Gele bloemkolen en scheepvaart heeft het moeilijk

Fase 2, wat betekent dat eigenlijk?

Vandaag zijn we overgegaan naar fase 2 uit het Landelijk Draaiboek Waterverdeling en Droogte. Maar wat betekent dat eigenlijk? Het betekent in ieder geval dat er "sprake is van een feitelijk watertekort". In dit artikel leggen we helemaal uit wat al die fases en droogtebegrippen precies betekenen en wat we ervan merken.

Met deze update sluiten we het liveblog. Ook de komende tijd blijven we op NOS.nl verslag doen van het nieuws over de droogte.

Geen vuurwerk, maar lasershow

In Breskens, in Zeeland, worden de Visserijfeesten dit jaar niet met vuurwerk afgesloten. Het risico op brand is door de aanhoudende droogte te groot, daarom is de vuurwerkshow op last van de veiligheidsregio afgelast, meldt Omroep Zeeland. In plaats van een vuurwerkshow komt er nu een lasershow op muziek.

De vuurwerkshow zou dit jaar extra groot zijn, vanwege het 65-jarige jubileum van de Visserijfeesten. "Het risico is te groot, die verantwoordelijkheid willen wij ook niet", zegt de organisatie.

Schippers hebben last van laag water

Schippers nemen minder lading mee, omdat schepen met de lage waterstand anders te diep komen te liggen.

Mountainbikeroute afgesloten

In het bos bij Lage Vuursche is het tijdelijk niet toegestaan om te mountainbiken. Door de droogte is de mountainbikeroute afgesloten.

Boeren mogen langer mest uitrijden

Vanwege alle droogte mogen boeren dit jaar langer mest uitrijden, zodat gewassen in het najaar nog kunnen groeien. Melkveehouder Geertjan Kloosterboer is daar blij mee:

Zo gaan ze in het buitenland om met de hitte

We hoeven dit jaar voor de zon en de warmte niet naar het buitenland. Zo gaan ze op de bestemmingen van onze zonvakanties om met de hitte:

Minder wilde zwijnen afgeschoten op de Veluwe

Door de droogte is het niet gelukt om het beoogde aantal wilde zwijnen op de Veluwe af te schieten. Het jachtseizoen is op 1 juli begonnen, maar er is zo'n 40 procent minder afgeschoten dan vorig jaar, schrijft Omroep Gelderland. Ieder jaar moeten in de maanden juli en augustus een van te voren afgesproken aantal wilde zwijnen worden afgemaakt. Dat is afgesproken omdat er anders te veel zwijnen bijkomen. Dit jaar moeten er 4000 zwijnen afgeschoten worden, maar door de hitte en droogte laten de beesten zich gedeisd en dus zijn ze minder goed zichtbaar voor jagers.

Ook dassen hebben ernstig te lijden onder de aanhoudende droogte. Boswachters van De Hoge Veluwe zien dat veel jonge dassen sterven door een gebrek aan voedsel. De insecten die ze eten zitten door de droogte te diep onder de grond.

'Zulke gele bloemkolen heb ik nog nooit gehad'

Het zijn moeilijke tijden voor boeren door de droogte. Zo moet André Slootmaker uit het Zeeuwse Nieuwerkerk zijn bloemkolen vernietigen omdat ze te geel en te klein zijn, vertelt hij bij Omroep Zeeland. Hij kan zijn bloemkolen niet meer verkopen. "We zijn best wel iets gewend. We hebben schade gehad door te veel regen en vorst, maar schade door de droogte heb ik nog nooit meegemaakt", vertelt Slootmaker.

Europees hitterecord vandaag niet gebroken

Niet alleen in Nederland is het warm, ook in Europa is het op sommige plaatsen erg heet. Vandaag werden in Spanje en Portugal temperaturen van boven de 40 graden gemeten. Er werd zelfs gesproken dat het Europees hitterecord gebroken zou kunnen worden, maar dat is niet gebeurd.

"In het binnenland van Portugal zijn temperaturen van 44 graden gemeten. Dat is dus nog niet het record van 48 graden in Athene op 10 juli 1977", zegt weerman Marco Verhoef. Toch kan het Europees hitterecord de komende dagen nog gebroken worden, denkt Verhoef. "Alle pijlen staan nu gericht op zaterdag. Dat lijkt de warmste dag te worden."

