liveblog
NOS NieuwsAangepast

Boerenprotest Den Haag voorbij, 2200 trekkers terug naar huis

  • Vandaag was er een groot boerenprotest geweest op het Malieveld in Den Haag. Inmiddels is de bijeenkomst afgelopen.
  • Rijkswaterstaat verwacht een zeer drukke avondspits. Weggebruikers wordt geadviseerd rekening te houden met extra reistijd.
  • Minister Schouten zei vanmiddag: "Zolang ik minister ben, komt er geen halvering van de veestapel."
  • Drie mensen zijn gearresteerd nadat er met trekkers over dranghekken en door een middenberm was gereden.
liveblog gesloten

Nieuw liveblog

Vandaag was er een groot boerenprotest geweest op het Malieveld in Den Haag. Inmiddels is de bijeenkomst afgelopen. Met het vertrek van de boeren wordt een zeer drukke avondspits verwacht. Weggebruikers wordt geadviseerd rekening te houden met extra reistijd. Lees hier meer over in ons nieuwe liveblog.

'Dit doet van binnen wat met je'

Na afloop van het protest in Den Haag heerst onder deelnemende boeren een gevoel van verbondenheid.

'We hebben vandaag laten zien dat ze niet meer om ons heen kunnen'

Protest in Groningen

Terwijl er in Den Haag een grote uittocht gaande is parkeerden protesterende boeren rond 15.00 uur hun trekker in een rij voor het treinstation in Groningen.

Farmers Defense Force: ‘Zolang het nodig is gaan we door’

"Het wordt tijd dat mensen en de politiek voor ons gaan zorgen, anders gaan wij ook niet meer voor hen zorgen", zegt Mark van den Oever, oprichter van de Farmers Defense Force. Deze Facebookgroep werd na de stalbezettingen van afgelopen mei opgericht en telt inmiddels al 16.000 leden.

Bij het protest op het Malieveld heeft Van den Oever laten weten dat zij willen dat er binnen vier weken een aantal dingen veranderen. "Er moet geen vee worden ingeleverd, de boeren wensen fatsoenlijke gewasbeschermingsmiddelen en goede stikstofmetingen", vertelt hij. Als dat niet gebeurt, volgen er volgens de Farmers Defense Force 'harde acties'. "Dan leggen we de voedselvoorziening en Schiphol plat, en gaat de Formule 1 niet door. Zolang het nodig is gaan we door."

Vertrek uit Den Haag

De politie is een half uurtje geleden begonnen met het begeleiden van trekkers uit Den Haag, en dat zorgt er alweer voor dat het verkeer in de stad vastloopt. Ze mogen op dezelfde manier de stad uit als ze zijn gekomen. De politie gaat uit van ten minste 2200 trekkers.

De ANWB en Rijkswaterstaat verwachten een vroege en drukke avondspits. In de ochtendspits zorgden de protesterende boeren voor chaos op de Nederlandse wegen en een enorme drukte in en naar Den Haag. Op het hoogtepunt, even na 08.30 uur, stond er op de wegen in totaal 1136 kilometer file.

Steun uit Brussel

Op dit moment is er een hoorzitting gaande in het Europees Parlement. De nieuwe landbouwcommissaris Janusz Wojciechowski zei daar dat het steeds lastiger is om boer te zijn in Europa. "De komende drie uur verliezen meer dan honderd (100) boeren hun baan. Dat is een drama."

Uitgefloten Kamerleden blijven bij standpunt

Zowel Tjeerd de Groot (D66) als Jesse Klaver (GroenLinks) werden vanmiddag uitgejouwd toen ze op het podium bij het Malieveld stonden. Beide Kamerleden begrijpen de reactie, maar blijven bij hun standpunt: we moeten naar minder dieren in Nederland.

Uitgejouwde Kamerleden 'snappen wel dat boeren boos zijn'

Zeer drukke avondspits verwacht

Rijkswaterstaat waarschuwt weggebruikers voor een zeer zware dinsdagavondspits. Een combinatie van regenbuien in het midden en zuiden van het land, die gepaard kunnen gaan met onweer en hagel, en een altijd al drukke avondspits op dinsdag zorgen ervoor dat weggebruikers rekening moeten houden met flinke vertragingen. Ook kunnen weggebruikers extra hinder ondervinden van boeren die na afloop van de manifestatie in Den Haag weer huiswaarts gaan.

