Gerommel bij het NFI: 'goede mensen, maar losse eilandjes'

Het Nederlands Forensisch instituut kampt met capaciteitsproblemen. Die zijn nu zo nijpend, dat een Belgisch ziekenhuis autopsies gaat overnemen van het instituut, blijkt uit onderzoek van het radio-onderzoeksprogramma Argos. Zeker vijf tot tien lijken worden mogelijk maandelijks vervoerd naar België voor onderzoek. Oorzaak: een personeelstekort.

Het NFI kwam de laatste jaren vaker in opspraak. Dat leidde in mei na een vernietigend rapport tot het aftreden van directeur Reinout Woittiez, maar daarmee zijn de problemen in de organisatie nog niet opgelost.

"Er werken heel goede mensen bij het NFI, maar het moeten niet allemaal losse eilandjes zijn," zegt Ton Broeders, emeritus hoogleraar criminalistiek aan de universiteit Leiden en oud-werknemer bij het NFI. "Er zijn verschillen in inzicht tussen leidinggevenden en medewerkers. De meeste mensen die werken bij het NFI zijn gepromoveerd, denken onafhankelijk en zijn lastig aan te sturen. "

Broeders pleit voor meer overleg binnen de organisatie. "Het is van belang dat de mensen op verschillende afdelingen met elkaar kunnen opschieten, maar als je daar een managementbureau op loslaat, creëren ze nieuwe bestuurslagen. Dat is niet verantwoord: de organisatie moet juist plat zijn om de communicatie te bevorderen."

De communicatie bleek een juist groot probleem, concludeerde een extern onderzoeksbureau in mei. Ard van der Steur, destijds minister van Veiligheid en Justitie, had opdracht gegeven voor een onderzoek naar het NFI. Het resultaat was een vernietigend rapport.

Er zou veel mis zijn met de manier waarop de directie en het personeel met elkaar omgaan, zo bleek uit het rapport. Volgens medewerkers was er te weinig aandacht voor het 'sociale aspect' van het werk. Ook leidt een gebrek aan overleg volgens de onderzoekers tot trage besluitvorming en miscommunicatie.

Fouten

Het NFI kwam de afgelopen jaren al vaker in opspraak. In 2014 bleek een man onterecht beschuldigd te zijn van drie autokraken, omdat zijn dna was verwisseld met dat van een ander. Het NFI had bij het afnemen van wangslijmvlies twee verkeerde stickers op de dna-monsters geplakt.

De problemen groeiden toen het NFI in maart 2015 te kampen kreeg met flinke bezuinigingen; het budget kromp met 13 procent. Om de klap op te vangen, besloot de directie geld te besparen door te stoppen met verf-, haar- en handschriftonderzoek. Die maatregel kreeg veel kritiek. Externe deskundigen waarschuwden dat het oplossen van misdrijven in gevaar kon komen door de bezuiniging.

In juli 2016 werd een getal in een dna-profiel verkeerd ingevoerd, waardoor een dna-match in een Leeuwarder zedenzaak werd gemist. Daardoor kon de verdachte 22 dagen op vrije voeten blijven.

Mensenwerk

"Dit soort fouten zijn mensenwerk", zegt Broeders. "Bij iedere handeling waarbij een mens gegevens invoert, kan het fout gaan. Daarom zijn er procedures om dit soort dingen te voorkomen, zoals het scannen van nummers in plaats van het overtypen."

Maar er zijn serieuze problemen bij het NFI, bevestigt hij. "Er wordt te weinig ingezet op de inhoud. Zo werd de dna-databank eerst beheerd door een onderzoeker die heel bekend is in de academische wereld. Nu zit er iemand anders op met een management-achtergrond."

De problemen zijn extra nijpend omdat het NFI dus ook nog kampt met een groot tekort aan werknemers. "Omdat er veel zaken op de plank blijven liggen, kan het wel twee maanden duren voordat een forensisch onderzoek afgerond is", vertelt Broeders.

Dat vertraagt de voortgang in rechtszaken, waardoor verdachten soms langer vastzitten dan nodig. "Bovendien ontstaan er in de tussentijd vaak nieuwe ontwikkelingen bij het politieonderzoek", zegt Broeders, waardoor het NFI-onderzoek achter de feiten blijft aanlopen".