Wat betekent de benoeming van Yahya Sinwar tot hoogste Hamas-leider? Vier vragen

• Joey Frankhuisen

  Redacteur online

"Ze hebben Haniyeh vermoord, de flexibele persoon die openstond voor oplossingen. Nu moeten ze omgaan met Sinwar en de militaire leiding", zei een anonieme Hamas-functionaris gisteren tegen de BBC.

Afgelopen dinsdag is Yahya Sinwar aangesteld als hoogste leider van Hamas. Hij volgt Ismail Haniyeh op, die vorige week werd gedood in de Iraanse hoofdstad Teheran. Algemeen wordt aangenomen dat Israël achter de aanval zit.

Wat betekent de benoeming van Sinwar tot hoogste leider van Hamas?

Wie is Yahya Sinwar?

Sinwar werd in 1962 geboren in Khan Younis in de Gazastrook. Zijn ouders kwamen uit de nu Israëlische stad Ashkelon, waaruit ze in 1948 werden verdreven tijdens de Nakba, zoals de Palestijnen de stichting van de staat Israël noemen.

De Palestijn heeft zo'n 23 jaar in Israël in de gevangenis gezeten, onder meer voor het beramen en uitvoeren van de ontvoering van twee Israëlische militairen. Tijdens zijn gevangenschap leerde hij Hebreeuws en verdiepte hij zich in de Israëlische cultuur en samenleving. Hij noemt zichzelf "een specialist in de geschiedenis van het Joodse volk".

In 2011 werd Sinwar vrijgelaten bij een opzienbarende gevangenenruil: 1027 Palestijnen in ruil voor één gegijzelde Israëlische soldaat. Zo'n zes jaar later werd hij aangesteld als belangrijkste Hamas-leider in de Gazastrook.

Sinwar wordt beschouwd als het brein achter de terreuraanslagen van 7 oktober, waarbij ruim 1100 Israëlische burgers en militairen werden gedood. Sindsdien is hij niet meer in het openbaar gezien. Hij zou zich schuilhouden in het omvangrijke tunnelnetwerk onder Gaza. De aanklager van het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag heeft gevraagd om een arrestatiebevel voor Sinwar.

Wat zijn de gevolgen voor de onderhandelingen over een staakt-het-vuren?

Waar Haniyeh oog had voor de diplomatieke weg, staat Sinwar bekend als iemand die minder bereid is om compromissen te sluiten. En dat betekent slecht nieuws voor een mogelijk staakt-het-vuren, denkt Midden-Oostenexpert Omar Dweik. "De beslissingen binnen Hamas worden door een vijftiental mensen genomen. Door een gematigder leider om te leggen, wordt het politieke gewicht verschoven naar de hardliners."

Hoewel Haniyeh gold als politiek leider van Hamas, lag het zwaartepunt eigenlijk al jarenlang bij mensen als Sinwar. Dweik: "Het is bekend dat Haniyeh en Sinwar contact met elkaar hadden over de onderhandelingen. Haniyeh stuurde de uitkomsten en daar gaf Sinwar dan weer zijn oordeel over. Sinwar kan niet weg uit de ondergrondse tunnels, dus het is de vraag hoe ze dat logistiek gaan aanpakken."

Ook Midden-Oostendeskundige Peter Malcontent ziet het aanstellen van Sinwar maakt dat een staakt-het-vuren verder uit zicht raakt. "Het is duidelijk dat Sinwar de afgelopen maanden harde eisen stelde. Die positie zal hij handhaven. Hij kan ook niet anders: het zou zwak overkomen als hij compromissen zou sluiten nadat er net een belangrijke leider is vermoord."

Om tot een akkoord te komen moeten Hamas en Israël, maar ook andere betrokkenen als de VS en Qatar, de uitkomst aan het thuisfront kunnen verkopen, stelt Malcontent. "Dat wordt nu lastiger. Hoe kunnen zij zeggen dat zij een deal hebben bereikt met de hoofdverantwoordelijke voor 7 oktober?"

Wat wil Hamas laten zien met de benoeming van Sinwar?

Volgens Dweik dient de keuze voor Sinwar ook als boodschap aan Israël. Dweik: "Hamas wil laten zien dat de situatie voor Israël slechter wordt, als hun leiders worden gedood."

"Daarnaast laat het zien dat Hamas het niet als gevaar ziet om daar nu een hardliner neer te zetten", vervolgt Dweik. "Zij weten ook wel dat dit de onderhandelingen niet ten goede komt. Ze hebben dus genoeg zelfvertrouwen om het gevecht voort te zetten. Of dat terecht is, is echter een andere discussie."

Hoe reageert Israël op zijn benoeming?

"De benoeming van aartsterrorist Yahya Sinwar tot de leider van Hamas, is een nieuwe reden om ze van de aardbodem weg te vagen", reageerde de Israëlische minister van Buitenlandse Zaken Katz gisteren. Dweik: "Premier Netanyahu beweert al langer dat zij Hamas kunnen dwingen tot het accepteren van een deal door hun leiders te doden. De keuze voor Sinwar toont aan dat dit het tegenovergestelde effect heeft."

Israëlische oppositieleden verwijten de Israëlische premier dat hij de oorlog rekt om zijn politieke carrière te redden. Hij benadrukte regelmatig dat hij door wil vechten "tot een totale overwinning" is bereikt.

Dweik vermoedt dat Netanyahu Haniyeh liet doden om meer steun te krijgen voor de oorlog in Gaza. "Ik hoor nu ook van Israëliërs dat zij zich afvragen of het doden van Haniyeh een verstandige keuze was", zegt Dweik. "60 procent van de Israëliërs wil een staakt-het-vuren, maar dat lijkt nu verder weg."

En daarom is de benoeming van Sinwar ook slecht nieuws voor de bewoners van Gaza, redeneert Dweik. "De situatie in Gaza is al verschrikkelijk, en zolang de oorlog voortduurt wordt dat alleen maar erger."