Twee grote georganiseerde marsen van boze boeren op Den Haag in één maand. Dat is een unicum, niet eerder voorgekomen in de geschiedenis van Nederland. Veelzeggend is dat de eerste demonstratie, op 1 oktober, al weer even lijkt geleden.
Dat protest werd geleid door schapenboer Bart Kemp in Ede. Het was een direct gevolg van het voorstel van D66-Kamerlid Tjeerd de Groot om de veestapel te halveren, een voorstel dat 'de druppel' was, niet alleen voor de boeren maar ook voor het agrarische bedrijfsleven.
Sponsoren
Want ook dat was uitzonderlijk: bedrijven in de landbouwsector schaarden zich publiekelijk achter de actie van schapenboer Kemp. Zij steunden hem en de organisatie Agractie niet alleen met woorden, maar ook met daden. Veel bedrijven waren op 1 oktober aanwezig op het Malieveld. Daarvoor hadden zij al de portemonnee getrokken om Kemp organisatorisch en financieel bij te staan.
Wij vinden dat er een punt bereikt is waarop we moeten zeggen dat het bijna onmogelijk wordt gemaakt om je toekomst te plannen als boer.
Kemp: "Dat klopt, ja. Het is ontstaan vanuit een heel breed gedragen gevoel van onvrede over de huidige ontwikkelingen ten opzichte van de agrarische sector en de bedrijven hebben daarbij aangehaakt. Daardoor is het allemaal veel groter geworden."
Kemp spreekt van een tiental vaste partners en een groter aantal sponsoren die zijn actie en de demonstratie ondersteunden. Er was volgens hem 'een flink bedrag' mee gemoeid. De bedrijven deden mee om de mars op Den Haag 'organisatorisch in goede banen' te leiden en 'ordelijk te laten verlopen'. Het Malieveld moest bovendien na afloop 'netjes worden achtergelaten'.
Geen twijfel
Twee bedrijven spreken over hun steun aan de demonstratie van 1 oktober: ForFarmers in Lochem en Trioliet in Oldenzaal. Directeur Robert Liet van Trioliet: "De aanleiding was voor ons het voorstel van de D66-politicus om de veestapel te halveren. Wij dachten: nu moet er wat gebeuren. Dit kan zo niet verder."
Directielid Stijn Steendijk van ForFarmers: "De reden was dat wij vinden dat er een punt bereikt is waarop we moeten zeggen dat het bijna onmogelijk wordt gemaakt om je toekomst te plannen als boer. Wij vinden dat de boeren onze steun verdiend hebben. Voor ons was het geen seconde twijfel dat we dat moesten doen."
Bekijk hieronder een compilatie van het boerenprotest van 1 oktober:
Trioliet heeft volgens Liet 'significant' aan de actie bijgedragen. Het bedrijf maakte 'een vijfcijferig bedrag in euro's' over aan Agractie. ForFarmers hielp met het uitzoeken van een promotiebureau en betaalde dat vervolgens uit eigen zak. Steendijk: "Bedragen ga ik niet noemen, maar we hebben die rekening betaald. Als je getallen wilt: veertig mensen (van ForFarmers) hebben op het Malieveld gestaan."
Slachtbank
Liet van Trioliet erkent dat er met de deelname een nieuwe stap werd gezet. Zijn bedrijf werd met het protest van 1 oktober geassocieerd. "We hebben ook andere mensen benaderd, maar ieder wilde het voor zich invullen. Je merkte ook wel dat de politiek op de achtergrond meespeelde. Maar dat risico hebben we genomen. Het hele leven is vol met risico's."
Het alternatief, volgens hem: "Je kunt je als sector langzaam naar de slachtbank laten rijden, maar dan liever met opgeheven hoofd dan het zo maar laten gebeuren."
Steendijk van ForFarmers: "Het is niet zo dat je de sector hebt en dat je ForFarmers hebt. We zijn op allerlei manieren verbonden met die sector. Onze wortels komen er vandaan. Onze oprichters waren boeren en onze klanten zijn boeren. Veel van onze medewerkers zijn opgegroeid op een boerenbedrijf. Wij zien onszelf als een integraal onderdeel van de boerensector."
De boerensector is de bakermat van de Nederlandse cultuur.
Bakermat
Beide bedrijven zijn zowel in Nederland als in het buitenland actief. De omzet van ForFarmers is voor ongeveer 45 procent gerelateerd aan de Nederlandse markt, op een totaal volume in 2018 van 2,4 miljard euro. Bij Trioliet ligt dat op 15 procent, op een omzet in 2018 van ruim 80 miljoen euro. Eventuele halvering van de veestapel heeft dus ook financiële consequenties voor beide bedrijven.
Liet: "Eigenbelang als ondernemer zit er ook in." Maar er speelt volgens hem meer. "Je voelt mee met de sector. Ik ben zelf geen boerenzoon, maar ik weet hoe de boeren denken. Je weet wat ze doen. En dan ga je er gewoon achter staan." Als de afzetmarkt in Nederland zou verdwijnen, verplaatst die zich volgens hem naar het buitenland. "Globaal schieten we er niets mee op."
Reputatie
Hij is duidelijk wat er op het spel staat: behoud van het agrarische landschap, van de landbouwcultuur. "De boerensector is de bakermat van de Nederlandse cultuur. Als je op Schiphol aankomt is het eerste wat je ziet (reclame)borden met koeien. We hebben internationaal een grote naam. Het zou zo jammer zijn als die reputatie nu wordt afgebroken. Om het boerenlandschap met een penseelstreek kaal te scheren, dat kan niet."
Beide bedrijven steunen de demonstratie van vandaag niet financieel. Ze gaan ook niet opnieuw naar Den Haag. Schapenboer Bart Kemp wel, maar als toeschouwer, niet als organisator. De actie van vandaag is in handen van de Farmers Defense Force.