Weggebruikers wordt geadviseerd rekening te houden met extra reistijd, de rijstijl aan de omstandigheden aan te passen en vooraf de verkeersinformatie te checken.

Boeren trekken de stad in

De bijeenkomst op het Malieveld is afgelopen. Veel boeren verlaten het veld en gaan de stad in. De straten rond het Binnenhof zijn afgezet.

Kamerleden GroenLinks en D66 uitgejouwd

Op het podium op het Malieveld komen verschillende Kamerleden kort aan het woord. Kamerlid Tjeerd de Groot (D66), die eerder pleitte voor halvering van de veestapel, wordt uitgejouwd en even onderbroken door protestorganisator Bart Kemp. Ook Jesse Klaver (GroenLinks) heeft weinig fans op het Malieveld vandaag. Hij wordt begroet met opgestoken middelvingers.

Tjeerd de Groot (D66) uitgefloten door boeren
Jesse Klaver (GroenLinks) uitgejouwd bij boerenprotest

Ook tegendemonstranten in Den Haag

Terwijl duizenden boeren op het Malieveld naar toespraken luisteren, hebben tegendemonstranten zich elders in de stad verzameld. Dat zijn er een stuk minder.

Offroad naar het Malieveld

Dit filmpje werd veel gedeeld vandaag. Vanochtend lieten enkele boeren zich weinig gelegen liggen aan de verkeersregels.

Trekkers op het strand

Tientallen boeren die naar het protest op het Malieveld gingen, parkeerden hun trekker op het strand.

Dronebeelden van trekkers geparkeerd op het strand bij Scheveningen

'Zolang ik minister ben, komt er geen halvering van de veestapel'

Minister Schouten kreeg te maken met wat geroep uit de menigte maar ze kon haar betoog ongestoord houden. "Niemand kan meer om de boeren heen. Dat hebben jullie wel voor elkaar vandaag", begon ze haar speech.

"Jullie werken keihard. Ik weet hoe het is om te werken op boerderij. Jullie weten wat is om met onzekerheden te leven. Ik ben het eens dat er meer waardering moet komen van de samenleving, overheid en politiek. Daar wil ik me hard voor maken. Het gaat ook over wat voor prijs je voor je product krijgt, vaak zijn er te lage prijzen voor hoog kwalitatieve producten."

Schouten zei te begrijpen dat de boeren bezorgd zijn over hun toekomst. "De Nederlandse landbouw is in ontwikkeling, jullie doen het anders dan jullie ouders, en jullie opvolgers zullen het weer anders doen. Dat is de kracht van onze landbouw. Daar zijn we trots op."

Boeren die willen blijven boeren, en het bedrijf door willen geven aan hun zonen en dochters moeten dat kunnen, stelde Schouten. "Zolang ik minister ben, komt er geen halvering van de veestapel."

Bekijk haar toespraak ook via deze video:

'Zo lang ik minister ben, komt er geen halvering van de veestapel'

NPO Nieuws

Hoogtepunten uit het speeches van het boerenprotest zijn te bekijken via de livestream van NPO Nieuws.

Video: duizenden boeren op Malieveld

Op het Malieveld in Den Haag hebben zich duizenden boeren verzameld om te protesteren tegen het kabinetsbeleid. Schapenboer Bart Kemp verwelkomde iedereen.

Schapenboer Bart Kemp: 'politiek Den Haag mist het boerenverstand'

Schouten: ik luister

"Wat een geweldige opkomst en Nederland kan niet om jullie heen. Ik ben hier om naar jullie te luisteren", zegt minister Schouten van Landbouw tegen duizenden boeren op het Malieveld.

Minister Schouten en Bart Kemp (rechts)

'Politici hebben geen gezond boerenverstand'

Bart Kemp, coördinator en mede-organisator van de Agractie zei emotioneel te worden van het grote aantal boeren op het Malieveld. "Ik dacht, als we nou eens met een paar honderd mensen naar Den Haag komen om een statement te maken. Het zijn er iets meer geworden."

"Het gaat nogal ergens over. Het gaat om onze toekomst, onze gezinnen, onze manier van leven, onze passie, dat willen zij met een paar pennenstreken kapot maken. Tienduizenden gezinnen en bedrijven worden geraakt. Door plannetjes die door de Jesse Klavers en Rob Jettens achteloos worden genoemd. Het beleid is te vaak niet gebaseerd op kennis of feiten, maar dat kunnen we ze ook niet kwalijk nemen, ze hebben geen gezond boerenverstand. Laat Den Haag maar horen hoe boos de voedselmakers zijn."

