchtafweergeschut kunnen zijn."

De explosies waren live op CNN te horen:

Explosies te horen in Kramatorsk in de Donbas

Poetin kondigt militaire operatie in Oost-Oekraïne aan

De Russische president Poetin heeft in een onverwachte toespraak op de Russische staatstelevisie een militaire operatie in de Donbas-regio aangekondigd. "We hebben besloten een militaire operatie te beginnen", zei hij. Gevechten tussen Russische en Oekraïense troepen zullen onvermijdelijk zijn, aldus Poetin.

Wat de militaire operatie precies zal inhouden, is nog onbekend.

Poetin zegt dat hij de "bedreigingen vanuit Oekraïne" niet kan tolereren. Daarom zal het Russische leger in actie komen om Oekraïne te "demilitariseren", maar het land zal niet volledig worden bezet, aldus Poetin. Hij roept Oekraïense militairen "direct alle wapens neer te leggen en naar huis te gaan".

Poetins toespraak werd uitgezonden op het moment dat er ook een spoedzitting was van de VN-Veiligheidsraad over de spanningen in Oekraïne.

VN-chef doet oproep aan Poetin: geef vrede een kans

In New York is een extra bijeenkomst van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties begonnen. Secretaris-generaal van de Verenigde Naties, Antonio Guterres, opende de bijeenkomst met een oproep aan de Russische president Poetin. "Als het klopt dat een invasie ophanden is, dan heb ik maar één ding te zeggen tegen Poetin: stop met de aanval op Oekraïne, geef vrede een kans"

De bijeenkomst is live te volgen via deze livestream.

Oekraïne sluit luchtruim

Oekraïne heeft het volledige luchtruim afgesloten voor burgervluchten vanwege een "potentieel gevaar". Meerdere vliegtuigen die onderweg zijn naar de luchthaven van Kiev worden omgeleid naar andere luchthavens, bijvoorbeeld in Polen en Moldavië.

'Nieuwe cyberaanvallen op Oekraïense overheidswebsites'

Verschillende Oekraïense overheidswebsites zijn niet bereikbaar. Onder meer de websites van een aantal ministers zijn niet toegankelijk. Volgens Ukrinform zijn de sites opnieuw slachtoffer van cyberaanvallen. Gisteren werden veel overheidswebsites ook al platgelegd door een grote DDoS-aanval.

Blinken: Rusland kan vannacht Oekraïne binnenvallen

Rusland kan voor het einde van de nacht nog overgaan tot een militaire inval in Oekraïne. Dat heeft de Amerikaanse minister Blinken van Buitenlandse Zaken gezegd tegen nieuwszender NBC News. "Alles lijkt klaar te staan om over te gaan tot een grote aanval." Desondanks zei Blinken dat er nog altijd een mogelijkheid is om verdere escalatie te voorkomen.

Reuters: zeker vijf explosies in de stad Donetsk

Persbureau Reuters meldt op basis van een ooggetuige dat er zeker vijf explosies te horen zijn geweest in de stad Donetsk, dat onder controle staat van de pro-Russische separatisten. Daarna zijn er militaire voertuigen in de straten gezien. Ook in een pro-separatistische Telegramgroep uit Donetsk is melding gemaakt van een explosie.

Het Russische persbureau RIA Novosti meldt dat Oekraïense militairen beschietingen hebben uitgevoerd in Donetsk. Er zouden zeker tien schoten zijn afgevuurd.

Satellietbeeld van Russische troepenopbouw nabij grens

Het Amerikaanse ruimtetechnologiebedrijf Maxar Technologies meldt op basis van satellietbeelden dat Russische militairen zich op zo'n 15 kilometer van de Oekraïense grens bevinden. Onderstaande beelden zijn gisteren gemaakt en laten een veld nabij het dorpje Golovtsjino zien. Dat is op 15 kilometer van de grens met Oekraïne.

Op deze foto zouden troepenbewegingen nabij de Russische stad Belgorod, ten noorden van Charkov, te zien zijn:

EU-sanctielijst bekend: Russische ministers en hoofdredacteur Russia Today

De Europese Unie heeft bekendgemaakt tegen welke Russen sancties worden ingesteld, vanwege de erkenning van de afvallige Oekraïense regio's Donetsk en Loegansk. Onder meer de Russische ministers van Defensie en Economische Zaken staan op de lijst, evenals de CEO van een grote Russische bank, hooggeplaatste militairen en de hoofdredacteur van de Engelstalige nieuwszender Russia Today. Ook alle leden van het Russische parlement die voor de erkenning hebben gestemd zijn op de sanctielijst bekend.

Alle 555 personen kunnen niet meer reizen naar of binnen de EU. Verder worden hun bezittingen in het buitenland voor zover mogelijk bevroren en krijgen ze geen financiering meer van Europese banken.

VN-Veiligheidsraad komt vannacht nog bijeen

De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties komt deze nacht nog bijeen. Dat melden persbureaus Reuters en DPA op basis van diplomaten. Oekraïne heeft gevraagd om zo'n spoedzitting. Volgens DPA komt de Veiligheidsraad om 03.30 uur bijeen.

Rusland sluit luchtruim aan grens Oekraïne

Rusland heeft het luchtruim langs het grensgebied met Oekraïne gesloten voor burgerluchtvaart. Vluchten worden omgeleid, zo valt te zien op Flightradar24, een website waarop vliegbewegingen live te volgen zijn.

De internationale luchthaven van de Oekraïense steden in Charkov, Zaporizja en Dnipro zijn de komende uren gesloten, meldt Interfax Ukraina. Vluchten zijn geannuleerd of uitgesteld. De sluiting hangt hoogstwaarschijnlijk samen met het sluiten van het luchtruim door Rusland.

Frankrijk roept burgers op Oekraïne te verlaten

Het Franse ministerie van Buitenlandse Zaken heeft alle Franse staatsburgers in Oekraïne opgeroepen het land te verlaten. Daarnaast wordt iedere reisbewegingen in met name het noorden en oosten van het land ontraden.

De Franse president Macron belde vanavond opnieuw met zijn Oekraïense ambtsgenoot Zelensky, meldt persbureau AFP. Daarin sprak Macron opnieuw zijn steun uit aan Oekraïne.

Zelensky richt zich in toespraak tot inwoners van Rusland: 'Wij willen vrede'

De Oekraïense president Zelensky heeft in het Russisch een tv-toespraak gehouden. Daarin richtte hij zich direct tot de bevolking van Rusland. "Bijna 200.000 van jullie troepen staan aan de grens met ons. Jullie regering heeft de opdracht gegeven naar het grondgebied van een ander land te bewegen."

Verder zei hij dat hij gelooft in de "eerlijke, echte mensen" onder de Russische bevolking. "Velen van jullie hebben dierbaren in Oekraïne of studeerden in Oekraïne. Jullie kennen ons karakter en weten wie wij zijn. Wij willen vrede, wij hebben geen oorlog nodig." Daarin voegde hij toe dat zijn toespraak waarschijnlijk niet op de Russische televisie zal worden uitgezonden, maar hij zegt te hopen dat veel Russen zijn woorden tot zich zullen krijgen.

Zelensky zei in de toespraak dat hij heeft geprobeerd de Russische president Poetin te bellen, maar dat de telefoon niet werd opgenomen.

Welkom in het liveblog over de crisis in Oost-Oekraïne.

Het nieuws over de spanningen in Oost-Oekraïne van gisteren is terug te lezen in dit blog.