Groen gezichtje op verdord veldje

Door de droogte zijn veel grasveldjes hun groene kleur verloren en liggen ze erbij als gele verdorde veldjes. Dat bracht Jan de Rond uit Den Bosch op een idee: door dagelijks met twee emmertjes water een tekening te maken, is er nu een groene 'smiley' in het veld ontstaan.

Tegen Omroep Brabant vertelt hij dat je veel meer kan maken dan alleen een 'simpel' gezichtje. "Je kan het logo van je voetbalclub maken, maar ook de naam van je geliefde, een giraffe, een auto, de zon of een olifant. Je kan het zo gek niet opnoemen of je kan er een groene tekening met de onzichtbare inkt van maken."

Wijnboer is blij met droogte, melkveehouder maakt zich zorgen

Terwijl de droogte bij de één problemen veroorzaakt, is de ander er juist blij mee. Melkveehouder Ilse Hartemink vertelt tegen Nieuwsuur dat vooral het probleem met het gras voor haar koeien groot is. "Wij mogen gelukkig nog grondwater pompen, vijf kilometer verderop is dat al verboden", zegt ze. "Als we helemaal niet meer mogen beregenen, dan hebben we een probleem. Dan komen we ook de winter niet door met het voer."

Wiebe Dirksen kan juist zijn geluk niet op vanwege de droogte. Hij runt een kleine wijngaard vlakbij Zwolle, en verwacht dit jaar zo'n duizend liter wijn te produceren. "Dit kan een topjaar worden voor de Nederlandse wijn. We hebben deze wijngaard nu twaalf jaar, maar dit heb ik nog nooit eerder meegemaakt."

Let op met zwemmen in buitenwater

Het is natuurlijk erg verleidelijk om met deze warmte verkoeling te zoeken in een meer of een plas. Toch waarschuwt Rijkswaterstaat om niet zomaar overal een verfrissende duik te nemen. "Ik adviseer sowieso om niet te zwemmen in oppervlaktewater waarvan niet op zwemwater.nl staat dat het veilig is.", zegt Bart Vonk.

Verder zegt hij dat je goed moet opletten als er dode vissen in het water liggen, want dat kan erop wijzen dat de waterkwaliteit slecht is. "Haal die dode vissen niet zelf uit het water, maar meld dat bij het waterschap. Er kunnen bacteriën in zitten waar je ziek van wordt", zegt Vonk.

Ook de provincie Friesland waarschuwt om goed op te letten bij het zwemmen in buitenwater, want het aantal mensen dat ziek wordt na het zwemmen neemt in de provincie toe. Gedeputeerde Michiel Schrier zegt tegen Omroep Friesland: "In deze uitzonderlijke mooie zomer kunnen we gelukkig nog op veel plaatsen zwemmen. Maar blijf zelf wel alert op blauwalg, ook buiten de aangewezen zwemplaatsen."

Kijk hier op welke plekken een negatief zwemadvies geldt.

Droger dan recordjaar 1976

De verwachting is dat het neerslagtekort zal oplopen naar 308 millimeter. Dat is hoger dan dezelfde periode in droogterecordjaar 1976. Vorige week schreven we al over de droogte in 1976 en ook maakten we deze video waarin te zien is met welke problemen boeren in dat jaar te maken hadden vanwege de droogte:

Drukte bij Bravis Ziekenhuis door de hitte

Artsen en verpleegkundigen van de afdeling cardiologie van het Bravis Ziekenhuis kunnen het werk amper aan, schrijft Omroep Brabant. De bedden liggen vol met patiënten die door de hitte onwel zijn geworden. Ook andere ziekenhuizen in de regio merken dat het door de hitte wat drukker is. Zo kloppen bij het Maasziekenhuis Pantein in Beugen meer mensen aan die als gevolg van diarree en braken uitdrogingsverschijnselen hebben.

'Onze natuurlijke regenton is nog lekker gevuld'

De natuurlijke waterreservoirs zijn in Nederland nog vol genoeg, zegt Bart Vonk van Rijkswaterstaat. Wel kunnen er problemen ontstaan doordat steeds meer zout vanuit de zee het land binnendringt:

Geen compensatie voor schade

Boeren krijgen van de overheid geen compensatie voor schade die ze oplopen door de droogte. Daar staat tegenover dat ze wel langer mest mogen uitrijden op de akkers. Minister Carola Schouten van Landbouw komt deels tegemoet aan de oproep van land- en tuinbouworganisatie LTO. Door het langer uitrijden van mest hebben gewassen aan het eind van de zomer wat meer tijd om te groeien.