De demonstranten begroeten die woorden met gejuich. Kemp wees er wel op dat hij niet blij was met het omver rijden van hekken. "Ik hoop dat die mensen zich melden." Hij sprak ook minister Schouten direct aan: "Wat heeft u er een puinhoop van gemaakt, wat een chaos heeft u aangericht. Toen u twee jaar geleden begon, beloofde u duidelijkheid, maar nooit was de onduidelijkheid zo groot. We zijn er klaar mee."

Organisator tegen minister: 'U heeft er puinhoop van gemaakt'

"Wat heeft u er een puinhoop van gemaakt, een chaos aangericht, zegt Bart Kemp tegen minister Schouten op het podium. "Wij zijn er klaar mee minister Schouten. We zijn er klaar mee dat we worden uitgemaakt voor milieucriminelen terwijl we voor het voedsel zorgen."

'Massaal gehoor gegeven'

"Massaal hebben jullie gehoor gegeven aan de de oproep dat het zo niet langer kan", zegt Bart Kemp een van de organisatoren van de protestactie.

Ik ben niet blij dat mensen over hekken heenrijden, zegt Kemp.

Minister Schouten is gearriveerd

De organisatie vraagt demonstranten een groot spandoek te laten zakken. Het ontneemt demonstranten het beeld op het podium.

Op dat podium zitten verschillende boeren, mensen uit de landbouwsector, Kamerleden en minister Schouten. Er zullen zo verschillende toespraken volgen.

Livestream van het Malieveld

Er staan duizenden boeren en honderden trekkers op het Malieveld. Er wordt zo gespeeched. Straks komt ook minister Schouten van Landbouw spreken.

Alles is te volgen via een livestream.

Creatieve slogans op de trekker

Veel trekkers op het Malieveld rijden vandaag rond met protestleuzen, hier een paar bijzondere:

  • Koen Iserbyt
  • Koen Iserbyt
  • Koen Iserbyt
  • Koen Iserbyt
  • Koen Iserbyt
  • Koen Iserbyt
  • Koen Iserbyt
  • Koen Iserbyt
  • Koen Iserbyt
  • Koen Iserbyt

Enquête: meerderheid wil compensatie voor boeren

Twee derde van de Nederlanders vindt dat boeren gecompenseerd moeten worden als ze hun veestapel moeten inkrimpen om de uitstoot van stikstof terug te dringen. Dat blijkt uit een Ipsos-enquête die is uitgevoerd in opdracht van Nieuwsuur.

Boeren die zelf al hebben geïnvesteerd in maatregelen om hun stikstofuitstoot te verminderen moeten worden ontzien, vindt 80 procent van de ondervraagden. En 85 procent wil dat de overheid boeren ondersteunt die willen overstappen op duurzame landbouw.

Van de mogelijke maatregelen om de stikstofuitstoot te beperken, zien de ondervraagden het meest in het verlagen van de maximumsnelheid en het terugdringen van de luchtvaart. Over het inkrimpen van de veestapel of veel minder nieuwe woningen zijn ze veel minder enthousiast.

Trekkers op veld van Cirque Du Soleil

Een afgesloten deel van het Malieveld waar nu toch trekkers zijn geparkeerd is bedoeld voor de opbouw van Cirque Du Soleil. Op 11 oktober moet de show daar te zien zijn.

Speeches starten om 13.00 uur

Om 13.00 uur starten de speeches op het Malieveld.

Nog meer tractoren op Malieveld

Ondanks de oproep van de politie dat het Malieveld vol is, rijden er toch meer tractoren het veld op. Ze rijden naar een gedeelte van het veld dat eerder afgesloten was wegens werkzaamheden. Onduidelijk is nog wie de hekken die daar omheen stonden, hebben weggehaald.

'Wij staan aan kant van de boer en de natuur'

Onlangs stelde D66 voor om de veestapel in Nederland te halveren en daarop kwam veel kritiek. De Groot zegt nu aan de kant van de boer te staan, "maar ook aan de kant van de natuur in Nederland en aan de kant van jonge mensen die weer willen wonen. Dat betekent dat we keuzes moeten maken. Die keuze hebben wij gemaakt."

D66-Kamerlid De Groot: 'Ik sta aan de kant van de boer'

Dronebeelden van colonne

Boeren reden langzaam op de snelweg tussen Zwolle en Hoogeveen waardoor er een file ontstond.

