Leerlingenstop op zeker 13 middelbare scholen voor nieuwkomers
Voor leerplichtige kinderen die geen Nederlands spreken is steeds vaker geen school. Dertien zogenoemde Internationale Schakelklassen (ISK's) hebben een leerlingenstop; tien overwegen er één. Dat komt naar voren uit een vragenlijst die onderwijsorganisatie Lowan naar alle 120 schakelklassen heeft gestuurd.
Nooit eerder waren de tekorten in het nieuwkomersonderwijs zo groot, zegt Lowan-woordvoerder Hariëtte Boerboom. "Ik werk al sinds de jaren 90 in het nieuwkomersonderwijs, maar een leerlingenstop heb ik nog niet eerder meegemaakt. Dat is uniek. Het betekent dat scholen het echt niet meer kunnen bolwerken."
Ze schat dat er minstens 2000 jongeren tussen de 12 en 18 jaar thuiszitten omdat ze geen onderwijs kunnen volgen. Op de vragenlijst hebben 46 van de 120 scholen gereageerd. Op 29 scholen blijken alleen al zo'n 1150 kinderen op de wachtlijst te staan.
Boerboom: "In de rest van het land is dat niet anders. En dan zijn er ook nog de asielzoekerskinderen die in de crisisnoodopvang zitten (ongeveer 1200, red.) die van locatie naar locatie worden verplaatst." Deze groep gaat soms maanden niet naar school.
Wettelijk recht
Het grootste probleem is het grootschalige en tijdelijke karakter van de crisisnoodopvang, volgens Boerboom. "Als er ergens een grote noodopvang komt waar 200 tot 250 kinderen in de middelbare schoolleeftijd verblijven, vraag je eigenlijk aan de lokale ISK om ineens tien klassen extra op te richten, en dat voor een periode van een paar maanden. Het is onmogelijk om op zo'n korte termijn leerkrachten te vinden en al helemaal niet voor zo'n korte tijd."
Formeel moet ieder kind dat in Nederland asiel aanvraagt binnen drie maanden instromen in het onderwijs. Dat is een wettelijk recht, maar in praktijk gaat het anders.
In deze video vertellen Assal (16) en Ahmed (18) over het halfjaar dat ze geen onderwijs konden volgen in Nijmegen:
Een groot lerarentekort en de toestroom van nieuwkomers - zowel jongeren in de asielopvang als Oekraïense jongeren - zetten het onderwijs voor asielkinderen al maanden zwaar onder druk. In november schreef de gemeente Den Haag al een brandbrief aan onderwijsminister Wiersma.
In die stad staan honderden kinderen van asielzoekers, statushouders en arbeids- en kennismigranten op een wachtlijst. In Amsterdam is de situatie vergelijkbaar. "Hartverscheurend", noemde de Amsterdamse onderwijswethouder Moorman de situatie van kinderen uit de asielopvang tegenover het AD.
"Honderden kinderen die naar ons land gevlucht zijn, krijgen helemaal geen onderwijs, omdat er te weinig capaciteit is. De lange wachtlijsten zorgen ervoor dat deze kinderen niet naar school gaan en in de meeste gevallen de hele dag in de noodopvang verblijven."
Niet-bevoegde leraren
"Het ergste is dat kinderen die in de noodopvang zitten en zijn gevlucht, niet het dagelijkse ritme van school kunnen oppakken, wat hen afleiding, structuur en perspectief geeft," zegt Boerboom. "Zolang kinderen niet naar school kunnen gaan geeft dat een stop op hun schoolloopbaan en op hun perspectief om hier een leven op te bouwen."
In de ministerraad is vandaag gesproken over de 'Tijdelijke Onderwijsvoorziening voor asielkinderen' besproken in de ministerraad. In die spoedwet, die op 1 augustus in zou moeten gaan, staat dat kinderen in de asielopvang onderwijs kunnen krijgen van niet-bevoegde leraren. In Nijmegen wordt daar al mee geëxperimenteerd, net als eerder gebeurde in Amsterdam. Sinds november geldt ook in Nijmegen een leerlingenstop en is de wachtlijst voor het voortgezet nieuwkomersonderwijs gegroeid tot ongeveer 80 leerlingen.
Vanaf 11 april kunnen jongeren die dat willen daar een alternatief en informeel lesprogramma volgen dat door vrijwilligers wordt aangeboden. Ook is er sindsdien een tijdelijke opvang met 1200 leerlingen. Onder meer cultuurhuis de Lindenberg, de bibliotheek, pabo-studenten en film- en televisiemakers doen mee aan dat informele programma. Het mag officieel geen onderwijs heten en de gemeente betaalt het om die reden ook zelf.
Meer druk
De verwachting is dat de druk op het nieuwkomersonderwijs nog verder zal toenemen. Op 1 oktober 2022 telden de ISK's samen zo'n 23.000 leerlingen, bijna twee keer zoveel als het jaar ervoor. Inmiddels gaat het aantal leerlingen richting de 30.000, volgens onderwijsorganisatie Lowan.
En deze week werd bekend dat er dit jaar volgens de laatste schattingen van het ministerie van Justitie zo'n 67.000 asielzoekers naar Nederland zullen komen, onder wie een onbekend aantal kinderen. Dat zijn zo'n 17.000 mensen meer dan in november nog werd aangenomen.