Rijkswaterstaat met geruststellende woorden

Verslaggever Ardy Stemerding: 'Er komen niet ineens drastisch meer maatregelen'

Verscheuring en verzakking

De droge grond begint op sommige plekken materiële schade aan te richten. Het fietspad langs de A2 bij het Gelderse Hedel heeft het zwaar en begint te verscheuren en te verzakken. En in Amsterdam valt een grote boom aan de Postjeskade uit elkaar, zo is te zien bij AT5. Komende week gaat de gemeente snoeien.

Kortere diepvriesfriet

De droogte eist zijn tol in de aardappelketen. Boeren verwachten tonnen minder aardappels van hun hectares te rooien en de diepvriesfriet valt volgend jaar waarschijnlijk kleiner uit. Vooral de boeren op de zandgronden hebben last van het watertekort. Kleigronden houden water beter vast waardoor beregenen meer oplevert.

Mag je je tuin nog sproeien?

Tijdens de persconferentie over het watertekort in Nederland wordt de vraag gesteld of je nog wel je tuin mag sproeien. Ja, is het antwoord, maar wel met een dringend advies: "Mijn moeder zei altijd: water is een kostbaar goed, verspil het niet. Denk goed na of het nodig is en of je wil bijdragen aan het niet verder opmaken van het water."

Je krijgt dus geen boete. Wel wordt geadviseerd om de tuin niet te sproeien tijdens het piekmoment (tussen 18.00 uur en 20.00 uur), dit in verband met zogenoemde filevorming.

Handhaver waterschap beboet als het nodig is

Maikel Noordam werkt voor Waterschap Vechtstromen. Hij controleert met een tablet in zijn hand of boeren wel de bewateringsregels hanteren. "Als wij vermoeden dat iemand toch doorgaat met sproeien, moeten we actie ondernemen. Dat begint bij een boete van 1500 euro, maar soms schrijven we een dwangsom uit van 10.000 euro per constatering", zei hij.

Onderstaande video geeft een beeld van hoe een werkdag er de laatste tijd uitziet voor Noordam:

'We hebben Hollands weer nodig'

Wat is er nodig om het tij te keren, vraagt Bart Vonk van Rijkswaterstaat zich hardop af. Hij heeft een weinig bevredigend antwoord, geeft hij zelf ook toe: "Gewoon typisch Hollandse weer, met lagere temperaturen en lekkere regenbuien. Precies het weer dat u niet wil horen in uw vakantie."

'De kraan blijft áán'

Tijdens de persconferentie over het watertekort in Nederland benadrukt Michèle Blom, directeur-generaal bij Rijkswaterstaat, dat het kraanwater beschikbaar blijft. "De kraan blijft áán, ik hoop alleen wel dat u hem af en toe uitzet."

Ze geeft aan dat er op regionaal en lokaal niveau afspraken over watergebruik gemaakt gaan worden. "Het kan dat op de ene plek de scheepvaart voorrang krijgt en ergens anders de landbouw of natuur."

Nieuwe fase in droogte, voorzieningen drinkwater niet in gevaar

Na weken van droogte kampt Nederland nu met een feitelijk watertekort. De Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling heeft daarom opgeschaald naar de voorlaatste fase voordat er landelijk een crisissituatie aanbreekt.

De afgelopen weken besloten Waterschappen lokaal welke maatregelen zij troffen tegen de droogte. Nu is het watertekort landelijk, en beslist het landelijk Managementteam Watertekorten over acties.

Het tekort aan water heeft vooral gevolgen voor de landbouw, de natuur, scheepvaart en industrie, omdat er simpelweg minder voorraad is aan water in rivieren, sloten en meren, schrijft het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat in een brief. Er is geen tekort aan water uit de kraan. Ook bij langdurig aanhoudende droogte komt de drinkwatervoorziening niet in het gedrang.

Toch wordt mensen opgeroepen zuinig te zijn met water op de piekmomenten (in de ochtend en avond) en water niet te verspillen.

Persconferentie droogtemaatregelen live op NPO Nieuws

Zo wordt bekend of er nieuwe maatregelen worden genomen vanwege de droogte in Nederland. Er geldt nu nog droogtefase 1, wat inhoudt dat er een watertekort dreigt. Als wordt besloten dat het fase 2 wordt, dan volgen maatregelen. Welke dat zullen worden, is nog onduidelijk, maar het zou bijvoorbeeld kunnen gaan om een sproeiverbod of het dichthouden van de sluizen.

De persconferentie is vanaf 13.00 uur te volgen op NPO Nieuws.