Zo zag de colonne tractoren op de A28 er vanuit de lucht uit

'Er komt geen dictaat over halvering veestapel'

Volgens Dik-Faber (ChristenUnie) komt er geen 'dictaat' vanuit Den Haag dat zegt dat de veestapel moet worden gehalveerd, zoals haar coalitiegenoot D66 onlangs voorstelde.

"Dat lezen boeren als: de helft van ons kan ophoepelen. Zo werkt het niet."

CU-Kamerlid Dik-Faber: 'We moeten sectoren niet tegen elkaar opzetten'

Aantal demonstranten onduidelijk

Zowel de organisatie als de politie zegt niet te weten hoeveel demonstranten er op het Malieveld zijn.

Het gaat in ieder geval om 400 tractoren, zien onze verslaggevers. Volgens de politie kan er geen tractor meer bij.

Extra beveiliging Binnenhof

In Den Haag wordt een aantal locaties inmiddels extra beveiligd. Bij het Binnenhof staat veel politie. Ook zijn de hekken van het ministerie van Financiën gesloten.

Wilders spreekt mensen toe

De PVV-leider sprak de demonstrerende boeren toe op het Malieveld. Hij steunt hun actie volledig, zei hij.

Wilders: 'Jullie zijn de helden van Nederland'

'400 tractoren op Malieveld'

In plaats van de eerder afgesproken 75, staan er nu zo'n 400 tractoren op het Malieveld. Volgens onze verslaggevers is de sfeer gemoedelijk.

Op de onderstaande video is te zien dat er nog steeds extra tractoren het veld oprijden:

Initiatiefnemer: 'Communicatie met gemeente is slecht'

Bart Kemp, initiatiefnemer van de demonstratie, is boos over het slechte contact met politie en de gemeente Den Haag. "De communicatie met de gemeente Den Haag is heel slecht. We hadden afgesproken dat we op het strand van Scheveningen onze tractoren konden parkeren en dan met shuttlebussen naar het centrum konden gaan. Maar er is daar niets, dus nu gaan we Den Haag maar in."

Boeren via strand naar Den Haag

Verschillende boeren hadden een alternatieve manier gevonden om in Den Haag te komen. Ze reden via het strand richting Scheveningen:

Boeren ook via strand op weg naar Den Haag

'Tientallen tractoren extra op Malieveld'

Onze verslaggevers zien dat boeren via twee routes met tientallen tractoren op het Malieveld proberen te komen. Ze rijden daarbij tussen de bomen en door een berm. Inmiddels zou het aantal tractoren richting de 200 gaan. Een stuk meer dan de eerder afgesproken 75 stuks.

Boer met vlag van Mississippi

Op de onderstaande foto is een demonstrerende boer te zien met een oude Amerikaanse vlag. Het gaat om de Confederatievlag die werd gebruikt door de zuidelijke staten.

Tegenwoordig wordt de vlag door sommige blanken in het Zuiden gezien als een eerbetoon aan de offers die hun voorouders destijds brachten. Voor hen is het een symbool van regionale trots, maar voor de zwarte minderheid is het juist een herinnering aan eeuwenlange onderdrukking en racisme. We schreven eerder dit artikel over de vlag:

Boeren forceren toegang tot Malieveld

Volgens ooggetuigen is er gemor onder de boeren omdat een aantal het Malieveld niet meer mag betreden. De boeren proberen nu opnieuw tegen de regels in het Malieveld te betreden.

Verkeersupdate: alleen Den Haag staat nog vast

Er staat inmiddels minder dan 100 kilometer file in Nederland. Op de meeste plaatsen zijn de verstoringen voorbij, behalve in en om Den Haag. Op de A4 tussen Amsterdam en Den Haag is de vertraging meer dan twee uur.

Protest op het Malieveld in beeld

  • NOS / Bernice Willemsen
  • NOS / Inge Hoogendoorn
  • NOS / Inge Hoogendoorn
  • NOS / Robert Bas
  • NOS / Inge Hoogendoorn

3e arrestatie in Den Haag

Op het Malieveld is een derde persoon gearresteerd. Het gaat om iemand die door een middenberm reed.

