Halsema over bombardement Rotterdam: trotse stad verloor eeuwenoude hart • Kransen bij monument Dam gelegd

Zo stond Nederland stil bij de Nationale Herdenking

In heel Nederland hebben mensen vandaag oorlogsslachtoffers herdacht. Lees hier de samenvatting:

Wij sluiten bij deze het liveblog. Fijne avond!

Tien kransen op de Dam gelegd

Op een volle Dam zijn tien kransen gelegd voor verschillende groepen oorlogsslachtoffers.

Halsema over bombardement Rotterdam: trotse havenstad verloor zijn eeuwenoude hart

De Amsterdamse burgemeester Femke Halsema ging in haar toespraak in op de eerste oorlogsdagen in Nederland; op 11 mei werd Amsterdam getroffen door een luchtaanval, drie dagen later volgde het verwoestende bombardement van Rotterdam.

"Op 14 mei 1940 verloren Rotterdammers honderden stadsgenoten. Een trotse havenstad verloor haar eeuwenoude hart. Nederland verloor zijn vrijheid, zijn democratie en zijn rechtsstaat."

Halsema noemt het monument De Verwoeste Stad in Rotterdam één van de meest indrukwekkende oorlogsmonumenten. "Het herinnert aan het lijden van een stad die in de woorden van de kunstenaar 'wilde bloeien als een woud.' Hij heft zijn handen naar de hemel."

"Het gekerm mag onze de hoop niet doen verstommen. Onze hoop, dat waar verdriet is, wij troost kunnen bieden. Dat wat verwoest is weer opgebouwd kan worden. En dat wie wij verloren zijn nooit vergeten zullen worden", zegt de burgemeester afsluitend.

Bekijk hier de hele toespraak van Halsema:

Tieme (19) over zijn overgrootvader Henk

De 19-jarige Tieme de Laat sprak over zijn overgrootvader Henk, die Joodse gevangenen in kamp Vught hielp tijdens de Tweede Wereldoorlog:

Zo was het twee minuten stil op de Dam

Voor het eerst na twee jaar was er weer publiek aanwezig bij de Nationale Herdenking op de Dam in Amsterdam.

Bekijk hier de twee minuten stilte:

Koning en koningin leggen krans bij monument

Koning Willem-Alexander en koningin Máxima hebben de eerste krans op de Dam gelegd. Na de kranslegging volgde twee minuten stilte, om iedereen die sinds het begin van de Tweede Wereldoorlog in Nederland en het buitenland is omgekomen of vermoord in oorlogssituaties en bij vredesoperaties, te herdenken.

Bekijk hier het moment in video:

'Hoop dat er hier vrede blijft en er daar weer vrede komt'

Op de Dam in Amsterdam vertellen mensen over wat de Nationale Herdenking voor hen betekent:

Dam stroomt vol voor Nationale Herdenking

Steeds meer mensen verzamelen zich op de Dam in Amsterdam voor de Nationale Dodenherdenking.

Opperrabbijn en Duitse ambassadeur in Loenen

Op het Nationaal Ereveld in Loenen legden opperrabbijn Binyomin Jacobs en de Duitse ambassadeur in Nederland vanmiddag samen een krans.

Historicus Goedkoop in de Nieuwe Kerk: 'Er dreigt een ontrechting van miljoenen'

Historicus Hans Goedkoop vertelde in zijn toespraak over Bergen-Belsen, een concentratiekamp in het noorden van Duitsland. De Joodse jurist Abel Herzberg en medegevangenen openden daar een rechtbank. "In hun rechtenloosheid gaan ze rechtspreken", zei Goedkoop in de Nieuwe Kerk in Amsterdam.

De historicus vertelde hoe de poging tot rechtspreken in het kamp voortvloeide uit "de eerste zin uit de menselijke beschaving": "De erkenning dat er iets is dat mag en iets dat niet mag."

Aan het einde van zijn toespraak ging Goedkoop in op de oorlog in Oekraïne. "Er dreigt een ontrechting van miljoenen. Generaties lang hoopten we daarvan weg te drijven naar een nieuwe toekomst, nooit meer, maar we vallen door de tijd, het lijkt wel 1939, en nu komt het op ons aan - op ons kompas voor goed en kwaad."

Hij eindigde zijn speech: "Voor u hier volgend jaar weer zit, voor weer een stichtend woord, hoop ik dat u nog eens terug wil reizen naar de stemmen tussen de barakken van Bergen-Belsen die op zondagmiddagen in 1944 de geest van het recht weer wakker schreeuwden om zich de beschaving te herinneren. Als dat toen kan, kan het altijd."

Bekijk hier zijn hele toespraak:

Live: Nationale Herdenking

Kijk hier live naar de uitzending van de Nationale Herdenking op de Dam.

