Opnieuw onderhandelingen over Gaza, maar dit keer staat er meer op het spel

• Lennard Swolfs

  redacteur Buitenland

Alle ogen zijn vanaf vandaag gericht op de Qatarese hoofdstad Doha. Onderhandelaars van Israël, de Verenigde Staten, Egypte en Qatar praten daar opnieuw over een staakt-het-vuren in Gaza. Onderhandelingen daarover zijn de afgelopen maanden vaak stukgelopen. Dit keer is de internationale druk nog groter, want er staat meer op het spel.

"Een wapenstilstand is niet alleen meer nodig om de ellende voor de inwoners van Gaza te beëindigen", vertelt Midden-Oosten-deskundige Peter Malcontent. "Maar ook om te voorkomen dat het hele Midden-Oosten explodeert."

Iran en het Libanese Hezbollah dreigen met een vergeldingsaanval op Israël om liquidaties op hun grondgebied te wreken. Met een staakt-het-vuren in Gaza kan die vergelding, en de impact daarvan op de regio, mogelijk worden beperkt. Drie Iraanse functionarissen zeiden dinsdag tegen persbureau Reuters dat alleen een bestand in Gaza een directe vergelding op Israël kan voorkomen.

Driefasenplan

De grote afwezige bij de onderhandelingen is Hamas. De Palestijnse beweging stuurt geen delegatie naar Doha om te onderhandelen. Ze zeggen dat er al een plan ligt, verwijzend naar het driefasenplan dat de Amerikaanse president Biden afgelopen mei presenteerde. Dat voorstel wordt ook gesteund door de VN-Veiligheidsraad. Volgens de VS heeft Israël dit plan zelf voorgesteld, al sprak de Israëlische premier Netanyahu dat eerder tegen.

Bekijk hier uit welke drie fasen het voorstel bestaat:

Hamas staat volgens Malcontent achter dat plan, maar de beweging zegt dat Israël aanpassingen heeft gedaan. Dat Hamas nu geen delegatie stuurt is volgens hem een strategische zet. "Daarmee willen ze het signaal afgeven dat er niet meer te onderhandelen valt en Israël het moet doen met het plan dat er ligt."

Heikele punten

Israël spreekt tegen dat het aanpassingen heeft gedaan; volgens premier Netanyahu gaat het om verduidelijkingen van de eisen.

Twee pijnpunten springen eruit. Allereerst wil Israël dat zijn leger aanwezig blijft in het grensgebied tussen Gaza en Egypte, de Philadelphi-corridor. Dit om te voorkomen dat er wapens naar de Gazastrook gesmokkeld kunnen worden. Volgens Hamas is het een nieuwe eis die zou betekenen dat het Israëlische leger zich niet volledig terugtrekt uit Gaza.

Daarnaast is ook het terugkeren van Gazanen naar hun woongebied in het noorden een heikel punt. Bijna alle inwoners zijn vanwege de oorlog naar het zuiden gevlucht. Israël wil bij het proces van terugkeer de controle hebben om te kijken of er geen Hamas-strijders richting het noorden gaan. Ook hiervan zegt Hamas dat dit niet de afspraak was.

Toenemende druk op Israël

De internationale druk op Netanyahu is groot, vooral van zijn belangrijkste bondgenoot, de Verenigde Staten. De kritische Israëlische krant Haaretz schrijft dat Washington waarschijnlijk Netanyahu de schuld zal geven als de onderhandelingen dit keer weer falen.

"Amerika probeert met allerlei gezanten door de hele regio de zaak te sussen", zegt Malcontent. "De druk is enorm, reken maar dat Amerika achter de schermen hemel en aarde beweegt om Israël te overtuigen een deal te ondertekenen."

Hoelang de onderhandelingen duren, is onduidelijk. Malcontent denkt wel dat het van groot belang is dat de onderhandelaars snel met een positief signaal komen. "Maar een vage belofte over een goede sfeer zal niet voldoende zijn, maar echt concrete stappen."

Ook is het onduidelijk hoelang Iran de onderhandelingen wil aankijken. Maar volgens Malcontent kun je de klok erop gelijkzetten dat zowel Iran als Hezbollah zich op Israël zullen wreken voor de liquidaties van leiders van Hamas en Hezbollah op hun grondgebied als er geen deal komt. En dan raakt ook een einde aan de ellende voor de inwoners van Gaza verder uit zicht.