Video: tractoren op Malieveld

Bekijk hier hoe tractoren vanochtend het Malieveld opreden:

Tractoren rijden Malieveld op

Volgens SGP-leider Van der Staaij moet er meer begrip en waardering voor de boeren in Nederland komen:

Van der Staaij

Demonstratie bij NOS-gebouw: 'Druppel loopt over'

Voor het NOS-gebouw staan ongeveer 100 boeren vredig te protesteren. Zij zijn met de bus onderweg naar Den Haag en maken een tussenstop in Hilversum.

Gerrit van der Kolk is melkveehouder in Wierden en legt uit waarom ze naar Hilversum zijn gekomen. "We zijn klaar met de berichtgeving van de media. Iedere keer die halve waarheden, het is eenzijdig. Boeren komen er niet netjes vanaf. We horen eigenlijk nooit iets over de kringloop die de landbouw heeft. In plaats van dat Nederland trots is op de boeren, worden we afgekraakt. De druppel loopt over en dat is vandaag."

Boeren demonstreren bij NOS-gebouw

Verkeersupdate: rond Den haag nog erg druk

De files zijn grotendeels opgelost. Er staan nog 37 files van in totaal 150 kilometer alleen rond Den Haag is het nog druk. Op de A20 tussen knooppunt Gouwe en Schiedam-Noord heeft het verkeer meer dan 50 minuten vertraging door tractorcolonnes.

Politie: tweede boer aangehouden

Een boer is op het Malieveld gearresteerd omdat hij de veiligheid in gevaar bracht. Iemand die zich bemoeide met de arrestatie is ook aangehouden.

Meer dan 75 tractoren toegelaten

Het aantal van maximaal 75 tractoren op het Malieveld is losgelaten, dat zegt de politie tegen de NOS. Eerder vandaag braken tractoren al door de hekken. Volgens ooggetuigen staan er inmiddels zo'n 120 tractoren op het Malieveld.

Burgemeester overlegt over ''onveilige situatie''

Burgemeester van Den Haag overlegt met justitie en politie over ''onveilige situatie'' bij het boerenprotest, meldt ANP.

Ook boerenprotest op Mediapark

Zeker 100 boeren demonstreren momenteel op het Mediapark. Met spandoeken staan ze bij het gebouw van de NOS.

'We kunnen met deze regels geen bedrijf meer opstarten'

Boeren verzamelen zicht in op het Malieveld in Den Haag om te protesteren tegen het beleid van de regering. In onderstaande video vertelt een boer waarom hij demonstreert:

'We kunnen met deze regels geen bedrijf meer opstarten'

Files nemen af, behalve op A12 en rond Den Haag

De vertraging door files neemt wat af, maar er staat nog wel ruim 600 kilometer. Erg druk is het nog steeds op de A12 tussen Utrecht en Den Haag, daar is de vertraging meer dan 200 minuten. Op de rondwegen van Den Haag staat het op veel plaatsen helemaal vast.

Hekken omver gereden

Om het Malieveld op te komen reden boeren met tractoren enkele hekken omver:

Iets minder file, nog steeds ruim 850 kilometer

De enorme drukte op de snelwegen begint wat af te nemen. In totaal staat er nog ruim 850 kilometer file volgens de ANWB. De bond waarschuwt automobilisten wel om voorlopig niet naar Den Haag te gaan:

'Al die kritiek op de boeren slaat nergens op'

Ook boeren uit Gelderland verzamelden zich vanochtend vroeg om te demonstreren in Den Haag. "Hoe kunnen we in vredesnaam zonder boeren", vraagt een van de demonstranten zich af.

Boeren uit Gelderland

'Volgt u onze aanwijzingen niet op, dan kan er geweld gebruikt worden'

De politie waarschuwt protesterende boeren over de megafoon om zich aan de regels te houden:

'Verkeer tussen Utrecht en Den Haag staat muurvast'

Verslaggever Tanja Braun over de verkeerschaos:

'Verkeer tussen Utrecht en Den Haag staat muurvast'

Hekken omver op Malieveld

Op beelden is te zien hoe een boer door de hekken rond het Malieveld heenrijdt om het Malieveld in Den Haag op te komen.

'Blokkade op A28 is geen blokkade'

De eerder gemelde blokkade op de A28 in Drenthe is niet echt een blokkade, meldt een verslaggever van RTV Drenthe. "Een stoet rijdt langzaam over de A28 richting Zwolle. Het gaat om tientallen tractoren. Sfeer is heel relaxt. Ze zijn om tien over acht gaan rijden en gaan tot iets voor Zwolle en dan weer terug. Dit is een extra actie van boeren, wij kunnen niet naar Den Haag, dus we doen langzaamaanactie."