Van droogte-fase 1 naar fase 2, wat moeten we ons daarbij voorstellen?

30 graden en hartje zomer, de hoogste tijd voor kruidnoten?

Een vestiging van Coop heeft sinds vrijdag kruidnoten in de schappen liggen, schrijft De Telegraaf. De inkoper bij de supermarkt zegt dat kruidnoten prima te eten zijn met dit warme weer. "Het is ideaal bij deze temperaturen. Het smelt niet, het plakt niet."

Geen problemen verwacht met elektriciteit

Er worden door de droogte en hitte geen problemen verwacht met de stroomvoorziening, zegt netbeheerder Tennet tegen het ANP. In 2003 werd er nog een waarschuwing afgegeven voor mogelijke beperkingen in de stroomproductie, omdat toen koelwater uit rivieren werd gehaald. Daardoor kwam de temperatuur van het rivierwater tegen een voor natuur en milieu kritische grens aan.

Nu staan de grootste elektriciteitscentrales aan zee en zorgen zon en wind voor een groot deel van de stroomvoorraad. Ook is het tegenwoordig mogelijk om stroom te lenen van Duitsland, Noorwegen en Engeland.

'Niet genoeg hooi voor in de winter'

Ook eigenaren van koeien en paarden hebben last van de droogte. Normaal staan hun dieren in de zomer veel op het land, waar ze voedingsrijk gras kunnen eten. Maar dat is nu veel te dor. Daarom voeren ze hun dieren bij met hooi of kuilgras. Alleen bestaat hooi uit gras en dus dreigen er tekorten.

Dat merken ze ook bij Fouragehandel Mulder in Nijkerk. "Als dit nog drie weken zo duurt, is er niet genoeg voorraad voor de winter", zegt een medewerker van het bedrijf. Uitwijken naar het buitenland is geen optie, want ook daar is het droog.

Bij Scherpenzeel Fourages merken ze ook dat er meer vraag is, maar denken ze wel dat ze elkaar de kop niet gek moeten maken. "We hebben nog heel veel voorraad van de afgelopen twee jaar, en als het weer veertien dagen gaat regenen is de boel vergeten", vertelt een medewerker.

Regionaal hittegolfrecord geëvenaard: 'Mogelijk duurt-ie in totaal bijna een maand'

Plaatsen in het zuiden en oosten van Nederland hebben de langste regionale hittegolf ooit geëvenaard. Het is daar al 22 dagen achter elkaar warmer dan 25 graden en vaak ook rond of boven de 30 graden. Het oude record stond op naam van Arcen.

Het moet heel gek lopen wil het record morgen niet gebroken worden. Op meerdere plekken in Brabant, Gelderland en Limburg worden temperaturen boven de 30 graden verwacht. Overigens ook in Arcen, dat het record voorlopig dus niet kwijtraakt.

Weerplaza verwacht dat de regionale hittegolf voortduurt tot aankomende woensdag. "Dan heeft de hittegolf het op een haar na een maand volgehouden."

Er is deze week ook een grote kans op een tweede landelijk hittegolf. Dan moet het de komende dagen boven de 30 graden in De Bilt worden. Alleen in 1941 en 2006 was er eerder sprake van twee landelijke hittegolven in een jaar.

Vrijdag 'sneeuw' in Best

Het gaat morgen sneeuwen in Best. Niet écht natuurlijk, maar het Marktplein in de Brabantse plaats zal worden omgetoverd tot de "koelste plek van Nederland". Tussen 11.00 uur en 15.00 uur kun je in je zwemkleding in de sneeuw liggen, sleetje rijden of je vrienden bekogelen met sneeuwballen.

"Met deze actie willen wij op een leuke manier zowel verkoeling als hydratatie bieden aan de bewoners en bezoekers van de Brabantse stad. Hoe cool is het om te kunnen zeggen dat je met 33 graden in de sneeuw hebt gespeeld?", zegt een van de organisatoren.

Code geel

Het RIVM heeft opnieuw het hitteplan geactiveerd voor de provincies Limburg, Noord-Brabant, Gelderland, Utrecht, Overijssel en Drenthe. Volgens het KNMI kan de temperatuur in deze provincies stijgen naar 35 graden. Het weerinstituut heeft daarom code geel afgegeven.

Het Nationaal Hitteplan wordt ingezet in perioden van aanhoudende hitte. In het plan staat hoe zorgverleners en zorginstellingen als verzorgingshuizen moeten handelen bij kwetsbare mensen en welke maatregelen er eventueel getroffen moeten worden. Onder kwetsbare mensen verstaat het RIVM ouderen, mensen in zorginstellingen, kinderen, chronisch zieken en mensen met overgewicht.