Eerste mensen op de Dam

Op de Dam in Amsterdam arriveren de eerste mensen voor de Nationale Dodenherdenking.

Honderden digitale bloemen bij monumenten

Bij oorlogsmonumenten en -gedenkstenen zijn tot vanmiddag meer dan duizend bloemen digitaal neergelegd. Met de digitale bloemen wil het Nationaal Comité 4 en 5 mei mensen die niet in staat zijn om fysiek naar herdenkingen te gaan, toch de mogelijkheid bieden om iets bij te dragen.

Mensen kunnen een rode gerbera, een blauwe iris of een witte roos neerleggen bij meer dan vierduizend oorlogsgedenktekens in heel Nederland. Het virtueel bloemen leggen is door corona in het leven geroepen.

Oekraïense en Russische vrouw leggen samen boeket neer bij homomonument

Een Oekraïense en een Russische vrouw leggen vanavond samen een rouwboeket neer bij het Homomonument in Amsterdam. Beiden zijn naar Nederland gevlucht omdat zij zich als lhbt'ers onveilig voelden in hun land van herkomst.

"Ze komen allebei uit landen waar lhbt'ers geen bestaansrecht hebben", zegt Sandro Kortekaas, voorzitter van LGBT Asylum Support, een belangenvereniging die in contact staat met honderden lhbt'ers die naar Nederland zijn gevlucht.

"De 33-jarige Santa vluchtte naar Nederland omdat ze zich als transvrouw steeds onveiliger voelde in Oekraïne", zegt Kortekaas. Zij wacht momenteel nog op een uitspraak over haar asielprocedure.

De 54-jarige Alla uit Rusland vroeg anderhalf jaar geleden asiel aan. Gisteren kreeg zij van de Immigratie- en Naturalisatiedienst te horen dat ze een verblijfsstatus krijgt. "Dat wil je eigenlijk vieren", zegt Kortekaas. "Maar dat kan op een dag als vandaag niet." In plaats daarvan leggen de vrouwen rond 20.00 uur samen een boeket neer bij het monument aan de Keizersgracht.

Aboutaleb: 'Tweede Wereldoorlog nauwelijks te vergelijken met andere oorlogen'

In Rotterdam werd bij het oorlogsmonument De Boeg stilgestaan bij oorlogsslachtoffers. Burgemeester Aboutaleb sprak bij het monument: "De Tweede Wereldoorlog was in zijn omvang, precisie en gedachtengoed zo uniek, dat die nauwelijks te vergelijken is met andere oorlogen in de wereld."

Oorlogstrauma herbeleefd: 'De dingen die ik had weggestopt, komen weer terug'

Herman Thomas (83) groeide op tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij verloor zijn vader en zag gruwelijke dingen. Door de oorlog in Oekraïne herinnert hij zich gebeurtenissen die hij had weggestopt.

"Ik ben er heel erg bij betrokken, als ik zie wat zich daar afspeelt":

'Onderduikersdorp Nieuwlande is voorbeeld voor de wereld'

Schuren, kelders, zolders en holen in het bos: geen plek werd in de Tweede Wereldoorlog in het Drentse Nieuwlande en omgeving onbenut gelaten om Joodse en niet-Joodse onderduikers te verstoppen. En hoewel bijna iedereen van het onderduikersnetwerk wist, sprak niemand erover.

John Bamberg vertelt over de periode dat hij als 5-jarig jongetje, zonder zijn ouders, ondergedoken zat bij de familie Van der Vinne in Nieuwlande. "Ik weet nog dat er wel eens vreemde heren binnenkwamen, als we 's avonds aan het eten waren. Die vroegen of hier Joden waren. Dan zei meneer Van der Vinne: 'Wat zijn dat? Ik weet niet wat Joden zijn.' Terwijl ik onder de tafel zat. Dat was heel dapper."

Lees verder:

NOS Stories: hoe leeft de herdenking onder jongeren?

Hoe leeft de herdenking onder jongeren? En mag je de slachtoffers van de Holocaust wel met andere oorlogsslachtoffers vergelijken?

NOS Stories geeft in deze video antwoorden:

Tweede Kamer herdenkt oorlogsslachtoffers

In de Tweede Kamer zijn vandaag, zoals elk jaar, kransen gelegd ter ere van de Nationale Herdenking.

Onderweg vanavond? 'Stop niet op de vluchtstrook'

Rijkswaterstaat waarschuwt automobilisten die willen meedoen aan de herdenking niet op de vluchtstrook te stoppen. Weggebruikers kunnen beter een plek zoeken op een parkeerplaats.