'A12 één lange file'

Er staat nu bijna 1100 kilometer file. De vertraging is het langst op de A12, daar staat tussen Utrecht en Zoetermeer "één lange file", zegt de ANWB.

'Melk de koe, niet de boer'

Veel tractoren onderweg naar Den Haag zijn voorzien van protestborden met slogans, merkte verslaggever Martijn van der Zande op:

'ik sta hier al een uur, helemaal niet erg'

Automobilisten op de A12 staan soms lang vast, maar niet iedereen vindt dat erg.

Automobilist op A12: 'ik sta hier al een uur, helemaal niet erg'

Update verkeer: nog steeds ruim 1000 kilometer file

Nog altijd staat er in heel Nederland ruim 1000 kilometer file. Op de A27 tussen Almere en Gorinchem is de vertraging meer dan een uur, op de A12 binnen Den Haag staat ook minstens een uur file. Andere drukke plaatsten zijn de A15 tussen Nijmegen en Rotterdam met ruim anderhalf uur file.

Boze boeren blokkeren A28 in Drenthe

Een groep van zo'n honderd boze boeren heeft met trekkers de A28 ter hoogte van de oprit bij Pesse richting Hoogeveen geblokkeerd, meldt RTV Drenthe.

De trekkers rijden in eerste instantie alleen op de rechter rijstrook en de vluchtstrook. Het plan is dat voorbij knooppunt Hoogeveen zowel de twee rijstroken als de vluchtstrook worden ingenomen door de actievoerende boeren. Met de blokkeeractie ondersteunen de boeren hun collega's die onderweg zijn naar Den Haag.

Boeren blokkeren A28 in Drenthe

Tractoren op de A12

Beelden vanochtend gemaakt op de A12:

Tractorcolonnes op de A12

‘Blijf weg van de A12’

Rijkswaterstaat raadt automobilisten aan om voorlopig niet meer de A12 tussen Utrecht en Den Haag op te gaan. Op die snelweg staat je momenteel ruim twee uur vast.

Organisatie: 2200 tractoren verwacht

De organisatoren verwachten dat 10.000 boeren bij de 'Agractie' in Den Haag zullen zijn, melden ze op de actiesite Agractie.nl. Ze komen volgens de organisatie met zo'n 2200 tractoren naar Den Haag.

'We willen vreedzaam protesteren'

Vanochtend verzamelden zich in Renswoude zo'n 40 boeren voor hun vertrek naar Den Haag. Ze willen het protest vandaag vreedzaam houden, vertelden ze bij vertrek.

Boeren vertrekken vanuit Renswoude: 'we willen vreedzaam protesteren'

ANWB: drukste ochtendspits ooit

De drukte is niet alleen te wijten aan de tractorcolonnes. Ook ongelukken en het regenachtige weer spelen een rol, meldt de ANWB.

Meer dan 1000 kilometer file

Er staat inmiddels meer dan 1000 kilometer file op de Nederlandse wegen. Op de A12 tussen Utrecht en Den Haag sta je meer dan een uur vast. Op de A27 tussen Almere en Utrecht staat meer dan een uur file, ook op de A27 van Breda naar Utrecht staat veel file. Vertraging van minstens een half uur heb je verder op de A28 bij Amersfoort, de A15 bij Dordrecht en in de A12 in Den Haag.

Meer tractoren over de middenberm

Op beelden op Twitter is te zien dat meer tractorbestuurders zich niet aan de verkeersregels lijken te houden.

Politie: een boer aangehouden

De politie heeft in Den Haag een van de protesterende boeren aangehouden. Volgens de politie reed hij tegen de richting in over de middenberm en volgde hij de aanwijzingen van de politie niet op.

Uitleg: waarom stikstof Nederland in z'n greep heeft

De maximumsnelheid op een aantal snelwegen gaat erdoor naar beneden, bouwprojecten ter waarde van 14 miljard euro staan op losse schroeven en het stikstofoverschot zou weleens een probleem kunnen worden voor het kabinet. Waarom is stikstof zo'n groot probleem?

Van alle neergedaalde stikstof in Nederland komt een groot deel uit het buitenland; zo'n 35 procent. Voor bijna 40 procent is de Nederlandse landbouw verantwoordelijk, blijkt uit berekeningen van het RIVM. Daarmee is de Nederlandse landbouw de grootste producent van schadelijk stikstof.