Het gezondheidsinstituut waarschuwt ook niet-kwetsbare mensen, door bijvoorbeeld lichamelijke inspanning op het warmste moment van de dag te vermijden.

Traumaheli op dreef

Vanwege de aanhoudende hitte rukken de vier traumahelikopters in Nederland vaker uit dan normaal. Het medisch team van de traumahelikopter in Volkel rukt deze zomer overdag zes tot acht keer uit, zo'n 10 procent meer ten opzichte van vorig jaar. "In de avond is het rustiger, maar ik heb tegenwoordig ook weleens zes uitrukken in een nachtdienst", zegt helikopterpiloot Chris Brink tegen de Gelderlander.

Volgens Brink is er altijd wel een piek te zien in de zomermaanden, maar is de stijging nu te wijten aan meer mensen die onwel worden, kinderen die bijna verdrinken of mensen die in levensgevaar komen door een insectenbeet.

Het hangt erom of Europees hitterecord (vandaag) wordt gehaald

We schreven eerder vandaag over het Europees hitterecord dat uit de boeken zou kunnen. Dat staat op 48,0 graden en werd in 1977 gemeten in Athene. Weermodellen voorspelden 48,0 graden in Portugal, en eentje zelfs 50 graden. Op dit moment heeft het Portugese KNMI de verwachting bijgesteld naar 47 graden, vertelt Ben Lankamp van Weerplaza. "We zijn er dus echt dichtbij. Het kan net op een station iets warmer worden en dat we het dan halen. Anders is er zaterdag nog een kans, ook dan wordt 47 graden verwacht."

'Dit najaar zullen heel wat bomen omwaaien door droogte van nu'

Verslaggever Karin Alberts was vanochtend mee op inspectie met het Waterschap om te kijken of de boeren zich houden aan de bewateringsregels.

Zo'n driehonderd controles heeft Waterschap Vechtstromen gehouden, in deze periode van droogte. Tien boetes zijn er uitgedeeld en enkele tientallen waarschuwingen. "We doen het om ons systeem te beschermen", zegt Maikel Noordam, medewerker Handhaving van Waterschap Vechtstromen. Met zeven collega's controleert hij of agrariërs niet stiekem oppervlaktewater wegpompen om hun gewassen mee te besproeien.

"Als beken worden leeggepompt, zal het leven in die beken doodgaan en krijgt de omgeving stankoverlast", vervolgt Noordam. "En als het grondwater te veel daalt, gaan bomen uiteindelijk dood. Nu laten ze hun blaadjes al vallen om te overleven. Ik vermoed dat straks bij de eerste najaarsstormen heel wat bomen zullen omwaaien. Want er raken er heel wat beschadigd als gevolg van de droogte.'"

Vorige week vond Noordam een slang in een beek. Die heeft hij in de berm gegooid en er een briefje op geplakt of de eigenaar even contact met ons wilde opnemen. "Drie kwartier later ging ik kijken, was het briefje eraf en lag de slang weer in de beek." Pas na drie dagen surveilleren kwam de dader weer opdagen. Toen Noordam hem aansprak reageerde hij laconiek. "Je kunt nu toch alleen maar een waarschuwing geven", zei hij. Dat had hij namelijk elders ook gekregen. Maar hier was zo duidelijk sprake van moedwil, dat ik hem meteen een boete van 1500 euro heb opgelegd."

Problemen op het spoor

ProRail waarschuwt dat je de komende dagen misschien wat langer onderweg bent met de trein. Door de hoge temperaturen is er een grotere kans op storingen. Ook gaan sommige materieelsoorten sneller kapot door de hitte. ProRail heeft voor de komende dagen extra personeel ingezet, schrijven ze op Twitter.

Meer maatregelen tegen droogte?

Rond het middaguur wordt bekend of er nieuwe maatregelen worden genomen vanwege de droogte in Nederland. Er geldt nu nog droogtefase 1, wat inhoudt dat er een watertekort dreigt. Als wordt besloten dat het fase 2 wordt, dan volgen maatregelen. Welke dat zullen worden, is nog onduidelijk, maar het zou bijvoorbeeld kunnen gaan om een sproeiverbod of het dichthouden van de sluizen.

Over de droogte is gisteravond overlegd in Lelystad. Aan tafel zaten het KNMI, Rijkswaterstaat, de waterschappen en de provinciebesturen.