Zit je in de trein vanavond? Alle treinen blijven om 20.00 uur twee minuten stilstaan, schrijft de NS. Ook op de stations wordt de stilte in acht genomen.

Omgekomen spoorwegmedewerkers herdacht in Utrecht

De NS en ProRail hebben vanmiddag omgekomen spoormedewerkers herdacht in het Moreelsepark in Utrecht. Bij het Monument voor Gevallen Spoorwegpersoneel werden kransen gelegd en er werden twee minuten stilte gehouden. In de Tweede Wereldoorlog kwamen 477 spoormedewerkers om het leven tijdens het uitoefenen van hun werk, schrijft de NS.

Hoe zit het ook alweer met de vlag?

Het Nationaal Comité 4 en 5 mei roept iedereen op om vandaag de Nederlandse vlag, zonder wimpel, de hele dag halfstok te hangen. Rijksgebouwen hangen de vlag doorgaans niet de hele dag halfstok; in de vlaginstructie van de Rijksoverheid wordt opgeroepen om vandaag de driekleur van 18.00 uur tot zonsondergang halfstok te hangen.

Waar kun je de Nationale Herdenking volgen?

De NPO besteedt op via meerdere kanalen aandacht aan de Nationale Herdenking. Hieronder het programma tot vannacht.

Verder is de herdenking te volgen via de socialemediakanalen van de NOS.

Dodenherdenking dit jaar weer met publiek

Nederland staat vanavond stil bij iedereen die is omgekomen door een oorlog sinds het begin van de Tweede Wereldoorlog. Door het hele land zijn herdenkingen, die na twee jaar van coronamaatregelen weer met publiek gehouden worden.

De oorlog in Oekraïne maakt deze herdenking anders dan andere jaren. "Wie had gedacht dat we dit jaar met een oorlog in Europa zouden herdenken en vieren?", zegt Wim van de Donk, voorzitter van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. "Het blijkt dit jaar bijna onmogelijk om te denken: 'Dat nooit meer', terwijl we het onder onze ogen weer zien gebeuren", zei hij in het NOS Radio 1 Journaal.

Het thema van de herdenking dit jaar is verbondenheid.

Kysia Hekster bij herdenking: 'Oorlog moet je zoveel mogelijk een gezicht geven'

NOS-correspondent Kysia Hekster hield vanmiddag een lezing op een herdenkingsbijeenkomst voor de tijdens de Tweede Wereldoorlog omgekomen journalisten, zetters en koeriers van de ondergrondse pers. Ze was vier jaar correspondent in Rusland en zit nu eigenlijk in Brussel, maar deed de afgelopen weken onder meer vanuit Kiev verslag van de oorlog in Oekraïne.

Ze vindt dat oorlogen en leed niet met elkaar te vergelijken zijn maar "je kan wel stilstaan bij de verhalen van mensen in een oorlog. Ik wil de Dodenherdenking niet gelijkstellen aan wat er in Oekraïne gebeurt. De mensen die vanuit voormalig Nederlands-Indië naar Nederland kwamen, kregen vaak ook te horen dat het in de kampen hier of in Duitsland veel erger was. Zulk soort vergelijkingen loopt altijd spaak. Het is nu een andere tijd en een andere strijd."

Graven op oorlogsbegraafplaats beklad met 'Fuck Poetin'

Oorlogsbegraafplaats Jonkerbos in Nijmegen is vannacht beklad. De toegangspoort en meer dan tien graven zijn volgeklad met graffiti.

Graven zijn onder meer beklad met hakenkruisen, leuzen als 'Fuck Poetin', symbolen van het Azov-bataljon en de Oekraïense vlag. Wie erachter zit, is nog onduidelijk.

Korpschef politie: vrijheid moeten we koesteren

Korpschef Henk van Essen van de politie herdenkt vandaag zijn opa, die vocht bij de Slag om de Grebbeberg in Rhenen, in mei 1940.

"Het waren hevige gevechten, de soldaten werden continu bestookt met artillerievuur en aangevallen door de gevreesde duikbommenwerpers. Mijn opa kwam als een van de weinigen levend terug", schrijft hij in een blog. Zijn opa is inmiddels overleden. "En met hem zijn er steeds minder ooggetuigen die ons kunnen vertellen over die vijf jaar verschrikking."

In Nederland kunnen we in vrijheid leven, stelt Van Essen. "Dat moeten we koesteren. Door ons bewust te zijn van hoe kostbaar dat is en wat er voor nodig is om dat zo te houden. Als korps leveren we daar iedere dag een bijdrage aan", schrijft hij verder.

Het hele blog van de korpschef is hieronder te vinden:

Welkom

In dit liveblog houden we je op de hoogte van het laatste nieuws rond de Nationale Herdenking.