Terwijl de landbouw goed is voor 40 procent van de uitstoot, veroorzaken varkens en kippen maar zo'n 8 procent. Wat betreft het neergedaalde stikstof is het aandeel van varkens en kippen zo'n 10 procent. Een halvering van het huidige aantal zorgt dus voor 4 procent minder uitstoot oftewel 5 procent minder neergedaalde stikstof. Flink minder koeien zou veel meer effect hebben; die stoten immers 17 procent van alle stikstof uit.

Ruim een uur file op A12

Het is behoorlijk drukker dan normaal op de Nederlandse wegen. Op de A12 van Utrecht naar Den Haag staat sta je ruim een uur vast tussen Nieuwegein en Nieuwebrug. Vlak voor het Malieveld in Den Haag is er nog eens een half uur vertraging op de A12. Op de A15 van Nijmegen naar Rotterdam is er meer dan een uur oponthoud tussen Deil en Hardinxveld-Giessendam.

'We voelen een gezonde spanning'

Verslaggever Martijn van der Zande rijdt mee met een kolonne tractoren naar Den Haag. Een van hen vertelt dat hij een gezonde spanning voelt. "We weten niet of we de stad in kunnen komen en er is ook een tegendemonstratie aangekondigd. We zien wel hoe het gaat lopen."

Binnenstad Den Haag met ME-voertuigen afgezet

De politie zet ME-voertuigen in om de binnenstad af te zetten. Er mogen 75 tractoren naar de wegen rond het Malieveld, de rest moet buiten de binnenstad parkeren. Het reguliere verkeer mag er wel door.

'Partijen onder de indruk van protest'

In het radio 1 Journaal vertelt Xander van der Wulp dat politieke partijen er wel begrip voor hebben dat de boeren hun standpunt met een grote demonstratie duidelijk willen maken. "Veel partijen zijn flink onder de indruk. Het is opvallend dat de boeren niet echt protesteren tegen een maatregel van het kabinet, maar dat ze willen zeggen: wij zijn geen milieuvervuilers. Die boodschap komt op het goede moment want het kabinet is nu bezig met plannen om het stikstofprobleem aan te pakken.

'De maat is vol'

De boeren zijn boos omdat er volgens hen een negatief beeld over boeren wordt geschetst. "Wij zijn geen dierenmishandelaars en milieuvervuilers", aldus de organisatoren. "We hebben hart voor ons bedrijf. De onbetrouwbaarheid van de overheid en instanties is voor ons aanleiding om een tegengeluid te geven."

Als de tractoren aankomen in Den Haag, dan mogen ze van de gemeente niet allemaal naar het Malieveld. Er mogen daar 75 tractoren op de verharde wegen rond het Malieveld neergezet worden. De rest moet bij het stadion van ADO Den Haag of op het strand van Scheveningen geparkeerd worden. De gemeente regelt shuttlevervoer van die plekken naar het Malieveld.

Vooral bij Utrecht lange files

Rijkswaterstaat verwacht behoorlijk wat overlast in de ochtendspits door de acties, maar ook door het regenachtige weer. De grootste problemen doen zich op dit moment voor rond Utrecht. Op de A28 heeft het verkeer een vertraging van meer dan een uur vanaf de afrit Maarn tot aan de Uithof.

Op de A2 is er eveneens veel vertraging door de tractoren, en ook op de A15 tussen knooppunt Deil en knooppunt Gorinchem staan files. Ook bij Den Haag loopt het vast aan het einde van de Utrechtsebaan.

Tractoren massaal de snelweg op

Honderden trekkers zijn vanuit verschillende delen van het land op weg naar Den Haag, waar boeren vanmiddag gaan demonstreren. De politie is op veel plaatsen aanwezig om de tocht van de landbouwvoertuigen over de snelwegen in goede banen te leiden.

Tractorcolonnes met boeren op weg naar Den Haag

'Boeren zijn superbelangrijk'

Boeren willen niet langer worden weggezet als milieuvervuilers en dierenmishandelaars, vertelden ze gisteren in deze reportage.

'De boeren hebben het altijd gedaan'

Eerste boeren gisteravond al vertrokken

Boeren uit gebieden aan de rand van Nederland, zoals Groningen en Texel, gingen gisteren al op weg naar Den Haag.

Eerste boeren vertrekken naar Den Haag