Russische hack-operatie voorkomen door MIVD, dit is wat we weten

Vandaag werd bekend dat de militaire inlichtingendienst MIVD op 13 april in Den Haag een Russische cyberoperatie heeft verstoord. Doelwit van de operatie was de OPCW, de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens.

De Russen die de aanval moesten uitvoeren waren vier officieren. Ze blijken onderdeel van de Russische inlichtingendienst GROe en heten Aleksei Sergejvitsj Morenets, Jevgeni Michajlovitsj Serebrjiakov, Oleg Miajlovitsj Sotnikov en Alexej Valeryvitsj Minin.

De Russen zijn eerst een tijd gevolgd voor de MIVD. Als ze op 13 april hackapparatuur activeren wordt er ingegrepen. De mannen blijken alle benodigdheden voor een cyberaanval bij zich te hebben. "Hierdoor weten we zeker dat ze niet in Nederland op vakantie waren", zegt MIVD-directeur Onno Eichelsheim. De mannen hebben verschillende telefoons bij zich van verschillende merken, ook beschikken ze over 20.000 euro en 20.000 dollar in contanten.

Lees hier een uitgebreide reconstructie van de zaak of bekijk de onderstaande video:

De MIVD maakt opvallend veel over de operatie bekend. Normaal vertelt de dienst het liefst zo weinig mogelijk. Volgens onderzoeker Sico van der Meer van Clingendael moeten alle details worden gezien als een signaal aan de Russen. "Je komt er niet mee weg, we nagelen je aan de schandpaal, houd ermee op!"

Lees in dit artikel hoe andere experts denken over de loslippigheid van de MIVD.

Rutte: geen leuke dag voor Moskou

Ook premier Rutte noemt het naar buiten brengen van de normaliter geheime operatie een krachtig signaal aan de Russische regering. "Ik denk dat Moskou geen leuke dag heeft door dit ernstige gestuntel", zegt Rutte. "Het is natuurlijk onmogelijk om dit nog te ontkennen."

Nederland gaat met bondgenoten bespreken wat de vervolgstappen moeten zijn. "Het feit dat we dit naar buiten brengen laat zien dat we er met zijn allen klaar mee zijn." Er zijn volgens hem allerlei vervolgacties denkbaar, maar daar wil hij niet over speculeren.

Lees hier een uitgebreidere reactie of bekijk de onderstaande video:

Ook de Britten en Amerikanen komen vandaag met beschuldigingen over hack-operaties door Rusland. De Britse regering zegt dat de Russische geheime dienst achter een reeks van wereldwijde cyberaanvallen zit die zijn bedoeld om westerse democratieën te ondermijnen.

"Ze proberen verkiezingen in andere landen te ondermijnen en beïnvloeden", zegt minister Jeremy Hunt van Buitenlandse Zaken. "Samen met onze bondgenoten zullen we met een antwoord komen op deze pogingen van de GROe om de internationale stabiliteit te ondermijnen."

VS klaagt zeven Russen aan

Justitie in Amerika klaagt zeven Russen aan voor cyberaanvallen op doelen in Nederland, Engeland, Canada, Zwitserland en Amerika. De Amerikanen willen dat ze naar de VS komen en daar worden berecht. Onder de zeven zijn ook de vier Russen die de OPCW in Den Haag probeerden te hacken.

De Russische inlichtingenofficieren zouden wereldwijd antidopingagentschappen en sportorganisaties, waaronder wereldvoetbalbond FIFA, digitaal hebben aangevallen. Daarbij zouden ze gegevens van honderden atleten uit tientallen landen hebben buitgemaakt, onder meer met het doel nepinformatie te verspreiden over 'schone' atleten.

Over de vier Russische inlichtingenofficieren die betrokken waren bij de verijdelde hackaanval in Den Haag, komen ondertussen steeds meer details naar buiten. De mannen mogen dan deel uitmaken van een van de meest geheime inlichtingendiensten in Rusland, op internet valt toch veel over hen te vinden.

Twee van de vier waren cyberexperts. Een van die twee, de 41-jarige Aleksei Sergejvitsj Morenets zou de wereld over reizen om hackoperaties uit te voeren. De inlichtingenofficier is opvallend genoeg ook terug te vinden op een Russische datingsite. Op zijn profiel staat dat hij op zoek is naar vrouwen uit Moskou van tussen de 21 en 30 jaar oud.

Over de andere cyberexpert, Jevgeni Michajlovitsj Serebrjiakov, weten we dat hij een document tekende als de plaatsvervangend hoofd van de afdeling cyber warfare van de Russische geheime dienst GROe. The Moscow Times meldt dat hij naast zijn spionage-activiteiten ook een tijdje voor een voetbalclub in Moskou speelde. De gegevens van Serebrjiakov zijn terug te vinden op een website van de amateurcompetitie in de Russische hoofdstad.

Lees hier wat we nog meer weten over de vier Russische officieren.

Russen niet aangehouden, OM start onderzoek

De vier Russische agenten hebben Nederland verlaten. Ondanks het feit dat het Openbaar Ministerie een strafrechtelijk onderzoek naar de mannen is gestart, zijn ze destijds niet aangehouden.

MIVD-directeur Onno Eichelsheim zegt in Nieuwsuur dat dit te maken heeft met de manier waarop de dienst operaties uitvoert. "Op dat moment was de afweging: ik wil verstoren. Door het onderzoek dat we erna hebben kunnen doen, hebben we gegevens aan de Amerikaanse justitie kunnen geven. Terugkijkend zou ik het niet anders doen."

Dat de Russen niet zijn aangehouden, heeft dus te maken met de inlichtingenoperatie die aan de gang was. Verslaggever Lex Runderkamp legt het verder uit in de onderstaande video:

Rusland heeft intussen ook gereageerd. In een officiële verklaring waarschuwt het land voor een ernstige beschadiging van de relatie met Nederland. Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken zegt dat Nederland bezig is met een anti-Russische campagne, die gepaard gaat met doelbewuste lekken in de media over vermeende cyberaanvallen.

NOS-correspondenten Groot Koerkamp David Jan Godfroid benadrukken dat de glasharde ontkenning een bekende Russische reactie is. Hoe gedetailleerd aanwijzingen en bewijzen ook zijn, het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken ontkent en beweert dat het Westen er alleen op uit is om de verhoudingen nog slechter te maken dan ze al zijn.